DE KLE INE ALK 1

Jaargang 31

nummer 4

2013

DE KLEINE ALKcontactorgaan VogelwerkgroepAlkmaar en omstreken

verschijnt vier maal per jaar

RedactieTom DammMiranda Zutt-van der Made

Vaste medewerkersPierre van der WielenErwin van SaaneWilbert KerkhofWim ScholsWim Bart Stoop

VormgevingPeter van Brandwijk (072) 515 84 96

BeeldredactieJan Stok (072) 511 65 20

RedactieadresTom Damm (06) 42 12 26 10 tomdamm@zonnet.nl

VerspreidingJannie Nijman (072) 561 56 05Conny Wubbels

BestuurVoorzitterHarry Smit (072) 511 51 37 smit51@telfort.nlSecretarisMiranda Zutt-van der Made (0226) 32 02 01zuttmade@quicknet.nlDijk 6, 1721 AE Broek op LangedijkPenningmeester, ledenadministratieAuke Burrie (072) 572 96 94 Acacialaan 1, 1702 ST Heerhugowaard aburrie@hotmail.comLidPaul de Jong (072) 564 40 29Cees de Haan (072) 533 73 37

Voorplaat: kleine alk, Frits-Jan Maas

IJsvogelwerkgroepcontactpersoon Rutger Polder,1815JK232@hetnet.nl, (072) 511 99 39Roofvogelwerkgroepcontactpersoon Dook Vlugt,d.vlugt@quicknet.nl, (072) 589 77 78

Lid wordenHet lidmaatschap van onze verenigingbedraagt slechts € 15,00 per jaar. Hiervoorontvangt u viermaal per jaar ons blad DeKleine Alk en bent u van harte welkom opde door ons georganiseerde activiteiten,waaronder lezingen en excursies. Als wel-komstgeschenk ontvangt u tevens hetboek ‘Alkmaar heeft vleugels’ (t.w.v. € 9,95 ).

Lid wordt u door € 15,00 over te makenop Gironummer 2197346 t.n.v. VWG Alkmaare.o. en door tevens een mail te sturen naarAuke Burrie, aburrie@hotmail.com, met uw naam,adres, telefoonnummer en e-mailadres.

Ook adreswijzigingen kunt u doorgevenaan Auke.

2 DE KLE INE ALK

in dit nummerpagina 3 �Vooraf: in het bestuur Miranda Zutt-van der Made �Met spoed gezocht: nieuwe bestuursleden Het Bestuurpagina 4 �Bericht aan de Steenlopertjes Hans Dorrestijnpagina 5 �Broedvogels van de Alkmaarder Hout in 2013 Harry Smit & Rutger Polderpagina 10 �M.AKV, het wel en wee van een Texelse/Alkmaarse Zilvermeeuw Miranda Zutt-van der Madepagina 16 �Makkumer- en Workumerwaard 24 augustus 2013 Maarten Minpagina 17 �Raadselvogel van Wim Wim Scholspagina 18 �Excursie naar de Biesbosch 14 september 2013 Dirk van der Madepagina 20 �Een raar rondje De Putten Jan Oostinghpagina 23 �Communicatie & Actualiteiten �Van het bestuur Het Bestuurpagina 25 �Lezingen Harm Niesen & Wilbert Kerkhofpagina 27 �Nieuwjaarsreceptie 2014 van IVN-NKL & KNNV & VWA �Excursienieuws Erwin van Saanepagina 29 �Buitencentrum Schoorlse Duinen �Waarnemingen augustus t/m oktober 2013 Pierre van der Wielenpagina 34 �Ogrut 34: Mimi’s Natuur Wim Bart Stoop

Kopijsluitingsdatum nr. 1: 1 februari 2014

Vooraf: in het bestuur

Ik had me voorgenomen nooit meer in een bestuur te gaan. Dit naar aanleiding vanhet moeten opheffen, door gebrek aan leden en dus ook bestuursleden, van de afdelingAlkmaar van de ACJN, één van de jeugdbonden. Ik was een jaar of 17 en het voeldeecht als falen. Maar als je lid bent van een vereniging dan moet je toch op een zekermoment ook iets terugdoen vind ik. Dus bij het 25-jarig jubileum van onze club gaf ikme op om mede het feest te organiseren. Zo deed ik toch nog wat en ik was er binneneen jaar weer mee klaar, dacht ik...Toen kwam de gemeente met het aanbod/kado om een boekje over vogels in Alkmaarte maken en werd ik daar door het bestuur voor gevraagd. Na eerst nog de boot te heb-ben afgehouden, was het toch wel een leuke uitdaging die ik wel wilde aangaan. Ik ver-gaderde daarom een paar keer mee met het bestuur en voor ik het wist was ik Algemeenbestuurslid. Niet veel later heb ik me om laten praten om secretaris te worden.Het zijn drukke jaren geweest; het jubileumfeest was een succes, ‘Alkmaar heeft vleugels’won de aanmoedigingsprijs voor gemeenten, we kregen een nieuwe website, een folder,we wonnen de Zilverenmaanprijs, Nico de Haan kwam langs, we organiseerden mede deNatuurdag. Ook het beschermingswerk kostte veel tijd, zoals het Beheerplan voor deAbtskolk & De Putten, bomenkap in het broedseizoen, schieten op meeuwen, de kluchtrond de Hondsbossche Zeewering. De jaren zijn omgevlogen en ik heb ENORM veelgeleerd en veel leuke mensen leren kennen waarvan er ook een aantal echte vrienden zijngeworden. En nu verlaat ik na de jaarvergadering het bestuur. Dat moet van de Statuten,maar het staat er niet voor niets in en ik vind het prima. Er blijft nog genoeg werk voorme over, zoals redactiewerk en de gebiedsbeschrijvingen op de website. Maar iedereoproep die we doen voor nieuwe bestuursleden levert niets op. Alleen Maarten Platteeuwmeldde zich aan, maar kan door drukke werkzaamheden minder doen dan gehoopt. Duseindig ik straks weer zonder opvolging met een ‘trauma’? Nee toch?

Miranda Zutt-van der Made

DE KLE INE ALK 3

Met spoed gezocht: nieuwe bestuursleden

Op 19 maart zullen twee bestuursleden het Bestuur verlaten, het jaar daarop weertwee. We zijn dan ook hard op zoek naar leden die iets voor de vereniging willendoen. Het Bestuur vergadert iedere twee maanden bij één van de bestuursledenthuis. Tijdens deze overleggen wordt besproken wat er zoal allemaal is gebeurd,waar vragen over zijn gesteld, wat er bij Animo besproken is, wat er via de post ofmail is binnengekomen e.d. De acties die hierop moeten volgen worden binnen hetbestuur verdeeld. Als je belangstelling hebt in een functie binnen het bestuur wordtje van harte uitgenodigd een volgende vergadering bij te wonen, om eens te kijkenwat het nu precies allemaal inhoudt. Interesse? Neem dan contact op met Miranda(zuttmade@quicknet.nl, 0226-320201).

Bericht aan de Steenlopertjes

Zomaar even een briefje om te laten wetendat ik nog aan jullie denk: wat was het leuk op de pier van IJmuiden hé, verleden week!Jullie zagen er prachtig uit! Welke modekoningzit daarachter? Fabuleus dat stralende lichtbruinop jullie rug met in het midden die zwarte streepen dat schubbige patroontje op de grens van rug en borst.En niet te vergeten die halsketting! Die maakt hethelemaal af! Jawel, ik heb goed naar jullie gekeken,maar toch niet zo goed dat ik jullie niet graaggauw weer terug wil zien. Jullie maken me altijd blij.Jullie zijn een must aan de kust.

Veel liefsHans Dorrestijn

4 DE KLE INE ALK

Foto: Tim Zutt

Broedvogels van de Alkmaarder Hout in 2013

Harry Smit & Rutger Polder

InleidingDe Alkmaarder Hout is het oudste stadspark van de stad, met een inmiddels respec-tabele leeftijd van ruim 400 jaar. De oppervlakte is 42,5 ha, inclusief de AlgemeneBegraafplaats. Vegetatiekundig behoort de Alkmaarder Hout tot het Fluitekruid-Essenbos en het Abelen-Kurkiepenbos (Bruinenberg & Baas 1993). Het park heeft eenrijke stinzenflora, een van de meest talrijke stinzenplanten is de daslook.De Alkmaarder Hout heeft al lange tijd de belangstelling getrokken van lokale voge-laars. De eerste bekende inventarisatie stamt uit 1959, hoewel ook al eerder gegevensover broedvogels verzameld zijn (Platteeuw & Van der Ham 1993). Sinds die tijd zijner zo’n 15 volledige inventarisaties gedaan, de laatste in 2003 (Smit et al. 2005). In2013 is de Hout opnieuw geïnventariseerd en in dit artikel wordt daarvan verslag gedaan.

MethodiekVoor het inventariseren is de BMP-methode van SOVON gebruikt (Van Dijk &Boele 2011), met toepassing van de zg. autoclustermethode. Deze laatste methodeberekent het aantal territoria, nadat deze zijn ingevoerd in het programma. DeAlkmaar Hout is in twee delen gesplitst, een deel omvatte de Westerhout en AlgemeneBegraafplaats (Alkmaarder Hout-Noord), het andere deel de rest van de Hout(Alkmaarder Hout Zuid, zie fig. 1). Waterpartijen in het gebied en de sloot langs despoorlijn zijn in de inventarisaties meegenomen. Aan de oostzijde was het fietspadlangs de Zandersloot de grens, de Zandersloot zelf is niet meegenomen. Er is achterafgecorrigeerd voor overlappende territoria van de twee gebieden. In totaal zijn zevenvroege ochtendronden gedaan (maart 1, april 2, mei 2, juni 2), en een (AlkmaarderHout Noord) respectievelijk twee avondrondjes (Alkmaarder-Hout Zuid).

Resultaten

In totaal zijn er 34 vogelsoorten vastgesteld en een overzicht staat in de tabel aan heteind. Hieronder worden de meest opvallende resultaten besproken.

