Scheutnieuws januari - februari 2013 1

België-BelgiqueP.B.

Brussel X1/2619

Missiehuis van ScheutNinoofsesteenweg 548 • 1070 Brussel • tel. 02 526 14 00 • fax 02 521 21 63 Administratie en Redactie: cicm.bnl@scheut.be • www.scheut.be

Tweemaandelijks – 43ste jaargang Nr. 1 – jANuARi - feBRuARi 2013 - Afgiftekantoor Brussel X

Scheutnieuws

Van oud naar nieuw

We zijn een nieuw jaar begonnen. We zijn van oud naarnieuw gestapt. En neen, de wereld en wijzelf zijn niet ver- gaan. Ik wens dan ook aan alle lezers van “Scheutnieuws”,in naam van het Provinciaal Bestuur van onze Belgisch- Nederlandse Provin-cie, het allerbeste voor dit nieuwe jaar 2013.

Wat voorbij is kennen we. Wat komen moet niet. We hebben alleen wensen en dromen. En elkeen van ons zal wel zijn eigen wensen, verwachtingen en dromen hebben voor dit prille nieuwe jaar, voor zichzelf en voor anderen. Ik hoop voor jullie allen dat het jaar 2013 een jaar moge zijn met heel veel mooie en aangename ervaringen, dat jullie zaken mogen meemaken en beleven die jullie deugd doen en mensen moogt ontmoeten die het hart verwarmen en jullie opkrikken wanneer dit nodig mocht zijn. Dit wens ik ook dikwijls aan mijn confraters aan wie ik een verjaardagskaart stuur. Het is telkens een nieuw jaar dat begint, zonder dat men weet of we het nog helemaal zullen kunnen beleven. We kunnen alleen maar hopen en verwachten…

Het voorbije jaar heeft voor ons Scheutisten, over de ganse wereld verspreid, vooral in het teken gestaan van de viering van het 150-jarig bestaan van onze Congregatie. Op verschillende plaatsen en op velerlei manieren hebben we dit ook hier in onze Provincie gevierd. Samen met heel veel

mensen, familieleden en vrienden. In een vorig nummer hebt u al een aantal foto’s van deze vieringen kunnen vinden. Alles werd afgesloten met een mooie viering in de parochiekerk van Scheut, Sint-Vincentius. Monseigneur Jean Kockerols, hulpbisschop van Mechelen-Brussel, verantwoordelijke voor de pastoraal in Brussel, ging voor in deze viering. Monseigneur Djomo Nicolas, bisschop van Tsumbe en voorzitter van de bisschoppenconferentie in Kongo, die toevallig bij ons was, concelebreerde samen met P. Tim Atkin, de Algemeen Overste van Scheut en de rectoren van alle huizen. Op het einde van de viering kreeg elke gemeenschap van onze Provincie een kaars mee die we ontstoken hadden aan de paaskaars. Na de eucharistie-viering was er een gezellige receptie. En zo viel het doek over de vieringen van 150 jaar Scheut. Over die viering, niet over Scheut!

De kaars die meegegeven werd om te laten branden in elke gemeenschap was er niet zomaar voor de show. Want het is de bedoeling en de diepste wens dat het missionaire vuur dat de eerste Scheutisten in gang zette, blijft branden in het hart van ons allen hier. Ook al zijn wij in onze Provincie met heel wat confraters van een zekere leeftijd, men blijft

missionaris tot de laatste ademstoot, ook al verblijft men niet meer in de mi s s i ep rov inc ie waar men geleefd en gewerkt heeft, sommigen zelfs 50 jaar lang en meer.

Iemand maakte me de opmerking dat wij het ganse voorbije jaar heel veel gespro- ken hebben over het verleden, maar dat we maar weinig ge- sproken hebben overde toekomst. Mis- schien is dit wel zo of geeft het ten- minste de indruk. Het kan zijn dat men op een zekere leef- tijd eerder geneigd is naar het verleden te kijken, naar wat voorbij is, dan naar de toekomst, naar wat nog komen moet! Maar een viering van een 150-jarige geschiedenis zou inderdaad tekortschieten mochten we niet tezelfdertijd naar de toekomst kijken.

