Wat wilKlarenbeek? Praat mee29 augustus, 19:30 – 21:45 u

MFCBosweg 147382 CC Klarenbeek

Voor de zomer heeft Klarenbeek de gemeenteraad in een petitie opgeroepen te kiezen vóór schone energie, mét aandacht van ons mooie landschap. Als inwoners van Klarenbeek staan we achter de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. De vraag is alleen hoe dat eruit moet zien. Hierover gaan we op 29 augustus met elkaar in gesprek.

Werkgroep Petitie Zonnepark Klarenbeek www.zonneparkklarenbeek.nl

Programma19:30 Inloopmetkoffie19:45 Welkom en doel van de avond door dagvoorzitter Rob Zakee 20:00 Toelichting op de energie-opgave door de gemeente Voorst20:10 Zes pitches van 5 minuten, als inleiding op de paneldiscussie - Adviesbureau Bosch en Van Rijn - Solarpark De Kwekerij Hengelo (Gld.) - Enschede Wekt Op - Energiecoöperatie DeA - De Buurtmolen - Werkgroep Petitie Zonnepark Klarenbeek

20:45 Paneldiscussie en reacties vanuit de zaal De vraag die centraal staat: ‘Hoe ziet een energieneutraal Klarenbeek (en Voorst) er in 2030 uit, hoe gaan we daar uitkomen, en wat moeten we dan vandaag juist wél en níet doen?’ Panel: - Michael Boddeke, Duurzame Energiecoöperatie DeA - Frank Buchner, namens de Werkgroep Petitie Zonnepark Klarenbeek - Gerard van Dalen, Van Dalen Installatietechniek - Ed van ’t Erve, Enschede Wekt Op - Erik Mol, Solarpark De Kwekerij in Hengelo (Gld.) - Arjen Lagerweij, Wethouder Gemeente Voorst - Alex de Meijer, Gelderse Natuur- en Milieufederatie - Eddie Roosnek, namens het Buurtcomité Broekstraat - Evert Jan Wijers, LTO Noord

21:30 Afsluiting

NB. Op de volgende pagina een korte toelichting op personen/partijen betrokken bij deze avond (op volgorde van voorkomen in programma).

Werkgroep Petitie Zonnepark KlarenbeekInitiatieven voor mega-zonneparken in de omgeving van Klarenbeek (waaronder die aan de Broekstraat) waren aanleiding voor een breed gedragen petitie waarin Klarenbeek zich uitspreekt vóór schone energie, maar mét aandacht voor het mooie landschap rond Klarenbeek. Concreet roept de petitie de gemeenteraad op, eerst zelf een visie te ontwikkelen.

> Meer info: www.zonneparkklarenbeek.nl

Voorzitter Rob ZakeeRob Zakee is al decennia werkzaam aan complexe vraagstukken over ruimtelijke inrichting. Kernbegrippen daarbij zijn duurzaamheid, dynamiek en innovatie. Rob was onder andere wethouder in Bunnik met de portefeuille RO, Groen, Verkeer, Wonen, Cultuurhistorie, Milieu/Duurzaamheid en Financiën. Op dit moment is hij via zijn eigen bureau Buitenadvies als adviseur ingehuurd door stichting Hier Opgewekt. De Werkgroep Petitie Zonnepark Klarenbeek heeft hem bereid gevonden als onafhankelijk voorzitter op tet reden.

Bosch en Van Rijn en ProwindBosch en Van Rijn is een adviesbureau uit Utrecht op het gebied van hernieuwbare energie en in die hoedanigheid de vaste adviseur van onder andere Prowind Nederland. Prowind is de initiatiefnemer van het geplande zonnepark aan de Broekstraat in Klarenbeek.

> Meer info: www.boschenvanrijn.nl ; www.prowind.com/nl

Solarpark De KwekerijIn Solarpark de Kwekerij worden verschillende functies gecombineerd. Het is zowel een zonnepark als een natuurpark. In plaats van monocultuur wordt nu op één locatie lokale groene stroom opgewekt, natuur ontwikkeld en groeit de biodiversiteit. Het combineren van deze verschillende functies maakt dat de Kwekerij het ‘energie landschap’ van de toekomst is. Uniek is dat er geen enkel bezwaar op dit plan is gekomen tijdens de omgevingsvergunningprocedure. Dit betekent dat burgers wel degelijk open staan voor het grootschalig opwekken van energie. Mits het mooi geïntegreerd wordt in het landschap en zij ook betrokken worden bij de plannen van de ontwikkeling.