NieuwkomersSinds 2012 broedt de Blauwe reiger in de Alkmaarder Hout, aanvankelijk met tweepaar, in 2013 met een paar. De Blauwe reiger is niet echt een nieuwkomer, in het verle-den is de soort een incidentele broedvogel geweest, met broedgevallen in 1992 en 1994(Smit et al. 1995). De Krakeend wordt steeds meer een stadsvogel, en dat deze soort ineen sloot langs de spoorlijn opduikt als broedvogel is dan ook geen verrassing. DeBoomklever is een nieuwkomer in de Alkmaarder Hout. Deze soort broedt sinds 2002 inde Hout, de eerste jaren steeds met 1 paar. Zomerdijk et al. (1971) vermeldden dat deBoomklever tot 1963 in de Hout broedde, maar Platteeuw & Van der Ham (1993) ver-meldden de soort niet als broedvogel, ook niet voor eind jaren vijftig en in de jaren zestig.

DE KLE INE ALK 5

6 DE KLE INE ALK

Verdwenen soortenDe lijst van verdwenen soorten is langer dan die van de nieuwkomers. Reeds in dejaren zestig verdwenen een aantal soorten als broedvogel in de Alkmaarder Hout,namelijk Zomertortel, Boerenzwaluw, Witte kwikstaart, Gekraagde roodstaart,Grasmus, Braamsluiper, Fluiter, Zwarte mees, Glanskop, Matkop en Ringmus. Deelszijn dit soorten die elders nog steeds algemeen zijn, deels soorten die landelijk sterkachteruit zijn gegaan (bijvoorbeeld Zomertortel). Daarnaast is er een groep soorten diein meer recente tijden uit de Hout is verdwenen. De Grauwe vliegenvanger was in1994 nog met twee paar aanwezig in de Hout, in 2004 was zij verdwenen en ook in2013 is de soort niet meer waargenomen. De Grauwe vliegenvanger broedde in hetverleden jaarlijks in de Hout, met een maximum van 7 paar in 1959 en 6 paar in 1978(Platteeuw & Van der Ham 1993). Landelijk is de ‘Grauwe vlieg’ vanaf 1984 afgeno-men, al lijkt de stand de laatste jaren te stabiliseren (Boele et al. 2013). De Grote lijsterbroedde enigszins onregelmatig in de Hout, het laatste paar is in 2001 vastgesteld.Huismus en Spreeuw broedden in het verleden soms in flinke aantallen in de Hout,bijvoorbeeld 34 paar Huismussen in 1984 en 25 paar Spreeuwen in 1978. Langer gele-den waren de aantallen Spreeuwen nog hoger, bijvoorbeeld 45 paar in de periode1959-1961. Voor het laatst werden deze twee soorten in 1991 als broedvogel vastge-steld, in 2003 waren zij beide verdwenen als broedvogel. Huismus en Spreeuw zijnlandelijk sterk achteruit gegaan, en Alkmaar is daar geen uitzondering op.

Boomklever, sinds 2002 broedvogel in klein aantal. Foto: Jan Stok

Overige soortenNa een serie strenge winters is het aantal Winterkoningen in Nederland flink afgeno-men. Ook in de Hout is dat het geval. Vergeleken met 2011 is het aantalWinterkoningen met bijna 30% afgenomen. Ook de Merel is met bijna 30% in aantalafgenomen. Deze achteruitgang is al enige tijd gaande. In 2004 nam deze soort inAlkmaar met 7% af, met toen de grootste achteruitgang in oudere wijken en stadspar-ken (Smit et al. 2005). Nog een soort die het in de Hout niet goed doet is deRoodborst. Vergeleken met 2011is de Roodborst met 27% achteruit gegaan. Landelijkzien we de soort de laatste jaren ook achteruit gaan, vermoedelijk een gevolg van destrenge winters. Meer winterhard is de Heggenmus, waarvan de stand is toegenomenvan 7 paar naar 18 paar. Zwartkop, Tjiftjaf en Pimpelmees zijn alle toegenomen, en deKauw is weer op het niveau van 1991. De Groenling is een soort die al vanaf 1994achteruit gaat in Alkmaar. Smit et al. (2005) wijdden dit aan het zg. inbreiden (bebou-wen van open ruimtes in de stad) en het verstenen van tuinen. De Appelvink was in2001 voor het eerst met drie territoria vertegenwoordigd in de Alkmaarder Hout, ende soort heeft dit niveau kunnen handhaven in 2013.

DankzeggingDe volgende personen hebben geassisteerd bij de inventarisatie, waarvoor onze harte-lijke dank: Piet Feld, Frans de Buijzer, Maarten Platteeuw en Herman Pols.

DE KLE INE ALK 7

Het aantal Grote bonte spechten blijft stabiel. Foto: Jan Stok

Tabel 1. Broedvogels van de Alkmaarder Hout in 1991, 2001 en 2013.

1991 2001 2013Blauwe reiger 1Wilde eend 2 9Krakeend 1Nijlgans 2

Boomvalk 1Sperwer 2 1Waterhoen + 4Meerkoet 2

Holenduif 3 8 7Houtduif 26 37 41Turkse tortel 9 7 6Bosuil 1 1Grote bonte specht 2 8 7Groene specht 2 1

Winterkoning 37 69 49Heggenmus 10 7 18Grote lijster 1Zanglijster 13 15 18Merel 67 57 41

Roodborst 27 41 30Nachtegaal 1 1Zwartkop 10 14 22Tuinfluiter 1 2Fitis 2Tjiftjaf 12 15 24Grauwe vliegenvanger 2

Pimpelmees 17 13 21Koolmees 33 26 25Staartmees 2 2 2Boomklever 4Boomkruiper 10 16 16

Groenling 10 1 3Putter 1 1Vink 6 7 8Appelvink 3

Huismus +Spreeuw 10Zwarte kraai 2 4 5Kauw 21 8 24Ekster 5 10 10Gaai 7 9 6

8 DE KLE INE ALK

LiteratuurBoele AJ, J van Bruggen, A van Dijk, F Hustings, J-W Vergeer & C Plate 2013.Broedvogels in Nederland in 2011. SOVON-rapport2013/01, 158 pp. SOVONVogelonderzoek Nederland, Nijmegen.Bruinenberg L & T Baas 1993. De Flora. In: Argeloo M & Smit H (red.). De Alkmaarse Hout. Natuurlijke rijkdom van een vier eeuwen oud stadsbos. AlkmaarseCahiers 5: 8-16.Dijk AJ van & A Boele 2011. Handleiding SOVON Broedvogelonderzoek.SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen, 56 pp.Platteeuw M & N van der Ham 1993. Broedvogels van de Alkmaarse Hout.In: Argeloo M & Smit H (red.). De Alkmaarse Hout. Natuurlijke rijkdom van een viereeuwen oud stadsbos. Alkmaarse Cahiers 5: 19-31.Smit H, CF Roobeek & M Platteeuw 1995. De broedvogels van Alkmaar in 1994.Bijzondere uitgave Kleine Alk, Vogelwerkgroep Alkmaar en omstreken, 115 pp.Smit, H, CF Roobeek & T Damm 2005. De broedvogels van Alkmaar in 2001-2004.Bijzondere uitgave Kleine Alk, Vogelwerkgroep Alkmaar en omstreken, 114 pp.Zomerdijk PJ, C van Orden, K Zwart, W Verkerk, B Muusers, HE Fabritius & C de Vries 1971. Broedvogels van Noord-Holland Noord. VogelwerkgroepNoordhollands Noorderkwartier 215 pp.

Harry Smit, Emmastraat 32a, 1814 DM Alkmaar, smit51@telfort.nlRutger Polder, Westerweg 232, 1815 JK Alkmaar, 1815jk232@hetnet.nl

DE KLE INE ALK 9

De Zwartkop zit in de lift. Foto: Jan Stok

M.AKV, het wel en wee van een Texelse/Alkmaarse Zilvermeeuw

Miranda Zutt-van der Made

M.AKV staat er op de groene ring met witte letters om de poot van een Zilvermeeuw,die in de loop der jaren een beetje speciaal voor ons is geworden. Hij (de M staat voormale = man) is als adulte vogel op 29 mei 2009 door Kees Camphuysen gevangen engeringd in de Kelderhuispolder op Texel, waar zich een grote gemengde kolonie vanZilvermeeuwen en Kleine mantelmeeuwen bevindt. Kees doet daar onderzoek naar debroedbiologie, voedselecologie, foerageergebieden en populatiedynamica vanZilvermeeuwen en Kleine Mantelmeeuwen in de Westelijke Waddenzee.M.AKV woont op Texel, op wat Kees bestempelt als de Sea Dunes (zeeduinen), aande rand van de kolonie. Het aflezen van de meeuwen is daar lastiger (je kijkt omhoog,tegenlicht) en dus vangt Kees daar alleen af en toe wat adulte vogels als hij wat tijdover heeft. Omdat M.AKV vaak op een hoge duintop op de uitkijk zit en daardoorgoed af te lezen is, is hij één van de uitzonderingen. Het is nog niet gelukt zijn partnerte vangen en te ringen.

