BSO

TWEEDE GRAAD

vak

TV MECHANICA 2 u/w

IT- m

2000/099

(vervangt 95034)

1

TV MECHANICA

INHOUDSOPGAVE Beginsituatie voor het vak .................................................................................................................. 2

Specifieke visie................................................................................................................................... 2

Leerplandoelstellingen / leerinhouden................................................................................................ 3

Minimale uitrusting.............................................................................................................................. 9

Pedagogische wenken en timing........................................................................................................ 9

Evaluatie ........................................................................................................................................... 11

Bibliografie........................................................................................................................................ 11

2

2e graad BSO Vak: MECHANICA TV

1ste jaar: 2 u/w 2de jaar: 2 u/w

BEGINSITUATIE VOOR HET VAK

De leerlingen die beginnen in deze optie komen meestal uit een beroepsvoorbereidend leerjaar en van verschillende beroepenvelden. Er kunnen ook leerlingen komen uit een tweede gemeenschap-pelijk leerjaar, met de mogelijkheid dat zij niets of heel weinig over techniek gehoord hebben. Voor deze laatste moet men de leerstof van het begin af doornemen, voor de anderen zal men bouwen op de reeds geziene leerstof van de beroepenvelden: metaal -elektriciteit en/of nijverheidstechnieken. De leerlingen beschikken over een minimale voorkennis die beperkt is tot eenvoudige soldeerverbin-dingen op plaat en draad. Zij hebben in de eerste graad eenvoudige opdrachten in verband met punt-lassen uitgevoerd.

SPECIFIEKE VISIE

De leerlingen moeten werken kunnen uitvoeren waarvoor zij duidelijke informatie krijgen en verant-woorde werkmethodes, zodat zij geleidelijk leren productief te werken en kwaliteitswerk leveren. Hier-door moet rekening worden gehouden met de factoren die de productiviteit bepalen. Zowel zelfstandig werken van de leerling als groepswerk moet worden beoogd met voortdurende aan-dacht voor de veiligheid. De leerling moet kunnen werken naar tekeningen en daarvoor is het lezen en begrijpen van tekenin-gen van essentieel belang. Elke opdracht dient uiteraard op een tekening vastgesteld te worden. De veiligheidsmaatregelen moeten de leerlingen beschermen tegen gas - en rookontwikkelingen, te-gen het gevaar van zichtbare stralingen, tegen elektrocutie, tegen brand - en ontploffingsgevaar. Teneinde de leerlingen een zo groot mogelijke kans tot ontplooiing te bieden dienen zij:

- Zich een goede werkmethode eigen te maken - Zelfstandige waarneming uit te voeren - Inzicht te verwerven in de samenhang van de waargenomen verschijnselen - Eigen fouten te willen erkennen en toe te geven - De uitvoeringsmethoden te kunnen verwoorden - Er steeds naar te streven kwaliteitswerk af te leveren

De leerlingen dienen opgeleid te worden voor het spontaan raadplegen van de noodzakelijke docu-mentatie

3

LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN

B/U LEERPLANDOELSTELLINGEN

De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

U 1 • omgaan met de gebruikelijke papierformaten, tekenge-reedschappen

• een voorwerp voorstellen d.m.v. de Europese projectie-methode

• een maataanduiding plaatsen • ……….

1 Herhaling: Technisch tekenen

B 2 • op eenvoudige tekeningen de maataanduiding oordeel-kundig aanbrengen

2 Maataanduiding Element, hulpmaatlijnen, maatlijnen, maatgetallen en symbo-len

B 3 • de voorstelling van een doorsnede herkennen • van een eenvoudig werkstuk de doorsnede in een vlak

tekenen • arcering toepassen

3 Doorsneden Snijoppervlak Schikking Arcering

B 4 • van een eenvoudig draaistuk een schets maken en de nodige maataanduidingen aanbrengen

• de opdracht op PC uitvoeren • hun eigen realisatie vergelijken met het oorspronkelijke

werkstuk en evalueren

4 Van schets tot werktekening Draaistukken Freesstuk

B 5 • de stuklijst lezen en de betekenis ervan verwoorden • een component uit de samenstelling herkennen en op-

zoeken • een eenvoudige bibliotheek gebruiken voor een samen-

stelling • een exploded vieuw tekening hanteren in functie van

montage en demontage

5 Eenvoudige samenstellingen

B 6 • genormaliseerde symbolische voorstellingen van lasna-den en lasaanduidingen begrijpen en toepassen

• eenvoudige lassymbolen toepassen

6 Lasaanduidingen volgens NBN

B B U

7 • De winkelhaken van 90° 120° en 135° herkennen en kunnen deze controleren.