Wie in de fotogalerij van Scheut tussen de 3750 foto’s van confraters rondloopt zal inderdaad merken dat het een lange geschiedenis is, maar dat er ook een kleurrijke toekomst is. Hoeveel panelen met foto’s er nog zullen bijkomen weet ik niet. Maar er zullen er bijkomen, dat is zeker. Het verleden is geleefd en kan niet uitgewist worden. Er zijn goeie en minder goeie zaken gebeurd, er zijn successen en mislukkingen geweest. Maar dat is het leven en we kunnen er niets meer aan veranderen. Net zoals we niets meer kunnen veranderen aan wat gebeurd is in 2012 aan goed en slecht, vreugde en verdriet. Maar Nieuwjaar 2013 vieren en mekaar wensen toesturen, is ook naar de toekomst kijken en voor mekaar hoop en vertrouwen uitspreken, wat dit nieuwe jaar ook moge brengen.

Zo is dit ook voor onze Congregatie. Zij wordt hoe langer hoe meer internationaal en multicultureel. De actieve groep

confraters is voor het overgrote deel niet-Europees. Op dit moment zijn er nog 117 Europese confraters aanwezig in de verschillende missieprovincies buiten Europa. Maar ook onder hen is 73 % ouder dan 70 jaar.

Als we dan inderdaad 150 jaar geschiedenis vieren, spreken we meteen ook ons vertrouwen en hoop uit voor de toekomst. Maar dit wil niet zeggen dat we moeten denken dat het allemaal rozengeur en maneschijn zal zijn, net zoals het dat in het verleden ook niet geweest is, ook al zijn we soms geneigd dit te denken. Er zullen zich nieuwe uitdagingen voordoen, omdat wereld en Kerk veranderen, omdat situaties en mensen veranderen. En telkens zal er een adequaat antwoord moeten gegeven worden. Een antwoord dat moet doordrongen zijn van dezelfde missionaire geest als deze van onze Stichter en zijn eerste gezellen. Vertrouwend op mekaar. Steunend op mekaar. Gesteund ook door mensen hier in Europa. We kunnen alleen maar hopen en verwachten…

Ad multos annos! Nog heel vele jaren! Voor u en voor Scheut!

Jef MattonProvinciaal BNL

3Scheutnieuws januari - februari 2013

150 jaar Scheut en 50 jaar Tweede Vaticaans Concilie

Verleden jaar, in oktober, was het precies 50 jaar geleden dat het Tweede Vaticaans Concilie een aanvang nam. Omdat we verleden jaar volop 150 jaar Scheut vierden, hebben we in dit blad minder aandacht besteed aan dat belang-rijke moment in het kerkgebeuren, maar we waren het niet vergeten. We hebben in ons archief een foto gevonden die historisch mag genoemd worden, een foto van eind 1962, genomen op het Sint-Pietersplein, met daarop de 12 Scheu-tisten die toen aan dit baanbrekend Concilie hebben deel-genomen.

Op de foto zien we helemaal links: Omer Degrijse, toen 49 jaar oud. Hij nam deel aan het Concilie als algemeen overste van onze religieuze congregatie die rond die tijd ongeveer 1950 leden telde. Van de elf missiebisschoppen kwamen er vijf uit Azië: drie van hen waren werkzaam

geweest in China, één was bisschop op de Filippijnen en één in Indonesië. Er waren verder zes bisschoppen uit Kongo. Wij geven hier hun namen en titels, ook hun leeftijd op dat moment, van links naar rechts:- Jozef Oste, 69 jaar, sedert 1948 bisschop van Jehol (nu:

Rehe), China. Hij bleef ook nog na zijn verbanning in het begin van de vijftiger jaren deze titel dragen, omdat zijn opvolger, bisschop Zhao, geen pauselijk mandaat had.

- Carlo van Melckebeke, 64 jaar, sedert 1946 bisschop van Ningxia, China. Hij bleef na zijn verbanning deze titel dragen tot aan zijn dood in 1980 omdat er pas in 1984 een opvolger kwam. Hij deed vanaf 1953 dienst als apostolisch visitator van de Chinese Diaspora, met zetel in Singapore.

- Jan Van Cauwelaert, 48 jaar, de jongste confrater op deze foto en de enige die nog in leven is. Hij was bisschop van Inongo, Kongo.

