130625 Generaties voor elkaar Arendonk
-
Upload
vormingplus-kempen -
Category
Health & Medicine
-
view
430 -
download
0
description
Transcript of 130625 Generaties voor elkaar Arendonk
GENERATIES VOOR ELKAAR
GENERATIES VOOR ELKAAR Hoe het begon
Hoe het begon • Ouderenbehoefteonderzoek 2011 (60+)
• OCMW en seniorenadviesraad in samenwerking met VUB (D. Verté en N. De Witte)
• Bevraging 5 thema’s:1) Woonsituatie en buurt
2) Gezondheid, zorg en hulpverlening
3) Welbevinden
4) Maatschappelijke participatie
5) Tevredenheid gemeentelijke dienstverlening
En verderging• Werkgroepen (leden seniorenadviesraad, onafhankelijke
ouderen, Rode Kruis, professionelen, schepenen)
• Elke werkgroep kwam 3 keer samen1) Uitdiepen resultaten onderzoek
2) Aandachtspunten / knelpunten formuleren
3) Actieplan
Werkgroep welbevinden
• 16,7% voelt zich ernstig eenzaam: hulp nodig!• Eenzaamheid: niet leeftijdsgebonden• Partnerschap: geen invloed op ernstige eenzaamheid• Kinderen: geen invloed op ernstige eenzaamheid• Eenzaamheid en zorgafhankelijkheid hangen samen• Eenzaamheid en onveilig gevoel hangen samen
Keuzes• Keuze in functie van kwetsbaarheid• Topje van de ijsberg• Wie zijn deze mensen?• Hoe bereiken we hen?• Wat hebben ze nodig?
Zinvol project!
Project• Enkele aandachtspunten:
• Schaamte en stigmatisering • Over generaties heen • Waarderende benadering: competenties• Participatie van ouderen zelf (bottom-up)• Dicht bij de mensen
Project• Partners: Vormingplus Kempen, Thomas More, Rode
Kruis Arendonk, Seniorenadviesraad
• Ondersteuning: Leader Markaante Kempen
• Stuurgroep
Stuurgroep• Project wordt gedragen door ouderen en professionelen
• OKRA, ziekenzorg Centrum, ziekenzorg Voorheide, Femma, Seniorenadviesraad, OCMW-raad, gezondheidsraad, maatschappelijk werk CM, landelijke thuiszorg, Familiehulp, thuiszorg De Voorzorg, Wit-Gele Kruis, onafhankelijke ouderen
Projectplanning• Project voorbereiden (onderzoeksfase) (oktober 2012 - juni 2013)
literatuurstudie
kritische succesfactoren project
focusgroepen
diepte-interviews
• Project opstarten (juli 2013 – juni 2014)
GENERATIES VOOR ELKAAROud en eenzaam? Kwetsbaarheid voor eenzaamheid op latere leeftijd, cijfers en inzichten
Eenzaamheid in maatschappelijke context
• Beeld van eenzaamheid in onze samenleving
• Meerderheid ouderen voelt zich niet eenzaam • ‘De’ eenzame oudere bestaat niet• Eenzaamheid is van alle leeftijden
Definitie eenzaamheid• Definitie eenzaamheid de Jong-Gierveld (1984)
• Het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.
• Het gaat hierbij om een verschil tussen gerealiseerde contacten met andere mensen en de contacten zoals men die voor zichzelf zou wensen.
• Deze situatie wordt als des te erger ervaren naarmate de betrokkene zichzelf minder goed in staat acht alsnog bepaalde relaties binnen redelijke termijn te realiseren dan wel verstoorde relaties te verbeteren.
• Onderscheid types eenzaamheid: sociale en emotionele eenzaamheid
Definitie eenzaamheid• Sociale eenzaamheid
• Gemis in bredere kring van sociale relaties
• Emotionele eenzaamheid
• Gemis hechte band
Onderscheid sociale en emotionele eenzaamheid
• Waarom dit onderscheid toepassen?
