2 havo/vwo 4 draagkracht, §2

De aarde is een • natuurlijke kringloop• ecosysteem en bestaat uit • natuurlijke kringlopen• ecosystemen

De aarde

Ecosystemen: alles gaat rondNatuurlijke kringlopen regelen de

temperatuur en zorgen voor voldoende:

• zuivere lucht• water• voedingsstoffen

Natuurlijke kringlopen

• het verdwijnen van de leefomgeving. Dit noem je ...

milieuvervuiling / milieuaantasting / milieu-uitputting

• het opmaken. Dit noem je ...

• verkeerde stoffen in de kringlopen brengen. Dit noem je...

milieuvervuiling / milieuaantasting / milieu-uitputting

milieu-uitputting

milieuvervuiling

milieuaantasting

milieuvervuiling / milieuaantasting / milieu-uitputting

Beschadiging natuurlijke kringlopen door:

• milieuaantasting• milieu-uitputting• milieuvervuiling

• milieuaantasting• milieu-uitputting• milieuvervuiling

• milieuaantasting• milieu-uitputting• milieuvervuiling

• milieuaantasting• milieu-uitputting• milieuvervuiling

§2.1 – De aarde en de mensH4Bekijk in de atlas kaart GB 189 E1 t/m E3 (52e editie)De kaartjes gaan over aardolieraffinagecapaciteit (a.r.c.). Dat is de hoeveelheid aardolie die verwerkt wordt tot benzine en andere bruikbare brandstoffen.a Streep het foute antwoord door: De hoeveelheid benzine is sinds _____ enorm afgenomen / toegenomen. b Je kunt de toename van de a.r.c. in miljoenen tonnen eenvoudig uitrekenen. In welk werelddeel was de toename van de a.r.c. het sterkst? c Met hoeveel miljoenen tonnen is de a.r.c. daar toegenomen? Vermeld ook de berekening! d In welk werelddeel is de a.r.c. in de laatste 50 jaar bijna 75x toegenomen?e Probeer twee verklaringen te geven waardoor de a.r.c. zo is toegenomen.

antwoorden04Antwoordblad extra opdracht over aardolieraffinagecapaciteit

Bekijk in de atlas kaart GB 189 E1 t/m E3. De kaartjes gaan over aardolieraffinagecapaciteit (a.r.c.). Dat is de hoeveelheid aardolie die verwerkt wordt tot benzine en andere bruikbare brandstoffen.a Streep het foute antwoord door: De hoeveelheid benzine is sinds 1950 enorm afgenomen / toegenomen. b Je kunt de toename van de a.r.c. in miljoenen tonnen eenvoudig uitrekenen. In welk werelddeel was de toename van de a.r.c. het sterkst? Verre Oosten + Australiëc Met hoeveel miljoenen tonnen is de a.r.c. daar toegenomen? Vermeld ook de berekening! 846-14=832d In welk werelddeel is de a.r.c. in de laatste 50 jaar bijna 75x toegenomen? Afrikae Probeer twee verklaringen te geven waardoor de a.r.c. zo is toegenomen. De bevolking is enorm toegenomen en de welvaart is er gestegen

De van de aarde staat onderdruk door:

draagkracht

Groei wereldbevolking 1750 - 2150

Draagkracht

Bevolkingsgroei

De wereldbevolking groeit steeds sneller. De bevolking is tussen 1900 en 2000 4 x groter geworden.

?

1900 2000

Kan de draagkracht van de aarde dit wel aan?

De

geeft aan hoeveel ruimte door jouw manier van leven op aarde ingenomen wordt.

ecologische voetafdruk

Personen met een grotere afdruk dan het gemiddelde maken zich schuldig aan afwenteling.

Draagkracht

Veel hongergebieden kennen maar een geringe draagkracht.

Zo’n soort kaart noem je eenanamorfose kaart.

Veel of weinig draagkracht?

Draagkracht

weinig draagkracht

§2.3 | Watertekort

Bron 12

Hoe donkerder / lichter, des te groter de waterstress.Hoe donkerder, des te groter de waterstress.Veel gebieden kennen waterstress:• Er is op aarde maar weinig drinkwater.• Er is verspilling in rijke landen.• Water is ongelijk verdeeld over de aarde.

