12 -...

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท

ศเพอการบ

รหารก

ารศกษ

า ชดวชา ท

ฤษฎแ

ละแนวปฏบ

ตในการบรหารก

ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห

าวทยาลยสโข

ทยธรร

มาธรา

ช

1

หนวยท 12

ระบบสารสนเทศเพอการบรหารการศกษา

รองศาสตราจารย ดร. สฤษดพงษ ลมปษเฐยร

ชอ รองศาสตราจารย ดร. สฤษดพงษ ลมปษเฐยร วฒ วท.บ. (เกษตรศาสตร), วท.ม. (เกษตรศาสตร), M.S. Ed., Ed.D. The University of Akron, Ohio, U.S.A. ต าแหนง รองศาสตราจารยประจ าสาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 12

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช

ทฤษฎและแนวปฏบตทางการบรหารการศกษา

Author: Saritpong Limpisathiann

2

หนวยท 12

ระบบสารสนเทศเพอการบรหารการศกษา

เคาโครงเนอหา ตอนท 12.1 ระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา

12.1.1 ความหมายและความส าคญของระบบสารสนเทศในงานบรหาร 12.1.2 ความสมพนธระหวางขอมลและสารสนเทศ 12.1.3 ระบบสารสนเทศกบการจดการในองคการ

ตอนท 12.2 ระบบสารสนเทศเพอการบรหารองคการทางการศกษา 12.2.1 ระบบประมวลผลธรกรรมทางอเลกทรอนกส 12.2.2 ระบบรายงานสารสนเทศ 12.2.3 การบรหารกบระบบสนบสนนการตดสนใจ

ตอนท 12.3 การบรหารระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา 12.3.1 การวางแผนและการจดหาระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา 12.3.2 การจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา 12.3.3 การรกษาความปลอดภยและประเดนขอกฎหมายทเกยวกบระบบสารสนเทศ

ตอนท 12.4 แนวทางการประยกตระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา 12.4.1 แนวทางการประยกตขอมลขนาดใหญในองคการทางการศกษา 12.4.2 แนวทางการประยกตปญญาประดษฐในองคการทางการศกษา

แนวคด

1. ระบบสารสนเทศ เปนระบบพนฐานของการท างานตาง ๆ ในรปแบบของการน าเขาขอมล การประมวลผล ขอมล การเผยแพรขอมล และการจดเกบขอมล โดยประกอบไปดวยฮารดแวร ซอฟตแวร บคลากรดานเทคโนโลย กระบวนการท างาน ขอมลและสารสนเทศ และเครอขาย โดยมการน าระบบสารสนเทศและมการใชเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเปนเครองมอทมความส าคญเพอใหบคลากรในส านกงานใชเพอท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศ ทมอยในปจจบน

2. ระบบประมวลผลธรกรรม เปนระบบสารสนเทศประเภทหนงทเกดจากการประยกตระบบสารสนเทศมาใชเพอการประมวลผลขอมลทเกดขนจากการด าเนนงานภายในองคการ ระบบรายงานสารสนเทศ จดเปนแรงขบระดบตนๆ ของความตองการมระบบสารสนเทศใชงานในองคการ และยงคงเปนระบบหลกของระบบใหญ คอ ระบบสารสนเทศเพอการจดการในองคการ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



3

นอกจากน การบรหารกบการตดสนใจ เปน 2 สงทอยควบคกนเสมอในการบรหารองคการ ทกขนตอนของกระบวนการตดสนใจตางตองการสารสนเทศมาประกอบการด าเนนการในลกษณะทไมเหมอนกน

3. การวางแผนดานระบบสารสนเทศประกอบดวย (1) การวางแผนยทธศาสตรดานระบบสารสนเทศ (2) การวเคราะหความตองการสารสนเทศ (3) การจดสรรทรพยากรระบบสารสนเทศ และ (4) การวางแผนโครงการ ในขณะทการจดหาซอฟตแวรในองคการทางการศกษา แบงเปน 6 วธ คอ (1) การดาวนโหลด (2) การซอ (3) การเชา (4) การพฒนาขนเอง (5)การทผใชชวยพฒนาให และ (6) การวาจางทปรกษาจากภายนอกมาพฒนา และการจดการทรพยากรสารสนเทศ หมายถง กจกรรมตาง ๆ ทเกยวกบการวางแผน การจดองคกร การจดหา การบ ารงรกษา การรกษาความปลอดภย และการควบคมทรพยากรดานระบบสารสนเทศตาง ๆ ในองคการ ม 5 มต คอ (1) การจดการทรพยากร (2) การจดการเทคโนโลย (3) การจดการการกระจาย (4) การจดการการใชประโยชน และ (5) การจดการดานกลยทธ โดยมกฎหมายเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศทผบรหารองคการทางการศกษาควรรจก ไดแก พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 และรางพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร พ.ศ. ... ซงประกาศใชตอไป

4. การประยกตระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา ไดแก (1) ขอมลขนาดใหญ หมายถงชดของขอมลทมขนาดใหญมาก ๆ และมความสลบซบซอน โดยเปนการรวบรวมขอมลทกอยาง ทกสง ทกเรอง และทกประเภททมอยในองคการซงมาจากทงจากแหลงขอมลภายในและภายนอก โดยจะชวยองคการใหเขาใจพฤตกรรมของผเรยน ชวยใหคาดการณแนวโนมทจะเกดขนในอนาคต และชวยใหรบมอกบปญหาทจะเกดขนได การพฒนาขอมลขนาดใหญประกอบดวย 3 ขนตอนส าคญ คอ การรวบรวมขอมล การจดการขอมล และการวเคราะหขอมล และ (2) ปญญาประดษฐ ประกอบ 3 สวนทส าคญ คอ 1) ระบบคอมพวเตอร ซงท าหนาเปนเสมอนสมองเทยม 2) อนเทอรเนต และ 3) ขอมลและความรดานตาง ๆ ทเกยวของ การจ าแนกความสามารถและสตปญญาของปญญาประดษฐไวเปน 3 ระดบ คอ 1) แบบแคบ 2) แบบแขงแกรง และ 3) แบบความรชนสง โดยองคการทางการศกษาสามารถใชปญญาประดษฐในการท างานไดหลายแนวทาง เชน เพอการวเคราะหขอมลทมความซบซอนไดแมนย ามากกวา เพอการเปดโอกาสในการสรางสรรคดานการบรหาร การบรการและความประทบใจใหบคลากรในองคการทางการศกษาไดมากกวาขน และเพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจดานการเรยนการสอนไดดขน เปนตน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



4

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 12 แลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายหลกส าคญเกยวกบระบบสารสนเทศในองคกรทางการศกษาได 2. น าระบบสารสนเทศไปประยกตใชในการบรหารองคการทางการศกษาได 3. เสนอแนะแนวทางการบรหารระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษาได 4. เสนอแนะแนวทางประยกตระบบสารสนเทศในงานองคการทางการศกษาได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



5

ตอนท 12.1

ระบบสารสนเทศในองคกรทางการศกษา

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 12.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท 12.1.1 ความหมายและความส าคญของระบบสารสนเทศในงานส านกงาน เรองท 12.1.2 ความหมายและความสมพนธระหวางขอมลกบสารสนเทศ เรองท 12.1.3 ระบบสารสนเทศกบการจดการภายในองคการ แนวคด 1. ระบบสารสนเทศ หมายถงระบบพนฐานของการท างานตาง ๆ ในรปแบบของการน าเขาขอมล การ

ประมวลผลขอมล การเผยแพรขอมล และการจดเกบขอมล โดยประกอบไปดวยฮารดแวร ซอฟตแวร บคลากรดานเทคโนโลย กระบวนการท างาน ขอมลและสารสนเทศ และเครอขาย โดยมเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอทมความส าคญเพอใหบคลากรในส านกงานใชเพอท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศ ทมอยมากมายในสภาพการท างานในปจจบน ระบบสารสนเทศท าใหบคลากรทกคนในส านกงานและในทกระดบชนขององคการสามารถท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศจ านวนมากไดโดยมปญหานอยทสด

2. ขอมล หมายถง ขอเทจจรงตาง ๆ ซงอาจอยในรปแบบของตวเลข ตวอกขระ หรอสญลกษณใด ๆ เกยวกบปรากฏการณ เรอง หรอสงของ ฯลฯ ทเราก าลงสนใจอย ในขณะท สารสนเทศ หมายถง ขอมลซงไดผานการด าเนนการประมวลผลแลว โดยมวตถประสงคเพอเพมความหมาย หรอคณคาใหกบขอมลนน ๆ และเพอประโยชนในการใชงาน ดงนน ขอมลและสารสนเทศจงเปนสงทมความสมพนธกน

3. หากพจารณาจากบทบาท 3 ประการ คอ บทบาทระหวางบคคล บทบาทเกยวกบสารสนเทศ และบทบาทดานการตดสนใจ และหนาททง 5 ประการ คอ การวางแผน การจดองคการ การจดบคลากร การอ านวยการ และการควบคม ของผบรหารองคการในทง 3 ระดบ คอ ระดบยทธศาสตร ระดบยทธวธ และระดบด าเนนการ จะพบวา ผบรหารทกคนตางมความตองการสารสนเทศมาสนบสนนการท างานตลอดเวลา และสารสนเทศเหลานกไดมาจากระบบสารสนเทศขององคการ นนเอง

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 12.1 แลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายความหมายของระบบสารสนเทศได 2. จ าแนกความแตกตาง พรอมทงระบความส าพนธระหวางขอมลกบสารสนเทศได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



6

3. เชอมโยงความสมพนธระหวางสารสนเทศกบการจดการในองคการได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



7

เรองท 12.1.1 ความหมายและความส าคญของระบบสารสนเทศในงานบรหาร

การบรหารงานตาง ๆ อยางถกตอง เหมาะสม และมประสทธภาพจ าเปนจะตองประกอบดวยระบบการท างาน

และเครองมอหรอเทคโนโลยทถกตองและเหมาะสม เพอใหผท างานสามารถท างานไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ เปนเวลาหลายรอยปมาแลวทอาชพการท างานดานชางตางรจกและเขาระบบการท างาน โดยมเครองมอหรอทปจจบนนยมเรยกวาเทคโนโลยมาใชงาน และเปนผลท าใหชางตาง ๆ สามารถท างานไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพ

แตส าหรบบคลากรในองคการทางการศกษาหรอในสถานศกษาดวยบทบาทหนาทดานงานวชาการและงานดานการเรยนการสอนเปนหลก บคลากรเหลานสวนมากจงมกเกดปญหาเมอพบกบงานหรอการท างานดานขอมลและสารสนเทศทอยนอกเหนอจากบทบาทหนาทใหมทเพมสงขนในปจจบน ดวยเหตน การท าความเขาใจกบระบบสารสนเทศ ซงเปนบทบาทหนาทดานขอมลและสารสนเทศใหมจงเปนประเดนทบคลากรในองคการทางการศกษาหรอในสถานศกษาจะตองศกษาและการคนหาตอไป

ความหมายของระบบสารสนเทศ

“Information systems (IS) are formal, sociotechnical, organizational systems designed to collect, process, store, and distribute information. In a sociotechnical perspective Information Systems are composed by four components: technology, process, people and organizational structure.” (Information system, n.d., para 1) ซงจากขอความขางตนนจะพบวา Information system หรอในภาษาไทยเรยกวา ระบบสารสนเทศ เปนระบบองคการทเปนทางการทเกยวของกบการท างานดานเทคนคทางสงคมซงถกออกแบบมาเพอใชในการรวบรวม ประมวลผล จดเกบ และการเผยแพรสารสนเทศ โดยในสงคมเทคนคนจะประกอบไปดวยสวนประกอบยอย 4 สวน คอ เทคโนโลย ประมวลผล บคลากร และโครงสรางขององคการ นอกจากน ค าวา ระบบสารสนเทศ ในอกความหมายหนงอาจหมายถง ระบบการท างานภายในองคการทบคลากรตาง ๆ น าเทคโนโลยมาใชเพอการน าเขาขอมล (input) การประมวลผลขอมล (process) การเผยแพรขอมล (output) และการจดเกบขอมล (storage) (Lerner, 2004) โดยเทคโนโลยหลกทถกใชงานอยในระบบสารสนเทศหมายถง เทคโนโลยสารสนเทศซงแบงยอยออกไดเปน 5 ยอย ไดแกฮารดแวร (hardware) ซอฟตแวร (software) อปกรณประมวลผล (processor) เครอขาย (network) และขอมลและสารสนเทศ (data and information) นนเอง (Turban et.al., 2006)

ในระบบสารสนเทศมการกลาวถงค าวา เทคโนโลยสารสนเทศ (Information technology) โดยลกวา หมายถง การประยกตอปกรณ เทคโนโลยคอมพวเตอร และเทคโนโลยประเภทตาง ๆ ทเกยวของมาใชโดยมวตถประสงคเพอการจดกระท า (manipulate) กบทงขอมล ขอเทจจรง รายงาน หรอขาวสารทงทยงไมไดผานและผานการกลนกรองหรอการประมวลผลแลว เพอท าใหสามารถเพมมลคาหรอประโยชนจากสงเหลานใหเกดความสะดวก หรอมประสทธภาพมากในการท างานเพมขน (Information technology, n.d., para 1; Seels & Richey, 2012; Valacich & Schneider, 2010) จากความหมายดงกลาวน อาจกลาวไดวา ตเกบเอกสารแบบหลายลนชก ซงสามารถ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



8

แขวงแฟมกระดาษเรยงกนเปนหมวดเปนหมได (ภาพท 12.1) หรอกลองใสนามบตร (ภาพท 12.2) หรอแปนหมนทสามารถจดเรยงนามบตรไวใหสามารถคนหาไดงาย (ภาพท 12.3) กจะถกจดวา เปนเทคโนโลยสารสนเทศในระบบสารสนเทศยคตน ๆ ซงยงไมมคอมพวเตอรใชงานกนอยางแพรหลาย แตยงสามารถซอหาและน ามาใชไดในปจจบน นนเอง

ภาพท 12.1 ตวอยางตเกบเอกสาร Note: From http://img.tarad.com/shop/f/furnine/img-lib/spd_20060613182736_b.jpg

ภาพท 12.2 ตวอยางกลองใสนามบตร Note: From http://northportcoc.org/wp-content/uploads/2018/09/clear-plastic-business-card-holder-prettier-amazon-business-card-box-toogoo-r-10-x-business-of-clear-plastic-business-card-holder.jpg

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



9

ภาพท 12.3 ตวอยางแปนหมนใสนามบตร Note: From http://cdn.fusionplus.net/productimages/durable/241301.jpg

ในชวงปลายของครสตศตวรรษท 20 สบเนองมาถงปจจบนซงนยมเรยกวา ยคดจทล (Digital Age) มการน า

เทคโนโลยคอมพวเตอรมาจดกระท ากบขอมล ขอเทจจรง เรองราว หรอขาวสารตางๆ กนอยางกวางขวาง ดงนน ค าวา “ระบบสารสนเทศ” (Information system) จงเรมถกใหความสนใจมากขนกวาการใช “เทคโนโลยสารสนเทศ” เพยงอยางเดยว โดยจะเปนการกลาวถงทงฮารดแวรคอมพวเตอร ซอฟตแวรคอมพวเตอร บคลากรดานเทคนค ขอมลและการจดการฐานขอมล การสอสารทางไกล และเทคโนโลยอน ๆ ทน ามาใชในระบบสารสนเทศ (information system) ซงมเทคโนโลยสารสนเทศเปนเทคโนโลยพนฐาน (“Information system,” 2019; O’Brien and Marakas, 2016) ดงนน หากพจารณาถงความหมายของค าวา ระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษาจงหมายถง กลมของบคลากรทางการศกษาและเทคโนโลยทท างานเกยวของกบขอมลและสารสนเทศในองคการทางการศกษา โดยมเทคโนโลยสารสนเทศเปนพนฐานหลก 3 กลม คอ

1. เทคโนโลยคอมพวเตอร (Computer technology) ซงยงสามารถแบงออกไดเปนอก 2 กลม คอ 1.1. ฮารดแวรคอมพวเตอร(Computer hardware) 1.2. ซอฟตแวรคอมพวเตอร (Computer software)

2. ระบบการจดการฐานขอมล (Database management system) ซงเปนเรองของการจดเกบขอมลและสารสนเทศอยางเปนระบบเพอใหงายและสะดวกในการคนคน

3. การสอสารทางไกล (Telecommunications) เชน โทรศพท การสอสารผานดาวเทยม การสอสารดวยคลนแบบตางๆ อยางไรกตาม ส าหรบระบบสารสนเทศแลว เมอกลาวถงเทคโนโลยการสอสารทางไกล เรามกจะหมายถง ระบบเครอขายคอมพวเตอร ทงนเนองจากในปจจบน เราสามารถเชอมตอเครอขายคอมพวเตอรดวยระบบสอสารทางไกลเกอบทกประเภท ไมวาจะเปนระบบโทรศพทพนฐาน (โทรศพทบาน) ระบบสอสารผานดาวเทยม ระบบสอสารไมโครเวฟ ระบบสอสารใยแกวน าแสง ฯลฯ

ความหมายของเทคโนโลยสารสนเทศ ซงประกอบดวย 3 กลมหลกตามมมมองของนกวชาการดานเทคโนโลยสารสนเทศน เปนความหมายทไดรบการยอมรบในมมมองของนกบรหารเชนเดยวกน เนองจากการบรหารงานตงแตใน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



10

ยคปลายครสตศตวรรษท 20 จนถงยคดจทลในปจจบน เราตองพงพาอาศยเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอเพองานระบบสารสนเทศในการบรหารงานในส านกงานเปนอยางมาก

ดงนน จงพบวา “ระบบสารสนเทศ” หรอ “ไอเอส” กบ “เทคโนโลยสารสนเทศ” หรอ “ไอท” เปนประเดนคนละประเดนแตมความเกยวของกนอยางหลกเลยงไมได โดยควรพจารณาวา ระบบสารสนเทศเปนระบบการท างาน ในขณะท เทคโนโลยสารสนเทศ เปนเครองมอเพอใชในการท างาน นนเอง

ความส าคญของระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา

นบถอยหลงไปในอดตประมาณ 30 กวาปเปนอยางนอย ในชวงเวลานนประชากรของประเทศ หรอแมกระทงประชากรของโลกยงมจ านวนไมมากนก เทคโนโลยตางๆ กยงไมพฒนา หรอเจรญรดหนาเทาในปจจบน สภาพการท างานภายในส านกงานมลกษณะแบบคอยเปนคอยไป ไมเรงรบรอนรนเหมอนในปจจบน แมจะมจ านวนบคลากรในส านกงานจะมไมมากนก แตปรมาณงาน ขอมล ขาวสาร หรอสารสนเทศทจะตองจดกระท าในส านกงานกมไมมากดวยเชนกน ดวยเหตน การท างานสวนใหญจงมลกษณะเปนท าดวยมอ หรอโดยใชคนท าเปนสวนใหญ ซงงานสวนใหญกส าเรจลลวงไปไดโดยไมมปญหาใดๆ กลาวกนวา ปรมาณงาน ขอมล ขาวสาร หรอสารสนเทศในอดตทมไมมากนน อาจสงเกต หรอวดไดจากจ านวนโทรศพท หรอคสายโทรศพทในส านกงานแตละแหง ซงจะพบวา ในยคนน ส านกงานหนงๆ จะมโทรศพท หรอคสายโทรศพทใชงานมากทสดเพยง 1-2 เครอง หรอ 1-2 คสาย และในแตละวนกจะมเสยงเรยกเขา หรอมการใชโทรศพทเพอการตดตอสอสารเพยงไมมากครง ผดกบในยคปจจบน ซงเราจะพบวา มส านกงานจ านวนไมนอยทจะตองมการตดตงโทรศพทไวใชงานในลกษณะทเรยกวา ประจ าโตะ หรอประจ าตวของพนกงานเลยทเดยว ทงนเนองจากจะตองมการตดตอสอสาร แลกเปลยนขอมล ขาวสารกบผอนกนอยแทบจะตลอดเวลา