- Bernard Mels, 54 jaar, nam deel aan het Concilie als metropolitaan aartsbisschop van Luluabourg (Kananga), Kongo.

- Willy Brasseur, 59 jaar, was apostolisch vicaris van de Bergprovincies (Baguio), op de Filippijnen.

- Louis Morel, 82 jaar, voormalig metropolitaan aartsbis-schop van Suiyuan, China, werd na zijn verbanning, vanaf 1951, titulair aartsbisschop van Aenus.

- André Jacques, 54 jaar, nam deel als bisschop van Boma, Kongo.

- Félix Scalais, 58 jaar, was metropolitaan aartsbisschop van Léopoldville (Kinshasa), Kongo.

- Georges Kettel, 65 jaar, nam deel als bisschop van Kabinda, Kongo.

- Nico Schneiders, 59 jaar en enige Nederlander in het gezelschap, was metropolitaan aartsbisschop van Makassar, Indonesië.

- Frans Van den Bergh, 55 jaar, nam deel als bisschop van Lisala, Kongo.

Niet alleen de bisschoppen uit China waren doorheen een stroomversnelling gegaan - dat was rond het jaar 50 - onze zes bisschoppen uit Kongo stonden er middenin, door de roep naar onafhankelijkheid van hun volk. Zij zouden weldra eigenlandse opvolgers krijgen: in Kinshasa en Lisala nog tijdens het Concilie; in Boma, Inongo en Kananga in 1967, en in Kabinda eind 1968.

Over twee con- fraters zouden wij wat meer willen zeggen: over algemeen overste Omer Degrijse (°1913,Eernegem - † 2002, Halle) en over Jan Van Cauwelaert (°1914,Antwerpen), de enige missiebisschop die op heden nog kon wordengeïnterviewd.

Toen Paus Johan- nes XXIII begin 1959 het Concilie aankon-digde en als een van de voornaamste the- ma’s de eenheid onder

de christenen vooropstelde, was Omer Degrijse reeds vertrouwd met de problematiek. Hij was in 1947 naar de missie van Lisala vertrokken, nadat hij hier een tweedelig boek geschreven had met als titel Christelijk humanisme. Hij had als provinciaal overste van Lisala aan het kapittel van Scheut van 1957 deelgenomen, en was er verkozen tot vicaris-generaal van de congregatie. Hij zal wel schriftelijk zijn bijdrage hebben geleverd toen kardinaal Tardini de bisschoppen en algemeen oversten van over gans de wereld vroeg om voorstellen te formuleren voor het te houden Concilie. Hij zal niet hebben gedacht zelf op het Concilie aanwezig te zijn, maar in augustus 1961 stierf onverwacht de algemeen overste Frans Sercu, waarbij pater Degrijse hem automatisch opvolgde. Het werd voor hem een drukke tijd van voorbereiding, niet alleen naar het Concilie toe, maar ook voor zijn nieuwe taak binnen de congregatie die net voor haar eeuwfeest stond.

Samen met vele algemeen oversten heeft pater Degrijse zijn inbreng gehad in het tot stand komen van Ad Gentes, het conciliair decreet over de missie-activiteit van de Kerk. De redactie ervan was zeker geen gemakkelijke geboorte, er zijn wel zeven ontwerpen geweest. De oude idee van missie als ‘inplanting’ van de Kerk moest worden losgelaten ten voordele van een meer open en positieve theologie tegenover niet-christenen, en in de lijn van de interreli-gieuze dialoog.

In november 1963 werd pater Degrijse door de paus benoemd als lid van het Secretariaat voor de Eenheid van de Christenen. Hij nam het woord in de algemene vergadering op 13 oktober 1965. Hij vroeg om een meer uitvoerige behandeling van het oecumenisch vraagstuk in de missielanden, want: “De verdeeldheid (van de christenen) immers verzwakt en verduistert het apostolisch getuigenis”. Uiteindelijk werd Ad Gentes goedgekeurd tijdens de vierde en laatste sessie van het Concilie, op 7 december 1965.