M.AKV in AlkmaarNa eind mei te zijn geringd, wordt M.AKV in september 2009 tweemaal afgelezenbij Callantsoog en de Hondsbossche Zeewering (HBZ), om later op te duiken inIJmuiden en in Noordwijk op 8 oktober. Begin mei 2010 duikt hij pas weer op in de

10 DE KLE INE ALK

M.AKV op zijn vaste plek in de Goereestraat. Foto: Miranda Zutt

kolonie op Texel en wordt daar tot begin juni afgelezen om vervolgens elders op Texelte verblijven. Op 8 september wordt hij afgelezen in Schoorl aan Zee en op 10 decem-ber op het strand bij het Zwanenwater. En dan, op 23 januari 2011, op zoek naarAppel- en Goudvinken in de Rekerhout, valt Tim de geringde meeuw op, trappelendop een grasveldje nabij de Goereestraat in De Mare. Hij weet hem af te lezen en al bin-nen een dag nadat we hem gemeld hebben krijgen we netjes de life-history van Keestoegestuurd. Dit is het begin van een soort ‘verslaving’ wat het aflezen van ringenbetreft. Helemaal als het zo dicht bij huis kan!Vier dagen later leest ook Ruud Costers M.AKV af in dezelfde straat. Omdat Ruuder vlakbij woont is het voor hem helemaal makkelijk om deze ‘speciale’ Zilvermeeuwin de gaten te houden. Tot 14 maart wordt hij dan ook regelmatig door ons beidenafgelezen. Op 26 april is hij weer present in de kolonie op Texel waar hij tot 31 meiwordt afgelezen.Als je de life-history van M.AKV bekijkt, dan wordt hij na het broedseizoen eerst eenaantal keren afgelezen aan de kust tussen Schoorl en Groote Keeten, om vervolgenszijn dak in de Goereestraat weer op te zoeken. Het gebeurt echter ook wel, dat hij evenheen en weer pendelt tussen Texel en De Mare. Zo wordt hij op 1 april 2012 gezien inDe Mare, 14 en 22 april op Texel, 27 en 30 april weer in De Mare om op 2 mei bijeen nest met één ei in de kolonie te worden afgelezen! Ook in 2013 is M.AKV op 20april in De Mare, 21 april bij Strandpaal 8 op Texel, op 24 april in de kolonie, op 26april in De Mare en op 3 mei bij zijn eerste ei in de kolonie op Texel.Uit het onderzoek van Kees blijkt dat Zilvermeeuwen standvogels zijn of trekvogelsop korte afstand, met overwinteringsgebieden in Zuid-Nederland, België en Noord-Frankrijk (Camphuysen 2013, Hfdst. 6).

BroedsuccesM.AKV heeft een vaste broedplek op de Sea dunes. Het is er door de glooiing lastigom enclosures (gaas om het nest zodat de jongen niet weg kunnen lopen) te plaatsen endus worden de nesten daar alleen gevolgd, tot de eieren uitkomen en de jongen hetnest verlaten.In 2009 volgde Kees het nest van M.AKV vanaf 9 mei, op het moment dat er drieeieren in lagen. Een ontdekt nest wordt vanaf dat moment zeker iedere drie dagen (ofvaker) bezocht, tenzij het weer het niet toelaat. Als het te veel regent of koud is, waar-door de eieren of jongen gevaar lopen, dan wordt afgezien van een controle. Op 29mei lukt het Kees M.AKV te vangen en te ringen. Dit gebeurt met een vangkooi dieover het nest wordt gezet. De broedende vogel wil zo snel mogelijk terug naar zijn ofhaar eieren, dus lukt het vaak om de vogel op deze manier te vangen. Een dag latervertoont het eerste ei barstjes en drie dagen later zijn er drie jongen uit het ei gekr-open. Daarna volgen nog twee controles en zijn er zeker twee kuikens gevonden in devegetatie om het nest. Later gaan de kuikens steeds verder aan de wandel en weet jeniet meer welke jongen bij welke ouders horen. Op dat moment wordt de marker bijhet nest weggehaald.In 2010 worden tussen 1 en 6 mei drie eieren gelegd en na 25 dagen vertoont heteerste ei barstjes. Op 1 juni worden er drie kuikens rond het nest gezien, op 4 juni

DE KLE INE ALK 11

worden er geen kuikens meer aangetroffen en het is ook de laatste dag dat M.AKV inde kolonie wordt afgelezen.In 2011 wordt er op 26 april één ei gevonden en op 1 mei zijn er wederom drieeieren gelegd. Op 17 mei wordt een poging gedaan de partner te vangen, maar datmislukt. M.AKV valt in deze periode fel uit naar de controleurs. Op 25 mei is er éénjong uit het ei gekropen en is één ei aangepikt. Op 28 mei ben ik op uitnodiging vanKees mee met een controleronde en vinden we één jong. Twee dagen later wordt geenjong meer aangetroffen, hoewel M.AKV wel nadrukkelijk aanwezig is. Tot 31 meiwordt hij gezien in de kolonie, op 8 juni bij Camperduin, 4 juli in de kolonie, 2augustus in de kolonie en op 7 augustus in De Mare.In 2012 wordt op 2 mei een eerste ei gevonden en op 8 mei zijn er drie eieren. Op29 mei is er één kuiken uit het ei. Op 1 juni zijn alle eieren uitgekomen en wordt erzeester als voedsel voor de jongen aangetroffen. Op 4 juni worden geen jongen meeraangetroffen, M.AKV wordt tot 7 juni afgelezen in de kolonie.In 2013 wordt, ondanks het koude voorjaar, op 3 mei het eerste ei gevonden en op 6mei zijn er drie eieren gelegd. Op 15 mei zijn twee eieren gepredeerd; naast het nestwordt een eischaal gevonden. Op 18 mei wordt het laatste ei nog aangetroffen, maarop 21 mei zijn alle eieren weg. Tot 30 mei wordt M.AKV afgelezen in de kolonie, op 4juni is hij weer even in de Goereestraat om een dag later weer op te duiken op de SeaDunes. Op 5 juni worden in het oude nest drie eieren aangetroffen. Eén dwergei eneen gewoon ei in het nest, en één ei erbuiten. Op 8 juni is het ei buiten het nest gepre-deerd en zijn er nog twee eieren over. Op 14 juni is alleen het dwergei nog over en is

12 DE KLE INE ALK

Kees (midden) met helpers aan het werk in de kolonie. Links en rechts zijn enclosures(let op de paaltjes/gaas) te zien. Foto: Miranda Zutt

het de laatste dag dat hij in de kolonie wordt afgelezen. Op 19 juni is hij weer in deGoereestraat. Dus dit seizoen is het ondanks een tweede poging niet gelukt om jongenvoort te brengen.

EnclosuresUit de gemarkeerde nesten van Zilvermeeuwen die op een makkelijker bereikbare(vlakkere) plaats in de kolonie zitten, worden er ieder jaar door loting een aantal gese-lecteerd voor een enclosure. Om het nest heen wordt dan een stuk gaas gezet met vol-doende schuilgelegenheid voor de jongen. Deze nesten worden gevolgd tot de jongenzijn gepredeerd of de enclosure verlaten. De jongen worden dan iedere (ongeveer) driedagen gewogen en gemeten en krijgen als ze groot genoeg zijn een ring. Bij het wegenvan de jongen werd zowel bij de Zilvermeeuw als de Kleine Mantelmeeuw door wisse-lende aanvoer van voedsel een duidelijk patroon gevonden. De groei van de kuikensliep terug in de weekeinden, maar nam snel weer toe in het midden van de week. Hetwekelijkse patroon komt overeen met de aanwezigheid van vissersvloten op zee rondde kolonies. Dit was één van de opmerkelijke uitkomsten van het onderzoek van Kees(Camphuysen 2013, Hfdst 3).

DieetIn en rond het nest wordt bij de nestcontroles gekeken of er voedselresten te vindenzijn. Bij de controle braken de jongen ook wel eens voedsel uit en ook dit wordt verza-meld en later onderzocht.

DE KLE INE ALK 13

Miranda met een kuiken van M.AKV in 2011. Foto: Kees Camphuysen

Zilvermeeuwen vinden hun voedsel vooral in de getijzone, en dan worden met nameschelpdieren gegeten. Voordat de eieren uitkomen voeren de Zilvermeeuwen dan ookvrijwel alleen schelpdieren aan. 25% van de paren is min of meer gespecialiseerd opeen voedselbron. Dit verandert echter wanneer er kuikens zijn en er een hogere ener-giebehoefte is. Er wordt dan meer gevarieerd voedsel aangevoerd en voedselspecialisa-ties zijn minder herkenbaar. Bij Zilvermeeuwen die veel krabben aanvoeren wordenvoor de jongen relatief lage groeisnelheden van de kuikens gemeten (Camphuysen2013, Hfdst. 9). Zilvermeeuwen die het hoogste broedsucces behaalden voerden hunkuikens vis (Camphuysen 2013, Hfdst. 2).Het resultaat van de verzamelde voedselmonsters van M.AKV is te vinden in detabel.

Tabel 1. Prooisoorten van M.AKV in 2009-2012 (28 ge-analyseerde monsters). F =Frequentie (in aantal en als percentage), N = Aantal gemeten exemplaren

F % N

Gewone zeester Asterias rubens 1 3,6 1Mossel Mytilus edulis 20 71,4 700Kokkel Cerastoderma edule 1 3,6Amerikaanse zwaardschede Ensis americanus 5 17,9 18Gewone garnaal Crangon crangon 1 3,6 1Gewone zwemkrab Liocarcinus holsatus 1 3,6 6beenvissen unident. bony roundfish 1 3,6Wijting Merlangius merlangus 2 7,1 7Grauwe of Rode poon Trigla/Eutrigla 1 3,6 3ei ongedet. grote meeuw large gull egg 1 3,6 1Kraaiheide (bessen) Empetrum nigrum berries 1 3,6 25varken pork 1 3,6 1brood bread 1 3,6schelpengrit fossil shell, grit 3 10,7 5steentje rock, grit 2 7,1 7

Het huis in de Goereestraat ligt aan het water en vanaf de nok heeft M.AKV goed uit-zicht over het water in de directe omgeving. Tegenover het huis is een vijver waarregelmatig brood wordt gevoerd. Ook meer richting het zuiden is een grote vijver. Dekans is groot dat M.AKV hier regelmatig gevoerd brood mee-eet met de eenden. Ookworden in het park regelmatig trappelende Zilvermeeuwen waargenomen. Ze bootsenop deze manier regen na waardoor wormen omhoog komen. Tim heeft M.AKV dit deeerste keer ook zien doen.

Ringen aflezenMet dit artikel wil ik aangeven dat het aflezen van gekleurringde vogels een schat aaninformatie oplevert. Het beantwoordt vragen, maar roept ook weer nieuwe vragen op.