• De risicofactoren voor beide types eenzaamheid verschillen → aandacht diversiteit onder ouderen
• Beide types eenzaamheid vragen om verschillende aanpak
• Sociale eenzaamheid: verbeteren kwantiteit / kwaliteit bredere sociale relatiekring
• Emotionele eenzaamheid: nieuwe / verbeterde hechte affectieve band
Eenzaamheid in cijfers: ouderen • Eenzaamheidsgevoelens Belgische 65-plussers (2011)
Bron: Koning Boudewijnstichting (2011)
Eenzaamheid in cijfers: ouderen • Sociale en emotionele eenzaamheid, Belgische 65+
Bron: Koning Boudewijnstichting (2011)
Versus bijna 17% van 60-plussers in
Arendonk
Risicofactoren voor eenzaamheid
Sociale eenzaamheid
• Leeftijd – geen verschil• Mannen hoger risico
• Zwakke gezondheid • Bij mannen: zwakke gezondheid
partner• Verweduwde ouderen hoog;
nooit gehuwde ouderen laag (~ al dan niet kinderloos)
• Zwakke socio-economische status: hoog
Emotionele eenzaamheid
• Leeftijd: hoe ouder, hoe hoger• Vrouwen hoger risico o.w.v.
verweduwing, …, maar los daarvan mannen heel kwetsbaar
• Zwakke gezondheid • Bij mannen: zwakke gezondheid
partner• Verweduwde ouderen en
gescheiden ouderen (ook hertrouwde): hoog
• Zwakke socio-economische status: hoog
Eenzaamheid, over alle leeftijden • Figuur: sociale eenzaamheid naar leeftijd
18-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-69 jaar 70-79 jaar0.0%
10.0%
20.0%
30.0%
40.0%
50.0%
60.0%
70.0%
Niet Matig Eerder sterk Sterk
Eenzaamheid, over alle leeftijden• Figuur: emotionele eenzaamheid naar leeftijd
18-29 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar 60-69 jaar 70-79 jaar0.0%
10.0%
20.0%
30.0%
40.0%
50.0%
60.0%
70.0%
80.0%
Niet Matig Eerder sterk Sterk
Samenvattend • Eenzaamheid = van alle leeftijden (~ generaties voor
elkaar)
• Eenzaamheid = complex fenomeen, niet te herleiden tot stereotypen• Meer dan de alleenstaande oudste oudere • Verschillende paden naar eenzaamheid: eenzaamheid kan
iedereen overkomen, op elk moment in zijn leven• Specifieke aandacht voor cumulatie risicofactoren (vb. zwakke
gezondheid, zwakke socio-economische situatie, verlies partner (verweduwing, maar ook scheiding,…))
Samenvattend • Aandacht voor deze complexiteit ook nodig in aanpak en
preventie van eenzaamheid bij ouderen • Meer dan meer contacten
• Specifieke situatie in Arendonk, hoog aandeel ouderen die zich ernstig eenzaam voelt
GENERATIES VOOR ELKAARAanpak en preventie van eenzaamheid bij ouderen: van theorie naar praktijk
Van theorie naar praktijk: do’s en don’ts
• DRAAGKRACHT BINNEN ORGANISATIE, GEMEENTE: NIET TOP- DOWN, MAAR BOTTOM- UP• Stuurgroep van lokale actoren • Focusgroepen: wat leeft er in Arendonk, wat bestaat er al, waar
worden er nog noden gezien, …? • Luisteren naar ouderen zelf
• AFWEGING EN AFSTEMMING BIJ SAMENWERKING• Iedereen kans geven om zijn deskundigheid en bijdrage te leveren• Regelmatige bijeenkomsten met ruimte voor feedback, bijsturing,
…
Van theorie naar praktijk: do’s en don’ts
• AANDACHT VOOR MOGELIJKE NEGATIEVE NEVENEFFECTEN• Stigma rond eenzaamheid: ouderen niet ‘labelen’ als eenzaam • Respectvolle houding
• EEN POSITIEVE WAARDERENDE BENADERING: OUDEREN, MAAR OOK ANDEREN, AANSPREKEN OP WAT MOGELIJK IS• Gesprekken met ouderen zelf• Maar ook tijdens bijeenkomsten stuurgroep: positieve en energieke
sfeer
Van theorie naar praktijk: do’s en don’ts
• VERFIJNEN DOELGROEP • De eenzame oudere bestaat niet, de aanpak ook niet • Welke ouderen worden met welke noden en behoeften
geconfronteerd?