Drinkwater

Bron 11

De tekorten aan water dreigen wereldwijd toe te nemen door:• bevolkingsgroei

• toename irrigatie-landbouw

• giftige lozingen

Watertekort

Honger of dorst is vooral een kwestie van:• onvoldoende voedselproductie• onvoldoende geld om het te kunnen kopen

Daarom zijn er • lokale tekorten

bij• mondiale overschotten

Honger of dorst

Fossiel water!

Ondergrondse spaarpot in Midwesten VS

Waterbesparing door DRUPPEL-IRRIGATIE

Een oplossing? Zoetwater transporteren van Turkije naar

Cyprus(zie ook bron 14 in je boek)

Test Jouw water-voetafdruk• Je gaat jouw eigen water-voetafdruk berekenen:• 1. Pak per tweetal een laptop• 2. Ga naar johanvandergaag.nl >2e klas• 3. Klik op de link/banner “Water Footprint”• 4. Maak de test (omstebeurt, iedereen maakt ‘m dus voor

zichzelf, help elkaar!)• 5. Schrijf je watervoetafdruk/waterfootprint in kubieke

meters op. Ik loop langs voor je score!

Dit is een afbeelding van ?het natuurlijke broeikaseffectWat is wat?

invallende zonnestralen

verwarming land en zee

warmtestralen ontsnappen naar heelal

aarde straalt warmtestralen uit

wolken houden warmte vast

CO2 en water-damp houden warmte vast

kort-golvig of langgol-vig?

kortgolvig

langgolvig

Broeikaseffect

Door de industriële revolutie neemt het CO2-gehalte in de atmosfeer toe.

Dit leidt tot een versterkt broeikaseffect.

Dit leidt weer tot hogere temperaturen met alle gevolgen van dien.

CO2 en zuurstof

2 havo/vwo 5 draagkracht, §4

Nederland gebruikt veel ruimte in het buitenland.

De ecologische voetafdruk van Nederland is dan van de gemiddelde wereldburger.

grotergroter / kleiner

Ruimtegebruik

Zonder zou Nederland grotere milieuproblemen binnen haar grenzen kennen.

Afwenteling

Nederland gebruikt veel ruimte in het buitenland.

Ruimtegebruik

Ondanks afwenteling wordt het milieu in Nederland belast omdat:• Nederland dichtbevolkt is.• De inwoners veel produceren en consumeren.• Nederland veel veevoer importeert en de mest hier uitrijdt (vermesting).

Milieu

Een voorbeeld van hoe de import van draagkracht onze eigen kringlopen vervuilt is de

Hierdoor krijgt de bodem te veel voedings-stoffen.Deze bodem-vervuiling heet

vermesting van bodems.

Uitputting / vermesting van bodems?Uitputting van bodems (te weinig voedingsstoffen)

bio-industrie.

Milieu

Bio-industrie leidt in veel gebieden tot:

vermesting

Bio-industrie

Overbemesting

Wat is volgens sommige

vegetariërs het verband tussen

en

Veeteelt zet naar verhouding maar weinig plantaardig voedsel om in vlees.

Veel plantaardig voedsel gaat verloren.

Veeteelt

Door• wind• rivieren• zeestromen

gaat milieuvervuiling de grens over.

Dit is grensoverschrijdende milieuverontreiniging.

Milieuvervuiling

Beter is internationaal beleid en ontwikkeling.

Afwenteling op andere gebieden is daarom geen blijvende oplossing (boemerangeffect).

duurzame

Afwenteling

CO2 of radioactief afval?

KolencentraleKerncentraleKerncentrale of kolengestookte centrale?

Kerncentrale of kolengestookte centrale?

CO2 of radioactief afval?

Radioactief afval CO2

Energiecentrales

Duurzame maatregelen

• recyclen (hergebruik)

• consuminderen (genoegen nemen met minder welvaart)

• vertical farming (landbouwfabrieken)

• groene stroom

Duurzame ontwikkeling

ecologische voetafdruk wordt kleiner

IDS-waarde =Index voor een Duurzame Samenlevingschone – of vervuilde omgeving?

schoonschone – of vervuilde omgeving?

vervuild

IDS-waarde