5/10/2018 20110924 NRC Interview Met Thom Meens - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/20110924-nrc-interview-met-thom-meens 1/1

 Journalisten kunnen

Door onze redacteur

Rosan Hollak

Het is niet makkelijk omombudsman te zijn. Ex-

treem lastigzelfs. Thom

Meens vervuldede func-

tie zevenjaar bij de Volkskrant . In zijnwekelijkse zaterdagcolumn spaarde

hijde eigen redactie niet. Zeker niet

zodra er, in zijn ogen, werd gemor-reld aan journalistieke basisprinci-

pes. Over Pieter Broertjes, de voor-

malige hoofdredacteur van de Volks-krant , schreef hij ooit dat hij „vrese-

lijk naïef ” was, „een groot ego” had

en „het redactiestatuut over de heg

had gekieperd”.Inmiddels zit Meens, ondanks zijn

‘onberispelijke staat van dienst’, al

een aantal maanden werkloos thuis.Tussen de ombudsman en zijn

hoofdredacteur, Philippe Remarque,

ontstond in december een conflictover de contractueel vastgelegde da-

tum waarop Meens’ functie zou ein-

digen. Die was bepaald op half juni

dit jaar maar de hoofdredactie wildehem per 1 januariaanstellen als eind-

redacteur. Meens weigerde en de

krant stapte naar de kantonrechter.Aan zijnvertrek bij de Volkskrant , het

geschil werd uiteindelijk beslecht in

het voordeel van Meens, heeft de journalist „geen plezierige smaak

overgehouden”. „Het heeft iets

wrangsom zoje baan kwijtte raken.

Ik heb meer dantwintig jaar met ple-

zier bij de krant gewerkt. Dan is hetniet leukals je werkgever je voor de

rechter sleept om van je af te komen.”

Het is hemnooit duidelijk gewor-

den waarom hij onverwacht zijn

functie als ombudsman moest neer-leggen. „De kantonrechter heeft het

ook direct aande hoofdredacteur ge-

vraagd, het is er niet uit gekomen.”Zou het kunnen dat hij een té kriti-

sche houding had? „Remarque heeft

me verzekerd dat dit niet het geval

was. Eenvan de argumentenwas datde Volkskrant  graag als eerste krant

een vrouwelijke ombudsman wilde

aanstellen. Nu heeft het  Eindhovens Dagblad al jaren een vrouwelijke om-

budsman, datleek me dus eendrog-reden. Inderdaad, ik was kritisch,maar nooit oneerlijk. Ik heb mijn

keuzes altijd gemotiveerd.”

Rancuneusis hijniet over dekwes-

tie. „Nee, hetis een voldongen feit,ik

moet nu gewoon verder.” Hij zegt

zelfs „blij tezijn”dat hij nietmeer bijde Volkskrant werkt.Sinds het vertrek

van de vorige hoofdredacteur Pieter

Broertjes vindt hij de krant „wel ergopgeleukt”. „Ik mis echt diepgang.

Vijf keer per week een column van

Aaf ofWitteman is teveel. Jewilt nietlezen dat ze naarArtis gaanof shop-

pen in de Kalverstraat. Daar kreeg ik

als ombudsman ook brieven over.”

Eenander voorbeeldzijn deprivé-mails die de Volkskrant  afgelopen zo-

mer publiceerde vanTweede Kamer-

lid Mariko Peters (GroenLinks).„Welk redelijk belang dien je om die

mails te publiceren? Kom niet met

het argument dat het volk het rechtheeft om alles te weten, want dit

heeft niets met landsbelang te ma-

Thom Meens vertrok

na een conflict bij de

Volkskrant, waar hij

de laatste zeven jaar

ombudsman was. Hij

mist zelfkritiek bijzijn oud-collega’s.

„ Journalisten moeten

leren om op een

andere manier met

elkaar om te gaan.”

Thom Meens: „Het is niet leuk als je werkgever je voor de rechter sleept.”  

Vijf keer per week eencolumn van Aaf ofWitteman is te veel.Steeds weer naar Artis.

niet tegen kritiek

ken. Maar kennelijk denken ze toch

dat lezers dat willen lezen.”

Hoe kijkt Meens, nu hij een beetje

afstand heeft kunnen nemen, tegen

het vak ombudsman aan? „  Juist nukranten moeten bezuinigingen, de

redacties uitdunnen en het nieuws

sneller wordt geleverd,met name opinternet, wordt de functie van om-

budsman belangrijker. Meer dan ooit

hebben we behoefte aan transparan-

tie. Hoeveel berichten staan er wel

niet op nieuwssites zonder dat eentweede bron is geraadpleegd?”

Hij noemt het ‘bizar’ dat de NOS

nog altijd geen ombudsman heeft.„In Zweden geeft de grootste com-merciële zender zijn ombudsman ie-

dere week een uur zendtijd. Het is

een wezenlijk onderdeel van het  journalistieke proces. Logisch ook:

als een journalist iedereen de maat

neemt,danmoet dejournalistookdemaat worden genomen.”

Toch gebeurt dit te weinig,

vindt Meens. „ Journalis-ten kunnen absoluut niet

tegen kritiek. Je moet van

goeden huize komen alsje tegen eencollega zegt: heb jij je werk wel ge-

daan? Mag ik jouw bronnen inzien?”

Diehouding typeert niet alleen deNederlandse journalist, aldus

Meens. „Ikben jaren lidgeweestvan

de Organization of News Ombuds-

men (ONO). Van collega’s hoorde ikprecies hetzelfde verhaal. Journalis-

tenzijn overhet algemeen hoog op-

geleid en weten goed wat ze doen.Daaromvinden ze het lastigom ver-

antwoording af te leggen.”