14 DE KLE INE ALK

Ik vind het in ieder geval opmerkelijk dat een meeuw uit Alkmaar op Texel broedt endus niet hier in de stad.O.a. deze life-history is een bevestiging van het feit dat Zilvermeeuwen standvogelszijn of trekkers over korte afstand. Het zijn gewoontedieren, die onderling toch ookweer veel van elkaar kunnen verschillen. Paar M.ANH en F.ANJ bijvoorbeeld zijn vrij-wel altijd samen en jaarrond te vinden in de NIOZ-haven. M.ANH is daar klaarblij-kelijk de baas en ze leven van wat er uit de fuiken van de onderzoekers van het NIOZkomt. Ik vraag me af of de partner van M.AKV ook op de daken in De Mare te vin-den zal zijn. Kees heeft me uitgedaagd om komend seizoen haar te komen vangen endie uitdaging neem ik graag aan!

BeschermingAl vanaf de jaren tachtig nemen de aantallen Zilvermeeuwen af, doordat veel vuil-stortplaatsen werden gesloten en de vissersvloot krimpt (Camphuysen 2013). Ondankseen redelijk broedsucces van de Zilvermeeuwen in de Westelijke Waddenzee zorgt eenlage overleving van broedvogels en jonge dieren tot een klein aantal rekruten en eenafnemende populatie. Met name in de winterperiode sterven er veel Zilvermeeuwen(Camphuysen 2013). Omdat Zilvermeeuwen minder populair zijn dan bijvoorbeeldde Grutto, wordt er weinig aandacht aan deze achteruitgang besteedt. Het feit dat erin 2014 25 ha foerageergebied verloren gaat als de strekdammen voor de HBZ onderhet zand verdwijnen, zal zeker effect gaan hebben op de Zilvermeeuwen. Vrijwel alleZilvermeeuwen die Tim en ik aflezen komen hier immers geregeld. Waar gaan zij str-aks heen voor voedsel? En wat heeft dit voor effect op hun broedsucces en de aantal-len? En hoe lang zal het duren voor de Zilvermeeuw op de Rode Lijst zal verschijnen?

PromotieOp 21 juni 2013 promoveerde Kees Camphuysen (1959) in Groningen met zijnproefschrift A historical ecology of two closely related gull species (Laridae): multiple adap-tations to a man-made enviroment. Bijzonder, zeker voor iemand die al jong geen zinmeer had in school en de wijde wereld introk. Door zelfstudie heeft hij het ver wetente schoppen. Het proefschrift is op internet te lezen via www.waddenacademie.nlonder ‘Wetenschap’ en dan ‘Proefschriften’.Hij droeg zijn proefschrift op aan zijn vrouw Gepke, die hem op zijn vele omzwer-vingen vergezelde. Ze overleed, veel te jong, een paar weken na het verkrijgen van zijndoctoraat. Kees heeft inmiddels te horen gekregen dat hij zijn onderzoek komend jaarweer voort kan zetten.

LiteratuurCamphuysen Kees (CJ) 2013. A historical ecology of two closely related gull species(Laridae): multiple adaptations to a man-made enviroment. Proefschrift RijksuniversiteitGroningen.

Miranda Zutt-van der Made, zuttmade@quicknet.nl

DE KLE INE ALK 15

16 DE KLE INE ALK

Makkumer- en Workumerwaard 24 augustus 2013

Leiding Mart van Zweeden. Vijf auto’s, niet helemaal vol, vertrekken op deze ietwatwinderige dag naar het noorden in de hoop Reuzensterns en andere ornithologischedelicatessen te zien. De eerste halte is Dijkgatsweide. Daar waait het al flink. Er staatmeer riet dan in andere jaren. Het riet spreekt: jullie komen zeker weer voor zeldzamevogels he? Nou vooruit ,ik heb een Bosruiter en een Watersnip voor jullie. Het rietzwijgt. Geen Wespendief, geen Slechtvalk. Dat is wel eens anders geweest.Volgende stop is de Breezanddijk. Een soort pretparkje zonder attracties. Weer sterkewind. Moet ik Torenvalk en Boompieper noemen? Dat heb ik dan bij deze gedaan.Kornwerderzand is bijna altijd de moeite waard. Bonte vliegenvangers, een handje vol,doen ons vogelhart iets sneller kloppen. Het bosje is zwaar gesnoeid en lijkt op eensiertuin. Een goed ontworpen siertuin met veel ritme maar dan zonder sierplanten.Het fascineerde me. Een Braamsluiper liet zich horen: Sorry vogelaars, ik heb maar eenheel kort liedje, meer kan ik niet. Wat een bescheiden en sympathiek vogeltje.Goudplevier en Oeverloper completeren het steltloperpakket. Langs het laatste stuk vande Afsluitdijk zwommen heel veel vogels. Eindelijk kon ik een forse streep zetten doormijn schaamsoort, de Krooneend. Niet in zijn mooiste jasje maar toch heel fraai. Ookkonden we een ‘Bruine kiek’ bijschrijven.In de Makkumer Zuidwaard gaat de teller flink omhoog. De eerste Reuzensterns latenzich zien. Wat een snavels! In het z.g. Binnenmeertje zwemt van alles, veel fuutachti-gen. Geoorde fuut, maar zelfs ook de ‘Roodhals’. Nu is mijn dag echt goed. Door dewind klinkt een zacht stemmetje: “Jullie treffen het hè, dat ik mijn zondagse pakje aan

Kijken naar Bonte vliegenvangers bij Kornwerderzand. Foto: Rob Struyk

heb; dat duurt niet lang meer. Binnenkort ga ik weer lekker stemmig in het grijs.” Hetgeluid van de Zwarte ruiter vind ik altijd opwindend. Buizerd en Sperwer komen ooklangs en ... late Grutto’s. Bij een vervallen loodsje – hier zou een afrekening plaatsge-vonden kunnen hebben – hoort Erwin met die deksels goeie oren een Buidelmees. Hetgeluid is niet bepaald Heavy Metal. Heb ik het nou gehoord of niet? We lopen terugnaar de karren.Dan gaat het naar Piaam, de kijkhut. Veertig Lepelaars. Een Havik is altijd leuk maareen Visarend is nog veel leuker. Prachtig was deze te zien. Het lijstje krijgt allure. DeWorkumerwaard valt wat tegen. Er is veel activiteit van boeren. Uiteindelijk zien wehier nog 13 Reuzensterns. Tijd voor de terugreis. Sommige deelnemers gaan huiswaarts,de rest gaat naar een vogelterrein onder Medemblik in de buurt van Twisk. Er zou hiereen Grote grijze snip zitten. Eenmaal hier aangekomen lopen we het hele terrein langsmaar geen GGS. Ook lokale vogelaars vinden hem niet meer. Maar wel eenZomertaling, Bontbekplevier, veel Kemphanen, een Witgat en toch nog een Slechtvalk.Lange leuke dag.Ik bedank Mart en Veronique. Zij hield de score keurig bij.

Maarten Min, mj.min@quicknet.nl

DE KLE INE ALK 17

De raadselvogel van Wim. Illustratie: Wim Schols

18 DE KLE INE ALK

Excursie naar de Biesbosch 14 september 2013

De Biesbosch. Dat leek mij wel wat, want tenslotte lagen mijn roots in het nabijgele-gen Made. Een aantal generaties hebben daar als schipper rondgevaren, dus hoogst-waarschijnlijk ook in de Biesbosch. Met mij vertrokken onder leiding van Pierre enErwin nog 26 belangstellenden. Die hadden niets met mijn geschiedenis, maar allesmet vogels. Onder een gestaag neervallende regen gingen wij op pad. Op weg naarHank, van waaruit wij met een fluisterboot de Brabantse Biesbosch in zouden varen.Spiritueel en historisch gevoelige mensen zouden hier een gevoel van een soort thuis-komen hebben. Dat had ik niet, vooral omdat ik al een hekel heb in de regen thuis tekomen. Nou, en regenen deed het. Gelukkig was de Vissershang, zoals de boot heette,overdekt. Onder leiding van Thomas van der Es, de jongste boswachter vanNederland, vertrokken wij.

In de haven waren een Fuut en een Meerkoet aan het foerageren. Nauwelijks buitengaats,om toch maar eens schipperstaal te gebruiken, flitste een IJsvogel langs en klonk aan deoverkant de zang van een Cettis zanger. Een Waterhoentje zocht de dekking op terwijl eenKnobbelzwaan een mooi contrast met de achtergrond vormde. In een zijkreek doken eenpaar Dodaarzen onder. Op aanraden van de schipper hadden wij de doorzichtige zijflap-pen op het dak van de boot gegooid. Dat verruimde onze blik aanzienlijk maar gaf deregen de kans de boot in te waaien. De lijzijde zat dus goed, maar de loefzijde niet, maarallen konden van het vrije uitzicht genieten. Bruine kiekendief, Groene specht, Gaai, Zwartekraai, Houtduif en Aalscholver konden overvliegend goed bekeken worden.

Tijdens de vaartocht zagen we regelmatig IJsvogels. Foto: Miranda Zutt

Plotseling ging onze schipper stuurboord uit een smalle kreek in. Daar bevond zicheen beverburcht, die door de begroeiing voor ons slecht zichtbaar was. Tjiftjaf, Kool-en Pimpelmees vluchtten het moerasbos in. Eenmaal met wat ruimer uitzicht zagen wijde Buizerd die belangstelling had voor een groepje Puttertjes. Als eenling had deMatkop geen last en ook de Grote bonte specht hamerde onverstoorbaar door. De kortedroge periode die wij toen beleefden zorgde ook voor activiteit van de Boeren-, Huis-en Oeverzwaluw, terwijl ook de Slechtvalk, Torenvalk en Visarend op pad waren. EenRood weeskind fladderde een tijd met de boot mee. Niet dat de vader en moeder doorde aanwezige Graspieper verorberd waren, maar zo heet die vlinder nu eenmaal.