• ANALYSE VAN MOGELIJKHEDEN EN MOTIVATIE DEELNEMERS
• Diepte-interviews met kwetsbare ouderen in Arendonk
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Interviews• Met kwetsbare ouderen (≠ eenzame ouderen!)
• Ouderen die minder betrokken zijn in het sociale leven van Arendonk• Ouderen die mogelijk kwetsbaar zijn omwille van gezondheid, socio-
economische status, levensloop (verweduwing, scheiding) (~ op basis van literatuur)
• Gesprekken met 14 ouderen:• Van 63 tot 95 jaar, vrouwen en mannen, verweduwd, gehuwd, niet tot zwaar
zorgbehoevend, …
• Aangesproken via lokale netwerk
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Onderzoeksvragen• Hoe ziet hun sociale leven eruit?• Wat zijn hun wensen en verwachtingen naar sociale contacten?• Welke drempels ervaren ze? Maar ook, wat kan hen motiveren?
• Doelstelling• In kaart brengen wat de noden en behoeften zijn van meer
kwetsbare ouderen in Arendonk op vlak van ‘erbij horen’
• Gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid
• “Ik heb graag iemand om mee te babbelen, niet iedereen moet over dezelfde kam geschoren worden. Maar hier komt niemand meer binnen.”
• “Als ik altijd iemand had om mee te gaan fietsen, had ik er al lang één gekocht, maar dat is niet… Die anderen hebben nog een man, die gaan met hun man weg.”
• “Ik moet mijn last dragen van de jaren. Het alleen zijn. Want ik had zo’n goede vrouw.”
• “In april is hij 13 jaar dood. Dat valt nog altijd niet mee. Je weet dat wel op voorhand e.”
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Sociale leven• Vooral nog contacten met familie, vrienden en kennissen
• “Ja, ze komen wel eens langs, elk over toer. De één komt al eens wat meer dan de ander, maar met Nieuwjaar komen ze ook. Ik heb wel gezegd dat ze mogen komen, maar ieder om beurt. De ene die komt en de andere vertrekt, anders is het hier te druk. Diegenen die niet kunnen, ja die komen dan op een andere dag e. Want ja, de één moet hier naartoe, de andere moet daar naartoe… Ze komen wel wanneer ze kunnen.”
• “In Oud-Turnhout komen wij samen. We doen dit nu al 6 of 7 jaar. Dat is wel heel plezant. En dan zie je elkaar oud worden he! En er vallen er nu ook al wel veel tussenuit… Er zijn er ook al een aantal die hun man verloren hebben.”
• Slechts beperkte deelname aan verenigingsleven, georganiseerde activiteiten, …
• Sociale leven
• Dagdagelijkse activiteiten: vooral fietsen, lezen en huishoudelijk werk
• “Als het goed weer is, ga ik samen met mijn buurvrouw gaan fietsen, ze is al boven de 80 jaar.”
• “Knutselen in mijn kot, dat doe ik wel. Of in mijn boek lezen van tuinen, van bloemen. En dan wat hovenieren e, want nu ben ik daarachter ook bezig e. En hiernaast, die bak daar in de hof heb ik ook zelf gemaakt.”
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Risicofactoren en drempels• Grootste drempel en risicofactor: gezondheid
• “Ik zou dat graag willen doen, maar dat gaat gewoon niet meer.”
• Mobiliteit (~ gezondheid)• “Ja, maar auto rijden kan ik niet. Mijn man kon auto rijden. Die heeft mij
dat ooit wel eens geprobeerd te leren, maar dat was geen voordeel hoor.”