Valt diecultuur te veranderen?„ Jekunt wel duizend protocollen opstel-

len, maar uiteindelijk moeten jour-

nalisten lerenom op eenandere ma-

niermet elkaarom tegaan. Daarzou

 jeop de School voorJournalistiek alop de eerste dag mee moeten begin-

nen.Laat leerlingenelkaars werkbe-spreken en bekritiseren. Ben je die

omgang gewend, dan vind je het later

op de werkvloer ook niet erg.”Bij de Algemene Politieke Be-

schouwingen van deze week was de

inhoud van het debat ver te zoeken.Politici en media besteedden vooral

veel tijd aan de scheldpartijen van

PVV-leider Wilders. In een master-

class, georganiseerd door hetHaagseMontesquieu Instituut in Perscen-

trum Nieuwspoort, verkondigde

Meens een aantal weken terug dat journalistenzichte veelvoor hetkar-

retje van politici laten spannen. Watvindt hij van de huidige politieke ver-slaggeving in Den Haag? „In Den

Haag lopen inmiddels 200 journalis-

ten rond en 150 Kamerleden. Iedere

  journalist zit daar om nieuws te

brengen, het is voor politici nu wel

heel gemakkelijk om even met een

onderwerpje te scoren.”

Politici zouden volgens Meens

moeten ophouden met ‘spindocto-

ren’. „Als een minister nu bang is dathij opvrijdag bij de ministerraad het

debat gaat verliezen, kan hij via zijn

woordvoerder op donderdagavond

bij een verslaggever even iets inste-kenover zijn inzet in het debat. Als

dat de volgende dag in het nieuws

komt, hoopt zo’n minister daarmeetoch zijn doel te bereiken.”

In de tijd dat hij zelf als verslag-gever over infrastructuur

schreef, maakte Meens zich

ook s chuldig aan d it s oort

praktijken. „Als ik zuiver zou rede-neren, zeg ik: doe het niet. Maar je

bent wel gek alsje zo’n nieuwtje niet

opschrijft. Als je het niet doet, gaatzo’n minister naar een andere

krant.”

Als coördinator op de Haagse re-dactie hadhij ooit de regel ingevoerd

dat de krant niet zou schrijven over

een politicus die slechts dreigt met

een nieuwe maatregel. „Dat hebbenwe helaas niet vol kunnen houden.

Inmiddels is het alleen maar erger ge-

worden. Wilders krijgt continu expo-sure voor alzijn plannetjes.Als hij al-

leen maar iets aankondigt, komt het

alin het nieuws. Alsde pers datnoueens niet zou opschrijven, scheelt dat

al de helft van de publiciteit.”

In zijn functie als ombudsman

heeft Meens ook jarenlang met eenkritisch oog vele bladen en kranten

gelezen. Hoe kijkt hij aan tegen de

trend dat krantenvia allerlei produc-ten lezers proberen te werven of de

losse verkoop proberen te stimule-

ren?Wie bij nrc.next een tweejaarlijksabonnement afsluit, krijgt een iPad

cadeau. Het   Algemeen Dagblad biedt

lezers met een spaarkaart een gratis

elektrische tandenborstel van PietPiraat of K3. NRC biedtvandaag Mi-

les Davis aan. Met een bijlageals  De-

 LUX E wordt een poging gedaan ommeer advertenties van dure merken

te werven. „Op dit gebied proberen

krantenelkaarsteeds meervliegenaf te vangen. In mijn ogenis het een te

vergaande commercialisering, het

heeft niets meer met journalistiek te

maken. Ik begrijp wel dat het wel-

licht noodzakelijk is om zoiets tedoen om financieel te overleven,

maar toch vraag ik me af: wat heeft delezer eraan?”Hij wijsterop dat hij als

ombudsman ook geregeld brieven

binnenkreeg van vasteabonneesdieklaagden overhet feit dat zijals trou-

we lezer geen cadeautjes kregen. „De

directie antwoordde dan altijd: zekrijgen een goede krant in de bus.

Maar dat argument is niet helemaal

tere cht.”

Inmiddels is Meensvoorgedragenals bestuurslid bij de Nederlandse

Vereniging van Journalisten (NVJ).

Stemtde Verenigingsraadin metzijnvoordracht, dan gaat hij eind dit jaar

aan de slag. Is het niet raar dat hij, ge-zien zijn voormalige positie, nu in-eens de belangenvan alle Nederland-

se journalisten moet gaan beharti-

gen? „Ik weet nogniet precies welke

functie ik ga vervullen. Maar je kuntniet verwachten dat ik als bestuurslid

namens alle journalisten zal spre-

ken. Er zijn bovendien zoveel ver-schillende media in Nederland, wie

ben ik om daar iets over te zeggen?

Maar als mij om mijn persoonlijkemening wordt gevraagd, zal ik die

natuurlijk geven.”

Journalistiek en ethiek

  Foto Andreas Terlaak

Journalisten nemeniedereen de maat, maarze leggen zelf geenverantwoording af.

Thom Meens (53) begon zijn journa-

listieke carrière als leerling bij het Nij- 

meegs Dagblad . Hij werkte daarnatien jaar bij dagblad De Gelderlander ,

eerst op de stadsredactie in Nijme-

gen, later op de departementale enpolitieke redactie in Den Haag.

Vanaf 1991 werkte Meens bij de 

Vo l k s k r a n t . Hij schreef over onder-wijs, was chef van de sociaal-econo-

mische redactie en coördinator van

de politieke redactie.

De laatste zeven jaar werkte hij alsonafhankelijk ombudsman bij de

krant. In die hoedanigheid schreef hij

ruim 400 columns over journalistieken ethiek en het functioneren van de

redactie.