WandelenTer afwisseling gingen wij een wandeling bij de Zuiderklip maken. Een plas-drasge-bied, dat gevoed wordt door de Bergse Maas. Dat leverde de nodige eenden op zoalsKrakeend, Wilde eend, Smient en Wintertaling, maar ook de Grote Canadese gans,Grauwe gans en Nijlgans. Lopende over de dijk meldde zich de Witte kwikstaart en eenenkeling scoorde nog het Paapje. De wegvliegende Watersnippen en Rietgors kon nie-mand missen. Dat er niet alleen in de lucht gekeken werd, werd bevestigd door devondst van een Sabelsprinkhaan. Weersproken door derden die er een Grote groenesprinkhaan van maakte. In ieder geval was hij groot en groen. Kans op een verhittediscussie was er niet, want die werd bij voorbaat geblust door de zoveelste regenbui.Nadat iedereen weer ingescheept was ging het, keurig tussen de betonning, bakboorduit terug naar de haven. Met dit taalgebruik openbaart zich wel enige verwantschapmet een schipper. Zou het dan toch?? Mijn dromerij werd onderbroken door eenlangsvliegende IJsvogel en als dan bij de ontscheping een Visarend overvliegt wordt jevanzelf weer vogelaar.Er volgde een sanitaire stop, waar niet alleen de 10 aanwezige dames gebruik vanmaakten, voor wij onder leiding van Thomas de ontpoldering in de directe omgevingin ogenschouw gingen nemen. Het weer was redelijk opgeknapt en al snel konden wijgenieten van zowel een paartje Bruine als Blauwe kiekendieven. Bij de Harde Hoek kre-gen wij waar wij heimelijk allemaal voor gekomen waren. De Zeearend. Het wasMiranda die op een klein eilandje het eerste exemplaar ontdekte. Klaas ontdekte eentweede exemplaar op een dijktalud aan de overkant. Beiden waren adult. We verplaat-sten ons naar de andere zijde waar wij verrast werden door een late Gierzwaluw en eenZwarte zwaan.Na afscheid genomen te hebben van Thomas gingen wij door naar het Biesboschmuseum. Het leek of daar een blik roofvogels was open getrokken. Buizerd, Boomvalk,Sperwer, Torenvalk, Roodpootvalk en een in de verte verdwijnende Zeearend zorgde vooreen waardige afsluiting van deze excursie of het moet die fotogenieke Blauwe glazen-maker geweest zijn. Weinig blauws te zien, want het was een vrouwtje die een groenstreepjespak had aangetrokken. Het grootste gedeelte van onze groep ging nu huis-waarts, terwijl een tiental nog de jacht opende op twee Roodpootvalken die zich in deomgeving van Lith moesten bevinden. Dat dat niet zonder gevolgen bleef kan Janbeamen. Een onverwacht achteruit rijdende plaatselijke vogelaar testte de voorkant vanMarts auto net op het moment dat wij er een boven een bosje in het natuurontwikke-

DE KLE INE ALK 19

lingsgebied Gat aan de Dam hadden ontdekt. Daar aangekomen had de Roodpootvalkzich stiekem tussen de Torenvalken gemengd en bleef voor ons een Roodborsttapuitover. Als je er dan verder geen gat meer in ziet verder te zoeken, ga je of een hapje etenof snel naar huis. En zo geschiedde.

Dirk van der Made, Broekerwaard 19, 1824 EP Alkmaar

Een raar rondje Putten

Woensdag 30 oktober is het knap weer en ik moet er even uit naar De Putten. Viade Belkmerweg rijd ik met mijn VW-bus een rondje over Burgerbrug naar deHazenweg, langs de Slaperdijk, lijkt er een bruine streep plastic plotseling over deweg te schieten. Het volgende moment realiseer ik me dat het een Hermelijn is; zovlug als alles voorbij was, zo intens is de beleving. Sinds jaren weer een Hermelijngezien, prachtig, helaas zo kort was deze mooie belevenis. Ik besluit om eerst achterDe Putten langs te rijden over de Houtendijk, rare naam, maar begrijpelijk van eenheel lange tijd geleden, toen dijken nog met houten palen werden verstevigd en depaalworm nog niet zijn destructieve werk was begonnen. Op de splitsing staat eenauto met een telescoop buiten het raam, ik kijk met de binoculair en zie iets van 10-12 Goudplevieren; de vogelaar beaamt het en zegt “Kijk nog eens goed!” Verdraaid,

20 DE KLE INE ALK

Wandeling langs een waterberging. Foto: Miranda Zutt

DE KLE INE ALK 21

ze bewegen niet en blijven rechtop staan, behalve één Goudplevier en één Kievit,verdraaid, dat is gek, wat is hier aan de hand?Nu dringt het tot me door dat verderop in het weiland een soort plastic schot staatopgesteld; verdorie, een of andere hufter probeert daar plevieren te lokken en te van-gen. Nu vallen me ook de twee heel dunne lijntjes op die naar de twee af en toe sparte-lende vogels toe lopen. De vogelaar naast mij, Fred Visscher, met vrouw Renate enkind in de auto, zegt “Ja, ik heb Harm Niesen al gebeld, maar die zit in IJmuiden en

komt heel misschienwel hierheen.”Het schijnt één ofandere gek te zijn dieGoudplevieren(Wilsters) probeertte vangen om te con-sumeren. In iedergeval de opgezettehouten vogels in hetweiland hebben eenechte vacht of balgvan een ex-levendevogel om zich heen,ze zien er dan ooksprekend uit als ech-te Goudplevieren.

Ondertussen is Fredal foto’s aan hetmaken als bewijs vande criminele activi-teiten van de man inhet weiland, het lijkterop dat dit volko-men illegaal is.Onder welk mom hijvan de betreffendeeigenaar toestem-ming heeft om in het

weiland deze activiteiten te ontplooien is ons volkomen onduidelijk, misschien ganzenverjagen?De kerel in het weiland, een man van omstreeks 60-70 jaar, met een gebreid mutsjeop, laarzen en een regenjack met een eigenaardige tekening achterop zijn rug, begrijptnu dat zijn gedrag gefotografeerd wordt en hij begint zijn vanginrichting af te breken.Eerst wikkelt hij de lange lijn op waar de Goudplevier aan vast zit en op het laatsthoudt hij demonstratief de vogel in de hand, maakt hem los en gooit het beest in de

De ringer aan het werk. Steltlopers aan een touwtje om anderesteltlopers te vangen mag blijkbaar gewoon. Foto: Fred Visscher

lucht en deze vliegt weg. Datzelfde toneeltje herhaalt zich met de lijn waar de Kievitaan zit en ook deze krijgt met een demonstratief gebaar de vrijheid weer terug.Fred, zijn vrouw en ik lachen tevreden, het was dus illegaal, anders was dit nietgebeurd, ook een andere vogelaar heeft begrepen, na mijn uitleg, dat dit niet legaalwas! Nu de man alles aan het opruimen is en zijn spullen gaat laden in zijn OpelCombo met aanhangwagen, gaan wij verder.Ik rijd naar De Putten via de verharde Gruisweg, waar ik in de ruime bocht van deMunnikenweg na alle emoties even een rustpunt zoek en me laaf aan wat vruchtensapen een koek. Daarna ga ik op weg naar plasjes aan de voet van de Hondsbossche,helaas is er door de harde wind weinig te beleven. Het gewone spul, wat strandlopers,Steenlopers, Kieviten, Watersnippen, Slobeenden, meeuwen en een enkele Kluut. Nietbijzonder maar toch leuk, het aantal soorten vogels komt die middag op 32 stuks uit,van huis tot huis. Daar horen dan ook de Grauwe ganzen en Brandganzen bij aan denoordkant van De Putten. Ik ga daar ook rechtsaf en constateer met tevredenheid datde “vogelvanger” net met zijn aanhanger wegrijdt en de Hazenweg opgaat, waarschijn-lijk richting de Stolpen, waar hij vandaan zou komen, vreemde vogel!Wat is nou de lol van het vangen van een zo mooie vogel en deze de nek omdraaienen opeten, sommige mensen hebben blijkbaar een rare opvoeding gekregen dat ze zichlater gaan verlagen tot ordinaire dierenmoordenaars! En sinds wanneer is een plevierschadelijk in een weiland? Een geslachte koe opeten is toch iets anders dan een wildevogel vangen en opeten of niet? Voer voor psychologen, mijn mening is extreem nega-tief over dit soort mensen!!Ik vervolg mijn weg weer, via het sluisje in de Hondsbossche Vaart, naar de molen inpolder L en de N9, even langs de Hand en dan op weg naar het Hoefplan in Alkmaar.Een vreemde dag, met toch weer een redelijke afloop en een ervaring, die ik me noglang zal herinneren. Toch eens met Harm praten, wat dat voor een raar mens is en datdat allemaal maar mag!Het blijkt dat de man uit De Stolpen al jaren Goudplevieren en andere steltlopersvangt voor het ringonderzoek, met toestemming van het Vogeltrekstation in Heterenen met toestemming van de grondgebruikers (van Natuurmonumenten enStaatsbosbeheer krijgt hij nooit toestemming). Sinds 2005 probeert Harm hem weg tehouden uit het hele gebied tussen Schoorl en Petten: hij mag daar niet vangen omdathet Natura 2000-gebied is en hij weet dat al jaren. Ook door anderen is hij daaropgewezen.Hou hem in de gaten en film of fotografeer hem!

Jan Oostingh, j.oostingh@upcmail.nl

22 DE KLE INE ALK

Communicatie & Actualiteiten

Van het bestuur

AnimoEr is een kennismakingsexcursie geweest met de Stichting Open Polders in De Rijp.Deze Stichting, met Ard Schenk als voorzitter, strijdt o.a. tegen de bouw van groteschuren/stallen in de Schermer. Er is uitgelegd hoe de contacten met de gemeente ver-lopen en wat de rol van Animo is.Binnen de gemeente Alkmaar zijn er veel verschuivingen geweest. Er is overleggeweest over de nieuwe organisatiestructuur. In september is er een overleg geweestmet o.a. wethouder Jan Nagengast. De brief van Animo ‘meer natuur voor minder’ istot op heden alleen meegenomen in de evaluatie van het groenbeleidsplan. Verdermoeten we geduld hebben tot het eind van dit jaar. Er is in dit overleg gewezen op denoodzaak van een Natuurwaardenkaart. Er is gevraagd om de Klimopnota in te trek-ken. Na discussie is besloten om zeer terughoudend om te gaan met het verwijderenvan Klimop. Er wordt alleen Klimop verwijderd als de veiligheid in het geding is.Voorgesteld werd om het groenoverleg met Stadswerk voort te zetten en tevens werdaangegeven dat er veel kennis bij de natuurclubs aanwezig is waar (beter) gebruik vangemaakt kan worden. Jan Nagengast geeft aan nogmaals een gesprek te willen met deVWG wat betreft de meeuwen.