Als lid van het Secretariaat volgde pater Omer ook van nabij de conciliedebatten over de interreligieuze dialoog (Nostra Aetate, 28 oktober 1965) en over de godsdienst-vrijheid (Dignitatis Humanae Personae, 7 december 1965), twee decreten die ook een bewogen geschiedenis kenden. Uit zijn latere publicaties als directeur van de Pauselijke Missiewerken in België, en uit zijn cursussen als professor aan de afdeling Missiologie van de KU Leuven, blijkt dat deze twee onderwerpen hem bleven bezighouden, en dat

5Scheutnieuws januari - februari 2013

hij een man was van een grote openheid.

Dit laatste kanook gezegd wor- den over bisschop Jan Van Cauwe-laert. Hij was in 1940 vertrokken naar de missie vanInongo, was er in 1954 aangesteld als apostolisch vi-caris en in 1959 als bisschop. De liturgie lag hem nauw aan het hart,en liturgie niet in de zin van het louter uitvoeren van rituele voorschriften. Zo ging men in Inongo, reeds een hele tijd vóór het Concilie, welbewust, al met veel soepelheid om met het strenge Romeinse ritueel. Met die achtergrond was bisschop Jan in 1961 voorzitter geworden van de Kongolese nationale commissie voor liturgie. Het was dan ook vanzelfsprekend dat hij op dat gebied hoog-gespannen verwachtingen had: “Heel bijzonder verwachten wij van het Concilie gedurfde richtlijnen. Alle vieringen van de eredienst moeten voor de ganse gelovige gemeente een uitdrukking zijn van haar innige verbondenheid in Christus. Niets in de viering mag een scheiding verwekken tussen de priester, die in Christus’ naam voorgaat, en het gelovige volk. Alles moet begrepen worden. Het zal dan niet moeilijk zijn aan het geloofsonderricht weer zijn volle betekenis te geven van verkondiging van het Heil in Christus. Het isolement van de

clerus zal definitief doorbroken worden, en het volk zal weer in de leiding van de hiërarchie het geheim erkennen van het Hoofd Christus…” In de concilie-aula deed bisschop Jan ook een interventie voor het invoeren van de concelebratie, als getuigenis van verbondenheid en als teken voor de gelovige gemeenschap.

Volgens de bisschop moet liturgie groeien uit het leven van de mensen. Zo was hij in Kongo ook een vurig pleitbezorger van het gebruik van de volkstaal en van acclamaties in de liturgie, en uiteraard van de actieve deelname van de gelovigen. Deze waarden vonden later hun bekroning in wat in de volksmond de ‘Zaïrese mis’ (1988) werd genoemd. Een Afrikaans christendom, dat was en blijft een opgave. Reeds in 1962 bepleitte hij dat “we resoluut de leken een groot medezeggenschap moeten geven in de organisatie van de kerk, en een eerste taak zal zijn zulke lekenkaders voor de kerk te vormen”. Tussen de sessies door ging hij zijn ganse bisdom rond - in een moerassige streek is dat niet niks - om in elke uithoek toe te zien op de vorming van catechisten en op verschillende vormen van kerkopbouw vanuit de plaatse-lijke gemeenschap.

In een laatste tekst van bisschop Jan vinden wij weer de link met de paus die 54 jaar geleden het Concilie aankondigde: “Je mag de zaken nooit van boven naar beneden aanpakken; je kunt het geloof niet opleggen. Paus Johannes XXIII deelde deze visie; hij was de man die de Kerk wilde vernieuwen, een Kerk van onderuit, vanuit het leven van de mensen. Zo was de eerste Kerk toch ook…”.

Werner Lesage, cicm

Komen en gaan (lijst afgesloten op 31 december 2012)

Kwamen op verlof:Cappelle Paul (Kongo) - Laevens Jozef (Kongo).

Keerden terug naar hun missie:Decock André (Brazilië).

Is er een alternatief?

Na verschillende jaren als missionaris werkzaam geweest te zijn in Zambia, werd onze Kongolese confrater Louis Ngoy (°1968) benoemd tot begeleider in het noviciaat van Scheut in Kinshasa. In wat volgt schrijft hij niet direct over zijn werk in het noviciaat maar over de algemene toestand van de Kongolese hoofdstad en de manier waarop de mensen, in vaak hopeloze situaties, het hoofd boven water proberen te houden.