> Meer info: www.nlsolarparkdekwekerij.nl

Enschede wekt opEnschede Wekt Op is een initiatief van de gemeente Enschede en een groot aantal andere partijen. De gemeente Enschede ziet voor zichzelf een stimulerende en faciliterende rol weggelegd t.a.v. de energietransitie. Op dit moment ligt het accent daarbij op visie-ontwikkeling. De gemeente Enschede bereidt een Energievisie voor die de energietransitie in Enschede in goede banen moet leiden. In voorbereiding hierop voerde Enschede Wekt Op een jaar lang een succesvolle participatiecampagne met ontwerpsessies, dialoogsessies, expert meetings, scenariostudies, etc.

> Meer info: www.enschedewektop.nl

Buurtcomité BroekstraatDe bewoners rond het zonnepark aan de Broekstraat hebben zich verenigd in het Buurtcomité Broekstraat.

deASchone, groene energie dat is waar deA voor staat. deA is een coöperatie. Dat betekent dat de leden het voor het zeggen hebben. Daarnaast heeft deA een eigen energiebedrijf dat duurzame energie levert en inwoners helpt bij het zelf opwekken en besparen van energie. Het Buurtstroom project op het MFC in Klarenbeek is bv een initiatief van deA.

> Meer info: www.de-a.nl

De BuurtmolenDe Buurtmolen is een kleinere, stillere coöperatieve windmolen die stroom opwekt voor de omwonenden. Huishoudens die stroom afnemen zijn automatisch mede-eigenaar, zonder geld in te leggen. En omdat je dan geen energiebelasting betaalt, profiteer je van de goedkoopste stroom van Nederland.

> Meer info: www.buurtmolen.nl

Van Dalen InstallatietechniekVan Dalen Installatietechniek is een totaal installatiebedrijf met de roots in Klarenbeek. Het bedrijf is opgericht in 1958 en verhuisde in 1963 naar een winkelpand in Klarenbeek. Het bedrijf groeide tot een regionale speler op elektrotechnisch gebied. Door de groei van het klantenbestand en de toename van personeel werd het voormalige winkelpand in Klarenbeek te klein en werd in 1999 begonnen met de nieuwbouw van het huidige bedrijfspand in Twello op het industrieterrein Engelenburg.

> Meer info: www.vandalen-installatie.nl

Gelderse Natuur- en MilieufederatieGNMF is opgericht in 1971 en is een vereniging, die zo’n 100 natuur en milieuorganisaties in Gelderland verbindt. De GNMF is op verschillende plekken actief betrokken bij het vraagstuk van ruimtelijke inpassing van duurzame energie (zon en wind). De GNMF heeft een handreiking zonnevelden opgesteld voor gemeenten die helpt bij het opstellen van beleid en criteria voor zonnevelden.

> Meer info: www.gnmf.nl

LTO NoordLTO Noord is de vereniging van en voor agrarische ondernemers in de 9 provincies boven de Maas. Een actieve vereniging die mee ontwikkelt en innoveert met de agrarische ondernemers . Als belangenbehartiger voor de agrarische sector vormt LTO Noord de schakel tussen haar leden, de overheid, de maatschappij en het bedrijfsleven.

> Meer info: www.ltonoord.nl

Toelichting op de energie-opgave door de gemeente Voorst

Energiemix VoorstOlaf Herfst

Programma

> Stappen transitie

> Impact

> Uitleg factsheet energiemix

Warmte

Transitie =Besparing wordt behaald op:

Mobiliteit

Transitie =Besparing wordt behaald op:

Elektriciteit

Transitie =Besparing wordt behaald op:

Impact

We verwarmen zonder aardgas en CV ketel

We koken niet meer op gas

Zonnepanelen liggen overal

Isolatie is een must (NOM)

Benzine/diesel verdwijnt

Opslag cruciaal, delen met de buurt

Uitleg factsheet energiemix

Factsheet - uitgangspunten

> In opdracht van de provincie Gelderland> Samenwerking Over Morgen en Quintel> Afstemming tafel monitoring> Mobiliteit> Wind op land / zee> Aardgas> Biogas en biomassa> Zonnepanelen op daken

> https://pro.energytransitionmodel.com/scenarios/356231/> https://pro.energytransitionmodel.com/scenarios/356231/factsheet

Factsheet

Zes pitches van 5 minuten, als inleiding op de paneldiscussie

Enschede Wekt Op

ThemaenergieSpreker: Ed van 't ErveDatum : 29 augustus 2018Spreker: Ed van 't Erve

Datum : 29 augustus 2018

Enschedewektop

Enschede wekt op

29 augustus 2018

§ excursie Saerbeck

§ 8 maanden campagne

§ 2.200 reacties

§ 19 bijeenkomsten met inwoners

§ raadsbesluit 10 april 2017

§ themasessies met raad

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Wat ging goed?