เมอเวลาเปลยนไป ประชากรของประเทศ และของโลกมจ านวนมากขน สภาพการท างานในส านกงานหรอองคการจงเปลยนแปลงไป องคการมจ านวนบคลากรในส านกงานเพมมากขน ปรมาณงาน ขอมล ขาวสาร และสารสนเทศในส านกงานมมากขน ปรากฏการณเชนนไมเวนแมในองคการทางการศกษา แมจะเกดความจรงทวา ในชวงประมาณ 10 ปทผานมา จ านวนเดกเกดใหมในประเทศไทยคอย ๆ ลดลง แตปรมาณงาน ขอมล ขาวสาร และสารสนเทศ (รวมถงความร และสาระการเรยนร) กมมากขนกวาเดมมาก จากความแตกตางจากปรมาณงาน ขอมล ขาวสาร หรอสารสนเทศในอดต และปจจบน ท าใหส านกงานสวนใหญตกอยในสภาพท างานไมทน แมจะมการเพมปรมาณจ านวนบคลากรขน โดยเฉพาะอยางยง องคการทางการศกษาและสถานศกษาซงในยคปจจบนงานกวารอยละ 90 ยงตองใชคนหรอเปนการใชคณครท างาน และเปนการท าดวยมอ มากกวาทจะมการท างานโดยใชเทคโนโลยอยางเปนระบบ นอกจากนภาระงานทเพมขนซงอยนอกเหนอจากภาระงานการเรยนการสอนซงจะตองมมากอยแลว ทงในลกษณะปรมาณและคณภาพ

ปรมาณงาน ขอมล ขาวสาร และสารสนเทศในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาทเพมสงขน เนองจากการเปลยนแปลงไปของบรบททงภายใน และภายนอกองคการ และสภาพแวดลอม โดยทวไป จงเกดเปนแรงผลกทท าใหนกสารสนเทศศาสตร และนกวชาในองคการทางการศกษาจ าเปนจะตองแสวงหาแนวทางในการรบมอกบงานทเพมมากขน ระบบพนฐานของการท างานใหม ๆ ในรปแบบของการน าเขาขอมล การประมวลผลขอมล การเผยแพรขอมล

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



11

และการจดเกบขอมลในองคการทางการศกษา หรอทเรยกรวม ๆ วา ระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา ซงเปนระบบและเครองมอทด และมประสทธภาพมากกวาสงทมอยเดมๆ เชน ตเกบเอกสาร แฟมเอกสาร ฯลฯ เขามาชวยในการท างานดานระบบสารสนเทศ โดยมการใชเทคโนโลยมาท างานกนแพรหลายมากขน อปกรณคอมพวเตอรในรปแบบตาง ๆ จงกลายมาเปนทางออกส าหรบนกบรหาร และบคลากรในองคการทางการศกษาทจะชวยใหผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษาสามารถท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศในองคการซงมปรมาณมากขนกวาเดม โดยไมจ าเปนจะตองเพมจ านวนบคลากร ดงนน ในปจจบนผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษาในองคการทางการศกษาและสถานศกษาทกประเภทจงมการใชระบบสารสนเทศ และเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอเพอใชท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศ ในท านองเดยวกบนกวชาชพอน ๆ และดวยเหตน องคการทางการศกษาและสถานศกษาในยคปจจบนจงมระบบสารสนเทศและเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอเพอใชท างานกบขอมล ขาวสาร รายงาน และสารสนเทศ ในปจจบน

โดยสรป ระบบสารสนเทศ คอระบบพนฐานของการท างานตาง ๆ ในรปแบบของการน าเขาขอมล การประมวลผลขอมล การเผยแพรขอมล และการจดเกบขอมล ซงประกอบดวยฮารดแวร ซอฟตแวร บคลากรดานเทคโนโลย กระบวนการท างาน ขอมลและสารสนเทศ และเครอขาย โดยมเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอทมความส าคญเพอใหบคลากรในส านกงานใชเพอท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศ ทมอยมากมายในสภาพการท างานในปจจบน ระบบสารสนเทศท าใหบคลากรทกคนในส านกงานและในทกระดบชนขององคการสามารถท างานกบขอมล ขาวสาร และสารสนเทศจ านวนมากไดโดยมปญหานอยทสด

เรองท 12.1.2 ความหมายและความสมพนธระหวางขอมลกบสารสนเทศ

ความหมายของขอมลและสารสนเทศ

ค าวา “ขอมล” ถกกลาวถงในวชาการดานตางๆ มากมาย เชน ในการท าการวจย เราบอกวา นกวจยจะท าการเกบขอมลเพอมาวเคราะหผล และหาขอสรป หรอในการบรหาร เรากลาววา นกบรหารจะตองมขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจ เปนตน ปญหาจงมอยวา ค าวา “ขอมล” นนหมายความวาอยางไร และในวชาการทตางกน เชน การวจย กบการบรหาร ค าวา “ขอมล” มความหมายเหมอนกนหรอไม

พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 บญญตไววา ขอมล (เปนค านาม) หมายถง “ขอเทจจรง หรอสงทถอหรอยอมรบวาเปนขอเทจจรง ส าหรบใชเปนหลกอนมานหาความจรงหรอการค านวณ” (ราชบณฑตยสถาน, 2554) ซงจากความหมายซงบญญตโดยราชบณฑตยสถานน เราจะพบวา ราชบณฑตยสถานไดพยายามบญญต หรอใหความหมายของค าๆ นไวเปนกลางๆ เพอใหสามารถน าไปประยกตไดในหลายสถานการณ อยางไรกตาม หากเรายดความหมายทไดจากการบญญตของราชบณฑตยสถาน เราอาจจะไมไดความหมายในเชงใชงานมากนก

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



12

โดยใชความหมายทบญญตโดยราชบณฑตยสถาน เราสามารถใหความหมายของค าวา “ขอมล” ใหมใหเหมาะสมยงขน ดงน

ขอมล (Data) หมายถง ขอเทจจรงตาง ๆ ซงอาจอยในรปแบบของตวเลข ตวอกขระ หรอสญลกษณใดๆ เกยวกบปรากฏการณ (phenomena) เรอง (issue) หรอสงของ (thing) ฯลฯ ทเราก าลงสนใจอย แตทงน ตวเลข ตวอกขระ หรอสญลกษณเหลาอาจจะม หรอไมมความหมายกได หรออาจจะมความหมายแตเฉพาะส าหรบเจาของขอมลแตเพยงผเดยว ผอนอาจจะไมทราบ หรอไมเขาใจในความหมายของมนกได เชน หากเราก าลงสนใจระดบความสงของเดกนกเรยน เรากจะพบวา ขอมลความสงของนกเรยนแตละคนกจะมลกษณะเปนตวเลขทงสน แมวาผเกบขอมลแตละคนอาจจะใชหนวยวดทไมเหมอนกน เชน นว เซนตเมตร เปนตน แตหากเราสนใจเกบขอมลเพศของนกเรยน เรากอาจจะท าไดหลายวธ ซงบางวธ อาจจะสอความหมายเฉพาะส าหรบตวเราเอง แตบคคลอนอาจจะเขาใจตรงกบเราหรอไมกได เชน เราอาจจะใชค าในภาษาไทยเปนตวแทนของเพศของนกเรยน คอ เพศหญง เพศชาย ในขณะทบางคนไมตองการเขยนค าวา เพศหญง และเพศชาย เขากอาจจะก าหนดใหเลข 0 แทนนกเรยนเพศหญง และเลข 1 แทน

นกเรยนเพศของนกเรยนชาย ในขณะทบางคนอาจจะใชสญลกษณ ♀ แทนนกเรยนเพศหญง และสญลกษณ ♀ แทนนกเรยนเพศชาย เปนตน ซงการเกบขอมลในลกษณะน ยอมสอความหมายแตเฉพาะส าหรบผทท าการเกบขอมล แตอาจจะไมสอความหมายส าหรบบคคลอน

ส าหรบค าวา “สารสนเทศ” พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 บญญตไววา สามารถอานออกเสยงวา สาระสนเทด หรอ สานสนเทด กได เปนค านาม หมายถง “การแสดงหรอชแจงขาวสารขอมลตาง ๆ” (ราชบณฑตยสถาน, 2554) ซงในท านองเดยวกบค าวา ขอมล ราชบณฑตยสถานกไดใหความหมายของค าๆนไวกวางๆ แตอาจจะไมสอความหมายเทาทควร ดงนน ในทน จงขอใหค าจ ากดความของค าวา “สารสนเทศ” (information) ไวใหมวาหมายถง ขอมลซงไดผานการด าเนนการบางอยาง เชน การประมวลผล ฯลฯ แลว โดยมวตถประสงคเพอเพมความหมาย หรอคณคาใหกบขอมลนนๆ และเพอประโยชนในการใชงาน ดงเชนกรณตวอยางเรองการเกบขอมลเพศของนกเรยนดงไดกลาวขางตน หรอเรามอบหมายใหคณคร 3 คนออกไปท าการเกบขอมลเพศของนกเรยนในแตละชนเรยนมาเพอใชจดท าฐานขอมลนกเรยน เมอคณครแตละคนน าขอมลทตนเกบไดมาสง เรากจะพบวา ขอมลเรองเดยวกน สามารถแสดงได 3 แบบทตางๆ กน และสงผลท าใหเกดปญหาในการใชขอมล ดงนน เราจงตองน าขอมลทงหมดมาจดกระท าใหม ซงในทางวชาสารสนเทศศาสตรจะเรยกวา การประมวลผล (processing) เพอปรบเปลยนใหมาอยในรปแบบเดยวกนทงหมด เพอประโยชนในเชงความหมายและการใชงาน

อนง ควรท าความเขาใจใหดวา การจดกระท ากบขอมล หรอทเรยกวา การประมวลผลขอมล เปนเพยงการด าเนนการอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางโดยมวตถประสงคเพอท าใหขอมลถกปรบเปลยนไปอยในลกษณะทตรงกบวตถประสงคของการใชงาน โดยในทางปฏบต การประมวลผลขอมลนอาจจะเปนการกระท าอยางงายๆ เชน การแปลงขอมลเพศของนกเรยนใหมาอยในรปแบบเดยวกนทงหมด เพอสอความหมายใหตรงกน และงายตอการใชประโยชน หรออาจจะมขนตอนทสลบซบซอนยงยากหลายขนตอน เชน การประมวลผลขอมลภาพสามมตของดาวองคาร ซงไดจากการสงยานอวกาศออกไปเกบขอมลมา เปนตน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



13

ความสมพนธระหวางขอมลกบสารสนเทศ

จากความหมายของขอมล และสารสนเทศ ทกลาวมาขางตน เราอาจจะสรปความสมพนธของขอมลกบสารสนเทศ โดยอาศยแนวคดของระบบ (system concepts) ไดดงภาพท 12.4

ภาพท 12.4 แนวคดของระบบ (System Concepts)

จากแนวคดของระบบ ดงแสดงในภาพท 12.4 ในทางทฤษฎ เราจงสามารถสรปความสมพนธของขอมล และสารสนเทศ ดวยระบบทเรยกวา ระบบสารสนเทศ (information systems) ซงหมายถง กระบวนการในการปรบเปลยนขอมลใหไปอยในรปของสารสนเทศ ซงประกอบดวยองคประกอบของระบบ 3 องคประกอบ คอ ขอมล การประมวลผล และสารสนเทศ นนเอง

ภาพท 12.5 ระบบสารสนเทศ

การอาศยแนวคดของระบบมาอธบายความสมพนธระหวางขอมลกบสารสนเทศ นบเปนวธการหนงทชวยใหเรา

สามารถเขาใจความสลบซบซอนของความสมพนธระหวางขอมลกบสารสนเทศไดมากขน โดยเพอใหเหนภาพทชดเจนมากขน ในทนจะเปรยบเทยบระบบสารสนเทศ กบระบบการผลตในโรงงานอตสาหกรรม (manufacturing system) ประกอบดวยองคประกอบ 3 องคประกอบ คอ วตถดบ กระบวนการผลต และผลตภณฑ ดงภาพท 12.6

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



14

ภาพท 12.6 ระบบการผลตในโรงงานอตสาหกรรม

เพอใหเหนภาพทชดเจนยงขน ขอยกตวอยางระบบการผลตน าตาลทราย ซงเราสวนใหญพอจะทราบวา เราใช

ออยเปนวตถดบเพอการผลตน าตาลทราย และน าตาลทรายกคอผลผลต หรอผลตภณฑ ทไดจากโรงงานน าตาล (ภาพท 12.7) อยางไรกตาม นอยคนทจะมโอกาสทราบอยางละเอยดวา กระบวนการผลตน าตาลทราบมขนตอนอะไร และอยางไรบาง และกคงไมมใครไปสนใจมากนกวา ความจรงเปนอยางไร แตทส าคญคอ เราคงคาดหวงแตเพยงวา กระบวนการผลตดงกลาวจะตองมความสะอาด ปลอดภย และไดมาตรฐาน

ภาพท 12.7 ระบบการผลตน าตาลทราย

ความคาดหวงเกยวกบกระบวนการผลตในอตสาหกรรม ดงไดกลาวขางตนน มลกษณะเดยวกบคาดหวงของ

ผบรหารทมตอการประมวลผลขอมลในองคการ กลาวคอ ผบรหารสวนใหญจะไมมโอกาสทจะไดเขาไปเกยวของหรอด าเนนการในขนตอนตางๆ ของการประมวลผลขอมลในองคการมากนก ผบรหารสวนใหญจงไมอาจจะบอกไดอยางชดเจนวา สารสนเทศทตองการใชงานผานการประมวลผลมาอยางไร แตสงทควรคาดหวงไดกคอ การประมวลผลจะตองถกกระท าอยางถกตอง ตามขนตอนทไดก าหนด และอยางมมาตรฐาน ดงนน บทบาทของผบรหารจงไมไดอยทขนตอนในการประมวลผล หากแตตองใหความส าคญในมาตรฐานการท างานของผทเกยวของทงหมดตงแตการน าขอมลเขา จนกระทงไดออกมาเปนสารสนเทศใหองคการไดใชงาน

อกประการหนงทผบรหารตองเขาใจเกยวกบระบบสารสนเทศ โดยการเทยบเคยงจากระบบการผลตในโรงงานอตสาหกรรมกคอ เราจะพบวา น าตาลทรายทผลตไดจากโรงงานน าตาลทรายนน เราจะเรยกน าตาลทรายเหลานวา ผลผลต หรอผลตภณฑ ซงเรากสามารถใชประโยชนจากน าตาลทรายนได แตเมอใดกตามทน าตาลทราบดงกลาวถกสง

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



15

ตอไปยงอตสาหกรรมทตอเนองกน โรงงานอตสาหกรรมนน กจะเรยกน าตาลซงเปนผลผลต หรอผลตภณฑของโรงงานน าตาลวา วตถดบ เสมอ ดงนน สารสนเทศ จากกลมงานหนงแมจะสามารถใชประโยชนไดส าหรบกลมงานน แตกอาจจะถกสงตอไปใชเปน ขอมล ใหกบกลมงานอนๆ เสมอ ดงนน ในทางปฏบตบางครงเราจงเรยกขอมลวาสารสนเทศ หรอเรยกสารสนเทศวา ขอมล

เรองท 12.1.3 ระบบสารสนเทศกบการจดการภายในองคการ

เราไดศกษาเรองเกยวกบความหมายของระบบสารสนเทศจากเรองท 12.1.1 และขอมลและสารสนเทศจากเรองท 12.1.2 ซงจะพบวา ทง 2 สวนน กลาวคอ ทงขอมลและสารสนเทศกบเทคโนโลยสารสนเทศตางกสามารถอยแยกเปนอสระจากกนได แตหากเราน าสวนทง 2 มประกอบกนเพอใชงานในองคการ เรากจะพบตอไปอกวา ทง 2 สวนน จะถกหลอมรวมกนเปนระบบใหญระบบเดยว เรยกวา ระบบสารสนเทศ (information systems) ดงนน ระบบสารสนเทศ กคอผลลพธของการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชจดการกบขอมลและสารสนเทศในองคการทมอยมากมาย นนเอง

การจดการภายในองคการ

เพอใหเขาใจวา ผบรหารในองคการตองการสารสนเทศอะไรบางในการบรหารองคการ เราจ าเปนจะตองเขาใจความหมายของค าวา การจดการ (management) ใหชดเจนเสยกอน ซงวธทงายทสดทจะเขาใจวา การจดการ คออะไร กคอการไปดวา ผบรหารท าอะไรในองคการ

Mintzberg (1983) อางถงผลงานของ Henri Fayol ผบกเบกทฤษฎการบรหารแหงประเทศฝรงเศส ในชวงตนครสตศตวรรษท 19 ไววา การจดการ (management) คอกระบวนการทผน าในองคการตองปฏบต ซงจะเกยวของกบหนาท (functions) ดานการจดการ 5 ประการ คอ การวางแผน (planning) การจดองคการ (organizing) การจดบคลากร (staffing) การอ านวยการ (directing) และการควบคม (controlling) ซงจากแนวคดของ Fayol นเองท าใหเราสามารถเขาใจไดวา ผบรหารในองคการตองท าหนาท ตอไปน

การวางแผน ซงเกยวของกบการพฒนาแผนระยะสน และระยะยาวโดยค านงถงเปาหมาย เปาประสงค ยทธศาสตร นโยบาย กระบวนวธการท างาน และมาตรฐานการท างานตางๆ การวางแผนยงจ าเปนจะตองเกยวของกบการรบร และการวเคราะหโอกาส ปญหา ทางเลอกในการด าเนนการ และการออกแบบแนวปฏบตเพอการบรรลเปาหมาย

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



16

การจดองคการ เปนงานทเกยวของกบการพฒนาโครงสรางองคการ ซงประกอบไปดวยกลมคนท างานตามลกษณะการมอบหมายงาน และการประสานงาน โดยการมอบรบอ านาจ การมอบหมายความรบผดชอบ และความไววางใจ

การจดบคลากร ซงเกยวของกบการคดเลอก และการฝกอบรมบคลากร และการมอบหมายบทบาทหนาทในองคการ

การอ านวยการ ซงหมายถงการใชภาวะผน าของผบรหารผานทางการตดตอสอสาร การสรางแรงบนดาลใจ และการสรางแรงจงใจในการท างานใหแกบคลากรในองคการ

การควบคม เปนกจกรรมทเกยวของกบการสงเกต การวด หรอการประเมนสมรรถนะ และระดบความส าเรจของการด าเนนงานขององคการ ตลอดจนถงการปรบเปลยนแผน และกจกรรมขององคการในกรณทมความจ าเปน

นอกจาก หนาททจะตองปฏบตแลว ผบรหารยงมบทบาท (roles) อก 3 ลกษณะ คอ บทบาทระหวางบคคล (interpersonal roles) บทบาทเกยวกบสารสนเทศ (informational roles) และบทบาทดานการตดสนใจ (decisional roles) โดยการจดการในองคการสามารถแบงออกไดเปน 3 ระดบหลกๆ คอ การจดการด าเนนงาน (operational management) การจดการยทธวธ (tactic management) และการจดการยทธศาสตร (strategic management)1 ดงสรปในภาพท 12.8

1 มค าหลายค าทใชเรยกระดบการจดการตางๆ ในองคการ ซงนกศกษาจ าเปนตองทราบและเขาใจในค าเหลานเปนอยางด ดงน

(1) ระดบปฏบตการ (Operation Management) บางครงอาจเรยกวา ระดบด าเนนการ

(2) ระดบยทธวธ (Tactical Management) บางครงอาจเรยกวา ระดบจดการ หรอระดบกลวธ

(3) ระดบยทธศาสตร (Strategic Management) บางครงอาจเรยกวา ระดบกลยทธ หรอระดบนโยบาย

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



17

ภาพท 12.8 บทบาท หนาท และระดบการจดการของผบรหารในองคการ หมายเหต: ปรบปรงจาก O’Brien (1990)

ระบบสารสนเทศกบการจดการในองคการ

จากการท าความเขาใจวา ผบรหารท าอะไรในองคการ เรากจะพบวา ภายใตหนาทของผบรหาร พวกเขามความจ าเปนตองใชสารสนเทศมาสนบสนนภาระหนาททกดาน และระบบสารสนเทศขององคการกจะท าหนาทชวยปอนสารสนเทศทจ าเปนเพอการท างานทง 5 ดานใหแกผบรหาร ยกตวอยางเชน

ในงานดานการวางแผน ระบบสารสนเทศจะชวยใหผบรหารวางแผนงานได โดยการชวยปอนขอมลเพอใชในการท าแผน ตลอดจนขอมลทจ าเปนทจะตองระบไวในแผน ซงหากขาด 2 สวนนแลว การวางแผนของผบรหารกจะขาดความหนกแนน ชดเจน และนาเชอถอเนองจากอาจจ าเปนตองใชการอนมานขอมลมาช าแผน และบรรจไวในแผน เปนตน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