GierzwaluwenNa een tip van Marjan Dekker is Miranda Zutt gaan kijken bij het Wildemanshofjein Alkmaar. Daar is een grondige renovatie gaande en mogelijk waren er kansen omiets te doen voor Gierzwaluwen of Huismussen. Omdat het een monument is bleekdit toch lastiger te zijn dan gedacht. Er werden bij het renoveren van het dak wel pan-nen gevonden met een ‘huifje’ erop wat er op duidt dat er vroeger ook al rekeningwerd gehouden met vogels. Deze zullen herplaatst worden.

DierenwelzijnIn Langedijk wordt een Dierenwelzijnsnota opgesteld. Miranda en Tim Zutt hebbeneen avond meegedacht wat hier allemaal in zou kunnen komen te staan. Te denkenvalt aan het verbieden van roofvogelshows of het showen van roofvogels op marktenen braderieën, vogelvriendelijk bouwen, diervriendelijke aanleg en onderhoud vanplantsoenen e.d. Dook Vlugt heeft hetzelfde gedaan bij de gemeente Bergen, waarvooronze dank.

Hondsbossche ZeeweringDe nota van beantwoording Zienswijzen op de plannen voor de HBPZ was, zonderbijlagen, 171 pagina’s dik. Genoeg werk dus om het alleen al door te lezen en te bepa-len met welke punten we naar de Raad van State gaan. Hoewel Vogelbeschermingafziet van verdere procedures gaat de VWG samen met Faunabescherming wel naar deRaad van State.

DE KLE INE ALK 23

24 DE KLE INE ALK

ContributieDit jaar zijn we gestopt met het meesturen van acceptgiro’s voor het betalen van decontributie i.v.m. de kosten die daaraan verbonden zijn. Aan de leden is gevraagd omeen automatische incasso af te geven en daar lijkt toch enige weerstand tegen tebestaan, want maar 73 leden hebben dit gedaan. In De Kleine Alk 1 is vervolgens eenoproep gedaan om de contributie te betalen. Helaas zijn veel leden toch vergeten decontributie te betalen of hebben er overheen gelezen. Wij willen daarom in het nieuwejaar nogmaals vragen om een automatische incasso in te vullen. Een automatischeincasso is heel makkelijk, met een paar muisklikken weer in te trekken, en zelfs het alafgeschreven bedrag is terug te halen.

Beheerplan Abtskolk & De PuttenHet Beheerplan is inmiddels klaar en in november gepresenteerd. Het vangen vansteltlopers zoals dat onlangs gebeurde en waar u in deze Kleine Alk meer over kuntlezen is in dit plan toegestaan. Dit omdat het bijna nooit gebeurt... Natuurlijk hebbenwe aangeven dat dit niet moet kunnen in een Natura 2000-gebied.

Natuur Educatie WijzerDe coördinatie van de Natuur- en Milieu Educatieactiviteiten (NME) is per 1 sep-tember ondergebracht bij Hortus Alkmaar. Dit coördinatiepunt heet vanaf die datumNatuur Educatie Wijzer. De uitvoering van de verschillende natuur- en milieu-educa-tieactiviteiten blijft uiteraard in handen van de organisaties die zich daadwerkelijk metNME bezighouden.Natuur Educatie Wijzer biedt een website waar de verschillende organisaties hunaanbod kunnen tonen en de afnemers, zoals scholen, buitenschoolse opvang, vereni-gingen en groepen hun product kunnen betrekken of een vraag om een nieuw productkunnen stellen. De beheerder van de website brengt vraag en aanbod bij elkaar.In de komende maanden zal Hortus Alkmaar de nieuwe website van NatuurEducatie Wijzer vullen. Op dinsdagavond 26 november presenteert Natuur EducatieWijzer de website en vanaf 1 januari 2014 is het nieuwe coördinatiepunt volledig ope-rationeel. Jan Vrouwe bezocht voor ons de presentatie waarvoor onze hartelijke dank.Als VWG moeten we bedenken hoe en of we hieraan invulling kunnen geven. We wil-len dit met de leden bespreken op de jaarvergadering.

Bezorging De Kleine AlkJannie Nijman heeft aangegeven na de jaarvergadering te gaan stoppen met de ver-spreiding van De Kleine Alk. Ze heeft dit vele jaren, samen met Conny Wubbels, metveel plezier gedaan. Vooral de contacten met de bezorgers gaat ze erg missen. Connyheeft aangegeven wel door te willen gaan, alleen heeft ze daarbij wel hulp nodig. Wiewil er 5 keer per jaar een avond of dagdeel helpen? Neem dan even contact op metMiranda (zuttmade@quicknet.nl, 0226-32 02 01).Jannie hartelijk dank voor al die jaren dat het allemaal perfect geregeld was!

Steun de BroedvogelatlasVogelwerkgroep Alkmaar e.o. heeft de broedvogelatlas gesteund door een soort tesponsoren. We hebben gekozen voor een soort die voor onze VWG bijzonder is, endat is de Dwerggans geworden.

Ook jullie kunnen een soort in de atlas sponsoren. Voor €100,-- kan je zelf een vogel-soort uitkiezen en daar komt in het boek jou naam bij te staan. Kijk voor meer infor-matie op www.sovon.nl/sponsoreensoort

JaarvergaderingNoteer vast in uw agenda dat deze plaatsvindt op 19 maart 2014 uur om 19.30 uur.

Het Bestuur

Lezingen

Woensdagavond 20.00 uur buurthuis “De Eendracht”, Papaverstraat 9 te Alkmaar.De KNNV-lezingen zijn chronologisch verwerkt in de overzichten en herkenbaar aan“[KNNV]”; deze vinden plaats in Wijkcentrum Overdie, Ruusbroechof 97 teAlkmaar. Woensdag 20.00 uur.

Parkeren BergerhofRondom de Eendracht mag tot 20.00 uur alleen geparkeerd worden met een specialevergunning. Je kan het best parkeren langs de Kruseman van Eltenweg en daar eenpaar centen in de meter gooien, want een boete is zonde van het geld.

Woensdag 18 december: Avondje Jan StokBijna vanzelfsprekend en volstrekt uniek! Wat Jan gaat laten zien is nog de vraag, maarer is een reis naar Spitsbergen geboekt. Verder gaat hij dit jaar ook richting Cap Gris-Nez en vermoedelijk begin oktober weer naar Falsterbo. De gebruikelijke onderwerpenzoals ‘rond het huis’, ‘vogelwerkgebied’, ‘roofvogelwerkgroep’ komen vast en zeker ookaan bod.

Woensdag 15 januari: Garry Bakker metVogelen in Thailand en Cambodja: Siberische surprises en illustere ibissenThailand is een onder vogelaars populaire reisbestemming: zoutpannen vol met Oost-Siberische steltlopers, waaronder de ernstig bedreigde Lepelbekstrandloper en Gevlektegroenpootruiter, en op korte afstand mogelijkheden om tal van bijzondere bosvogels tezien. Buurland Cambodja kent een tragische geschiedenis maar ook een natuurlijkerijkdom die het land sinds de openstelling voor toeristen een interessante bestemmingvoor vogelaars maakt. De geheimzinnige en zeer zeldzame Reuzenibis was een belang-

DE KLE INE ALK 25

26 DE KLE INE ALK

rijke reden voor Garry Bakker om in maart 2013 een bezoek te brengen. Helaas wer-den de mooie verwachtingen vaak overschaduwd door de aanblik van grootschaligeontbossing, die weinig goeds belooft voor de toekomst van de natuur in het land.

[KNNV] Woensdag 29 januari: Zoogdieren, door Peter van der LindenEureka. Archimedes gebruikte het om het materiaal van de kroon te bepalen; waar hetene materiaal is verdwijnt het andere. Dat werkt in de natuur ook zo: waar de enesoort leeft kan de andere soort niet (of juist wel) voorkomen. Het voorkomen vanzoogdieren is afhankelijk van het voorkomen van andere soorten èn van het landschap.Over deze relaties gaat de lezing over zoogdieren. De zoogdierfauna in de duinen en deEilandspolder - twee goed ontwikkelde gebieden - worden daarbij als voorbeeldgebruikt.

Woensdag 19 februari: Ethiopië door Fred KoningEthiopië heeft veel wisselende landschappen met een extreem rijke flora en fauna. Webezochten een aantal meren in de Rift-vallei maar ook de Bale-mountains met geberg-ten tot 4377 m en hoogvlakten op 4200 m hoogte. Dit is een landschap waar een aan-tal endemen is te zien zoals de Spot-brested plover, de Blue-winged goose and de zeldza-me Wattled crane. Ook zijn deze bergen het biotoop van de Ethiopische wolf en deMountain Nyala. Al met al een land vol prachtige vogels als trappen, tourako’s, dwerg-valkjes, vele soorten wevers, zoogdieren zoals antilopes, gelada’s en andere apen. Eenland waar 3 weken rondreizen veel te kort is.