Ø Samenwerking met maatschappelijke partners

Ø Bereik van de campagne§ samenwerking met lokale

media§ inzichtelijk maken van aard en

omvang opgave

Ø Response vanuit de samenleving

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Wat ging minder goed?

Ø Ook weerstand georganiseerd

Ø Verdeeldheid binnen het bestuur

Ø Onduidelijkheid over rollen

Enschede wekt op

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Dilemma 1

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Dilemma 2

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Dilemma 3

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Dilemma 4

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Dilemma 4Ontlasten, tbv:• stimuleren hernieuwbare opwek

Belasten tbv:§ eigen organisatie/AD§ kwaliteitsimpuls landschap§ compensatie omwonenden

(vergroten draagvlak)

Enschede wekt op

29 augustus 2018

Dilemma 4

Solarpark De KwekerijHengelo (Gld.)

Solarpark De Kwekerij “Recreëren in het groen tussen 7.000 zonnepanelen”

AanleidinguGronden vrijgekomen door schrappen bouw 155 woningen vanwege bevolkingskrimp

uDe ambitie van de gemeente is om in 2030 energieneutraal te worden

uWens/droom dubbelgroen park:

uSolarpark toegankelijk maken

uLandschappelijk inpassen: meer dan een veld met zonnepanelen, ook natuur

uParticipatie/betrokkenheid vanuit de inwoners/buurt

uRecreatie- en speelmogelijkheden

uNalatenschap aan de omgeving na 25 jaar vruchtgebruik

Locatie uSolarpark De Kwekerij is gelegen in de woonkern Hengelo Gld.

uHet totaal te benutten gebied bedraagt ± 7 ha

uIn basis een park dat energie opwekt, maar dan natuur- en gebruiksvriendelijk

uDoor krimp nieuwe kans voor een energielandschap van de toekomst

uGelegen in de overgang van het dorp naar het landelijk gebied

uGemeente heeft gronden beschikbaar gesteld voor 25 jaar

Een geslaagde samenwerking…

NL Solarpark

de Kwekerij

Gemeente

Investeerder

Burgers/omgeving

RVOoverheid

Ondernemers

…leidt tot uniek park!

Een geslaagde samenwerking……leidt tot uniek park

Zonder bezwaar uit de omgeving!

Waarom dit park?- Combineren van functies:

- Opwekken zonne-energie = economie versterken - Groen park = recreëren voor omwonenden + vergroten

biodiversiteit - Klimaatopgave = wateroverlast beperken door berging/infiltratie- Educatie voor jong en oud = bekendheid en acceptatie duurzame

energie- Meerwaarde bieden voor alle O’s - Opbouwen van gemeenschappelijk kapitaal

…naar realisatie

…en in gebruik name

…naar rentmeester!BEHEER

Biodiversiteit, gebruik

Kosten en onderhoud

Stichting ism buurtbewoners

TROTS

Ambassadeur

Gemeenschappelijk kapitaal!

TipLet bij een zonnepark op de volgende aspecten:

• Technisch

• Financieel

• Landschappelijk

• Maatschappelijk

EindeDank voor uw aandacht

Meer info: www.nlsolarparkdekwekerij.nl of facebookpagina

EnergiecoöperatieDeA

Energiecoöperatie DeA

De Buurtmolen

QurrentDe Buurtmolen

Qurrent heeft als missie dat iedereen in Nederland net zoveel energie opwekt als verbruikt

Op weg naar een fossiel vrij Nederland

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017

Nederland loopt achter op de ontwikkeling van duurzame energieproductie in Europa….

Nederland is één na laatstevan Europa

Er moet nog een hoop gebeuren om de doelstelling van 2020 te halen…

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017

En dat is moeilijk, er is veel verzet en weinig draagvlak

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017

Hoe kunnen we participatie aan de energietransitie zo laagdrempelig mogelijk vormgeven?

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017animatie

Meedoen zonder te investeren: Door consumenten niet alleen de lasten te laten ervaren maar óók de lusten

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017

Deelnemers betalen geen energiebelasting, maar een contributie per kWh om zo de financiering en onderhoudskosten te betalen

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017

Turbine die goed past binnen de gebouwde omgeving

Externe financiering

Buurtmolen Harlingen – Franeker geopend!

Opening eerste Buurtmolen een groot succes!

Wat maakt het concept bijzonder..

Qurrent Houten• 17-11-2017

Financieel voordeel

Toegankelijk voor iedereen, arm en rijk

Meer draagvlak voor wind op land

Zonder te investeren, toch participeren in een windmolen. Duurzame energie wordt toegankelijk voor arm en rijk.