• “Maar deze winter heb ik niet veel weg kunnen gaan ze, want ik heb een ontstoken knie gekregen en ik heb er heel veel problemen mee gehad. Ik heb momenten gehad dat ik niet meer kon gaan. Maar nu… Maar als ik op straat ga, ga ik altijd met mijn stok. Omdat, je bent er niet meer gerust in e.”
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Risicofactoren en drempels• Slecht weer
• “In de winter, dan sterf ik…. Dat is het ergste, maar als ik buiten ben…”
• ‘s Avonds en in het weekend • “Ja het is vooral ’s avonds dat ik alleen thuis zit en me alleen voel, overdag ben
ik meestal weg met de fiets, dan heb ik daar niet zo veel last van e”• “Ge kunt eigenlijk zoveel organiseren als ge wilt maar voor ons is het
belangrijkste het oud zijn en het eenzaam zijn in de weekends”.
• Niet durven • “En dat kan ik niet, zo maar bij mensen gaan die ik vaag ken. Ze zeggen dikwijls
van je moet eens afkomen, maar dat doe ik niet snel, dat is niet zo mijn ding. Ik moet mensen echt eerst goed kennen”.
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Wat kan motiverend werken? • Goed weer
• “Nee dat het maar gauw terug goed weer wordt, dat ik kan gaan wandelen. Ik zou zo graag nog eens gaan wandelen”.
• Vervoer • “Nu heb ik zo’n elektrische fiets gekocht. Dat gaat goed ze.”
• Het moet klikken • “En dat moet toch klikken e, want als het niet klikt dan blijft dat toch niet duren e”
• Op ‘t gemak, niet te lang • “Ja, zo is, alle ik doen alles graag, als het maar niet te zwaar is, op het gemak”.• “Ik ga liever fietsen met een man of 3. Als ik zo’n groepje fietsers tegenkom, is
dat levensgevaarlijk vind ik. De fietspad ligt dan helemaal overhoop, ik kan daar niet tegen. Dat is niets voor mij, daar houd ik niet van”.
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
Van theorie naar praktijk: diepte-interviews
• Wensen en noden• Eens buurten, eens babbelen
• “Ja, voor wat te buurten ofzo, da wil ik wel”• “Als ik mijn babbel heb, dat is voor mij genoeg, meer moet dat niet zijn. Dat je zo eens bij
mekaar kan komen en eens kunnen babbelen of eens gaan fietsen ofzo dat is voor mij al genoeg. Meer moet dat eigenlijk niet zijn want de meeste dingen zijn te vermoeiend”.
• Andere activiteiten• Fietsen, handwerk, cursus, reizen, uitstapje maken, toneel, samen gaan
winkelen, ….
• Vooral nood aan iemand om samen iets te doen • “En ik zou graag ene hebben om mee gaan te fietsen” • “Ja, eigenlijk wel. Gewoon eens weggaan met iemand, eens iets gaan drinken. Er bestaat
ook een cinema voor ouderen, als ik nu iemand had kon ik daar samen naartoe gaan”
36
Van theorie naar praktijk: focusgroepen
• Focusgroepen• Groepsgesprekken met personen actief in Arendonk in
verenigingsleven, vrijwilligerswerk, professionele zorg, … .