18

ในงานดานการจดองคการและการจดบคลากร ระบบสารสนเทศจะสามารถชวยปอนขอมลดานโครงสรางองคการและดานบคลากรใหกบผบรหาร โดยสารสนเทศจากฐานขอมลบคลากรจะชวยใหผบรหารทราบวา บคลากรของตนมวฒการศกษา มความเชยวชาญ หรอเคยไดรบการใหความร หรอฝกอบรมในดานใดมาแลวบาง ซงจะชวยใหผบรหารสามารถมอบหมายงานไดอยางเหมาะสมกบความร ความสามารถทบคลากรนนมอย เปนตน

ในงานดานการอ านวยการ และการควบคม ระบบส านกงานอตโนมต เชน การใชไปรษณยอเลกทรอนกส หรออเมล จะชวยประหยดเวลาในการสอสาร การสรางแรงบนดาลใจ และแรกจงใจไดมาก เนองจากผบรหารสามารถสอสารกบทมงานทกคนไดตลอดเวลา นอกจากน ระบบส านกงานอตโนมตบางชนดยงสามารถชวยใหผบรหารสามารถตดตามและประเมนสมรรถนะในการท างานของบคลากรของตนไดอกดวย

นอกจากน Mintzberg (1983) ยงพบวา แมวาระบบสารสนเทศจะสามารถชวยงานตามบทบาทของผบรหารระดบสงไดมากนก ทงนเนองจากบทบาทของผบรหารระดบสงขององคการสวนใหญจะหนกไปทางดานการพบปะกบผคน และการประชมเปนสวนใหญ แตระบบส านกงานอตโนมตกยงจะสามารถชวยใหงานการพบปะผคน และงานการประชมสะดวกและราบรนขน เชนการใชงานระบบการประชมทางไกลดวยภาพและเสยง (Video Conferencing System) อยางไรกตาม เนองจากบทบาททง 3 ดานของผบรหารเปนเรองทมความสมพนธใกลชดกบหนาททง 5 ของผบรหารเอง เชน บทบาทระหวางบคคลจะมความเกยวของโดยตรงกบหนาทดานการจดองคกร การจดบคลากร และการอ านวยการของผบรหาร หรอบทบาทเกยวกบสารสนเทศมความสมพนธโดยตรงกบหนาทดานการอ านวยการและการควบคมของนกบรหาร เปนตน

ดงนน หากเราแบงระบบสารสนเทศภายในองคการอยางหยาบๆ ออกไดเปน 2 ระบบ2 คอระบบสารสนเทศเพอการด าเนนการ กบระบบสารสนเทศเพอการจดการ เรากจะพบความสมพนธระหวางระดบการจดการกบระบบสารสนเทศไดดงแสดงในภาพท 12.9 2 ในสภาพทแทจรง เราอาจสามารถแบงระบบสารสนเทศในองคการออกเปนระบบตางๆ ไดมากกวาน และการแบงระบบสารสนเทศใหเหนเพยง 2

ระบบน มวตถประสงคเพอการสรางความเขาใจใหแกนกศกษา เปนส าคญ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



19

(ใชภาพจากเลมเดม)

ภาพท 12.9 ความสมพนธระหวางระดบการจดการในองคการกบระบบสารสนเทศ (ใชภาพจากเลมเดม)

ซงจากภาพท 12.9 ขางบนน เราจะพบวา แมวาระบบสารสนเทศเพอการด าเนนการ เปนระบบสารสนเทศท

พฒนาขนโดยมวตถประสงคหลกเพอใชในระดบปฏบตการเพอไวท าหนาทเกบบนทกขอมลทไดจากการด าเนนงานในแตละวน (routine or daily-basis operations) แตผบรหารในระดบจดการ หรอระดบกลวธกสามารถใชประโยชนจากสารสนเทศทไดจากระบบนบางสวนเชนเดยวกน และในท านองเดยวกน ระบบสารสนเทศเพอการจดการ แมจะมวตถประสงคหลกของการพฒนาเพอใหผบรหารระดบจดการ หรอระดบกลวธไวใชงานเปนหลก แตระบบดงกลาวกยงสามารถสนบสนนการท างานของผบรหารในระดบนโยบาย หรอระดบกลยทธไดดวยเชนเดยวกน

อยางไรกตาม แมวา ระบบสารสนเทศแตละระบบในระดบตางๆ ขององคการจะถกออกแบบและพฒนาขนเพอตอบสนอง หรอใหการสนบสนนการท างานของผบรหารในแตละระดบ แตในความเปนจรงแลว ระบบสารสนเทศตางๆ เหลานจะตองท างานรวมกน หรอเชอมโยงกน ดงแสดงในภาพท 12.10

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



20


ภาพท 12.10 ความเชอมโยงชองระบบสารสนเทศตางๆ ภายในองคการ

ดงนน หากจะสรปความเกยวของและสมพนธกนระหวางบทบาท และหนาทของผบรหารในแตละระดบภายในองคการ จงสามารถแสดงไดดงภาพท 12.11

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



21


ภาพท 12.11 ความเกยวของและสมพนธกนระหวางบทบาท และหนาทของผบรหารในแตละระดบภายในองคการ

จากภาพท 12.11 จะเหนไดวา (1) หากพจารณาถงลกษณะของการตดสนใจในงานของผบรหารทง 3 ระดบ จะพบวา

ผบรหารระดบนโยบาย จะมการตดสนใจสวนใหญเปนแบบไรโครงสราง (unstructured decisions) ผบรหารระดบจดการ จะมการตดสนใจสวนใหญเปนแบบกงโครงสราง (semi-structured

decisions) ผบรหารระดบปฏบตการ จะมการตดสนใจสวนใหญเปนแบบมโครงสราง (structured decisions)

(2) หากพจารณาถงลกษณะของสารสนเทศทผบรหารแตละระดบตองการใชเพอสนบสนนการท างานของตน จะพบวา ผบรหารระดบสง ตองการสารสนเทศทมขอบเขตกวางๆ สวนใหญเปนสารสนเทศจากภายนอก

องคการ มลกษณะเปนการฉายภาพ หรอการคาดคะเนอนาคต เปนการใชงานเฉพาะกจ ไมสามารถก าหนดความตองการลวงหนาได ทมสารสนเทศใหมๆ ไมซ าหรอใชบอย โดยมลกษณะเปนบทสรป

ผบรหารระดบกลาง ตองการสารสนเทศทมอยกงกลางระหวางสารสนเทศของผบรหารระดบสง กบผบรหารระดบตน

ผบรหารระดบตน ตองการสารสนเทศแบบเจาะลกแคบๆ โดยเปนสารสนเทศภายในองคการเปนหลก มลกษณะเปนการฉายภาพของผลงานในอนาคต เปนการใชงานซ าๆ ทสามารถระบความตองการลวงหนาได โดยเปนทสารสนเทศถกใชบอยๆ หรอเปนประจ า และมลกษณะเปนแสดงรายละเอยด

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



22

โดยสรป ระบบสารสนเทศ กคอผลลพธของการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชจดการกบขอมลและสารสนเทศในองคการทมอยมากมาย บทบาท 3 ประการของการจดการในระบบสารสนเทศ คอ บทบาทระหวางบคคล บทบาทเกยวกบสารสนเทศ และบทบาทดานการตดสนใจ และหนาททง 5 ประการของการจดการในองคการ ประกอบดวยการวางแผน การจดองคการ การจดบคลากร การอ านวยการ และการควบคม โดยผบรหารองคการสามารถแบงออกไดเปน 3 ระดบ คอ ระดบยทธศาสตร ระดบยทธวธ และระดบด าเนนการ ซงจะพบวา ผบรหารทง 3 ระดบจะตองเกยวของกบการตดสนใจและสารสนเทศ โดยการตดสนใจของผบรหารม 3 แบบ คอ แบบไรโครงสราง แบบกงโครงสราง และแบบมโครงสราง ซงการตดสนใจนจะตองเชอมโยงกบสารสนเทศในองคการตลอดเวลา

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 12.1 แลว โปรดปฏบต กจกรรมท 12.1.3 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



23

ตอนท 12.2

ระบบสารสนเทศเพอการบรหารองคการทางการศกษา


หวเรอง เรองท 12.2.1 ระบบประมวลผลธรกรรม เรองท 12.2.2 ระบบรายงานสารสนเทศ เรองท 12.2.3 การบรหารกบระบบสนบสนนการตดสนใจ แนวคด 1. ระบบประมวลผลธรกรรม เปนระบบสารสนเทศประเภทหนงทเกดจากการประยกตเทคโนโลย

สารสนเทศมาใชเพอการประมวลผลขอมลทเกดขนจากการด าเนนงานภายในองคการ การประมวลผลธรกรรม ซงแบงออกไดเปน 5 ขนตอน คอ (1) กจกรรมการบนทกขอมล (2) กจกรรมการประมวลผลธรกรรม (3) กระบวนการแฟมขอมลและฐานขอมล (4) การผลตเอกสารและรายงาน (5) กระบวนการสอบถามขอมล

2. ระบบรายงานสารสนเทศ จดเปนแรงขบระดบตนๆ ของความตองการมระบบสารสนเทศใชงานในองคการ และยงคงเปนระบบหลกของระบบใหญ คอ ระบบสารสนเทศเพอการจดการในองคการเนองจากระบบรายงานสารสนเทศจะท าหนาผลตเอกสารและรายงานทจะเปนใหแกผบรหาร

3. รายงานสารสนเทศทระบบผลตสามารถจ าแนกออกไดเปน 3 กลม คอ รายงานตามระยะเวลาทก าหนด รายงานตามวาระพเศษ และรายงานตามค าขอ

4. การบรหารกบการตดสนใจ เปน 2 สงทอยควบคกนเสมอเพอการบรหารองคการ ทกขนตอนของกระบวนการตดสนใจตางตองการสารสนเทศมาประกอบการด าเนนการในลกษณะทไมเหมอนกน ในชวงตนครสตศตวรรษท 21 นกบรหารสวนใหญจงเรมหนมาใหความส าคญกบการจดการความรมากกวาการพฒนาระบบสนบสนนการตดสนใจเนองจากขาดบคลากรทมความรอยางถองแทเกยวกบสารสนเทศกบการตดสนใจ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 12.2 แลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายขนตอนของระบบประมวลผลธรกรรมในสถานศกษาได 2. ระบลกษณะของรายงานสารสนเทศกลมตางๆ ทผลตจากระบบรายงานสารสนเทศนได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



24

3. ระบคณสมบตของระบบสารสนเทศทจ าเปนในแตละขนตอนของกระบวนการตดสนใจ และบทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศในการจดการความรได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



25

เรองท 12.2.1 ระบบประมวลผลธรกรรม

ระบบประมวลผลธรกรรม (Transaction Processing Systems, TPS) เปนระบบสารสนเทศประเภทหนงทเกดจากการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอการประมวลผลขอมลทเกดขนจากการด าเนนงานภายในองคการ ในการบรหารธรกจ ค าวา ธรกรรม (transaction) หมายถง เหตการณ รายการ กจกรรม กจการ หรอขอมลตางๆ ทเกดขนจากการประกอบธรกจ ซงจากค าจ ากดความน เราจะเหนไดวา การซอวตถดบเขาโรงงาน การขายสนคา การเขา-ออกงาน การจายคาแรงพนกงาน ฯลฯ ลวนเปนธรกรรมทางธรกจประเภทหนงทงสน ซงองคการจะตองมการจดบนทกไวเพอน าขอมลเหลานไปประมวลผล และน าไปใชประโยชนในการท าภารกจ บทบาท และหนาทของฝายบรหารไดอยางราบรน ส าหรบการบรหารการศกษา ค าวา ธรกรรม จะหมายถงเรองราว หรอขอมลตางๆ ทเกดขนภายในสถานศกษา เชน การปวย ลา มา ขาด ของทงครและนกเรยน การท าคะแนนหรอการเกบคะแนนตางๆ เปนตน ซงในอดต กจการทกประเภท ไมวาจะมขนาดเลกหรอใหญ ราชการหรอเอกชนตางกจะตองมการบนทกรายการธรกรรมตางๆ ทเกดขนอยแลว หากแตอาจเปนการด าเนนการดวยมอ ดงนน เราจงพบวา บางครงอาจมการตกหลน ผดพลาด หรออาจจะบนทกไมตรงตามความเปน ทงโดยเจตนาหรอไมเจตนากตาม ท าใหขอมลและสารสนเทศทผบรหารตองใชขาดคณภาพ ซงปญหาเหลานจะหมดไปไดเมอมการน าระบบประมวลผลธรกรรมทางอเลกทรอนกสในองคการ

ระบบประมวลผลธรกรรมในสถานศกษา

แมระบบประมวลผลธรกรรมดเหมอนจะเปนระบบสารสนเทศทจ าเปนส าหรบส าหรบองคการภาคธรกจเทานน แตในความเปนจรงแลว ระบบสารสนเทศระบบนจ าเปนส าหรบองคการในภาคราชการเชนเดยวกน และไมเวนแมกระทงสถานศกษาทกระดบ เนองจากในขณะทมการด าเนนงาน องคการทกประเภทจะมรายการธรกรรม3ตางๆ เกดขนมากมาย และจ าเปนจะตองจดบนทกรายการธรกรรมเหลานไวเสมอ

ตวอยางธรกรรมประเภทหนงทจะเกดขนในสถานศกษา และจะตองมการจดบนทกทกวนกคอ สถานะภาพการมาโรงเรยนของนกเรยนทกคน ซงเราพบวา ในทกๆ เชา คณครประจ าชนจะตองท าสถตการปวย ลา มา สายของนกเรยนเพอสงใหฝายวชาการ หรอฝายกจการนกเรยน หรอฝายปกครองเสมอ ซงขอมลเหลานกจะถกประมวลผลและเสนอรายงานใหผอ านวยการโรงเรยนรบทราบ และใชประโยชนตอไป สารสนเทศทไดจากการบนทกสถตการมาโรงเรยนของนกเรยนสามารถน าไปใชประโยชนในการด าเนนงานตางๆ ไดมากมาย เรมตงแตผบรหารทราบสถานการณปวย ลา มา และสายของนกเรยนในโรงเรยน และของคณครในแตละวน ดงนน หากเกดความผดปกตเกยวกบตวเลขการปวย ลา มา สาย หรอขาดเรยนของนกเรยน ผบรหารกจะสามารถรบร และตรวจสอบสาเหตไดอยางทนทวงท และ

3 ส าหรบหนวยงานราชการ หรอสถานศกษา เราอาจใชค าวา “กจกรรม” แทนค าวา “ธรกรรม” กได อยางไรกตาม ค าวา “business” ในภาษาองกฤษนน

ตามความหมายทแทจรงกคอกจการ หรอท างานทเกดขนทงในภาคราชการและภาคเอกชน ดงนน ค าวา ธรกรรม ตามรากศพทจงนาประยกตใชไดกบงานทงในภาคราชการและภาคเอกชน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



26

หากน าสถตในแตละวนมารวมกนเปนรายสปดาห รายเดอน หรอรายภาคการศกษา สถานศกษากจะมขอมลเพราะส าหรบการายงานจ านวนนกเรยนในสถานศกษาแกส านกงานเขตพนทการศกษาตอไป เปนตน อยางไรกตาม เนองจากไมมระบบสารสนเทศทางอเลกทรอนกสไวใชงาน การบนทกธรกรรมดงกลาวจงตองท าดวยมอ ท าใหเกดความยงยากในการปฏบตงาน และขอมลทไดกอาจถกรวมไวเพอรอการประมวลผลในคราวเดยวและครงละมากๆ การใชประโยชนจากสารสนเทศทควรไดจงไมเกดขน และสถานศกษาสวนใหญจะตองท ารายงานสารสนเทศดวยมอ และจากการอนมานขอมลตอไป

ระบบประมวลผลธรกรรมในสถานศกษา เปนระบบสารสนเทศทท าหนาทเกบรวบรวมรายการธรกรรมทเกดจากงานประจ าทกชนด แลวน าไปประมวลผลและจดเกบไวในฐานขอมลของสถานศกษา เพอพรอมใหเรยกกลบมาใชงานใหมไดตอไป ในการวางระบบ สถานศกษาจงจ าเปนตองพจารณาการท างานในลกษณะทเปนสวนหนงของกจกรรมในวฏจกรการประมวลผลธรกรรม ซงแบงออกไดเปน 5 ขนตอน คอ (1) กจกรรมการบนทกขอมล (2) กจกรรมการประมวลผลธรกรรม (3) กระบวนการแฟมขอมลและฐานขอมล (4) การผลตเอกสารและรายงาน (5) กระบวนการสอบถามขอมล (O’Brien 1990) ดงแสดงในภาพท 12.12

1

2

4

5

3

ภาพท 12.12 วฏจกรการประมวลผลธรกรรม

(ส าหรบ บก. อยากไดภาพใหม ลกษณะแบบน) กจกรรมการบนทกขอมล เปนขนตอนแรกและขนตอนทส าคญส าหรบระบบสารสนเทศ โดยเปนการน าขอมล

รายการธรกรรมทเกดขนในงานประจ าเขาสระบบ ในขนตอนการบนทกขอมล สถานศกษาจะตองหลกเลยงเหตการณท

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



27

เรยกวา GIGO4 (อานวา กกโก) เสมอ เนองจากเหตการณนจะสงผลโดยตรงตอคณภาพของขอมลของสถานศกษา (O’Brien 1990, O’Brien 2004, O’Brien and Marakas 2009)

การเกบรวบรวมขอมลเพอน ามาบนทกเขาสระบบสารสนเทศนบประเดนเปนปญหาทเปนอมตะในการใชงานระบบสารสนเทศ กลาวคอ ผใชขอมล ซงสวนหนงกเปนเจาของขอมลดวยในเวลาเดยวกนมกจะส าคญผดโดยคดวา การบนทกขอมลเขาสระบบฯ ไมใชหนาทของตน ตนเองไมมความจ าเปนจะตองรบผดชอบอะไร และสถานศกษาควรจะมบคลากรกลมหนงมาท าหนาทนโดยเฉพาะ ซงเปนความเขาใจทคลาดเคลอนไปจากความถกตองอยางรายแรง เนองจากความเปนจรงแลว ไมมผใดทจะทราบความหมายและถกตองของขอมล ตลอดจนตระหนกในความส าคญของขอมลนนไดดเทากบเจาของขอมลเหลานน นอกจากน เจาของขอมลยงเปนผทสามารถปองกนไมใหเกดเหตการณทเรยกวา GIGO ไดดทสด เพราะขอมลทเขาบนทกยอมสงผลตอคณภาพของงานของตวเขาเอง ดงนน การบนทกขอมลจงจะตองเปนภาระความรบผดชอบของผใชขอมลทเปนเจาของขอมลดวยอยางหลกเลยงไมได

ปจจบน เราสามารถบนทกขอมลเขาสระบบไดหลายวธ โดยเรมตงแตการน าเขาขอมลผานทางแปนพมพทละตวอกขระหรอตวอกษร (direct input) การน าเขาผานสอและเครองอานขอมล (machine-readable media) เชน ระบบบารโคด ไปจนถงการน าเขาขอมลแบบอตโนมตผานทางเทคโนโลยอารเอฟไอด (RFID)5 (data automation) ซงเกดขนโดยไมจ าเปนตองมคนเขาไปเกยวของ เปนตน อยางไรกตาม วธการบนทกขอมลทไมเหมาะสมอาจน ามาซงปญหาคอขวดของระบบสารสนเทศ กลาวคอ ระบบสารสนเทศอาจจะสามารถท างานไดอยางรวดเรว แตหากการบนทกขอมลไมสามารถท าไดเรวพอ ความรวดเรวของระบบการประมวลผลกจะไมเกดประโยชน

กจกรรมการประมวลผลธรกรรม เปนขนตอนทเกดภายในระบบคอมพวเตอร ในระบบสารสนเทศ ขนตอนและวธการตางๆ ในการประมวลผลขอมลจะถกก าหนดและโปรแกรมไวในระบบฯ เรยบรอยแลว โดยทวไป การประมวลผล สามารถท าได 2 วธ คอ

1. การประมวลผลแบบแบตซ (Batch Processing) ส าหรบการประมวลผลดวยวธน รายการธรกรรมจะถกบนทกสะสมและรวมกนไวเปนจ านวนมากๆ กอน และเมอถงเวลา หรอภายใตเงอนไขทก าหนด ระบบจงจะน ารายการธรกรรมเหลานไปประมวลผลเปนสารสนเทศตอไป

2. การประมวลผลแบบเรยวไทม (Real-time Processing) เปนการประมวลผลทระบบจะท าทนททมการบนทกขอมล หรอรายการธรกรรมใหมเขาสระบบทละรายการๆ ดงนน ทนททมการบนทกรายการธรกรรม หรอขอมลใหมเขาสระบบ ระบบกจะสามารถแสดงสารสนเทศทไดผนวกรวมรายการธรกรรม หรอขอมลใหมไวแลวทนท สารสนเทศทไดจากระบบจงเปนสารสนเทศใหมลาสดอยตลอดเวลา