“Wat kan ik doen om mijn kinderen eten te geven?” is een dagelijks weerkerende vraag in Kinshasa waar een schreeuwende werkloosheid heerst, zonder toekomst-verwachting. Omwille van slecht beheer, corruptie, volledig gebrek aan economische richtlijnen en de onverschilligheid van de staat in het algemeen, moeten de mensen wel zelf naar overlevingskansen zoeken. En dat doen ze dan ook, op vaak wondere wijze.

TuinierenWat opvalt in Kinshasa is hoeveel braakliggende staats-

grond omgeschapen wordt tot geïmproviseerde groente-tuinen. Daaruit proberen de mensen wat geld te slaan om de eindjes aan mekaar te knopen. Ze kweken maniok, tomaten, aardnoten, aardappelen en andere groenten. Een deel daarvan dient voor eigen consumptie, een ander wordt

verkocht aan buren of op de markt. Als missionarissen wilden ook wij ons steentje bijdragen. Om onze solidari-teit te betuigen hebben wij enkele stukken grond van ons noviciaatsdomein in bruikleen gegeven aan enkele mensen uit de buurt voor ontginning. Een duwtje in de rug is altijd welkom.

Nieuwe ‘ondernemers’Waar grote ondernemingen vaak totaal ontbreken of

zeker ontoereikend zijn om het hoofd te bieden aan de enorme werkloosheid in de hoofdstad, steken mannen en vrouwen zelf de handen uit de mouwen en worden onder-nemers, hoe kleinschalig dit dan ook verloopt. Vooreerst maken velen van hun schamele woning een heus winkeltje waar ze de producten van hun land, maar ook kleren, zeep, keukenolie, enz. proberen te verkopen. Wat ook meer en meer tot het straatbeeld van Kinshasa gaat behoren zijn de zogenoemde “telefooncellen”. Dit zijn kleine onderne-mingen waar telefoonkaarten worden verkocht en GSM’s opgeladen kunnen worden. Het is een nieuwe vorm van onderneming waarin vooral jongeren hun weg vinden. Verkopers en winkels zijn zelfs heel mobiel: ze verhuizen van de ene plaats naar de andere omdat de aard van hun producten dat gemakkelijk toelaat. Al die kleine onderne-mingen brengen niet veel op, niemand wordt er rijk van.

Maar, zoals de initiatief-nemers zelf zeggen: “Het is beter dàt dan niets.” En het verzekert hen tenminste een dagelijkse maaltijd, althans indien de zaken wat meevallen.

Ophalers van huisvuilZonder openbare infra-

structuur is de ophaling van huisvuil gewoon on- bestaande in de hoofd-stad. Op zekere dag was ik op bezoek bij een familielid in een krotten- wijk van Kinshasa. Tij- dens onze wandeling ont- moetten we een bevriend man die bezig was met zijn private ophaaldienst. Hij vertelde ons hoe hij

7Scheutnieuws januari - februari 2013

dagelijks eenzelfde route aflegde binnen eenzelfde gebied. Het viel mij op hoe vloeiend hij Frans sprak. Toen kwam het uit: hij was een afgestudeerde van de Universiteit van Kinshasa en had een graad behaald in Economische wetenschappen. Maar vanaf zijn graduaat tot op vandaag had hij nooit werk gevonden dat aan zijn bekwaamheid beantwoordde en zelfs helemaal geen werk. Zo zag hij zich verplicht met dit soort ‘beroep’ te beginnen. Het was weinig hoopgevend en nog minder verheffend maar de goede man was vastbesloten ermee verder te gaan. Zolang het hem een maandelijks loon opleverde, hoe schamel ook, kon hij toch enigszins voor het onderhoud van zijn familie instaan. Ook voor hem was dit een alternatief waar hij dankbaar voor was.

Een kleine bijdrage voor Scheutnieuws helpt ons vooruit

Om de twee maanden sturen wij aan 8.000 abonnees een fris blad met nieuws van Scheut in de wereld. Boeiende verhalen over mensen, inzet van mensen, blijde boodschap aan mensen. Een vrijwillige bijdrage kan ons helpen de druk- en verzendingskosten van Scheutnieuws te dragen.