Oosterse vorkstaartplevier. Foto: Garry Bakker

[KNNV] Woensdag 26 februari: Paddenstoelen door Martijn Oud en/ofStrandvondsten en/of Insecten over de grens door Wilbert Kerkhof

[KNNV] Woensdag 26 maart: Ledenvergadering, met Hans Nieuwenhuijsen enwellicht iets van Rob Monsees

Harm Niesen, hh.niesen@quicknet.nl, (072) 589 42 19[KNNV] Wilbert Kerkhof, kerkhof01@hetnet.nl

Uitnodiging

Nieuwjaarsreceptie 2014 van IVN-NKL & KNNV & VWA

Beste leden van IVN-NKL & KNNV & VWA,

Hierbij nodigen de besturen van IVN-NKL & KNNV & VWA al haar leden van har-te uit om op zaterdag 4 januari 2014 samen een toast uit te brengen op het nieuwejaar!Locatie: Parnassia, Bergen aan ZeeTijdstip: 15.00 uur tot 17.00 uur

Namens de besturen hartelijke groet,

Albertien Frans, Secretaris IVN Noord-Kennemerland, www.ivnnkl.net, secretaris@ivn-nkl.net, (0612) 40 84 38

Excursienieuws

Alle excursies vinden plaats op een zaterdag en duren een hele dag en vertrekken vanafde parkeerplaats achter station Alkmaar, tenzij anders vermeld.De KNNV-excursies worden niet meer vermeld, omdat er geen algemene excursiesmeer worden georganiseerd, alleen nog die van de KNNV-werkgroepen. Zie ook inter-net http://www.vwg-alkmaar.nl/ en http://www.knnv.nl/alkmaar/.

11 januari 2014Vandaag leidt Tom Damm ons rond over de Zuidpier en omgeving zoals hetKennemermeer. In de winter zijn deze plekken altijd wel goed voor soorten als Paarsestrandloper, Steenloper en Oeverpieper en met wat geluk, zeker als het de dagenervoor wat gewaaid heeft, kunnen we hier ook zeevogels verwachten.Vertrek om 8.30 uur.

DE KLE INE ALK 27

28 DE KLE INE ALK

15 februari 2014Het traditionele Rondje Noordkop onder leiding van Pierre van der Wielen. Wegaan naar het noorden, dat staat vast maar of we via de westkant (via De Putten) of deoostkant omgaan hangt van het weer en het getij af. Gebieden als de Wieringermeer,haven Den Oever, Balgzandpolder staan altijd wel op het programma. We hopen opleuke aantallen ganzen, zwanen en watervogels in het algemeen.Vertrek om 8 uur.

8 maart 2014Het eerste van twee geplande bezoeken aan de Flevopolders van dit jaar. RutgerPolder neemt ons mee naar de Oostvaardersplassen en diverse gebieden in de nabij-heid zoals het Harderbroek. Het is tegenwoordig gebruikelijk dat we op deze excursieZeearenden zien en vaak ook nog andere roofvogels zoals Ruigpootbuizerd, Blauwekiekendief en soms ook zeldzaamheden als Klapekster. Ook komt in deze tijd de trekalweer goed op gang, dus hangen er veel watervogels rond.Vertrek om 7.30 uur.

19 april 2014Jan Stok neemt ons mee voor een mooi rondje in het park de Hoge Veluwe. In dezeperiode komen de eerste zomergasten terug terwijl broedvogels als raaf en havik noglekker druk zijn. Daarnaast is dit een goede periode voor spechten en voorgaandekeren kwamen we ook her en der edelherten en moeflons tegen. We gaan met auto’shet park in maar gaan waarschijnlijk ook stukken wandelen en fietsen. Vertrek om 7 uur

Vrijdag 2 tot en met zondag 4 mei 2014We gaan het weer proberen! Eens moeten we toch die perfecte dag op de telpost inBreskens treffen! Op goede dagen stromen hier duizenden vogels per uur het land in.Denk aan Gierzwaluwen, Boeren- en Huiszwaluwen, Wielewalen, steltlopers, zeevogels envaak ook leuke krenten zoals Purperreigers, Grauwe kiekendieven, wouwen et cetera. Alser geen trek is, is niet alles verloren. Er liggen ook diverse natuurgebieden in de buurt.Harm Niesen leidt ons daar rond. We overnachten in trekkershutten in de nabijheid.Geef je voor eind januari op bij Erwin. Het aantal plaatsen is beperkt, dus vol = vol!

Volgende datums: 21 juni Fochtelooërveen, 16 augustus Lauwersmeer, 20 septemberTexel, 11 oktober Maasvlakte 2, 22 november Friese Waddenkust, 13 decemberFlevopolders.

Het wordt op prijs gesteld als u zich uiterlijk drie dagen voor aanvang van de excursieaanmeldt, zodat tijdig de beschikbaarheid in de auto’s kan worden geregeld, zie onder.Er wordt voor de auto’s gerekend met een tarief van 20 cent per kilometer. We radende bestuurders aan in het bezit te zijn van een inzittendenverzekering.

Erwin van Saane, e.v.saane@versatel.nl of (072) 564 43 25 of (0623) 70 84 61

DE KLE INE ALK 29

Buitencentrum Schoorlse Duinen

Omdat steeds vaker blijkt dat er (nog) geen activiteiten vermeld staan voor de periodenadat De Kleine Alk uitkomt, gaat de redactie stoppen met deze rubriek. Op de web-site van Staatsbosbeheer is gemakkelijk te filteren op excursies, routes, activiteiten voordeze week, voor groepen, kinderen, scholen en op combinaties daarvan. Er is ook eenwebsite speciaal voor alle buitencentra (zie onder).

Openingstijden: dagelijks van 10-17 uur. In het buitencentrum vindt u bosbrasserieIJgenweis. Daar kunt u genieten van biologische streekproducten.

http://www.staatsbosbeheer.nl/ en www.buitencentra.nl

Waarnemingenoverzicht augustus t/m oktober 2013

Gebiedsafkortingen:HbZ = Hondsbossche Zeewering TB = telpost Bergen aan ZeeNHD = Noord-Hollands Duinreservaat TC = telpost CamperduinVHP = Vereenigde Harger- en Pettemerpolder

Deze periode werden 7289 waarnemingen ingevoerd; duidelijk meer dan in de voor-gaande periode. Dit is voor een groot deel te danken aan de Rosse waaierstaart dieveel bezoekers trok. Augustus was droog en zonnig maar september was wat meer wis-

Veel belangstelling bij de Rosse waaierstaart. Foto: Jan Gerhardus

30 DE KLE INE ALK

selvallig met regelmatig wat regen. Oktober was wat warmer dan gebruikelijk maarook behoorlijk nat.De gehele periode werden vanaf de diverse telposten regelmatig Roodhalsfutengezien. De kleinere futen waren een stuk schaarser met slechts één Kuifduiker, 26-10op het Geestmerambacht, en drie Geoorde Futen. Op 10-8 1 in het NHD en op 16-8 2 langs Camperduin.Vergeleken met voorgaande jaren werden er veel Noordse stormvogels ingevoerd metwaarnemingen op acht data met tot 21 vogels/dag. Grauwe pijlstormvogels werdeneveneens op acht data ingevoerd met maximaal 5 stuks op 2-9 en 9-10. Noordse pijl-stormvogels vertonen hetzelfde beeld maar met maximaal één per dag. Op 19-9 werder één opgeraapt maar deze overleed al snel. De laatste reguliere pijlstormvogel kostteeen fanatiekeling 22 bezoeken aan Camperduin maar uiteindelijk zag hij dan toch eenVale pijlstormvogel op 15-8. Daarnaast werd er op 6 en 10-8 en 1, 2 en 11-9 telkensnog een exemplaar gezien. Het eerste Vaal stormvogeltje vloog op 17-9 langsCamperduin. De volgende liet een maand op zich wachten (17-10) en op 29-10 vlooger nog één langs.Een Roerdomp werd van 3 tot en met 6-8 gezien bij de Abtskolk. Op 17-8 vloog eréén over de VHP en op 5-9 liep er daar één. De Kwak van Aagtdorp werd daar op 22-9voor het laatst gezien. Tussen 1 en 20-8 verbleef een Kleine zilverreiger nabij Koedijk.Op 3-8 zat daar ook een Purperreiger. Deze soort wordt meer en meer waargenomenin deze regio met verder nog waarnemingen op 4-8 Camperduin en Polder Q, 27-8 tel-post NHD, 30-8 over Bergen, 4-9 in de VHP en de laatste op 16-9 nabij Oterleek.

Nieuw voor Nederland, Rosse waaierstaart, 26 september, Vereenigde Harger- enPettemerpolder. Foto: Jan Gerhardus

DE KLE INE ALK 31

Op 1-8 verbleven twee Ooievaars bij Bergen. Tussen 27-8 en 14-9 liep er eenZwarte ibis in de polder direct ten oosten van Oudorp. Deze maakte deel uit van eenflinke landelijke influx met groepen van 20+ stuks. Verdere waarnemingen waren op29-9 één over de HBZ naar zuid, 13-10 één bij Burgerbrug en op 18-10 vlogen ertwee over de telpost in het NHD naar noord.De eerste 9 Kleine zwanen vlogen op 31-10 over Camperduin. Op 12-10 vlogen deeerste Toendrarietganzen over de Schoorlse Duinen en de eerste Kolganzen werdenalweer op 26-9 gezien toen in de VHP diverse groepjes zaten. De ontsnapte Ross’ganzen van vorige winter (maar nu nog maar twee) zaten van 18-9 tot 5-10 achter DePutten. Ook de net zo wilde Buffelkopeend zit weer op het Geestmerambacht. Op11-10 zat een Witbuikrotgans in De Putten. Op 29-10 vloog de eerste Grote zaag-bek langs de HBZ en de volgende dag vloog er één over het NHD.Op 27-9 vloog een onvolwassen Zeearend over de Schermer. Een 1e kjSteppenkiekendief werd op 22-10 over de telpost in het NHD gezien. Daar werd ookvan 22 tot en met 25-8 dagelijks een overtrekkende Visarend gezien. De laatste werdop 12-9 op dezelfde plek gezien. Landelijk werden leuke aantallen Roodpootvalken

gezien en ook bij ons werden er enkele doorgegeven: één op 20-9 in de SchoorlseDuinen en één op 30-9 in het NHD. Leuk zijn de Porseleinhoentjes die op 12-8(Wimmenummerduinen) en 7-9 (Polder Mijzen) werden gezien.Er waren maar liefst zes meldingen van Morinelplevieren in deze periode, maarhelaas waren ze allen overvliegend. Op 25-8 vloog er één over de telpost in het NHDdie even later ook in de Wimmenummerduinen werd opgepikt. Op 27-8 vloog er één