• Een eenvoudige hoekmeter aflezen. • De begrippen complementair en supplementair kennen.

7 Meet - en aftekengereedschappen

4

B/U LEERPLANDOELSTELLINGEN

De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

B B U U

• De schuifpasser op 1/20 aflezen en oordeelkundig ge-bruiken zowel voor het meten van binnen- buiten als dieptematen .

• De maten op een werktekening aflezen en op het contro-lestuk de maten meten met de schuifmaat deze vergelij-ken met de maten op de tekening.

• Een meetklok monteren en aflezen; • De evenwijdigheid en slag controleren met een meetklok

8 8 Verspaningstechnieken

B B U B B

8.1 • Een metaalzaag vervangen • De werkmethode omschrijven om met een metaalzaag

een stuk te zagen zowel op een plat vlak als een schuin vlak.

• De neuszaag omschrijven • Bij een beugelzaagmachine de werkwijze weergeven hoe

deze moet ingesteld worden. • De veiligheidsmaatregelen opsommen bij het zagen.

8.1 De metaalzaag

B B B U U

8.2 • Het doel van verschillende handscharen weergeven. • Het doel van de soorten messen herkennen en de capa-

citeit aflezen. • De werkmethode weergeven om haaks, evenwijdig en op

maat te snijden. • Hoeken uitsnijden met de hoekschaar. • De spanning en de plooihoek geregeld i.f.v. de plaatdikte

8.2 De scharen • De handscharen • De hefboomplaatschaar • De guillotineschaar • De vingersetbank.

5

B/U LEERPLANDOELSTELLINGEN

De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

B B B B U B B B B B U

8.3 • De snijsnelheid omschrijven • Snijsnelheid en toerental aflezen op de machine en uit

een tabel. • De boormachine instellen. • Een werkstuk opspannen in de spanklem • Morsestelsel herkennen. • De veiligheidsmaatregelen opsommen en toepassen in

de praktijk.

• Het toerental van een klopmechanisme instellen. • De veiligheidsmaatregelen opsommen tijdens het elek-

trisch boren. • Metaalboren, houtboren en steenboren uit elkaar her-

kennen. • Een slecht aangeslepen of bot geworden metaalboor

herkennen. • Aan een steenboor de hoeken en vlakken herkennen.

8.3 Het boren • De tafelboormachine • De elektrische handboormachine • De boren.

B B B B U B B

8.4 • Een schroefdraadvoorstelling tekenen van een metrische schroefdraad

• De eigenschappen van een metrische schroefdraad op-sommen.

• In de normalisatie tabellen een opgegeven schroefdraad opzoeken en de maten weergeven.

• Schroefdraadkammen gebruiken. • De voornaamste kenmerken van het Engels (W) en het

Amerikaans stelsel opsommen

• De werkwijze omschrijven voor het snijden met draad-tappen en snijkussens.

• Bij het snijden van schroefdraad de kenmerken opsom-men van een goede schroefdraad

8.4 Schroefdraad • De stelsels • De tappen • De snijkussens • Snijkoppen voor gasdraad

6

B/U LEERPLANDOELSTELLINGEN

De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

B B U U

men van een goede schroefdraad. • Kunnen het passende gereedschap en snijkoppen weer-

geven. • De werkwijze omschrijven hoe de snijkoppen met een

bepaald stelsel gemonteerd worden • De kammen vervanqen • De werkwijze omschrijven om gasdraad machinaal te

snijden.

B B U U U

8.5 • De mogelijke kopvormen herkennen. • De boor- en afschuindiameter bepalen.

• Het principe van klinken omschrijven. • De meest voorkomende soorten klinkverbindingen weer-

geven. • Handelsafmetingen van klinknagels opzoeken.

8.5 Het klinken • Gewone klinknagels • Blindklinknagels

B

B

8.6 • Functie en werking van de handruimers weergeven. • Het doel van het ruimen weergeven

8.6 De Ruimers

B B U B B B

8.7 • De steunen bij een slijpmolen afstellen. • De werkwijze weergeven hoe een steen moet afgeritst

worden. • De werkwijze weergeven hoe men een steen vervangt en

uitbalanceert.

• De veiligheidsmaatregelen opsommen.