กระบวนการแฟมขอมลและฐานขอมล เปนเรองของการจดเกบและดแลรกษาขอมลทเกบรกษาไวในระบบสารสนเทศ ในกระบวนการน ผอ านวยการสถานศกษาจะตองวางแผนการ และก ากบดแลการส ารองขอมล (backup)

4 GIGO ยอมาจาก Garbage In, Garbage Out ซงเนนใหเหนวา ระบบสารสนเทศ จะใหสารสนเทศทไมถกตองอยางแนนอน หากมการปอนขอมลทไม

ถกตองเขาสระบบ ดงนน ขนตอนการบนทกขอมลจงเปนปจจยส าคญปจจยหนงทมผลโดยตรงตอคณภาพของสารสนเทศทไดจากระบบ 5 สามารถศกษาขอมลเกยวกบเทคโนโลยอารเอฟไอดเพมเตมไดจากเวบไซดของศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

(http://www.nectec.or.th/rd/electronics/be206-45/be206-45.php)

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



28

ไวภายนอกระบบ เผอวา หากเกดอะไรขนกบระบบ สถานศกษากจะยงคงมขอมลส ารองไวใชงานไดดวยเชนกน นอกจากน ผบรหารทกระดบในสถานศกษายงตองค านงถงการปองกนอนตรายอนๆ ทอาจเกดผลกระทบกบขอมล เชน การโจมต หรอเขาท าลายโดยไวรสคอมพวเตอร เปนตนโดยการศกษาหาความร และวางมาตรการปองกนใหรดกม

กจกรรมการผลตเอกสารและรายงาน เอกสารและรายงานจดเปนผลผลตหลกของระบบสารสนเทศ โดยทวไป เอกสารในส านกงานสามารถแบงออกไดเปนอยางนอย 2 กลม คอ

1. เอกสารกจกรรม เปนเอกสารทตองจดท าขนเพอเปนสวนหนงของการท ากจกรรม เชน เอกสารหลกฐานการอนมตใหด าเนนการหรอท ากจกรรมตางๆ ใบรายงานคะแนนประจ าวชา เปนตน

2. เอกสารสารสนเทศ เปนเอกสารทออกใหเพอยนยน หรอรบรองธรกรรม หรอกจกรรมตางๆ เชน แบบฟอรมการเบกวสดการสอน ใบเสรจรบเงน ใบระเบยนนกเรยน เปนตน นอกจากน เรายงสามารถใชเอกสารสารสนเทศในลกษณะเอกสารควบคมไดดวย

กระบวนการสอบถามขอมล หนาทประการหนงของระบบสารสนเทศ คอ การจดแสดงสารสนเทศใหแกผใช และผบรหาร อยางไรกตาม ในสภาพการใชงานจรงบอยครงทเราไมสามารถคาดคะเนความตองการสารสนเทศของผบรหารไดลวงหนาอยางครบถวน ดงนน ระบบประมวลผลธรกรรมทดควรจะยนยอมใหผใช และผบรหารสามารถสอบถามขอมล หรอสารสนเทศโดยตรงจากระบบไดระดบหนง แตทงน ผบรหารสถานศกษากจ าเปนจะตองใหความส าคญกบการฝกฝนและใชงานระบบเกยวกบเรองนดวยเชนเดยวกน กลาวโดยสรป จะพบวา ระบบประมวลผลธรกรรม เปนระบบสารสนเทศประเภทหนงทเกดจากการประยกตเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเพอการประมวลผลขอมลทเกดขนจากการด าเนนงานภายในองคการ การประมวลผลธรกรรม ซงแบงออกไดเปน 5 ขนตอน คอ (1) กจกรรมการบนทกขอมล (2) กจกรรมการประมวลผลธรกรรม (3) กระบวนการแฟมขอมลและฐานขอมล (4) การผลตเอกสารและรายงาน (5) กระบวนการสอบถามขอมล

เรองท 12.2.2 ระบบรายงานสารสนเทศ

เอกสารและรายงาน จดเปนเครองมอทส าคญชนดหนงในการบรหารองคการ ฝายบรหารในองคการสามารถตดสนใจวางแผนการท างาน วางแผนโครงสรางองคการ วางแผนอตราก าลง วางแผนการอ านวยการ และควบคมสมรรถนะการท างานของบคลากรในองคการ และทงองคการในภาพรวมไดโดยอาศยขอมลและสารสนเทศในเอกสารและรายงานเหลาน ดงนน หากระบบเอกสารและรายงานไมดพอ ไมสามารถผลตรายงาน หรอเอกสารไดทนเวลา หรอทนตอเหตการณ ฝายบรหารขององคการกยอมจะประสบปญหา และไมสามารถปฏบตตามบทบาทและหนาทของตนไดดพอ

ในอดตทผานมา การจดท าเอกสารและการออกรายงาน เปนภารกจทจะตองด าเนนการดวยมอ ภาระหนกจงตกอยทผทมหนาทจดท าเอกสารและรายงาน เนองจากขอมลและสารสนเทศทจะตองบรรจไวในเอกสารหรอรายงาน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



29

เหลานจะอยกระจดกระจายในองคการ หรอคนคนมาท ารายงานไดยาก เมอมการจดท าระบบประมวลผลธรกรรมขนใชงานในองคการ และสมาชกในองคการตางกรวมใจกนบนทกขอมลตางๆ ทเกดจากการด าเนนการของทกแผนก ทกฝาย และทกขนตอนเขาสระบบอยางครบถวน การจดท าเอกสารและรายงานจงสะดวกงายดายขนโดยระบบรายงานสารสนเทศมกจะถกผนวกไวเปนสวนหนงของระบบประมวลผลธรกรรมขององคการ และสามารถท าการโปรแกรมเพอคดสรรขอมลและสารสนเทศทเกยวของมาบรรจไวในรายงานโดยอตโนมต นนเอง

ระบบรายงานสารสนเทศในสถานศกษา

ระบบรายงานสารสนเทศ จดเปนแรงขบระดบตนๆ ของความตองการมระบบสารสนเทศใชงานในองคการ และยงคงเปนระบบหลกของระบบใหญ คอ ระบบสารสนเทศเพอการจดการ (Management Information Systems) ในองคการ (O’Brien 1990) เนองจากระบบรายงานสารสนเทศจะท าหนาผลตเอกสารและรายงานทจะเปนใหแกผบรหาร (Turban et al. 2004) ดวยเหตน สถานศกษาจงมความจ าเปนทจะตองมระบบรายงานสารสนเทศไวท าหนาทผลตเอกสารและรายงานเพอสนบสนนการปฏบตงานของหวหนาหมวด หวหนาฝาย ผอ านวยการสถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษา และผทเกยวของดวยเชนกน

ภาพท 12.13 แนวคดเกยวกบระบบรายงานสารสนเทศ (ส าหรบ บก. อยากไดภาพใหม ลกษณะแบบน)

ในท านองเดยวกบองคการทวไป รายงานในสถานศกษา ซงหนาทรายงานขอมลและสารสนเทศเกยวกบความ

เคลอนไหวของกจกรรมตางๆ ในสถานศกษาใหกบผอ านวยการ และผทเกยวของ สามารถจ าแนกไดเปน 3 กลม (O’Brien 1990) ดงตอไปน

1. รายงานตามระยะเวลาก าหนด เปนรายงานทสถานศกษาตองออกเปนระยะๆ ตามก าหนดเวลาและรปแบบทตกลงกนไวลางหนาอยางชดเจนแลว ดงนน ผรบผดชอบในการออกรายงานจงสามารถจดท ารายงานไดทนทเมอถงเวลาทไดก าหนดไวแลว โดยไมจ าเปนตองรอค าสง หรอสอบถามจากใคร ตวอยางรายงานตามระยะเวลาใน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



30

สถานศกษา เชน รายงานทสถานศกษาจะตองสงใหส านกงานเขตพนทการศกษาทกๆ วนท 10 มถนายน ของทกป หรอรายงานผลการเรยนส าหรบนกเรยนทกสนภาคการศกษา เปนตน

2. รายงานตามวาระพเศษ เปนรายงานทสถานศกษาจะออกกตอเมอมเหตพเศษเกดขนเทานน อยางไรกตาม เหตพเศษดงกลาวนจะเปนเหตพเศษทสามารถคาดหมายไดลวงหนา และไดมการตกลงไวลวงหนาแลวดวยเชนเดยวกนวา ผทเกยวของจะตองออกรายงานดงกลาวทนทในทกครงทมเหตพเศษเหลานเกดขน รปแบบของรายงานกลมนอาจพบไดทงทมการก าหนดไวลวงหนาอยางชดเจน หากอาจจ าเปนจะตองเปลยนแปลงบางเลกนอยเพอใหเหมาะสมกบการออกรายงานแตละครง หรออาจไมมการก าหนดรปแบบไวลวงหนาเลย ดงนน ผรบผดชอบในการออกรายงานอาจจ าเปนจะตองด าเนนการภายใตการก ากบดแล หรอการใหค าปรกษาจากหวหนา หรอผบงคบบญชาระดบตน จงจะสามารถออกรายงานกลมนได ตวอยางรายงานตามวาระพเศษในสถานศกษา เชน ใบสทธ ซงสถานศกษาจะตองออกกตอเมอมนกเรยนขอลาออกหรอขอยายโรงเรยนเทานน หากไมมนกเรยนคนใดประสงคจะลาออก สถานศกษากไมมความจ าเปนจะตองใชเอกสารนเลย เปนตน

3. รายงานตามค าขอ เปนรายงานทสถานศกษาหรอผรบผดชอบจะตองด าเนนการออกรายงานกแตเฉพาะเมอมความจ าเปน หรอการรองขอจากฝายบรหาร ส านกงานเขตพนทการศกษา หรอผทเกยวของ เทานน หากไมมการรองขอจากผใด สถานศกษาหรอผรบผดชอบกไมมความจ าเปนจะตองจดท าเอกสารหรอรายงานในกลมนเลย ดงนน จงพบไดวา รายงานในกลมน มกเปนรายงานทไมสามารถคาดคะเนไวลวงหนาได และไมมรปแบบทแนนอนชดเจน แตมกจะตองรบด าเนนการโดยเรงดวนเพอตอบสนองตอความตองการตามการทรองขอมา ตวอยางของรายงานในกลมนในสถานศกษา เชน รายงานทสถานศกษาตองออกใหแกส านกงานเขตพนทในกรณทส านกงานเขตพนทรองขอมา หรอในกรณทผอ านวยการสถานศกษาไปพบความผดปกตบางประการในสถานศกษาจงสงการใหจดท ารายงานเสนอ เปนตน

ในปจจบน การจดท าเอกสารและรายงานในสถานศกษาทง 3 กลม มกจะถกมอบหมายใหเปนหนาท (นอกเหนอจากภาระงานสอน) และความรบผดชอบของคณครบางคน หรอบางกลมในสถานศกษา เนองจากสถานศกษาสวนใหญตกอยในสภาพขาดแคลนบคลากรสายสนบสนน และยงไมมระบบสารสนเทศใหใชงาน ท าใหเกดเปนภาระความรบผดชอบทอยนอกเหนอกรอบภาระงานของผทปฏบตหนาทครผสอนอยางหลกเลยงไมได ซงนอกจากจะไมเปนไปตามหลกธรรมาภบาลในสถานศกษาแลว ยงมกสงผลท าใหคณภาพของงานทงดานการสอน และการท ารายงานลดลง เนองจากคณครจะตองแบงเวลาทจะตองใชในภาระงานสอนมาใชท ารายงาน ประกอบกบคณครเองกยงขาดความรความเขาใจในงานสารสนเทศ ท าใหขาดความตระหนกหรอใหความสนใจกบคณภาพของสารสนเทศทตองบรรจลงในเอกสาร หรอรายงาน เพราะกวาจะรวบรวมสารสนเทศมาไดกแสนจะล าบากอยแลว ดงนน เราจงมกพบวา เอกสารรายงานในสถานศกษา เปนเอกสารทดอยคณภาพ และมกจะคลาดเคลอนไปจากความเปนจรง

ในองคการทมการใชงานระบบสารสนเทศ โดยมการจดท าระบบประมวลผลธรกรรมทไดมาตรฐานและด าเนนการบนทกรายการธรกรรม หรอขอมลในทนททมรายการธรกรรม หรอขอมลใหมเกดขน การจดท ารายงานสารสนเทศกลมท 1 คอ รายงานตามระยะเวลาทก าหนด จะสามารถด าเนนการไดโดยไมจ าเปนตองใชคนเปนผจดท า ควบคม หรอสงการ เนองจากองคการดงกลาวมกจะใหนกพฒนาระบบสารสนเทศเขยนโปรแกรมค าสงเพอสงใหระบบ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



31

สารสนเทศออกรายงานตามระยะเวลาและรปแบบทก าหนดไดเลยเมอถงเวลาทจะตองใชรายงานฉบบนนๆ นอกจากน ระบบสารสนเทศทดยงสามารถชวยใหการออกรายงานสารสนเทศกลมท 2 เกดขนโดยอตโนมตเชนเดยวกน หากรายงานเหลานไมมการเปลยนแปลงรปแบบบอยๆ ดงนน จะเหลอเพยงรายงานสารสนเทศกลมท 3 อกบางสวน และรายงานสารสนเทศกลมท 3 เทานน ทจะตองอาศยเจาหนาทดแลหรอด าเนนการ ซงจะท าใหภาระหนาทดานการออกรายงานขององคการลดลงไปอยางมาก โดยสรปจะพบวา ระบบรายงานสารสนเทศในองคการทางการศกษาคอแรงขบระดบตน ๆ ของความตองการมระบบสารสนเทศใชงานในองคการ และยงคงเปนระบบหลกของระบบใหญ คอ ระบบสารสนเทศเพอการจดการในองคการเนองจากระบบรายงานสารสนเทศจะท าหนาผลตเอกสารและรายงานทจะเปนใหแกผบรหาร รายงานสารสนเทศทระบบผลตสามารถจ าแนกออกไดเปน 3 กลม คอ รายงานตามระยะเวลาทก าหนด รายงานตามวาระพเศษ และรายงานตามค าขอ

เรองท 12.2.3 การบรหารกบระบบสนบสนนการตดสนใจ

กลาวกนวา การบรหารกบการตดสนใจ เปน 2 สงทอยควบคกนเสมอ เมอมการบรหารกจะตองมการตดสนใจ และการตดสนใจในงานบรหารทด และมคณภาพจ าเปนจะตองอาศยสารสนเทศทเหมาะสม ถกตอง ชดเจน และทนตอเหตการณมาสนบสนนดวยเสมอ

แนวคดเกยวกบระบบสนบสนนการตดสนใจ (Decision Support Systems: DSS) ถกพฒนาขนในชวงทศวรรษ 1970 และตงแตนนมา เมอกลาวถงการตดสนใจในงานบรหาร องคการนกบรหารสวนใหญกมกจะนกถงระบบสนบสนนการตดสนใจ ซงเปนระบบสารสนเทศชนดหนงทท าหนาทปอนสารสนเทศทจ าเปนใหกบนกบรหารเพอใชประกอบการตดสนใจทมประสทธภาพ อยางไรกตาม ในยคปจจบน ซงเปนตนครสตศตวรรษท 21 องคการตางๆ กลบหนมาใหความส าคญกบการจดการความร (Knowledge Management: KM) มากกวาระบบสนบสนนการตดสนใจ เหตผลประการหนงอาจเกดจากการถงจดอมตวของเทคโนโลย และความยงยากซบซอนของการพฒนาระบบสนบสนนการตดสนใจ เนองจากผทสามารถพฒนาระบบสนบสนนการตดสนใจไดดนน จะตองมความเขาอยางถองแทวา ระบบสารสนเทศจะสามารถเขาไปสนบสนนแตละระยะของกระบวนการตดสนใจไดอยางไร ดงนน โครงการพฒนาระบบสนบสนนการตดสนใจในองคการหลายๆ แหงจงมกไมประสบความส าเรจเนองจากขาดบคลากรทรจรงในดานน

สารสนเทศกบกระบวนการตดสนใจ

Herbert A. Simon (อางใน O’Brien, 1990) นกเศรษฐศาสตรผไดรบรางวลโนเบล และปรมาจารยดานกระบวนการตดสนใจในงานบรหาร ไดแบงรปแบบ (model) ของกระบวนการตดสนใจในงานบรหารออกเปน 3 ขนตอนทเปนวฏจกรตอเนองกน ดงน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



32

ขนการกลนกรอง เปนขนตอนของการศกษาบรบทโดยรอบเพอระบสถานะการณ และเงอนไขความจ าเปนของการตดสนใจ

ขนการสรางทางเลอก เปนขนตอนการพฒนาทางเลอกตางๆ ทเปนไปไดส าหรบการด าเนนการ และการประเมนทางเลอกเหลานทละทางเพอแสวงหาทางเลอกทนาจะเหมาะสมทสด

ขนการตดสนใจเลอก เปนขนตอนของการเลอกทางเลอกทคดวาเหมาะสมทสด และควบคมก ากบการด าเนนการตามทางเลอกทไดตดสนใจเลอกไว

โดยขนตอนทง 3 ขนตอนนจะสามารถหวนกลบไปมาเปนวฏจกรกนได ดงแสดงในภาพท 12.14 และทกขนตอนตางกมความตองการสารสนเทศมาประกอบการด าเนนการในลกษณะทตางกน และหากขาดซงสารสนเทศ หรอมสารสนเทศในแตละขนไมสมบรณ ผลลพธทไดจากกระบวนการตดสนใจอาจจะไมมคณภาพ คณสมบตของระบบสารสนเทศทตองการ

ตองสามารถกชวยวาดหาสารสนเทศทจ าเปน ทงจากภายในและภายนอกองคการ และตองสามารถชวยระบปญหาและโอกาสของการตดสนใจในการแกไขปญหาได ตองสามารถชวยสรางทางเลอกในการแกปญหา และชวยในการประเมนทางเลอกเหลานนได ตองสามารถชวยเนนและจดล าดบความส าคญของทางเลอกเพอการตดสนใจ และชวยปอนขอมลยอนกลบ (feedback ) ในขณะทลงมอปฏบตตามทางเลอกทไดเลอกไว

ภาพท 12.14 กระบวนการตดสนใจ และคณสมบตของระบบสารสนเทศทตองการในแต

ละขนตอน Note: Adapted from O’Brien, 1990

ระบบสารสนเทศกบการจดการความร ในชวงตนครสตศตวรรษท 21 น แนวคดเกยวกบระบบสนบสนนการตดสนใจเรมมการเปลยนแปลง นกบรหาร

สวนใหญเรมหนมาใหความส าคญกบการจดการความรมากกวาการพฒนาระบบสนบสนนการตดสนใจ และระบบผเชยวชาญ (expert systems) ซงเปนระบบสารสนเทศในองคการประเภทหนงโดยมพนฐานมาจากแนวคดทวา การ

ขนการกลนกรอง

ขนการสรางทางเลอก

ขนการตดสนใจเลอก

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



33

จะสรางผเชยวชาญสก 1 คนอาจตองใชเวลานาน แตหากพฒนาใหองคการเปนองคการแหงการเรยนรไปทงองคการ กนาจะใชเวลานอยกวา และมโอกาสทจะประสบความส าเรจมากกวา

แนวคดของการจดการความร โดยแทจรงแลวไมไดเปนสงใหม หากแตเปนการพฒนาตอยอดมาจากแนวคดของระบบผเชยวชาญ องคการแหงการเรยนร (learning organization) และการสรางสรรคงาน (innovation) (Cahill, 1996) นกบรหารทประสบความส าเรจตางกรจกการใชประโยชนจากบคลากรทมความรความสามารถเปนอยางด และตางกตระหนกในคณคาของบคคลคนเหลาน อยางไรกตาม ล าพงแตเพยงการใชประโยชนจากบคคลเหลาน จะไมชวยใหความรความสามารถถกเกบไว หรอกระจายไปทงองคการ การจดการความรจงเปนทางออกของการแกปญหาในเรองน

การจดการความร ถอเปนกระบวนการทชวยใหองคการสามารถระบ สามารถคดเลอก สามารถจดโครงสราง และสามารถถายทอดสารสนเทศทมความส าคญ และความเชยวชาญซงจะพบไดในองคการ แตขาดการจดรปแบบและโครงสรางทดไปยงสวนอนๆ ขององคการไดดวยวธการทางวทยาศาสตร (Turban et. al., 2006)