Daarvoor kunt u storten op rekening van “Missiehuis van Scheut”, IBAN-code: BE34 4392 1002 4190 - BIC-code: KREDBEBB met vermelding “voor Scheutnieuws”.

Hartelijk dank!

Tot besluitDe inwoners van Kongo, speciaal in de hoofdstad, leven

in één van de armste levensomstandigheden in de wereld. Hoe deprimerend de algemene toestand van het land ook is, toch is het bemoedigend om te zien hoeveel mensen het heft in eigen handen nemen. Hun geloof en hun onwrikbare wil om te overleven als kleinschalige landbouwers, winkeliers en vuilnisophalers, zullen op langere termijn geen oplossing bieden aan de desastreuze toestand van de maatschappij. Maar hun inzet doet kleine mirakels gebeuren. Die mensen zijn niet bevreesd om alternatieven te vinden en om, volgens het Bijbelwoord, “te werken in het zweet huns aanschijns”.

Louis Ngoy, cicm

Redactie: Romain Clement, Guido everaert, Werner Lesage, erik Maes, Marcel Peeters, julien Vandevoorde, frans Van Oudenhove, Nand VerhoevenVerantwoordelijke uitgever: erik Maes, Missiehuis van Scheut, Ninoofsesteenweg 548, 1070 Brussel

Bankrekening: Missiehuis van Scheut - Brussel, iBAN-code: Be34 4392 1002 4190, BiC-code: KReDBeBB, met de vermelding: “voor Scheutnieuws”Drukkerij-uitgeverij jan Verhoeven nv - Sint-Pieters-Leeuw

Onze overledenenOnze overledenen

Eugeen VerhaertGeboren in Hove op 29 september 1913.

Eerste geloften op 8 september 1932.Priester gewijd op 2 augustus 1937.

Missionaris in Kongo van 1947 tot 1992 en daarna in België.Overleden in Torhout op 1 december 2012.

Marcel LeemansGeboren in Mollem op 2 mei 1937.Eerste geloften op 1 november 1957.Missionaris in Kongo van 1964 tot 2002 en de rest in België.Overleden in Zuun op 13 december 2012.

Frans Van den BerghGeboren in Kalmthout op 9 maart 1930.

Eerste geloften op 8 september 1951.Priester gewijd op 5 augustus 1956.

Missionaris in Kongo gedurende 15 jaar en de rest in België.Overleden in Zuun op 15 december 2012.

Overleden familieleden van confratersStrijpen-Zottegem, 25.10.12: Mvr. Maria De Medts, schoonzus van Gilbert Van Gansberghe (Kortrijk).Aldeneik (Maaseik), 29.10.12: Mvr. Wilfrida Voordeckers, zus van Walter († 1980).Astene-Deinze, 31.10.12: Mvr. Gerarda Bilau, schoonzus van Marcel Van Meirhaeghe (Kortrijk).Duisburg, 09.11.12: Dhr Jaak Peeters, broer van Paul († 2006).Sijsele, 17.11.12: Dhr Valère De Meyere, broer van Albert (Schilde).Aarsele, 18.11.12: Dhr. Piet Van Parijs, broer van Paul (Kessel-Lo).Brugge, 22.11.12: Dhr Rogier Van Everbroeck, broer van Nestor († 2001).Sint-Amandsberg, 26.11.12: Dhr Oscar Reynebeau, vader van Jan (Zuun).Wijnegem, 30.11.12: Mvr. Paula Mertens, zus van Louis (Schilde).Halle, 13.12.12: Dhr Jan Kamiel Avau, broer van Félix (U.S.A.).Ardooie, 14.12.12: Dhr Michiel Debeuckelaere, broer van Raymond (Torhout).Peer, 14.12.12: Dhr Louis Goossens, broer van Matthieu († 2007).Ardooie, 18.12.12: Zr Hilde Sinnesael (Maria-de-Montfort), zus van Karel († 2005) en Jozef (Torhout).Lier, 20.12.12: Mvr. Mathilde Cautereels, zus van Constant († 2005).Dilbeek, 23.12.12: Mvr. Paula Brausch, schoonzus van Victor († 2003) en Antoon (Japan) Margot.