• De soorten slijpschijven aanduiden en het doel omschrij-ven.

• Veiligheidsmaatregelen weergeven.

8.7 Het slijpen • De slijpmolen op voet • De handslijpmachine

7

B/U LEERPLANDOELSTELLINGEN

De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

B B B B U B B B

8.8 • De werkwijze van monteren en demonteren weergeven. • Het gereedschap bepalen bij de montage • Aan de hand van een voorbeeld de soorten montagege-

reedschappen doeltreffend kiezen. • De principiële werking van het gekozen gereedschap

verklaren • Het doel van het opwarmen en afkoelen bij het monteren

en demonteren omschrijven • De aanduiding van olie- en vetsoorten weergeven en

opzoeken in de documentatie. • V-riemen aanduiden;

• Een onderhoudstabel aflezen.

8.8 Montagegereedschappen • De schroevendraaiers • De tangen • De sleutels • Wieltrekkers • Onderhoud

B B B B

8.9 • De hoofddelen en de principiële werking van een draai-bank aanduiden en omschrijven.

• Het toerental bepalen van een draaistuk • De voedingstabel gebruiken.

• Het preventief onderhoud aan een draaibank weergeven

8.9 De draaibank

B B B

8.10 • De beitelpunt op centerhoogte plaatsen en de negatieve gevolgen van het niet op centerhoogte staan van de bei-tel opsommen.

• De delen weergeven van een: • De ruwbeitel • De doorlopende zijbeitel • De mesbeitel • De doorlopende uitboorbeitel

• De snijkanten en beitelvlakken herkennen en omschrij-

8.10 De draaibeitels

8

B/U LEERPLANDOELSTELLINGEN

De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

ven.

B

8.11 • Aan de hand van een eenvoudige proef de uitzetting

detecteren van staal en aluminium en de meetresultaten in tabel weergeven.

8.11 Uitzetting en krimp Experimenteel: uiteinde van de staaf in staal en aluminium verwarmen uitzetting en temperatuur.

B 9 • het onderscheid opnoemen tussen de verschillende las-

methodes • van iedere methode een toepassing opnoemen

9 Lassen Gassmeltlassen

Solderen

Vlambooglassen

Halfautomatisch lassen

9

MINIMALE UITRUSTING

Een uitgerust klaslokaal met bord en kast (documentatie). De leerkracht moet kunnen beschikken over een retroprojector opdat hij op een efficiënte manier de leerinhouden kan verduidelijken. NBN normen Didactische voorbeelden in functie van het lassen

PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING

Aanbevolen wordt om zoveel als mogelijk de verschillende bewerkingen op te bouwen vertrekkend vanaf een bestaand werkstuk. Chronologisch kunnen volgende stappen hierin voorkomen:

- meten van het bestaand werkstuk - (technische) schets met maataanduiding - eventuele bespreking van het technologisch aspect (grondstof – gereedschap –

werkmethode) - praktische realisatie vertrekkend van een bestaande tekening - controlemetingen (zelfevaluatie)

De leerinhoud is één pakket dat de tekenkundig, technologisch en theoretisch moet benaderd worden. Het gebruik van elektrische symbolen mag niet beperkt blijven tot de tekenkundige benadering, maar moet ook bij de technologische en theoretische benadering veelvuldig aan bod komen. De leerinhoud wordt opgebouwd rond concrete toepassingen en materieel en moet aangepast worden aan de optie. Ook kunnen bepaalde leerinhouden verder uitgediept worden in functie van de optie (o.a. in de resterende tijd). Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof of de opgaven te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen.

Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing

1 Beperkt aantal opdrachten enkel in functie van concrete toepassingen

2 Gebruik maken van softwarepakket

3 Gebruik maken van reële objecten, invulbladen en eenvoudig softwarepak-ket

4 De op PC ingebrachte opdracht in functie van de uitvoering in het werkhuis Concrete afspraken met werkplaats zijn noodzakelijk

5 In functie van de opdrachten praktijk

6

6 Lasaanduidingen volgens NBN bepreken aan de hand van didactisch ma-teriaal Verschillende lasnaadvormen en lasaanduidingen aantonen Gebruik de NBN norm informatie.