• Doelstelling • In kaart brengen wat er leeft in Arendonk, waar er
mogelijkheden zijn, ... naar bevorderen sociale inclusie van kwetsbare ouderen
Van theorie naar praktijk: focusgroepen
• Resultaten: • Sterke erkenning van mogelijke drempels die kunnen spelen
• Gezondheid en mobiliteit • “Vroeger was die vrouw heel actief en nu kan ze niet meer, ze wil wel en
ze brengen ze mee in de rolstoel maar daar heeft ze het heel zwaar mee dat ze daar afstand van moet doen”
• Niet durven, stap niet durven zetten • “In grote groep dat is soms moeilijk voor mensen om daar bij te zijn, als je
in groep zit en je kent daar eigenlijk niemand”
• Andere wensen • “Bijvoorbeeld al wat verder af wil gaan naar Brussel of zo. Maar dan is
het de vraag van hoe geraak je daar; soms echt leuke en mooie dingen maar hoe geraak je daar dan”,
Van theorie naar praktijk: focusgroepen
• Resultaten: • … en van mogelijke motiverende factoren
• Op het gemak, niet te lang: • “Het moet laagdrempelig zijn, ze mogen er niet tegenop zien om mee te doen,
iets eenvoudig”
• Op basis van individuele noden en behoeften: • “Ik zou niet allemaal hetzelfde doen want een bezoekje is ferm maar ik zou de
passies of interesses van mensen in de aandacht brengen, als je dat kan warm maken dat is ferm,”
Van theorie naar praktijk: focusgroepen
• Resultaten: • Belang van ‘erbij blijven horen’ wordt onderschreven
• Specifiek voor Arendonk, belang lokale context bij uitwerken project:
• “Ik ben oorspronkelijk niet van Arendonk, en dan val je in een gat, je bent alleen, je kent niemand niet. Je probeert dan aan te sluiten bij verenigingen en dat is niet zo evident want Arendonk dat is toch ook een beetje een gesloten kring”
• “En de Arendonkse mentaliteit is nogal teruggetrokken te zijn. Gesloten ja dat is nogal de norm. Op zijn eigen eigenlijk zo”.
Van theorie naar praktijk: terugkoppeling
• Terugkoppeling met stuurgroep
• Feedback op resultaten interviews en focusgroepen • Dromen van de toekomst!
Van theorie naar praktijk: concluderend
• Belangrijkste aandachtpunten:
• Wederkerige aspect: “het moet klikken”• Op maat, met aandacht voor individuele noden en
behoeften • Niet zozeer toeleiden tot, maar “eens buurten, eens
babbelen, iets samen doen”
• Volgende uitdaging: vertalen naar een duurzame praktijk!
GENERATIES VOOR ELKAAR Enkele getuigenissen
Enkele getuigenissen
Aan het woord
• Karine Soenen, ouderenbeleid OCMW Arendonk• Bertha De Vocht, voorzitster seniorenraad Arendonk
• Christel Claessen, Simonne Van Camfort, OCMW-raadsleden
• Marcel Geenen, lid seniorenraad
• Els Michiels, regioverantwoordelijke Landelijke Thuiszorg
• François en Corneel, geïnterviewden
GENERATIES VOOR ELKAAR Een blik op de toekomst
Het eigenlijke project
• De richting begint zich af te tekenen:
• Inzetten op preventie: er snel bij zijn! Vooraleer isolement zich installeert
• Versterken van het netwerk dichtbij de persoon• Regie over eigen leven behouden• Leeftijd speelt geen rol• Wederkerigheid: ‘Iedereen heeft wel iets te bieden of te
vragen’
Het eigenlijke project• Wederkerigheid
uitermate belangrijk in situaties van afhankelijkheid en aftakeling
twee belangrijke vragen: wat heb je nodig én wat kan je aan anderen bieden?
géén ruil, wel eigen weerbaarheid onderhouden
Het eigenlijke project
Functies:
1. Verbinding tussen buurtbewoners: in kaart brengen van vraag en aanbod, elkaar vinden via buurtbalie, …
2. Vangnet van professionele zorg: komt pas in tweede instantie in werking. Toeleiding, doorverwijzing…
Ik zoek iemand die elke dag met mijn hondje wil gaan wandelen omdat ik nog moeilijk kan stappen
Maria
Ik zoek iemand die mij leert koken omdat mijn vrouw het niet meer kan
Jos
Ik kan heel lekkere wafels bakken.
Martha
Ik wandel heel graag met honden
Olivier
Wie kan mij leren om een sjaal te breien?
Loes
Is er iemand die mij op weg kan helpen met facebook?
Josée