ภาพท 12.15 ความสมพนธระหวางขอมล สารสนเทศ และความร

การจดการความร ทเปนทยอมรบกนในปจจบนม 2 แนวทาง คอ 1. การจดการความรโดยผานกระบวนการ เปนความพยายามเพอทจะบญญต (codify) ความรขององคการ

โดยผานทางการควบคม กระบวนการท างาน และเทคโนโลย (Hansen et. al. 1999) ส าหรบการจดการความรตามแนวทางน องคการอาจมการออกนโยบายมาสนบสนนเพอชวยใหความรสามารถถกเกบรวบรวมไดอยางมระบบและเปนกระบวนการ ซงมกจะเกยวของหรอไดรบความชวยเหลอจากเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหไดความรทมคณภาพ รวดเรว และงายตอการเผยแพรในองคการตอไป (Hansen et al., 1999, Turban et. al., 2006) ตวอยางของการจดการความรโดยผานกระบวนการไดแกการจดท าบลอก (blog) บนระบบคอมพวเตอร เชน บลอกการจดการความรของสถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคมทชอ www.gotoknow.org หรอการเกบรวมรวมความรผานทางกลมของซอฟทแวรทชอ วก (wiki) เชน วกพเดย (www.wikipedia.com) เปนตน

2. การจดการความรโดยผานทางการปฏบต เปนกระบวนการจดการความรทเหมาะกบองคการทมเชอวา ความรขององคการสวนมากมลกษณะเปนความรทซอนเรน (tacit knowledge) โดยธรรมชาตของมน ดวยเหตนการควบคม กระบวนการท างาน และเทคโนโลยจงไมอาจสามารถจะชวยในการเกบรวบรวม และแพรกระจายความรออกสคนในองคการได นกวชาการสวนใหญจงแนะน าวา แทนทจะใชการสรางระบบอยางเปนทางการเขามาท าการควบคม

ขอมล

ความร

สารสนเทศ ประมวลผล

ขอมลทเกยวของและปฏบตได

สารสนเทศทเกยวของและปฏบตได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



34

จดกระบวนการท างาน และใชเทคโนโลย องคการความพยายามสรางสภาพแวดลอมทางสงคมในลกษณะของชมชนนกปฏบต (communities of practice, COP) แทนซงนาจะเหมาะสมกวา (วจารณ พานช 2551, Brown and Duguid, 2000; DeLong and Fahey, 2000; Gupta and Govindarajan, 2000; Wenger and Snuder, 2000; Hansen et. al., 1999; Turban et. al., 2006) โดยท ชมชนนกปฏบต หมายถง กลมบคคลทมความชอบตรงกน ทงในดานทเกยวกบงาน และเรองทวๆ ไป ซงการรวมกลมในครงนกเพอชวยสนบสนนใหเกดการท างานรวมกนอยางไมเปนทางการเพอการชวยเหลอ แบงปน และการถายทอดความรใหแกกนและกน (วจารณ พานช 2551, Smith and McKeen 2003, Turban et. al., 2006)

ตารางท 12.1 เปรยบเทยบบทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศในการจดการความร

การจดการความร ผานทางกระบวนการ

การจดการความร ผานการปฏบต

ประเภทของความร ความรแบบประจกษ (Explicit Knowledge) บญญตไวในกฎระเบยบ เครองมอ และกระบวนการท างานได

สวนใหญเปนความรแบบซอนเรน (Tacit Knowledge) ท าใหยากตอการเกบรวบรวม และจดบนทก

บทบาทของเทคโนโลยสารสนเทศ

ตองลงทนดานเทคโนโลยสารสนเทศสงมากเพอใหสามารถเชอมโยงกลมบคคล หรอพนกงานดวยแหลงการเรยนรทจดท าไวบนระบบคอมพวเตอร

เทคโนโลยสารสนเทศสามารถชวยไดเพยงเปนเครองมอในการแปลงและถายทอดความรทซอนเรนอยออกมาใหประจกษ

หมายเหต: ปรบปรงจาก Turban et. al., 2006

กลาวโดยสรป การบรหารกบการตดสนใจถอเปน 2 สงทอยควบคกนเสมอเพอการบรหารองคการ ทกขนตอนของกระบวนการตดสนใจตางตองการสารสนเทศมาประกอบการด าเนนการในลกษณะทไมเหมอนกน ในชวงตนครสตศตวรรษท 21 นกบรหารสวนใหญจงเรมหนมาใหความส าคญกบการจดการความรมากกวาการพฒนาระบบสนบสนนการตดสนใจเนองจากขาดบคลากรทมความรอยางถองแทเกยวกบสารสนเทศกบการตดสนใจ


หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



35

ตอนท 12.3

การบรหารเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา


หวเรอง เรองท 12.3.1 การวางแผนและการจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา เรองท 12.3.2 การจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา เรองท 12.3.3 การรกษาความปลอดภยและประเดนขอกฎหมายทเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ แนวคด 1. เทคโนโลยสารสนเทศ จดเปนทรพยากรในองคการประเภทหนง ซงผบรหารองคการจะตองบรหาร

ทรพยากรเหลานเพอใหเกดประโยชนสงสด การวางแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศม 4 ขน คอ (1) การวางแผนยทธศาสตรดานเทคโนโลยสารสนเทศ (2) การวเคราะหความตองการสารสนเทศ (3) การจดสรรทรพยากรเทคโนโลยสารสนเทศ และ (4) การวางแผนโครงการ

2. ผบรหารตองควบคมก ากบใหการจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในสถานศกษาเปนไปอยางถกตอง และเหมาะสม การจดหาซอฟตแวรในองคการทางการศกษา สามารถกระท าได 6 วธ คอ (1) การดาวนโหลด (2) การซอ (3) การเชา (4) การพฒนาขนเอง (5)การทผใชชวยพฒนาให และ (6) การวาจางทปรกษาจากภายนอกมาพฒนา

3. การจดการทรพยากรสารสนเทศ หมายถง กจกรรมตางๆ ทเกยวกบการวางแผน การจดองคกร การจดหา การบ ารงรกษา การรกษาความปลอดภย และการควบคมทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ในองคการ และสามารถแบงออกไดเปน 5 มต คอ (1) การจดการทรพยากร (2) การจดการเทคโนโลย (3) การจดการการกระจาย (4) การจดการการใชประโยชน และ (5) การจดการดานกลยทธ

4. ภยทเกดจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศทสงผลท าใหเกดความเสยหายตอระบบขอมลทเกบรกษาไวดวยเทคโนโลยสารสนเทศ ไดแก ภยจากไวรสคอมพวเตอร ภยจากสปายแวรและแอดแวร ภยจากสแปมเมล และภยจากการฟชชง ซงภยเหลานสามารถปองกนไดดวยการตดตงและใชงานไฟเออรวอลล การหมนอพเดทระบบปฏบตการและโปรแกรมทใชงาน การตดตงโปรแกรมปองกนไวรบและสปายแวรและอพเดทอยางสม าเสมอ และการจดท าขอมลส ารองไวภายนอก

5. กฎหมายเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศทผบรหารองคการทางการศกษาควรรมอยางนอย 4 ฉบบ คอ พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



36

คอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 และรางพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร พ.ศ. ...

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 12.3 แลว นกศกษาสามารถ 1. วางแผนเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษาได 2. ระบวธการจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษาไดโดยใชวธการทเหมาะสมและ

ถกตองได 3. เสนอแนะแนวทางการจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษาภายใตกรอบแนวทางท

เหมาะสมได 4. ระบภยทเกดจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศ และวธการปองกนได 5. อธบายสาระส าคญของกฎหมายเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศทผบรหารองคการทางการศกษาควรร

ได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



37

เรองท 12.3.1 การวางแผน และการจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา

เทคโนโลยสารสนเทศ จดเปนทรพยากรในองคการประเภทหนง ซงผบรหารองคการกมภารกจทจะตองบรหารทรพยากรเหลาน เพอใหเกดประโยชนสงสดตอองคการ ภารกจดานการบรหารทรพยากรน จะเรมตนตงแตการวางแผน การจดหาหรอสรรหา การมอบหมายหนาท (ในกรณทเปนทรพยากรบคคล) หรอการตดตง (ในกรณทเปนทรพยากรอนๆ) การอ านวยการ การควบคมก ากบ และการตรวจสอบและประเมนผล เปนตน ในเรองท 12.3.1 น จะกลาวถงเฉพาะภารกจดานการวางแผน การจดหา และการตดตงเทคโนโลยสารสนเทศเพอการใชประโยชนตอไป

การวางแผนเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา

เทคโนโลยสารสนเทศ จดเปนทรพยากรในองคการประเภทหนงทมราคาสง และตองการผทมความรความเชยวชาญเฉพาะทางเพอท างานกบทรพยากรเหลาน ส าหรบองคการทางธรกจ เทคโนโลยสารสนเทศจดเปนทรพยากรทนประเภทหนง ซงองคการจะตองจดหามาเพอใชประโยชนในงาน ดงนน กอนการไดมาซงเทคโนโลยสารสนเทศชนดตางๆ องคการจ าเปนจะตองศกษา และท าความเขาใจกบทรพยากรดงกลาวใหถอนแทกอน โดยควรมการก าหนดแผนกลยทธของการใชประโยชนจากทรพยากรดงกลาวนไวใหชดเจน

ส าหรบองคการทางการศกษา การไดมาซงเทคโนโลยสารสนเทศอาจแตกตางไปจากองคการทางธรกจ กลาวคอ องคการทางการศกษาสวนใหญ โดยเฉพาะอยางยงสถานศกษาขนพนฐานตางๆ เรามกพบวา จดเรมตนของการไดมาของเทคโนโลยสารสนเทศมกเกดจากหนวยเหนอ คอจะไดรบการจดสรรทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศมาใหโดยไมไหรองขอ และไมไดมการเตรยมความพรอมเพอรองรบการไดมาของทรพยากรเหลานมากอน ปญหาจงตกหนกอยกบผบรหารสถานศกษาทจะตองท าหนาทก ากบ ดแลทรพยากรเหลานโดยไมมความร หรอวางแผนมากอน ดวยเหตน การใชประโยชนจากทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศในสถานศกษาจงมกไมคมคา โดยเปนการเนนหนกไปทการใชประโยชนทางเดยว คอดานการเรยนการสอนเปนหลก ทงๆ ทในความจรงแลว สถานศกษาสามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศไดมากกวาน

ปจจบน การวางแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Planning) จดเปนประเดนส าคญประเดนหนงในสถานศกษา เนองจากในอดตทผานมา สถานศกษาสวนใหญยงไมเคยด าเนนการดานนมากอน การวางแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศ หมายถง ความพยายามขององคการเพอทจะวางกรอบของการมและใชระบบโครงสรางขนพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศ และโปรแกรมประยกตประเภทตางๆ ภายในองคการ แผนดานเทคโนโลยสารสนเทศ นบเปนสงทมประโยชนกบทงผทท าหนาทก ากบดแลทรพยากรดานน และกลมผใชงาน (Turban et al., 2006) ดวยเหตน องคการทางการศกษาทกประเภทจงควรจดท าแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศไวเปนแนวทางในการด าเนนงานดานเทคโนโลยสารสนเทศในองคการตอไป

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



38

Wetherbe (1993) (อางถงใน Turban et al., 2006) น าเสนอตวแบบของการวางแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศไวเปน 4 ขน คอ (1) การวางแผนยทธศาสตรดานเทคโนโลยสารสนเทศ (2) การวเคราะหความตองการสารสนเทศ (3) การจดสรรทรพยากรเทคโนโลยสารสนเทศ และ (4) การวางแผนโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ ซงแมวา ตวแบบดงกลาวนจะถกน าเสนอไวนานแลว แตกยงคงเปนนกวชาการดานเทคโนโลยสารสนเทศหลายทาน

ภาพท 12.16 ขนตอนการวางแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศ

การวางแผนยทธศาสตรดานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนการก าหนดความสมพนธระหวางแผนโดยรวมขององคการ และแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศ

การวเคราะหความตองการสารสนเทศ เปนการระบความตองการเทคโนโลยสารสนเทศภายในองคการทกระดบเพอน ามาเปนกรอบการพฒนาสถาปตยกรรมสารสนเทศเชงยทธศาสตร และโปรแกรมประยกตในองคการ

การจดสรรทรพยากรเทคโนโลยสารสนเทศ เปนการจดสรรทรพยากรเพอการพฒนาและการด าเนนงานดานเทคโนโลยสารสนเทศ

การวางแผนโครงการ เปนการพฒนาแผนเพอแสดงใหเหนก าหนดการการพฒนาโครงการระบบสารสนเทศและทรพยากรทตองการ

การจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา

เมอกลาวถงเทคโนโลยสารสนเทศ องคการทางการศกษาสวนใหญมกจะเขาใจวา เปนเรองของฮารดแวรคอมพวเตอร หรออปกรณดานคอมพวเตอรเทานน เนองจากในอดตทผานมาสถานศกษามกจะไดรบการตดตง

การวางยทธศาสตรดานไอท

การวเคราะหความตองการสารสนเทศ

การจดสรรทรพยากร

การวางแผนโครงการไอท

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



39

ซอฟตแวรมาพรอมกบการซอเครองโดยไมไดตระหนกหรอทราบวา ซอฟตแวรเหลานนไดมาอยางไร การจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในองคการในทนจงจะเนนใหทราบถงแนวทางในการจดหาซอฟตแวรเขามาใชในองคการเปนหลก

การจดหาซอฟตแวรในองคการทางการศกษา สามารถกระท าได 6 วธ ดงตอไปน 1. การดาวนโหลดจากอนเทอรเนต ในปจจบน มซอฟตแวรในกลมฟรแวร (freeware) และกลมโอเพนซอรส

(open source) ซงองคการทางการศกษาสามารถดาวนโหลดมาใชงานไดฟรโดยไมตองเสยคาใชจายใดๆ หากองคการทางการศกษานนๆ มการเชอมตอหรอมอนเทอรเนตใชงานอยแลว อยางไรกตาม องคการทางการศกษานนๆ อาจตองใชเวลาในการสบหาซอฟตแวรเหลานดวยตนเองจากอนเทอรเนต เนองจากไมมองคการหรอหนวยงานใด ทงในภาครฐและภาคธรกจมาใหการสนบสนนในเรองน

2. การซอ จดเปนวธทงาย สะดวก และรวดเรวทสดวธหนงในการจดหาซอฟตแวรส าหรบองคการทางการศกษา เนองจากปจจบนมธรกจหางรานมากมายทจะคอยเสนอขายซอฟตแวรชนดตางๆ ใหกบองคการทางการศกษา อยางไรกตาม ผบรหารองคการทางการศกษาควรทราบวา ผผลตซอฟตแวรชนน าสวนใหญมกจะมการเสนอขายซอฟตแวรของตน ซงมคณสมบตและความสามารถในการท างานเชนเดยวกบซอฟตแวรทจ าหนายทวไปใหกบองคการทางการศกษา และองคการอนๆ ซงมด าเนนการโดยไมหวงผลก าไร (non-profit organization) เชน หนวยงานวจย หรอกลมเอนจโอ (Non-Government Organization: NGO) ในราคาพเศษทต ากวาราคาทวไปในทองตลาด โดยเรยกซอฟตแวรเหลานใหมวา รนเออ (Academic Edition: AE) และนอกจากน ยงซอฟตแวรอกกลมหนงทเรยกวา แชรแวร (shareware) ยงเปดโอกาสใหสถานศกษาสามารถดาวนโหลดจากอนเทอรเนตมาทดลองใชงานไดกอนทจะตดสนใจซออกดวย อยางไรกตาม ซอฟทแวรในกลมแชรแวรนสวนใหญมกนยมขายกนบนอนเทอรเนต และมการช าระเงนดวยบตรเครดตผานทางระบบอคอมเมอรซ (e-commerce) ซงอาจสงผลท าใหเกดความยงยากในการเบกจายเงนบาง ดงนน ผบรหารองคการทางการศกษาในภาครฐอาจจ าเปนจะตองศกษาระเบยบการเบกจายงบประมาณใหดกอนจะท าการจดซอซอฟตแวรในกลมแชรแวรน

3. การเชา เปนอกวธการหนงทองคการทางการศกษาสามารถเลอกใชเพอการจดหาซอฟตแวรเขามาใชงานในองคการได ปจจบน มซอฟตแวรจ านวนไมมากทองคการทางการศกษาจะสามารถหาเชาได โดยสวนใหญมกเปนเฉพาะซอฟตแวรส าหรบระบบงานขนาดใหญ และมราคาสงมากๆ อยางไรกตาม มวธการจดหาซอฟตแวรอกประเภทหนงซงผผลตซอฟตแวรชนน าสวนใหญมไวใหองคการทางการศกษา และองคการอนๆ ซงมด าเนนการโดยไมหวงผลก าไรขนาดใหญ ซงมบคลากรจ านวนมากสามารถจดหามาใชงานไดในลกษณะทคลายๆ การเชา โดยเปนการค านวณอตราการคาธรรมเนยมส าหรบสทธการใชงาน (license) ตามจ านวนบคลากรทปฏบตงานเตมเวลา และ/หรอเทยบเทาเตมเวลา (Full-Time-Equivalent: FTE) อยภายในหนวยงานนนๆ เรยกวา โปรแกรมวอลลมไลเซนส (volume licensing program) ซงองคการทางการศกษา หรอหนวยงานผใชจะตองจายคาธรรมเนยมเปนรายปในอตราตอหนวยของซอฟตแวรทใชในราคาทต ามาก

4. การพฒนาขนใชเอง จดเปนวธการจดหาซอฟตแวรวธหนงทชวยใหองคการทางการศกษาสามารถจดหาซอฟตแวรเขามาใชงานดตรงตามวตถประสงค และความตองการในการใชงานไดทกประการ อยางไรกตาม วธนอาจจะเหมาะสมกบองคการทางการศกษาขนาดใหญทมหนวยงานเฉพาะ และมนกพฒนาระบบเปนของตนเองมาท าหนาท

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



40

ดแลงานทางดานคอมพวเตอรและการพฒนาซอฟตแวรขององคการ แตส าหรบองคการทางการศกษาขนาดเลก เชน โรงเรยนประถมศกษา การด าเนนการดวยวธนอาจยงยาก หรอไมสามารถท าได

5. การทผใชชวยพฒนาให เปนวธการจดหาซอฟตแวรในองคการทางการศกษาอกวธหนงทคลายๆ กบการพฒนาขนใชเอง แตไมไดเกดจากหนวยงานผรบผดชอบดานเทคโนโลยสารสนเทศขององคการโดยตรง แตเกดจากกลมผใชบางรายทมความสามารถในดานนเปนพเศษชวยพฒนาให อยางไรกตาม องคการควรจะตองออกแนวปฏบตเกยวกบเรองนใหชดเจนเพอปองกนไมใหเกดปญหาในภายหลง ทงในเรองของลขสทธ สทธการใชงาน และความเปนเจาของซอฟตแวร

6. การวาจางทปรกษาจากภายนอกมาพฒนาให เปนวธการจดซอฟตแวรวธทงาย สะดวกวธหนงในองคการทางการศกษา อยางไรกตาม องคการทางการศกษาทสามารถเลอกจดหาซอฟตแวรดวยวธนไดกจ าเปนจะตองมบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศไวคอยท างานรวมกบบรษททปรกษาทจะเขสมาด าเนนการพฒนาซอฟตแวรให นอกจากน วธการจดหาซอฟตแวรวธนอาจตองใชเวลานานกวาวธอนๆ เนองจากจะตองมเวลาใหทปรกษาเขามาศกษารายละเอยดสกระยะหนงกอน เขาจงจะสามารถท างานได

กลาวโดยสรป เทคโนโลยสารสนเทศ จดเปนทรพยากรในองคการประเภทหนง ซงผบรหารองคการจะตองบรหารทรพยากรเหลานเพอใหเกดประโยชนสงสด การวางแผนดานเทคโนโลยสารสนเทศม 4 ขน คอ 1) การวางแผนยทธศาสตรดานเทคโนโลยสารสนเทศ 2) การวเคราะหความตองการสารสนเทศ 3) การจดสรรทรพยากรเทคโนโลยสารสนเทศ และ 4) การวางแผนโครงการ ซงผบรหารตองควบคมก ากบใหการจดหาเทคโนโลยสารสนเทศในสถานศกษาเปนไปอยางถกตอง และเหมาะสม การจดหาซอฟตแวรในองคการทางการศกษา สามารถกระท าได 6 วธ คอ 1) การดาวนโหลด 2) การซอ 3) การเชา 4) การพฒนาขนเอง 5) การทผใชชวยพฒนาให และ 6) การวาจางทปรกษาจากภายนอกมาพฒนา