De stroom van de buurtmolen is zo’n 30% goedkoper.

De buurtmolen: De lusten en de lasten.

De Buurtmolen

Blauwdruk voor coöperatieve windmolensSamen groeien door te delen.

17 april informatiemiddag Buurtmolen bij EWT

Bedankt!

Qurrent HierOpgewekt• 17-11-2017

Leden

Koop overeenkomstBeschikking

O&M contract

Financieringsovereenkomst

InvesteringsovereenkomstLidmaatschapsovereenkomst

Dienstverleningsovereenkomst

Leveringsovereenkomst

PPA

Statuten

Crowdfunders

Project structuur Buurtmolen Herbaijum

Financieel model

Verpanding & hypotheek

AdviesbureauBosch en van Rijn

Voorst Duurzaam29 augustus 2018

Samen aan de slag!

Voorst DuurzaamTenminste:

• 14% duurzame energie in 2020

• 100% duurzame energie in 2030

Voorst Duurzaam – 100% in 2030100% duurzaam* betekent:

3.850 TJ

Dat doe je met:

40% energiebesparing + 19% door nieuwe technieken

Blijft over: 1.538 TJ

DAT ZIJN:

43 grote windturbines*, of

427 hectare aan zonnepanelen*

1 windturbine = 10 miljoen kWh = 36 TJ

1 hectare zon = 1 miljoen kWh = 3,6 TJ

Voorst Duurzaam – 100% in 203014% duurzaam* betekent:

539 TJ

Dat doe je met:

40% energiebesparing + 19% door nieuwe technieken

Blijft over: 221 TJ

DAT ZIJN:

6 grote windturbines*, of

60 hectare aan zonnepanelen*

1 windturbine = 10 miljoen kWh = 36 TJ

1 hectare zon = 1 miljoen kWh = 3,6 TJ

Waar zon?

Impact op landbouw?

2020 – 14% 9.000 Ha Agrarisch areaal

100% duurzaam met zon:

2020 - 0,7%2050 - 5%

Er is veel duurzame energie nodig!

Wat te doen?

1. Alle initiatieven zijn goed! En nodig…

2. Zonnepark Broekstraat:

– Samen financiële participatie uitwerken– Samen groene omlijstingen uitwerken– Met de direct omwonenden

Voorst Duurzaam

WerkgroepPetitie ZonneveldKlarenbeek

• Ca. 2 tot 5 ha aan zonnepanelen• Aansluitend aan agrarisch bouwvlak• Combinatie met panelen op daken en/of slopen stallen• Verwijderen asbest daken• Min. 100 m van openbare weg• Toevoegen brede strook streekeigen kavelrandbeplanting• Voldoende afstand tot woonbebouwing

Bestaand landschap

Zonneveld(ca. 2 tot 5 ha.)

Zon op erf

Uitvoering erfinrichtingsplan

Bestaand landschap

• Gebruik bestaande landschapselementen • Zonnevelden ‘verstopt’ in bestaand landschap• Bestaande open plekken in bos• Tijdelijke exploitatie (15 jaar) in wisselende opstelling om bos te verjongen

Gebruik landschaps elementen

Zonnevelden ‘verstopt’ in bestaand landschap

Bestaand landschap

• Op plekken waar geplande uitvoering van (woningbouw)plannen stagneert• Tijdelijke exploitatie op (potentiële) uitbreidingslocaties bedrijventerreinen• In combinatie met landschapsverbetering (dorpsranden)

Pauze-landschappen

Tijdelijk zonnepanelen in afwachting vangeplande exploitatie

Bestaand landschap

Rij windmolens langs de weg

• Snelweglandschap als energielandschap• Sluit aan op ambitie Clean Tech regio (duurzame energie langs A1)• Vanuit integrale visie uitnodigen • Combineren van zon en wind (cable pooling)• Landschapsverbetering: o.a achterkant ‘inpakken’ in groen

Snelweg-landschap

Zonnevelden nabij de snelweg

Bestaand landschapmet enkele kleinschalige zonnevelden

Zonnevelden passend bij de maat en schaal van het landschap

• Aansluiten op maat en schaal van het landschap• Sloten, beplanting, greppels, etc. in stand houden• Max. 2 tot 5 ha per zonneveld• Min. 100 m tussen afzonderlijke zonnevelden• Min. 100 m van de weg• Binnen plangebied max. 25% beleggen met zonnepanelen• Zichtzijden camoufleren met streekeigen kavelrandbeplanting• Voldoende afstand tot woonbebouwing

Snelweg-landschap

Maat en schaal landschap