2

7 Meet-en aftekengereedschappen : Vakoverschreidende elementen in functie van hoeken bespreken in de vakgroepwerking. Voldoende aandacht geven aan : Gebruik van didactische schuifpasser. Demonstreren en laten oefenen van de meetopdrachten

8

10

Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing

8 Verspaningstechnieken Voldoende aandacht geven aan : • Aflezen van snijgegevens uit tabellen, • gebruik van diagrammen • de veiligheid; • het juiste gereedschap

4

8.1 De metaalzaag Voldoende aandacht geven aan : • De montage en demontage van het lemmer demonstreren. • Gebruik maken van voldoende didactisch materiaal bij het aanbrengen

van de leerstof.

4

8.2 De scharen De verschillende scharen demonstreren

4

8.3 Het boren Voldoende aandacht geven aan : • Aflezen van snijgegevens uit tabellen, • gebruik van diagrammen • de veiligheid; • het juiste gereedschap • de voedingsbewegingen en snijbewegingen steeds onderscheiden op

verschillende machines

4

8.4 Schroefdraad Voldoende aandacht geven aan : • Bestaande schroefdraden maten meten en het stelsel bepalen. • Gebruik van de normalisatiebladen • Gebruik maken van didactische figuren. • Demonstreren van de verspaning

8

8.5 Het klinken Foutieve en goede klinkverbindingen tonen De verschillende gereedschappen bij het klinken te gebruiken tonen en het gebruik demonstreren

4

8.6 De Ruimers Voldoende aandacht geven aan : De oppervlakte kwaliteit laten vergeleiken voor en na het ruimen. Gebruik maken van een moderne catalogus voor de snijgereedschappen te bespreken en op te zoeken in de documentatie. De verschillende gereedschappen bij het ruimen te gebruiken tonen en het gebruik demonstreren

2

8.7 Het slijpen Veel aandacht schenken aan de veiligheidsmaatregelen.

2

8.8 Montagegereedschappen Voldoende aandacht geven aan : • Het juiste gereedschap • Het besproken gereedschap tonen en de werking didactisch demon-

streren

4

8.9 De draaibank Voldoende aandacht geven aan : Aflezen van snijgegevens uit tabellen, gebruik van diagrammen de veiligheid; het juiste gereedschap de voedingsbewegingen en snijbewegingen steeds onderscheiden op ver-schillende machines

8

11

Nr Pedagogisch-didactische wenken Timing

8.10 De draaibeitels De verschillende beitels laten zien en bespreken Transparanten gebruiken

8

9 Lassen

Algemeen in het hoofdstuk aandacht aan de persoonlijke beveiliging.

2

EVALUATIE

Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct.

Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de be-doeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling.

Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt

• welke de verschillende stappen zijn; • welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; • welke fouten daartegen kunnen gemaakt worden.

Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Per rapportperiode zijn er minimaal 2 korte toetsen (liefst veel meer), die niet op voorhand aangekon-digd worden.

Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een op-drachtenreeks, een project, een trimester...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basis-doelstellingen bereikt heeft. Per rapportperiode is er minimaal 1 herhalingstoets, die minstens 1 week op voorhand aangekondigd wordt.

Fasen van het evaluatieproces

Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen

• Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …). • Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroepen vooraf

duidelijk heeft bepaald). • Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vor-

deringen van de leerling door geregelde momenten van feed-back voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...).

BIBLIOGRAFIE

DUVERGER, J.M.,Leren technisch tekenen,Uitgeverij de sikkel, ISBN 90-260-3417-2 HELSEN e.a., Realisaties 1, Uitgeverij Plantyn, ISBN 90-301-61620 HOOGEVEEN, Materialenleer deel 1-2, EDUCABOEK KVIV, Technisch tekenen, Technologische Instituut Antwerpen ROS, F., Materialenkennis, Uitgeverij Standaard, ISBN 90-02-16297-9 VAN TERGEYDEN e.a., Beginselen van de verspanende bewerkingen, Uitgeverij Wolters VANDEVYVERE, J., Realisatietechnieken mechanica, Uitgeverij Standaard ISBN 90-02-17012-2 VEKENS, Elementaire metaalbewerking, De Sikkel VERSPANINGSTECHNIEKEN Academic service ISBN 90-395-0465-2 MACHINEONDERDELEN tabellenboek Academic service ISBN 90-395-0483-0 PRODUCTIETECHNIEKEN voor de werktuigbouw deel 1a Verspaningstechnieken EDUCABOEK Comm. Gen. ter bevordering van de Arbeid Veiligheid en gezondheid in de metaalbewerking. Janssen W. ea. Standaard Materialenkennis Plantyn Tabellenboel voor de metaalbewerking Werken met metaal Internationalisering van het Gemeenschapsonderwijs

12