เรองท 12.3.2 การจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา

การจดการทรพยากรสารสนเทศ หมายถง กจกรรมตางๆ ทเกยวกบการวางแผน การจดองคกร การจดหา การบ ารงรกษา การรกษาความปลอดภย และการควบคมทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ในองคการ (Turban et al., 2006; Luftman et al., 2004)

มกมขอสงสยเกดขนอยเสมอวา ระหวางนกบรหารกบนกคอมพวเตอร หรอระหวางผใชบรการกบผเชยวชาญ ใครควรจะท าหนาทจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการ เพอตอบขอสงสยน เราจ าเปนจะตองเขาใจกบธรรมชาตของสารสนเทศในองคการใหชดเจนเสยกอน ซงจะพบวา โดยแทจรงแลว สารสนเทศจดเปนสนทรพย (asset) ในองคการประเภทหนงในลกษณะเดยวกบคน เงน วสดอปกรณ หรอเครองมอเครองจกรในองคการ ดงนน หากเราเขาใจธรรมชาตในขอนของสารสนเทศแลว เรากจะพบวา การจดการทรพยากรสารสนเทศ ยอมตองเปนหนาทของผบรหาร

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



41

(ซงกเปนผใชบรการกลมหนงดวยเชนกน) ในขณะท นกคอมพวเตอร หรอผเชยวชาญ จะท าหนาทเปนเพยงผทท าองคการสามารถใชงานประโยชนสารสนเทศขององคการไดอยางตอเนองและไมตดขด

มตของการจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา การจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา สามารถแบงออกไดเปน 5 มต คอ (1) การจดการ

ทรพยากร (2) การจดการเทคโนโลย (3) การจดการการกระจาย (4) การจดการการใชประโยชน และ (5) การจดการดานกลยทธ (O’Brien, 1990, p. 472) ดงภาพท 12.17

ภาพท 12.17 มต 5 ดานของการจดการทรพยากรสารสนเทศ หมายเหต: ปรบปรงจาก O’Brien, 1990, หนา 472

การจดการทรพยากร (Resource Management) ผบรหารองคการทางการศกษา จ าเปนจะตองเขาใจวา ทรพยากรสารสนเทศ ไมวาจะเปนขอมล สารสนเทศ เทคโนโลยสารสนเทศ และบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศ ลวนเปนสนทรพยทมคาและส าคญส าหรบการบรหารองคการ ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทผบรหารองคการทางการศกษาจะตองจดการทรพยากรเหลานดวยประสทธภาพและอยางมประสทธผลเพอประโยชนสงสดแกองคการโดยแทจรง ในลกษณะเดยวกบการบรหารทรพยากรทางการศกษาอนๆ ในองคการทางการศกษา นอกจากน ผบรหารองคการทางการศกษา ควรเขาใจดวยวา ทรพยากรสารสนเทศน จดเปนทรพยากรทน (capital) ประเภทหนงซงหากจดการใหดแลวกจะสงผลท าใหการปฏบตงานภายในองคการมความสะดวกมากยงขน

การจดการเทคโนโลย (Technology Management) เปนเรองทเกยวกบการเลอกใชเทคโนโลยอยางเหมาะสม และตรงกบลกษณะของการใชงาน ผบรหารองคการทางการศกษา ควรตระหนกวา เทคโนโลยสารสนเทศทก

การจดการทรพยากรสารสนเทศ

การจดการทรพยากร

การจดการเทคโนโลย

การจดการการกระจาย

การจดการการใชประโยชน

การจดการดานกลยทธ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



42

ชนดทถกน ามาใชในระบบสารสนเทศจ าเปนจะตองถกจดการแบบบรณาการอยางเปนระบบ เนองจากองคการจะไมสามารถม หรอจดหาเทคโนโลยสารสนเทศ เชน คอมพวเตอรทเปนแบบเดยว หรอรนเดยวกนมาใชพรอมกนทงองคการได แตการจดหาจะตองคอยๆ ด าเนนไปเปนขนเปนตอน และตามงบประมาณทไดรบในแตละป ดงนน เมอเวลาผานไป องคการทางการศกษาหนงๆ จะมคอมพวเตอรรนตางๆ หลายรนใชงานอยภายในองคการ อยางไรกตาม เปนธรรมชาตทสมาชกในองคการทกคนยอมตองการของใหมและดทสด โดยไมไดค านงถงลกษณะการใชงานอยางแทจรง ดวยเหตน จงเปนหนาทของผบรหารจะจะตองท าหนาทก าหนดนโยบาย และวางแผนการใชเทคโนโลยใหเหมาะสมกบงาน เชน งานทจะตองพมพเอกสารเพยงอยางเดยว กอาจใชเครองคอมพวเตอรทมประสทธภาพไมตองสงมากนก หรอมอายการใชงานมากแลว สวนงานดานการเรยนการสอน อาจมความจ าเปนจะตองใชเครองทมประสทธภาพสง เปนตน

การจดการการกระจาย (Distribution Management) เปนเรองทผบรหารองคการทางการศกษาทกระดบขององคการจะตองใหความส าคญ เนองจากปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศไดกลายไปเปนอปกรณประจ าส านกงานประเภทหนงไปแลว ดงนน ผบรหารองคการทางการศกษาจงจ าเปนจะตองท าใหมนใจวา เทคโนโลยสารสนเทศไดถกกระจายไปใชงานในกลมวชา หมวดวชา หรอภาควชาตางๆ อยางเสมอภาคและเทาเทยมกน โดยการก าหนดนโยบายการกระจาย และการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศในองคการใหชดเจน

การจดการการใชประโยชน (Utilization Management) โดยทวไป องคการทางการศกษา สามารถน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชประโยชนไดภายใต 2 วตถประสงคหลก คอ เพอการบรหารการศกษา (ใชในส านกงาน) และเพองานวชาการ (ใชในงานการเรยนการสอน) การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเพอการบรหารการศกษา เปนการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเปนเครองมอพนฐานของระบบสารสนเทศในส านกงาน เชน ระบบงานเอกสารและสารบรรณอเลกทรอนกส (e-Document System) ระบบงานทะเบยนผเรยนหรอนกเรยน (e-Student Records System) ระบบงานทะเบยนพสดและครภณฑ (e-Inventory System) ระบบการบรหารทรพยากรมนษย (e-Human Resources Management System) ระบบการเงนและการบญช (e-Accounting and Finance) เปนตน ในขณะท การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเพองานวชาการ เปนการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเปนเครองมอเพอสนบสนนกจกรรมการเรยนการสอน เชน ระบบคอมพวเตอรชวยสอน (computer-assisted instruction) ซงจะชวยครในงานการเรยนการสอนหรออาจท าหนาทสอนแทนครไดในบางสวน ระบบการเรยนการสอนทางอเลกทรอนกส (e-Learning) ระบบการสอบดวยคอมพวเตอร (computer-based testing) และระบบคอมพวเตอรชวยสอบ (computer-adaptive testing) เปนตน ดงนน การจดการการใชประโยชนจากทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา จงจ าเปนจะตองคลอบคลมการใชประโยชนจากทง 2 ดานอยางเหมาะสม

การจดการดานกลยทธ (Strategy Management) ผบรหารองคการทางการศกษา ควรมองบทบาทหนาทดานการบรการเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษามากกวาจะเปนเพยงผใหบรการคอมพวเตอร (computer services provider) เนองจากตามสภาพการใชงานแลว เทคโนโลยสารสนเทศคอเครองมอส าคญส าหรบการผลตสารสนเทศเพอการบรหารองคการ มากกวาจะเปนเพยงอปกรณส านกงานในลกษณะทเครองพมพดดเคยเปน ดวยเหตน หากองคการทางการศกษาใดใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเพยงอปกรณส านกงานเพอทดแทนเครองพมพดด จงมผลเทากบลมเหลวเชงกลยทธดานการจดการทรพยากรสารสนเทศ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



43

การใชประโยชน เพอการบรหาร

การใชประโยชน เพองานวชาการ

การใชประโยชนจากทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา

ดงไดกลาวมาแลววา องคการทางการศกษา สามารถใชประโยชนจากทรพยากรสารสนเทศภายใตวตถประสงคหลก 2 ขอ คอ ใชในการบรหาร และใชในงานวชาการ อยางไรกตาม ปจจบนพบวา การใชประโยชนจากทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษาสวนใหญจะเนนหนกไปใชเพอการเรยนการสอนเปนหลก และองคการทางการศกษาจ านวนไมนอยทละเลยการน าทรพยากรสารสนเทศมาใชในการบรหารการศกษาหรอสถานศกษา หรออาจน ามาใชกเพยงเปนอปกรณส านกงานแทนเครองพมพดดไวผลตเอกสาร บนทก และจดหมาย เปนหลก ทงๆ ทโดยแทจรงแลว เราสามารถใชประโยชนจากทรพยากรสารสนเทศไดมากกวาน ท าใหองคการทางการศกษาสวนใหญสญเสยโอกาสในการพฒนาระบบสารสนเทศเพอการบรหารการศกษาหรอสถานศกษาไปอยางนาเสยดาย

หนาทของผบรหารในองคการทางการศกษา คอจะตองวางแผนการใชประโยชนจากทรพยากรทางการศกษาทองคการมอยใหเกดประโยชนสงสด และครอบคลมทกระดบและทกดาน ดงนน ผบรหารในองคการทางการศกษาจงจ าเปนตองท าหนาทวางแผน และจดสรรทรพยากรสารสนเทศในองคการเพอการใชประโยชนอยางเหมาะสม และมสมดล ทงเพองานบรหารและงานวชาการ

ภาพท 12.18 สมดลของการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา

อยางไรกตาม การน าทรพยากรสารสนเทศมาใชประโยชนในองคการทางการศกษาแตละแหงอาจมความแตกตางกน โดยเปนไปตามสภาพความเหมาะสมและบรบทของแตละองคการ ดวยเหตน ความสมดลในการใชทรพยากรสารสนเทศในแตละองคการจงอาจตางกน และไมมสตรส าเรจทตายตววา ควรวางแผนการใชทรพยากรสารสนเทศอยางไรจงจะเหมาะสมทสด โดยขนกบบรบท และสภาพความเปนจรงขององคการทางการศกษานนๆ เปนส าคญ อยางไรกตาม ความส าเรจของการจดการทรพยากรสารสนเทศมกขนอยกบความสามารถของการจดสมดลระหวางการใชทรพยากรสารสนเทศในงานบรหารและงานวชาการโดยแทจรง ดงนน การจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา จงหมายถง กจกรรมตางๆ ทเกยวกบการวางแผน การจดองคกร การจดหา การบ ารงรกษา การรกษาความปลอดภย และการควบคมทรพยากรดานเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ในองคการ โดยการจดการทรพยากรสารสนเทศในองคการทางการศกษา สามารถแบงออกไดเปน 5 มตขางตน โดยการน าทรพยากรสารสนเทศมาใชประโยชนในองคการทางการศกษาสามารถแบงออกไดเปน 2 กลม คอ การใชประโยชนเพอการบรหาร และการใชประโยชนเพองานวชาการ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



44

เรองท 12.3.3 การรกษาความปลอดภยและประเดนขอกฎหมายทเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ

การรกษาความปลอดภยภายในองคการ เปนภารกจประการหนงของผบรหาร ดวยเหตน การรกษาความปลอดภยดานทรพยากรสารสนเทศ จงเปนภารกจของผบรหารองคการทางการศกษาอยางหลกเลยงไมไดดวยเชนกน (O’Brien & Marakas, 2009)

จากประสบการณทไดจากการสอนนกศกษาระดบบณฑตศกษาในชวงหลายปทผานมา พบวา ผบรหาร และบคลากรประจ าการสวนใหญในองคการทางการศกษายงขาดความร ความเขาใจเกยวกบเรองความปลอดภยในงานสารสนเทศในระดบมากถงมากทสด ท าใหเกดความเสยงในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษาในระดบทสงมาก เชน เสยงตอการทซอฟตแวรระบบเสยหายจนใชงานไมได ท าใหงานทตองท าหยดชงกไป หรอเสยงตอการสญหายของขอมลส าคญ จนไมสามารถกกลบคนมาได หรอบอยครงทอปกรณเกบรกษาขอมล เชน แฟลชไดรฟ(flash drive) หรอทมบไดรฟ (thumb drive) ทเกบบนทกงานหรอขอมลส าคญเสยหายไปทงอนและสงผลท าใหขอมล ซงเปนทรพยสนขององคการ หรองานทไดลงทนลงแรงใชเวลาท ามานานหลายเดอนตองสญหายไปและไมสามารถกกลบคนมาได ปญหาเหลาน ลวนเปนปญหาความปลอดภยดานเทคโนโลยสารสนเทศ ทงสน ซงหากผบรหารองคการทางการศกษาและสมาชกในองคการมความรความเขาใจในเรองเหลานบาง เรากจะพบวา ปญหาเหลานสามารถปองกน หรอลดความเสยงลงไปไดมาก

ภยคกคามจากการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศ

ความเสยงจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศเกดขนจากภยคกคาม (risk) ทมากบใชเทคโนโลยสารสนเทศเอง โดยภยเหลานสามารถเกดขนไดหลายลกษณะ เชน การถกโจรกรรมระบบคอมพวเตอรไปทงระบบ การถกลกลอบใชงานเทคโนโลยสารสนเทศ การถกแอบเปลยนแปลงหรอโจรกรรมขอมล หรอแมกระทง การสญหายของขอมลทงหมด เปนตน อยางไรกตาม ในทน จะกลาวถงแตเฉพาะภยทเกดจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศโดยรเทาไมถงกาล หรอการใชงานผดวธของผบรหารและบคลากรในองคการทางการศกษา จนสงผลท าใหเกดความเสยหายตอระบบขอมลทเกบรกษาไวดวยเทคโนโลยสารสนเทศ ดงตอไปน

1. ภยคกคามจากไวรสคอมพวเตอร (Computer virus risk) ไวรสคอมพวเตอร6 เปนโปรแกรมคอมพวเตอรประเภทหนงทสามารถเรยกตวเองใหมาท างาน และแพรกระจายตวไดเองโดยอตโนมตในระบบคอมพวเตอรภายใต

6 “ในอดต ค าวา "ไวรสคอมพวเตอร" เปนนยามของโปรแกรมทคอยสรางความปนปวนในโลกของคอมพวเตอรซงรจกกนเปนอยางด แตเมอเวลาผานไป ไวรส

คอมพวเตอรไดถกพฒนารปแบบ และเปลยนแปลงเทคนคในการแพรกระจายรวมทงความรนแรงไปจากค านยามเดมของไวรสคอมพวเตอร ดงนนในปจจบนจงไดมการบญญตค าศพทขนใหมวา "มาลแวร (Malware: Malicious Software)" ซงหมายถง "ซอฟตแวรใดๆ ทถกออกแบบขนมา โดยมจดมงหมายทจะสรางความเสยหายใหแกเครองคอมพวเตอร หรอระบบเครอขายคอมพวเตอร และมความสามารถในการเคลอนทจากเครองคอมพวเตอรเครองหนงไปยงอกเครองหนง หรอจากเครอขายหนงไป

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



45

เงอนไข หรอสภาวะทเหมาะสมตามทผเขยนโปรแกรมก าหนด โดยทผใชคอมพวเตอรอาจจะไมรตว หรอไมทนระวงตวกได อนตรายจากไวรสคอมพวเตอรอาจมไดตงแตเพยงสรางความร าคาญใหกบผใช ท าใหคอมพวเตอรท างานชาลง ซงเมอท าการแกไขอยางถกวธ ปญหาเหลานกจะหมดไป (Strickland, 2019) ไปจนกระทงถงการเขาท าลายขอมล หรอฮารดแวร ซงเปนความเสยหายอยางถาวรเลยกได (Computer virus, n.d.; Definition of ‘Computer virus’, n.d.)

กลาวโดยรวมไดวา ไวรสคอมพวเตอร คอโปรแกรมคอมพวเตอรทถกพฒนาขนเพอใชสรางความเสยหายใหแกทรพยากรสารสนเทศ และเปนปญหาและอปสรรคทส าคญส าหรบการใชเทคโนโลยสารสนเทศปญหาหนงของโลก ซงกท าใหโลกตองสญเสยเงนไปปละจ านวนมหาศาล เพอการตอสและปองกนภยทเกดจากไวรสคอมพวเตอร อยางไรกตาม ความสญเสยอาจมมลคามากกวา หากองคการไมมการวางมาตรการปองกนภยในดานน เนองจากความเสยหายอาจจะลกลามไปมากกวาความเสยหายเพยงทเกดกบทรพยากรสารสนเทศอยางเดยว เชน อาจเกดความเสยหายของระบบขอมลส าคญขององคการ และสงผลท าใหองคการตองหยดปฏบตงานไปหลายชวโมง หรอหลายวน เพอการแกปญหา เปนตน และหากไวรสคอมพวเตอรตวใดสามารถแพรกระจายตวเองผานทางระบบเครอขายคอมพวเตอร หรออนเทอรเนต และมวตถประสงคของเพอสรางความเสยหายใหกบระบบเครอขายคอมพวเตอรเปนหลกเชนเดยวกน เราจะเรยกวา หนอนอนเทอรเนต (Internet Worm, n.d.)

2. ภยคกคามจากสปายแวรและแอดแวร (Spyware and adware risk) สปายแวร เปนสครป (script) หรอโปรแกรมคอมพวเตอรขนาดเลกๆ ประเภทหนง ซงผเขยนพฒนาขนเพอสอดแทรก หรอฝงไวกบโปรแกรมเวบเพจ (web page) เพอใหไปท างานภายใตโปรแกรมเวบเบราเซอร (web browser) ของผใช เนองจากในการเปดเวบไซด (web site) ของผใชแตละครง โปรแกรมเวบเบราเซอรของผใชจะตองอานโปรแกรมเวบเพจจากเวบเซรฟเวอร (web server) ไปประมวลผลและจดแสดงภายใตโปรแกรมเวบเบราเซอรของผใชนนๆ สวนแอดแวร มลกษณะคลายๆ สปายแวร แตมวตถประสงคหลงเพยงเพอใหแสดงขอความเพอการโฆษณาประชาสมพนธเปนหลก (Landesman, 2018)

วตถประสงคของการเขยนสปายแวยอาจมไดมากมาย อยางไรกตาม สปายแวรสวนใหญถกพฒนาขนเพอการสอดแนม (spy) หรอตดตามพฤตกรรมบางอยางของผใชเกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศ เชน ประเภทของเวบไซด ทตงทางภมศาสตรของผใช ชนดของเวบเบราเซอรทผใชใชงาน และขอมลอนๆ เกยวกบเวบไซดทผใชชอบเปดเขาชม ฯลฯ โดยสปายแวรจะบนทกขอมลเหลานไว แลวสงขอมลกลบไปยงเครองคอมพวเตอรของผเขยนโปรแกรมนนๆ เพอน าไปใชในการวเคราะห หรอใชประโยชนตอไป ดวยเหตน โปรแกรมเหลานจงถกเรยกตามภารกจของมนวา สปายแวร อยางไรกตาม ไดมผไมประสงคดบางกลมน าความสามารถในการแอบฝงตวอยในโปรแกรมเวบเพจเพอใหตดไปกบโปรแกรมเวบเพสในขณะทผใชก าลงเปดอานเวบไซดนไปใชในทางทไมเหมาะสม เชน พฒนาสปายแวรขนเพอการก ากบ และบนทกล าดบการกดปมบนแปนพมพของผใช แลวสงผลการบนทกดงกลาวกลบไปยงเครองของผเขยนโปรแกรม จากนน ผเขยนโปรแกรมจะน าขอมลทไดมาวเคราะหเพอหาขอมลชอผใช (username or user id) รหสผาน (password) หรอขอมลสวนบคคลอนๆ ทผใชอาจกรอกผานแบบฟอรมบนหนาเวบเพอการสมครเปนสมาชก หรอช าระคาบรการตางๆ เปนตน จากนน ผเขยนโปรแกรมกอาจจะน าขอมลทไดไปสวมรอยใชแทนเจาของขอมลเพอการท านต

ยงอกเครอขายหนงได" ทประกอบไปดวย ไวรสคอมพวเตอร (Computer Virus) หนอนอนเทอรเนต (Internet Worm) มาโทรจน (Trojan Horse) และขาวไวรสหลอกลวง (Hoax) เปนตน” (เสฏฐวฒ แสนนาม, 2556)

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



46

กรรมตางๆ ผานทางบรการพาณชยอเลกทรอนกส หรอ อคอมเมรช (e-commerce) หรอน าไปขายในเวบไซดทเปนตลาดมดตอไป หรออาจเปนการเขยนสปายแวรเพอไวใชเปนชองทางเพอใหตนเองสามารถเขามาครอบครอง และใชงานเครองคอมพวเตอรของผใชผานทางอนเทอรเนตโดยทผใชไมรตว จากนน เครองคอมพวเตอรของผใชจะกลายสภาพเปนเหมอนหนยนตใหผไมประสงคดใชเพอการกออาชญากรรมทางอนเทอรเนตตอไป

3. ภยคกคามจากสแปมอเมล (Email spam risk) หรอสแปมเมล หรอบางครงอาจเรยกวา อเมลขยะ (junk e-mail) เปนอเมล (e-mail) ประเภทหนง ซงในระยะแรกผประกอบธรกจประสงคจะสงขอความในลกษณะโฆษณา หรอประชาสมพนธสนคาและบรการใหกบบคคลตางๆ ในลกษณะเดยวกบใบปลว หรอไปรษณยขยะทถกสงไปตามบานเรอนตางๆ เพอการโฆษณาประชาสมพนธ (Email spam, 2018; Email spam, n.d.)

