Polderen en ontpolderen in de delta

Martijn van Staveren

PhD onderzoeker @Environmental Policy Group, Wageningen UR

2-10-2015

Inhoud presentatie

Korte introductie onderzoeksproject Van een geschiedenis van inpolderingen... ...naar een actualiteit van ontpolderingen Case: de Noordwaard Vragen/reacties

Korte introductie onderzoeksproject

NWO, tot 2017 Onderzoeksvraag: inzicht in de beleid-maatschappelijk

drijfveren van ontpolderen/het terugbrengen van overstromingsdynamiek in delta’s, en de mogelijke rol hiervan in delta toekomsten Persoonlijke fascinatie: paradoxale van

dijkdoorstekingen in de Nederlandse delta (en in het buitenland) Doelstelling vandaag: korte toelichting op het

verschijnsel ontpolderen, inzoomen op een specifieke case (Noordwaard)

Uitdagingen van deltabewoning

Omgaan met water

Stedelijk gebied

Belangen(groepen)

Veranderingen in klimaat

Institutionele jungle

De verwaterbouwde Nederlandse delta

Van een geschiedenis van inpolderingen...

...naar een actualiteit van ontpolderingen

Tiengemeten

Overdiepse polder

Noordwaard

Blauwe Stad

Perkpolder

Hedwige polder

Waterdunen

Lent

Enkele nuances qua definitie/praktijken • T.g.v. stormvloeden en dijkdoorbraken • Militair gedreven inundaties • Volledig/tijdelijk ontpolderen • Abandonneerde polders

Het doorgraven/verlagen van polder-of rivierdijken, met het doel om overstromingsdynamiek te stimuleren in het voorheen bedijkte gebied

Kleine Noordwaard (2008):

...naar een actualiteit van ontpolderingen

Regio-specifieke ontpolderingen

Rivierengebied: fysieke ruimte voor de rivier • Hoog water in de jaren ‘90 drijfveer Ruimte voor de

Rivier programma en water/natuur coalities • ‘noodoverloopgebiedenplan’ sneuvelde nog • Overdiepse polder, Noordwaard, Lent en enkele

andere rivierverruimingsinitiatieven (bijv. IJssel) gestimuleerd

Zuidwestelijke delta: scala van aanleidingen • Internationale politiek • Toerisme/recreatie • Sociaal-economisch (opwaardering/abandonering) • GOG/GGG in Vlaanderen

Van waterige duidelijkheid naar onzekerheid

Case studie: ontpoldering Noordwaard

Geformuleerd n.a.v. Ruimte voor de Rivier Verlagen van de

noordelijke dijk: Merwedewater kan bij bepaalde hoogte door de polder stromen Stimulans voor Biesbosch Omdijkte sub-polders,

terpen voor bewoners Vijfde leven (oerbos –

Groot Waard – binnenzee – verzanding/inpoldering – ontpoldering) Ophoging? Nee

De-poldering the Noordwaard in the Dutch delta

A large part of the Noordwaard polder will be reconnected to the adjacent river, to facilitate controlled flooding in times of high river discharge, thereby lowering peak water levels. Together with restored tidal dynamics, this contributes to the Biesbosch wetlands. Dikes will be removed or lowered to control flood water entering into the former agricultural area.Innovative hybrid-engineered dikeNear the Steurgat Fortress, a willow forest will be laid out in front of a section of the dike. This reduces flood waves and compensates for required dike reinforcements.

Flow-through zone

Intake

High water level

DORDRECHT

National Park de Biesbosch FIGURES

70km dikes50km new roads29 mounds38 bridges12 pumping stations4 million m3 of earth moving

WERKENDAM

Homes rebuilt on mounds

Flow-through zone

© Infographic: Loek Weijts Text: Martijn van Staveren

Lessen/conclusies

Noordwaard: (tijdelijk) ontpolderen en het terugbrengen overstromings/sedimentatie ter compensatie van inklinking niet pro-actief nagestreefd

Waterveiligheid/natuurcoalitie zeer invloedrijk in het realiseren van recente ontpolderingsprojecten

Indicaties voor gecontinueerd ontpolderen aanwezig (Westerschelde, rivierengebied/Biesboschomgeving)

Landbouw veelal de ‘verliezer’ – maar langere tijdlijnen (historisch – toekomst) van landschappelijke afwisseling bieden een ander perspectief (cf. Noordwaard’s ‘levens’)

Scepsis tegenover ‘tekentafelnatuur’ en het politiek spel rondom ontpolderingen:

Aanraders

Dank voor uw aandacht

Meer informatie:

martijn.vanstaveren@wur.nl

www.wageningenur.nl/enp

martijnvanstaveren.blogspot.nl

Van Staveren M.F., Warner J.F., van Tatenhove J.P.M., Wester P. 2014. Let’s bring in the floods. Controlled flooding as a strategy for long term delta survival? Water International, http://dx.doi.org/10.1080/02508060.2014.957510