Visarend, 5 oktober, waterberging Obdam. Foto: Dennis Berretty

over het NHD en op 8-9 1 over de Schoorlse Duinen. De volgende werd 12-9 bijBergen gezien en op 23-9 vloog er één over Aagtdorp. De laatste werd op 29-9 over deDiepsmeerpolder gemeld. Van 28-9 tot 2-9 liep er een ‘Temminck’ nabij Koedijk. Deenige Grauwe franjepoot dobberde op 3-9 in Polder L. Rosse franjepoten vlogen op26 en 29-10 langs Camperduin.Kleinste jagers deden het leuk met langs Camperduin regelmatig waarnemingen.Aantallen tussen de waarnemers verschillen nogal, maar wat conservatief gaat het om:telkens één op 29-8, 1-9 en 2-9, 2 exx op 16-9 en 3 exx op 7-9. Op 12-9 zat er één ophet Vogelwater in het NHD. Ook altijd leuk zijn Vorkstaartmeeuwen, op 2-9 vloogeen juveniel langs Camperduin. Er werden 5 Geelpootmeeuwen en één Pontischemeeuw doorgegeven.De trektellers in het NHD zagen op 1 en 5-8 langsvliegende Zomertortels. Een heelstoere waarneming is die van een Vale gierzwaluw boven Egmond aan Zee op 25-10,kort nadat er ook één in het NHD werd gemeld. Ook elders in Nederland werden erdie dag meerdere gezien. Nogal onwaarschijnlijk als je bedenkt dat er daarvoor slechtséén in NL gezien is. IJsvogels lijken wat op te krabbelen met 31 waarnemingen in veelverschillende gebieden. Op 25-8 werd een Bijeneter gehoord boven Heiloo. De Hopdie van 22 t/m 24-10 in de Hoef zat bleek erg populair. Er werden dit najaar twee

Draaihalzen gemeld; één van 27 t/m 30-8 in het NHD en 8-10 elders in het NHD.Strandleeuweriken worden steeds schaarser en er werden maar twee waarnemingendoorgegeven met minimale aantallen. Op 14-10 liep er één op de HBZ en op 22-10vloog er één over de telpost in het NHD. Het was een goed najaar voor Grote piepers

32 DE KLE INE ALK

Hop, 24 oktober, Hoefplan Alkmaar. Foto: Hans Brinks

maar deze waren vooral weggelegd voor mensen met veel zitvlees. Op de telpost in hetNHD werden er tussen 24-9 en 25-10 maar liefst 18 doorgegeven. Daarnaast waren erwaarnemingen bij Koedijk op 12-10, over de IJsbeer (2 stuks) op 14-10, één over deSchoorlse Duinen op 17-10, één in het NHD op 19-10 en 2 op de HBZ op dezelfdedatum. Van de vier Duinpiepers vlogen er drie over de bekende telpost op 21-8, 6-9en 25-9. De vierde werd op 26-9 in het NHD gezien. Op 20-10 vloog een Siberischeboompieper roepend over de telpost in het NHD. Daar werden op 24-9 en 14-10ook Roodkeelpiepers gemeld. Daarnaast vlogen er op 29-9 twee over de HBZ. Op 14-10 werden op twee locaties Pestvogels gezien; drie in de Daalmeer en vier inBergen. De volgende werd op 17-10 gezien in de Schoorlse Duinen. Op 25-9 werdnabij De Putten een nieuwe soort voor Nederland ontdekt, een Rosse waaierstaart.Deze fraaie vogel trok op 26 en 27-9 veel belangstelling (568 keer ingevoerd...) maarbleek de 28e niet meer aanwezig. Waterrietzangers waren dun gezaaid dit najaar. Deenige voor onze regio werd op 3-8 bij de Abtskolk gezien. Op 19-10 zat een Pallas’boszanger bij de telpost in het NHD. Bladkoninkjes deden het bijzonder goed mettussen 15-9 en 21-10 minimaal 18 stuks. Een Humes bladkoning werd op 17 en 18-10 gemeld uit de Schoorlse Duinen. Op 31-8 werd daar ook een Kleine vliegenvan-ger gezien. Een Buidelmees vloog op 5-10 over de telpost in het Geestmerambacht.De tweede nieuwe soort voor ons werkgebied voor dit najaar was de Daurischeklauwier die op 25-10 kort in de VHP werd gezien. Helaas kon de vogel niet wordenteruggevonden. Op 9-10 zat er een Klapekster op de Mariavlakte. De Bonte kraai diebegin september bij Petten verbleef werd op 3-9 ook in ons werkgebied gezien.Op 21-8 werd een Europese kanarie over de HBZ gehoord. De Kruisbekinvasie zetflink door en er worden her en der in het land ook zeldzaamheden als Witband- en

DE KLE INE ALK 33

Hop, 24 oktober, Hoefplan Alkmaar. Foto: Hans Brinks

Grote kruisbek tussen gevonden. Van de laatste werden in de Schoorlse Duinen enhet Vogelwater in het NHD tussen 19 en 26-10 diverse kleine groepjes gezien. Degrootste groep in Schoorl was 5 en in het NHD 6 stuks. Er werden deze herfst weerleuke aantallen IJsgorzen gezien, met name op de telpost in het NHD.Sneeuwgorzen deden het minder goed, met naast wat trekkers slechts kleine groepjesop de HBZ en bij Camperduin. Geelgorzen werden alleen op de telpost in het NHDvastgesteld met waarnemingen op zes dagen tussen 14 en 25-10 en in totaal 19 vogels.Op 25-8 vlogen er twee Ortolanen over de telpost in het NHD waarvan er één ook inde Wimmenummerduinen werd opgepikt.

Pierre van der Wielen, jocotoco@hotmail.com

34: Mimi’s Natuur

Mevrouw Kiemstra had de aanwijzingen van het boekje “Uw wilde tuin” nauw-keurig opgevolgd en dagelijks volgde ze vanuit de keuken of vanuit de stoel bij hetraam de ontwikkelingen in haar kleine achtertuin, die zich met de dag vulde metmeer steel, blad en bloemen. Als Mimi de kat door het luikje kroop was ze meteenuit het zicht, zo dicht drukten Kleefkruid en winden zich tegen de keukendeuraan! Ook de buren bemerkten een verandering in de naastgelegen tuin waarvanhet bladerdak voortdurend iets verder omhoog werd gekrikt. Een loopje naar debramenstruiken zat er voor mevrouw Kiemstra niet meer in. Met het grootste keu-kenmes had ze zich nog wel door de dikste vezels heen kunnen slaan, maar vanuiteen soort ontzag voor al dat groen waagde ze zich niet meer naar buiten. Liefstzat zij met een kopje thee bij het raam om te zien of er bladeren bewogen en of zeergens een glimp kon opvangen van een interessante vogel of van haar eigen Mimi.Het speurwerk werd beloond. Op een zeker moment zag zij achter een dikke,

hoge vetplant de kop van een Gaai, die ze door een plukje blauw in het verenpakhad kunnen thuisbrengen. Op nog geen 10 centimeter viel een streep licht in tweezwarte kattenogen, die de volgende seconde al niet meer waren te zien. Het waswarempel nog spannender dan in de dierentuin waar alle soorten, gescheiden vanelkaar, in kooien leven. In dit geval was het de vraag wie voor wie bang moestzijn: de gaai voor de kat of de kat voor de gaai. Mevrouw Kiemstra had nog geenidee wat voor verrassing haar nog te wachten stond. In de hoogste boom was, opeen zijtakje, een Sperwer gaan zitten. Omdat vanuit de kamer alleen de kop tezien was, rende mevrouw Kiemstra als een jonge meid de trap op, drie treden tege-lijk nemend. Toen ze hijgend bij het slaapkamerraam stond zag ze tot haar stom-

34 DE KLE INE ALK

me verbazing niet alleen de Sperwer in volle glorie maar vlak daarachter ook nogeens een Havik, die tot haar afgrijzen met zijn ene klauw Mimi in de greep hield.De huiskat kon nog wat geluiden voortbrengen die al heel zielig klonken.Mevrouw Kiemstra opende met een stotende beweging het slaapkamerraam, waar-op de Sperwer opvloog. Haar hoofd naar buiten stekend zag zij de Havik nogaltijd zitten zonder dat nog iets van Mimi was te zien. De roofvogel had zijn pootlaten zakken en het was maar de vraag of er nog enig leven zat in mevrouwKiemstra’s lieveling.Door zorgen bevangen stak ze een been naar buiten en zette ze haar voet op een

tak die richting het openstaande raam groeide. Het was duidelijk dat deze haarniet zou houden, dat had ze ook nog wel door. Snel keek ze achter zich de slaapka-mer in. Zou Mimi nog te redden zijn? De enige kans was de Havik zo erg te latenschrikken dat hij weg zou vliegen onder gelijktijdige loslating van de kat. Hetschoot haar ineens te binnen dat zij die ochtend bij de klerenmand de voetbaltoe-ter van haar man had zien liggen. De herrie die het ding voortbracht was inder-daad enorm en had het gewenste effect.Wekenlang heeft Mimi zich laten verzorgen voordat ze zich weer door het katten-

luikje naar buiten waagde. De hele tuin was overigens betegeld en alleen langs derand stond een rijtje viooltjes en wat goudsbloemen die waren toegevoegd om zelfsde mieren op afstand te houden. Een tegen de schuur geleunde drietand en eenoude fiets completeerden het beeld van een knusse tuin. Want dát haddenmevrouw Kiemstra en Mimi ervan geleerd: natuur is voor diegenen die er nietbuiten kunnen, en wie zich heeft ingesteld op het hoogpolig tapijt bij de kachelhoeft er van zijn leven niet meer te komen.

DE KLE INE ALK 35

36 DE KLE INE ALK

Oplossing pagina 17: Trekvogel

Nieuw omgangsbord in de Bergermeer. Niet doen hoor, meeuwen voeren!! Foto: Jan Vrouwe