ดวยความสามารถของคอมพวเตอรจงท าใหผสงสแปมอเมล หรอสแปมเมอร (spammer) สามารถสงสแปมอเมลออกไปยงบคคลตางๆ ทวโลกจ านวนมากๆไดภายในระยะเวลาเพยงไมกวนาท ดวยเหตน สแปมอเมลจงกลายมาเปนภยดานเทคโนโลยสารสนเทศประเภทหนง โดยในวนาทหนงๆ มสแปมเมอรทวโลกไดพยายามสงสแปมอเมลออกไปจ านวนมหาศาลออกไปตลอดเวลา จนอาจจะเกนความสามารถทระบบเครอขายคอมพวเตอรบางสวน หรอบางพนทสามารถจะรองรบได และสงผลท าใหระบบเครอขายท างานชาลง หรอหยดท างานในทสด นอกจากน ในระยะหลงยงพบดวยวา ไดมการฝงไวรส หนอนคอมพวเตอร หรอสปายแวร ไปกบสแปมเมลดวย จงท าใหอนตรายจากสแปมเมลทวความรนแรงมากขน

4. ภยคกคามจากการฟชชง (Phishing risk) ฟชชง เปนรปแบบของการลอลวงทางอนเทอรเนตประเภทหนงทสามารถท าไดหลายลกษณะ เชน ใชอเมล เรยกวา อเมลฟชชง (e-mail phishing) ใชเวบไซด เรยกวา เวบฟชชง (web phishing) ใชระบบสนทนาทางอนเทอรเนต (instant massaging) เพอหลอกถามขอมลดานการเงน หรอบางครงอาจใชวธการหลายๆลกษณะรวมกน เชน การสงอเมลมาเพอใหเขาไปกรอกขอมลบนเวบฟชชง ซงอาจเปนเวบไซดปลอมของสถาบนการเงน เปนตน อยางไรกตาม การฟชชงทกลกษณะมวตถประสงคเดยวกน คอ การพยายามออยเหยอเพอใหไดมาซงขอมลสวนบคคลทจะสามารถน าไปท านตกรรมบนอนเทอรเนตได หรอเพอใหเหยอสญเสยเงนไปฟรๆ และไมสามารถตดตามทวงคนได (Phishing, n.d)

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



47

ตารางท 12.1 จ านวนการพบฟชชงทถกรายงานทวโลกในแตละป

Note: From https://www.antiphishing.org//resources/apwg-reports/

การรกษาความปลอดภยเบองตนส าหรบเทคโนโลยสารสนเทศ

ภยทเกดจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศ นบเปนปญหาส าคญประการหนงขององคการทางการศกษา อยางไรกตาม การใชเทคโนโลยสารสนเทศภายใตกรอบนโยบาย และแนวปฏบตทถกตอง อยางรอบคอบ และดวยความระมดระวงสามารถชวยใหองคการทางการศกษาสามารถหลกเลยงภยตางๆ เหลานได หรอหากไมสามารถหลกเลยงไดจรงๆ อยางนอยทสดกจะสามารถชวยใหความเสยหายลดระดบความรนแรงลงไปได

แนวปฏบตเพอการรกษาความปลอดภยเบองตนส าหรบคอมพวเตอร ประกอบดวย 4 ประเดนควรปฏบต ดงตอไปน

1. ตดตงและใชงานไฟเออรวอลล ไฟเออรวอลล (Firewall) เปนซอฟตแวรคอมพวเตอรทชวยปองกนไมใหแฮกเกอร (hacker) ซงเปนผทพยายามบกรกเขาสเครองคอมพวเตอรของผใชผานทางอนเทอรเนตสามารถบกรกเขาไปลบท าลายขอมล หรอสรางความเสยหายใหกบเครองคอมพวเตอรของผใชได แนวคดเกยวกบไฟเออรวอลลเปนแนวคดทเลยนแบบมาจากก าแพงกนไฟในทางวศวกรรม ซงจดท าขนเพอปองกนไมใหความเสยหายทเกดจากไฟไหมลกลามตอไปจนไมสามารถควบคมได ปจจบนไมโครซอฟตไดผนวกรวมความสามารถในการเปนไฟเออรวอลลไวในระบบปฏบตการไมโครซอฟตวนโดสของตนแลว แตเปดเปนทางเลอกใหผใชสามารถสงเปดและปดการใชงานไดตามความพอใจ อยางไรกตาม ความสามารถของระบบไฟเออรวอลลของระบบปฏบตการไมโครซอฟตวนโดสนยงมขอจ ากดบางประการ ดงนน จงมบรษทผผลตซอฟตแวรผลตโปรแกรมไฟเออรวอลลออกจ าหนายแยกตางหาก หรอ หรอผนวกรวมไวกบซอฟตแวรปองกนไวรสของตน ซงไมวาองคการทางการศกษาหรอผใชจะตดตงหรอมไฟเออรวอลลของบรษท

0

200,000

400,000

600,000

800,000

1,000,000

1,200,000

1,400,000

1,600,000

2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016

จ านวนรายงาน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



48

ใดใชงานกตาม สงทส าคญกคอ ตองแนใจวา ไฟเออรวอลลดงกลาวตองถกเปดใชงานอยเสมอ เพอความปลอดภยสงสด โดยในระดบองคการ ผบรหารควรจดท าเปนนโยบาย และแนวปฏบตเพอการใชเทคโนโลยสารสนเทศทดขององคการ

2. หมนอพเดทระบบปฏบตการและโปรแกรมทใชงานอยางสม าเสมอ7 การอพเดทระบบปฏบตการและโปรแกรมทใชงานโดยสม าเสมอเปนหลกปฏบตพนฐานทจะชวยปองกนไมใหคอมพวเตอรถกโจมตจากมาลแวรตวเกาๆ ซงถกพฒนาขนนานมาแลว และยงชวยลดอตราเสยงจากการโจมตของมาลแวรตวใหมๆ อกดวย เนองจากในการผลตซอฟตแวรแตละครง อาจเกดมชองโหวหรอจดออนทจะเปดโอกาสใหแฮกเกอร หรอผไมหวงดสามารถเขาเขยนโปรแกรมเขาไปแทรกแซงการท างานของโปรแกรมในลกษณะของมาลแวรตางๆได ดวยเหตน จงเปนหนาทของผผลตซอฟตแวรทจะตองคอยศกษา เฝาระวง และหาทางปองกนปญหาชองโหวหรอจดออนทเกดขนดวยการออกโปรแกรม ซงเรยกวา แพทซ (patch) หรอเซอรวสแพค (service pack) มาแกไข อยางไรกตาม เพอเปนการปกปองธรกจของตน ผผลตซอฟตแวรสวนใหญมกอนญาตใหผทมสทธในการใชงานซอฟตแวรของตนโดยถกตองเทานนทจะสามารถดาวนโหลดแพทซ หรอเซอรวสแพคมาตดตงได ดงนน การใชซอฟตแวรทมสทธการใชงานทถกตองจงเปนเรองทจ าเปนส าหรบองคการ

3. ตดตงและอพเดทโปรแกรมปองกนไวรสอยางสม าเสมอ การตดตงโปรแกรมปองกนไวรสและอพเดทอยางสม าเสมอเปนการปฏบตเพอการรกษาความปลอดภยในการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศอกขนตอนหนงทถกระบไวบนเวบไซดของไมโครซอฟต ดงนน องคการทางการศกษา หรอผใชทใชระบบปฏบตการไมโครซอฟตวนโดส (Microsoft® Windows®) ทกรน จงจ าเปนอยางยงทจะตองมการตดตงโปรแกรมปองกนไวรสไวใชงาน และท าการอพเดทอยางสม าเสมอ ซงส าหรบโปรแกรมปองกนไวรสสวนใหญทจ าหนายตามรานขายหนงสอและศนยไอทตางๆ มกจะสามารถอพเดทตวเองเปนประจ าทกวนโดยอตโนมต หากเครองคอมพวเตอรเครองนนถกเปดใชงานทกวน และเชอมตออยกบอนเทอรเนต แตหากเปนโปรแกรมปองกนไวรสทเปดใหผใชสามารถดาวนโหลดไปใชงานไดฟร ความสามารถดานการอพเดทตวเองโดยอตโนมตมกจะถกระงบไว แตจะถกท าใหใชงานไดหลงจากผใชยอมจายคาสทธการใชงานแกผใช อยางไรกตาม ผใชยงสามารถสงใหมรการตรวจเชคและอพเดทโปรแกรมไดดวยตนเอง

4. ตดตงและอพเดทโปรแกรมปองกนสปายแวรอยางสม าเสมอ ในท านองเดยวกบโปรแกรมปองกนไวรส การตดตงโปรแกรมปองกนสปายแวรและอพเดทอยางสม าเสมอเปนการปฏบตเพอการรกษาความปลอดภยในการใชงานเทคโนโลยสารสนเทศอกขนตอนหนงทถกระบไวบนเวบไซดของไมโครซอฟต นอกจากน ไมโครซอฟตยงไดผลตโปรแกรมปองกนสปายแวรของตน ชอ ไมโครซอฟตวนโดสดเฟนเดอร (Microsoft Windows Defender) และเปดใหองคการและผใชทมสทธการใชระบบปฏบตการไมโครซอฟตวนโดสของคนอยางถกตองดาวนโหลดไปใชงานไดฟร

7 การอพเดท (update) กบการอพเกรด (upgrade) ซอฟตแวร เปน 2 เรองทตางกน การอพเดท คอ การปรบแกซอฟตแวรคอมพวเตอรทเรามสทธการใชงาน (software

license) อยแลว โดยการอพเดทซอฟตแวรนเปนสทธทผใชไดมาพรอมกบสทธการใชซอฟตแวร ซงตองจายไปในการจดหาซอฟตแวร (นยมเรยกงายๆวา การซอซอฟตแวร) และผผลตซอฟตแวรเปนผมหนาทปรบแกซอฟตแวรของตนออกเผยแพรใหแกผใชเพอเปนการลดขอผดพลาดจากการพฒนาซอฟตแวรในชองทางทเหมาะสม โดยไมเสยคาใชจายใดๆ หรออาจะจายเพยงคาสอทใชบนทกเทานน (ในกรณทตองการ) เชน การเปดใหดาวนโหลด (download) จากอนเทอรเนต หรออาจท าเปนเมนหนงไวในโปรแกรมเพออ านวยความสะดวกใหแกผใช สวนการอพเกรด คอ การปรบเปลยนไปใชซอฟตแวรรนลาสดทถกผลตออกจ าหนวย ซงซอฟตแวรลนลาสดน มกจะมความสามารถและประสทธภาพดานการใชงานเพมขน หรอดกวาของเดม สามารถท าไดโดยการจายคาสทธการใชงาน (ซอ) ใหม เทานน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



49

อยางไรกตาม บรษทผผลตโปรแกรมปองกนไวรสในปจจบนสวนใหญกมกจะผนวกความสามารถดานการปองกนสปายแวรเขาไวเปนคณสมบตขอหนงของโปรแกรมปองกนไวรสดวยเชนเดยวกน

นอกจาก แนวปฏบต 4 ขนดงกลาวแลว นกคอมพวเตอรยงแนะน าไวในเวบไซดของตน (Morgan, 2019) วาสงหนงทองคการและผใชเทคโนโลยสารสนเทศควรปฏบตเปนประจ า และอยางสม าเสมอ คอการท าการส ารองระบบ และขอมลของตนไวภายนอกเครอง (data backup) และจดเกบไวในททปลอดภย เผอวา หากเกดอะไรขน องคการหรอผใชกยงคงมระบบ และขอมลไวใชงานได โดยหากจดท าเปนระบบสารสนเทศเพอการบรหาร การส ารองขอมล จะตองมการด าเนนการเปนประจ าสปดาหละหลายๆ ครง เชน ทกวนหลงเลกเรยน หรอในตอนกลางคน ฯลฯ และตองด าเนนการโดยเครงครดและเปนระบบการท างานทด อยางไรกตาม ในปจจบนผใชสวนใหญนยมใช cloud drive จากหนวยงานดานธรกจมากมาย เชน OneDrive® Dropbox® Google drive® Box drive® หรอ iCloud® เพอการส ารองระบบและขอมลไดจนเปนเรองปกต

กฎหมายเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศทผบรหารองคการทางการศกษาควรทราบ

ประเดนขอกฎหมายทเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศเปนอกเรองหนงทผบรหารองคการทางการศกษาจ าเปนจะตองทราบและปฏบตตามโดยเครงครด ในอดตทผานมา มกมผใหความเหนวา ผบรหารองคการทางการศกษาควรจะตองศกษากฎหมาย หรอมวฒดานกฎหมายดวย อยางไรกตาม ประเดนนยงคงเปนเรองทตองถกเถยงกนอกนาน เนองจากในคงไมมใครกลาปฏเสธวา การเปนผบรหารองคการทางการศกษาทดนน ตองรกฎหมายหลายฉบบ แตกคงไมจ าเปนถงขนาดทวา ผบรหารองคการทางการศกษาจะตองมวฒดานการหมายดวย เนองจากอาจจะเกนความจ าเปน

แตส าหรบในกรณของการใชเทคโนโลยสารสนเทศในองคการทางการศกษา ปจจบนจะพบวา ผบรหารองคการทางการศกษาควรมความรและเขาใจกฎหมายทส าคญอยางนอย 4 ฉบบ คอ

1. พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 เปนกฎหมายทบญญตขนเพอใชรวมกบพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 โดยพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ก าหนดในมาตรา 3 ใหยกเลกพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.2521

ประเดนทผบรหารในองคการทางการศกษาควรท าความเขาใจ คอ พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4 ไดบญญตค าวา “วรรณกรรม” หมายความวา งานนพนธทท าขนทกชนด เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ ปาฐกถา เทศนา ค า ปราศรย สนทรพจน และใหหมายความรวมถงโปรแกรมคอมพวเตอรดวย” รวมทงบญญตค าวา “โปรแกรมคอมพวเตอร หมายความวา “ค าสง ชดค าสง หรอสงอนใดทน าไปใชกบเครองคอมพวเตอร เพอใหเครองคอมพวเตอรท างานหรอเพอใหไดรบผลอยางหนงอยางใด ทงน ไมวาจะเปนภาษาโปรแกรมคอมพวเตอรใน ลกษณะใด” ดงนน โปรแกรมคอมพวเตอรทใชงานกบเครองคอมพวเตอรลวนเปน “งานอนมลขสทธ” ประเภทหนง ซงจะถกคมครองสทธตามกฎหมายฉบบน ดงนน การตดตง การท าซ า และการส าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรโดยผมลขสทธไมอนญาตถอเปนการละเมดลขสทธ และมความผดตามกฎหมายฉบบนภายใตความหมายของพระราชบญญตน

อยางไรกตาม พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 สวนท 6 วาดวยขอยกเวนการละเมดลขสทธของพระราชบญญตฉบบน ในมาตรา 35 ไดยกเวนไววา การกระท าดงกลาว หากไมมวตถประสงคเพอหาก าไร โดยเปนการ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



50

กระท าเพอการวจยหรอศกษาโปรแกรมนน เพอประโยชนของเจาของส าเนาโปรแกรมนน หรอเพอใชเปนสวนหนงในการถามตอบในการสอบ มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ดวยเหตน การน า “งานอนมลขสทธ” เชน เอกสาร ต ารา บทความ มาใชในองคการทางการศกษาโดยไมไดอางอง8 หรอแมแตการใชโปรแกรมคอมพวเตอรทมลขสทธในองคการทางการศกษา จงอาจจะเปนไดทงการเขาขายและไมเขาขายของการละเมดลขสทธ ดงนน ผบรหารองคการทางการศกษา จงจ าเปนอยางยงทจะตองระมดระวงเกยวกบกรณตางๆ ดงไดกลาวมาแลว

นอกจากน พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 มาตรา 3 ยงไดเพมบทนยามเหลานไดนยามค าวา “มาตรการทางเทคโนโลย หมายความวา เทคโนโลยทออกแบบมาเพอปองกนการท าซ าหรอ ควบคมการเขาถงงานอนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดง โดยเทคโนโลยเชนวานไดน ามาใชกบงาน อนมลขสทธหรอสงบนทกการแสดงนนอยางมประสทธภาพ” และค าวา “การหลบเลยงมาตรการทางเทคโนโลย หมายความวา การกระท าดวยประการใด ๆ ทท าให มาตรการทางเทคโนโลยไมเกดผล” ซงพระราชบญญตจะเปนการปรบปรงในดานลขสทธดานเทคโนโลยโดยเฉพาะโดยเปนการเกยวของกบการน าโปรแกรมคอมพวเตอรไปใชงานผานทางอนเทอรเนตซงเปนความเสยงตอการท างานของผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษา รวมทงนกเรยนนกศกษาซงจะตองใชขอมล การแลกเปลยนขอมล หรอท างานดานขอมลและสารสนเทศกบระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษาเปนอยางมาก ดงนน ผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษา รวมทงนกเรยนนกศกษาไมท าความเขาใจค าบญญตใหดเพยงพอ เพอจะไดมการท าการใด ๆ ทเสยงตอขอก าหนดในพระราชบญญตฉบบน

2. พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 เปนกฎหมายทถกบญญตขนเพอสบตอจากพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ทไดวธการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสไว แตในมาตรา 35 ระบวา การท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสของภาครฐจะมผลบงคบใชไดอยางสมบรณกตอเมอไดมการบญญตหลกเกณฑและวธการไวในพระราชกฤษฎกาแลว ดงนน ปจจบนเมอมพระราชกฤษฎกานแลว หนวยงานภาครฐจงอยในสถานะทจะไมสามารถ “ปฏเสธความมผลผกพน และการบงคบใชกฎหมายของขอความใด เพยงเพราะเหตทขอความนนอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส” ได (พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 มาตรา 7) ดวยเหตน องคการทางการศกษา จงจะไมสามารถปฏเสธการรบรเกยวกบการตดตอใดๆ ของนกเรยน ผปกครอง และชมชมไดอกตอไป เพยงเพราะเปนการตดตอทางระบบอเลกทรอนกส องคการทางการศกษา จงมความจ าเปนทจะตองเตรยมความพรอมใหกบตนเอง

3. พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 เปนกฎหมายฉบบใหมทบญญตขนเพมเตมจากพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 ทเคยใชอยในอดตเพอใชควบคม และก ากบการใชเทคโนโลยสารสนเทศซงมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยเฉพาะ แมวา ปจจบนการกระท าความผดตางๆ และบทลงโทษตามกฎหมายฉบบน อาจสามารถเอาผดไดโดยใชกฎหมายฉบบอนๆ

8 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 33 กลาวไววา “การกลาว คด ลอก เลยน หรออางองบางตอนตามสมควร” โดยมการรบรถงความเปน

เจาของลขสทธในงาน เชน การอางองแหลงทมาของงานโดยชดเจน ไมถอเปนการละเมดลขสทธ หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานนนๆ และไมกระทบกระเทอนถงสทธตามกฎหมายของเจาของลขสทธ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



51

เชน กฎหมายอาญา หรอแมกระทงพระราชบญญตลขสทธ ฯลฯ อยแลวกตาม แตในความหมายลก ๆ ของกฎหมายแตละฉบบกแตกตางกน เชน ในเรองความผดทยอมความหรอไมยอมความกนได เปนตน

ภายใตกรอบของพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 และพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 สถานศกษาตาง ๆ ซงมการเชอมระบบคอมพวเตอรเขากบอนเทอรเนตเพอการใชงานหรอไวใหบรการแกบคลากร และนกเรยน นกศกษา จะมสถานะเปน “ผใหบรการ” ซงจะตองมบทบาทหนาทตางๆ ตามทกฎหมายฉบบก าหนดไว โดยไมอาจปฏเสธได เชน จะตองเกบรกษาขอมลจราจรทางคอมพวเตอร ขอมลผใชบรการซงสามารถระบตวบคคลได ยอนหลงไวใหเจาพนกงานตรวจสอบ (ในกรณทมปญหาเกดขน) ไดไมนอยกวา 90 วนถง 1 ป นบจากวนทมขอมลจราจรคอมพวเตอรเกดขน หรอวนทสนสดการใชบรการของผใชบรการรายนน และหากไมสามารถปฏบตได กจะมความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหาแสนบาท ตามพระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 มาตรา 26 เปนตน

พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 ซงผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษาจะตองท าความเขาใจ เพอไมเกดความผดพลาดเกยวกบการท างานดานระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษามอยหลายมาตรา และมหลายมาตราทมความเสยงตอการท างานดานนในองคการทางการศกษา ยกตวอยางเชน

“มาตรา ๑๔ ผใดกระท าความผดทระบไวดงตอไปน ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

(๑) โดยทจรต หรอโดยหลอกลวง น าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรทบดเบอน หรอปลอมไมวาทงหมดหรอบางสวน หรอขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหาย แกประชาชน อนมใชการกระท าความผดฐานหมนประมาทตามประมวลกฎหมายอาญา

(๒) น าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกด ความเสยหายตอการรกษาความมนคงปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคง ในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอโครงสรางพนฐานอนเปนประโยชนสาธารณะของประเทศ หรอกอใหเกด ความตนตระหนกแกประชาชน

(๓) น าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ อนเปนความผดเกยวกบความมนคง แหงราชอาณาจกรหรอความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา

(๔) น าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ ทมลกษณะอนลามกและขอมล คอมพวเตอรนนประชาชนทวไปอาจเขาถงได

(๕) เผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรโดยรอยแลววาเปนขอมลคอมพวเตอรตาม (๑) (๒) (๓) หรอ (๔)

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



52

ถาการกระท าความผดตามวรรคหนง (๑) มไดกระท าตอประชาชน แตเปนการกระท าตอบคคลใด บคคลหนง ผกระท า ผเผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรดงกลาวตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ และใหเปนความผดอนยอมความได”

จากมาตรา 14 ทยกตวอยางน หากมผใดในสถานศกษาเกดความผดพลาดดานเลขบตรประชาชนของนกเรยนหรอนกศกษา ทงโดยตงใจหรอไมกตาม กอาจมความผดตามมาตร 14 (2) ของพระราชบญญตฉบบนทนท ดวยเหตน การท างานดานระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษาจงจะตองท าดวยความรอบครอบและระมดระวงเปนอยางยง

นอกจากน ผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษา รวมถงนกเรยนนกศกษาในฐานะผใชเครองคอมพวเตอรและโปรแกรมคอมพวเตอรบนอนเทอรเนต ควรตองระมดระวงประเดนตาง ๆ ดงตอไปน

1. การคาขายบนอนเทอรเนต โดยการฝากขอมลหรอตวอยางสนคาใน social media หรอชองทางอน ๆ อาจถอเปนสแปม ซงมโทษปรบ 200,000 บาท

2. การเผยแพรหรอสงขอมลทางอนเทอรเนต เชน การสง e-mail หรอ SMS เพอการโฆษณา โดยไมไดรบความยนยอมจากผรบ หรอมวธการใหผรบสามารถปฏเสธขอมลนนได จะถอวาการเผยแพรเปนรปแบบสแปมประเภทหนง ซงมโทษปรบ 200,000 บาท

3. กด Like ใน Facebook หรอ social media อน ๆ สามารถท าไดโดยไมมความผด ยกเวน การกด Like เปนขอความหรอเนอหาเกยวกบสถาบน อาจเสยงเขาขายความผดมาตรา 112 หรอมความผดในฐานะผรวมกระท าความผดได

4. การแชรขอมลทางอนเทอรเนตถอเปนรปแบบในการเผยแพรขอมล หากขอมลทแชรมผลกระทบตอผอน อาจเขาขายความผดตามพระราชบญญตฉบบน โดยเฉพาะอยางยง หากเปนการกระทบตอบคคลท 3

5. การพบหรอเหนขอมลผดกฎหมายอยในระบบคอมพวเตอรของเรา แตไมใชสงทเจาของคอมพวเตอรกระท าเอง สามารถแจงไปยงหนวยงานทรบผดชอบได หากแจงแลวลบขอมลออกเจาของกจะไมมความผดตามกฎหมาย เชน ความเหนในเวบไซตตาง ๆ รวมไปถง Facebook ทใหแสดงความคดเหน หากพบวาการแสดงความเหนผดกฎหมาย เมอแจงไปทหนวยงานทรบผดชอบเพอลบไดทนท เจาของระบบเวบไซตจะไมมความผด

6. ส าหรบเจาหนาททท าหนาทดแลเวบไซต (Webmaster) หรอทปจจบนนยมเรยกงาย ๆ วา แอดมนเพจ (Admin Page) ซงเปดใหมการแสดงความเหนกบผใช เมอพบขอความทผดกฎหมาย เมอลบออกจากพนททตนดแลแลว จะถอเปนผพนผด

8. บคคลทว ๆ ไปไมโพสตขอมลหรอรปภาพลามกอนาจาร ซงท าใหเกดการเผยแพรสประชาชน เพราะอาจมความผดพลาดตามพระราชบญญตฉบบน และฉบบอน ๆ ทเกยวของได

9. การโพสรปภาพทเกยวกบเดก เยาวชน ตองปดบงใบหนา ยกเวน เมอเปนการเชดช ชนชม อยางใหเกยรตตอเดก เยาวชน ผปกครอง และประชาชน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



53

10. การใหขอมลหรอรปภาพของผเสยชวต จะตองไมท าการใด ๆ ใหเกดความเสอมเสยชอเสยง หรอถกดหมน เกลยดชง และญาตของผเสยชวตอาจสามารถฟองรองไดตามกฎหมาย

11. การโพสตขอมลหรอรปภาพ ทงโดยขอความทไมมขอมลจรง หรอรปภาพซงถกตดตอ เพอใหผอนเกดความเสยหาย ถอเปนความผดตามกฎหมายอาญาอยแลว และผถกกลาวหาสามารถเอาผดผโพสตไดตามพระราชบญญตฉบบน ซงมโทษจ าคกไมเกน 3 ป ปรบไมเกน 200,000 บาท

12. การควรกระท าใด ๆ ทถอเปนการละเมดลขสทธของผอน ไมวาขอความ เพลง รปภาพ หรอวดโอ ยกเวนเปนการด าเนนการตามขอยกเวนตามพระราชบญญตลขสทธ เทานน

13. การสงรปภาพในลกษณะการแชรรปภาพของผอน เชน สงรปภาพสวสด อวยพร หรอดอกไมสามารถท าไดโดยไมมความผด หากไมเปนการเอารปภาพเหลานไปใชในเชงพาณชย หรอการหารายได

4. รางพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร พ.ศ. …. เปนกฎหมายดานคอมพวเตอรและสารสนเทศฉบบใหมทประชมสภานตบญญตแหงชาต (สนช.) ผานความเหนชอบเมอวนท 28 กมภาพนธ 2562 เพอรอการประกาศในราชกจจานเบกษาเปนกฎหมายตอไป โดยมเหตผลดงตอไปน

โดยทในปจจบนการใหบรการหรอการประยกตใชเครอขายคอมพวเตอร อนเทอรเนต โครงขายโทรคมนาคม หรอการใหบรการโดยปกตของดาวเทยมมความเสยงจากภยคกคามทางไซเบอรอนอาจกระทบตอความมนคงของรฐ และความสงบเรยบรอยภายในประเทศ ดงนน เพอใหสามารถปองกน หรอรบมอกบภยคกคามทางไซเบอรไดอยางทนทวงทสมควรก าหนดลกษณะของภารกจหรอบรการทมความส าคญเปนโครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศทจะตองมการปองกน รบมอ และลดความเสยงจากภยคกคามทางไซเบอร มใหเกดผลกระทบตอความมนคงในดานตาง ๆ รวมทงใหมหนวยงานเพอรบผดชอบในการด าเนนการประสานการปฏบตงานรวมกนทงภาครฐและเอกชน ไมวาในสถานการณทวไปหรอสถานการณอนเปนภยตอความมนคงอยางรายแรง ตลอดจนก าหนดใหมแผนปฏบตการและมาตรการดานการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรอยางมเอกภาพและตอเนอง อนจะท าใหการปองกนและการรบมอกบภยคกคามทางไซเบอรเปนไปอยางมประสทธภาพ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน

Note. From https://www.matichon.co.th/wp-content/uploads/2018/11/611115_รางพรบการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอ.pdf

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



54

โดยในมาตรา 3 ของรางพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรนไดระบนยามไววาหลายประเดน แตจะยกมาเพยงนยามบางขอทเกยวของซงผบรหารในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาควรร ดงตอไปน

“การรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร” หมายความวา มาตรการหรอการด าเนนการทก าหนดขนปองกน รบมอ และลดความเสยงจากภยคกคามทางไซเบอรทงจากภายในและเพอภายนอกประเทศอนกระทบตอความมนคงของรฐ ความมนคงทางเศรษฐกจ ความมนคงทางทหาร และความสงบเรยบรอยภายในประเทศ

“ภยคกคามทางไซเบอร” หมายความวา การกระท าหรอการด าเนนการใด ๆ โดยมชอบโดยใชคอมพวเตอรหรอระบบคอมพวเตอรหรอโปรแกรมไมพงประสงคโดยมงหมายใหเกดการประทษรายตอระบบคอมพวเตอร ทรพยสนสารสนเทศ และเปนภยนตรายทใกลจะถงทจะกอใหเกดความเสยหายหรอสงผลกระทบตอการท างานของคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร หรอทรพยสนสารสนเทศ

“ไซเบอร” หมายความรวมถง ขอมลและการสอสารทเกดจากการใหบรการหรอการประยกตใชเครอขายคอมพวเตอร ระบบอนเทอรเนต หรอโครงขายโทรคมนาคม รวมทงการใหบรการโดยปกตของดาวเทยมและระบบเครอขายทคลายคลงกน ทเชอมตอกนเปนการทวไป

“หนวยงานของรฐ” หมายความวา ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการ สวนทองถน รฐวสาหกจ องคกรฝายนตบญญต องคกรฝายตลาการ องคกรอสระ องคการมหาชน และหนวยงานอนของรฐ

“ประมวลแนวทางปฏบต” หมายความวา ระเบยบหรอหลกเกณฑทคณะกรรมการก ากบดแลดานความมนคงปลอดภยไซเบอรก าหนด

“เหตการณทเกยวกบความมนคงปลอดภยไซเบอร” หมายความวา เหตการณทเกดจากการกระท าหรอการด าเนนการใด ๆ ทมชอบซงกระท าการผานทางคอมพวเตอรหรอระบบคอมพวเตอร (โดยอาจมลกษณะเปนภยคกคามทางไซเบอรดวยหรอไมกได) ซงอาจเกดความเสยหายหรอผลกระทบตอการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร หรอความมนปลอดภยไซเบอรของคอมพวเตอร ขอมลคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร หรอขอมลอนทเกยวของกบระบบคอมพวเตอร

“มาตรการทใชแกปญหาเพอรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร” หมายความวา การแกไขปญหาความมนคงปลอดภยไซเบอรโดยใชบคลากร กระบวนการ และเทคโนโลยโดยผานคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร โปรแกรมคอมพวเตอร หรอบรการทเกยวกบคอมพวเตอรใดๆ เพอสรางความมนใจและเสรมสรางความมนคงปลอดภยไซเบอรของคอมพวเตอร ขอมลคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร หรอขอมลอนทเกยวของกบระบบคอมพวเตอร

“โครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศ” หมายความวา คอมพวเตอรหรอระบบคอมพวเตอรซงหนวยงานของรฐหรอภาคเอกชนใชในกจการของตนทเกยวของกบการรกษาความมนคงปลอดภยของรฐ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศ หรอโครงสรางพนฐานอนเปนประโยชนสาธารณะ

“หนวยงานโครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศ” หมายความวา หนวยงานของรฐหรอหนวยงานของภาคเอกชน ซงมภารกจหรอใหบรการโครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



55

“หนวยงานควบคมหรอก ากบดแล” หมายความวา หนวยงานของรฐ หนวยงานเอกชน หรอบคคลซงมกฎหมายก าหนดใหมหนาทและอ านาจในการควบคมหรอก ากบดแลการด าเนนการกจการของหนวยงานของรฐหรอหนวยงานโครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศ

“คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรแหงชาต (ดรายละเอยดเพมเตมใน http://library.senate.go.th/document/mSubject/Ext84/

84936_0001.PDF) จากพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรทประกาศลงในราชกจนเบกษาน จะพบวา

บทบาทหนาทผบรหารองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาและผทเกยวของดานการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอรจะตองศกษาประกอบดวยขอก าหนดลกษณะของภยคกคามทางไซเบอร ซงระบไว ๓ ระดบ (ดรายละเอยดเพมเตมใน http://library.senate.go.th/document/mSubject/Ext84/84936_0001.PDF) คอ

(๑) ภยคกคามทางไซเบอรในระดบไมรายแรง หมายถง ภยคกคามทางไซเบอรทมความเสยงอยางมนยส าคญถงระดบทท าใหระบบคอมพวเตอรของหนวยงานโครงสรางพนฐานส าคญของประเทศหรอการใหบรการของรฐดอยประสทธภาพลง

(๒) ภยคกคามทางไซเบอรในระดบรายแรง หมายถง ภยคกคามทมลกษณะการเพมขนอยางมนยส าคญของการโจมตระบบคอมพวเตอร คอมพวเตอร หรอขอมลคอมพวเตอร โดยมงหมายเพอโจมตโครงสรางพนฐานส าคญของประเทศและการโจมตดงกลาวมผลท าใหระบบคอมพวเตอร หรอโครงสรางส าคญทางสารสนเทศทเกยวของกบการใหบรการของโครงสรางพนฐานส าคญของประเทศ ดานความมนคงของรฐ ความสมพนธระหวางประเทศ เศรษฐกจ การสาธรณสข ความปลอดภยสาธารณะ หรอความสงบเรยนรอยของประชาชนไมสามารถท างานหรอใหบรการได

(๓) ภยคกคามทางไซเบอรในระดบวกฤต หมายถง ภยคกคามทางไซเบอรในระดบวกฤตทมลกษณะ ดงตอไปน

เปนภยคกคามทางไซเบอรทเกดจากการโจมตระบบคอมพวเตอร คอมพวเตอร ขอมลคอมพวเตอรในระดบทสงขนกวาภยคกคามทางไซเบอรในระดบรานแรง โดยสงผลกระทบรนแรงตอโครงสรางพนฐานส าคญทางสารสนเทศของประเทศในลกษณะทเปนวงกวาง ท าใหการท างานของหนวยงานของรฐหรอการใหบรการของโครงสรางพนฐานส าคญของประเทศทใหกบประชาชนลมเหลวทงระบบ จนรฐไมสามารถควบคมการท างานสวนกลางของระบบคอมพวเตอรของรฐได หรอการใชมาตรการเยยวยาตามปกตแกไขภยคกคามไมสามารถแกไขไดและมความเสยงทจะลกลามไปยงโครงสรางพนฐานส าคญอน ๆ ของประเทศ ซงอาจมผลท าใหบคคลจ านวนมากเสยชวตหรอระบบคอมพวเตอร คอมพวเตอร ขอมลคอมพวเตอรจ านวนมากถกท าลายเปนวงกวางในระดบประเทศ

เปนภยคกคามทางไซเบอรอนกระทบหรออาจกระทบตอความสงบเรยนรอยของประชาชนหรอเปนภยตอความมนคงของรฐหรออาจท าใหประเทศหรอสวนใดสวนหนงของประเทศตกอยในภาวะคบขนหรอมการกระท าความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา การบหรอการสงคราม ซงจ าเปนตองมมาตรการเรงดวนเพอรกษาไวซงการปกครองระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทางเปนประมขตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยเอกราชและบรณภาพแหงอาณาเขต ผลประโยชนของชาต การปฏบตตามกฎหมาย ความปลอดภย

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



56

ของประชาชน การด ารงชวตโดยปกตสขของประชาชน การคมครองสทธเสรภาพ ความสงบเรยบรอยหรอประโยชนสวนรวม หรอการปองปดหรอแกไขเยยวยาความเสยหายจากภยพบตสาธรณะอนมมาอยางฉกเฉนและรายแรง อยางไรกตาม เนองจากพระราชบญญตฉบบนเปนกฎหมายใหมของประเทศไทย ดงนน ยงอาจมเนอหาในหลายประเดนทผบรหารองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาและผทเกยวของจ าเปนจะตองศกษาและพจารณาใหชดเจน เพราะภายใตบทบาทหนาทของผบรหาร คร บลคากรทางการศกษา รวมถงนกเรยนนกศกษา และผปกครองซงทกคนหรอเกอบทกคนใชคอมพวเตอรหรอระบบคอมพวเตอรในชวตประจ าวน ซงอาจมผลตอภยคกคามหรอการกระท าดานนโดยรเทาไมถงการ กลาวโดยสรป ภยทเกดจากการใชเทคโนโลยสารสนเทศทสงผลท าใหเกดความเสยหายตอระบบขอมลทเกบรกษาไวดวยเทคโนโลยสารสนเทศ ไดแก ภยจากไวรสคอมพวเตอร ภยจากสปายแวรและแอดแวร ภยจากสแปมเมล และภยจากการฟชชง ซงภยเหลานสามารถปองกนไดดวยการตดตงและใชงานไฟเออรวอลล การหมนอพเดทระบบปฏบตการและโปรแกรมทใชงาน การตดตงโปรแกรมปองกนไวรบและสปายแวรและอพเดทอยางสม าเสมอ และการจดท าขอมลส ารองไวภายนอกจงสงจ าเปน สวนกฎหมายเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศทผบรหารองคการทางการศกษาควรรมอยางนอย 4 ฉบบ คอ พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2560 และรางพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร พ.ศ. ...


หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



57

ตอนท 12.4

แนวทางการประยกตระบบสารสนเทศในองคการทางการศกษา


หวเรอง เรองท 12.4.1 แนวทางการประยกตขอมลขนาดใหญในองคการทางการศกษา เรองท 12.4.2 แนวทางการประยกตปญญาประดษฐในองคการทางการศกษา แนวคด 1. ขอมลขนาดใหญ หมายถงชดของขอมลทมขนาดใหญมาก ๆ และมความสลบซบซอน โดยเปนการ

รวบรวมขอมลทกอยาง ทกสง ทกเรอง และทกประเภททมอยในองคการซงมาจากทงจากแหลงขอมลภายในและภายนอก การเปนขอมลขนาดใหญทดควรประกอบดวยคณลกษณะ 5 ลกษณะ คอ 1) ตองมปรมาณและขนาดของขอมลใหญมาก ๆ 2) ตองมความหลายหลายของขอมล 3) ตองมการเปลยนแปลงของขอมลทรวดเรว 4) ตองเปนขอมลทมความจรง และ 5) ตองเปนขอมลทมคณคา ประโยชนของขอมลขนาดใหญตอองคการทางการศกษาและสถานศกษา เชน ชวยใหเขาใจพฤตกรรมของผเรยน ชวยใหคาดการณแนวโนมทจะเกดขนในอนาคต และชวยใหรบมอกบปญหาทจะเกดขนในอนาคตได การพฒนา ขอมลขนาดใหญภายในองคการทางการศกษาประกอบดวย 3 ขนตอนส าคญ คอ การรวบรวมขอมล การจดการขอมล และการวเคราะหขอมล

2. ปญญาประดษฐ เปนการประยกตความรดานวทยาการคอมพวเตอร และวศวกรรมคอมพวเตอร เพอท าใหระบบคอมพวเตอรสามารถคด ฉลาด หรอเรยนรไดเชนเดยวกบการท างานของสมองมนษยโดยการใชขอมลและความรตาง ๆ ทมอยรอบบรบทของเรา ปญญาประดษฐสามารถแบงแยกการศกษาไดหลายดาน ไดแก ระบบผเชยวชาญ ระบบการเรยนร ภาษาธรรมชาต หนยนต ระบบการมองเหน เครอขายเสนประสาท และการประยกตดานอน ๆ ทเกยวของ สวนประกอบ 3 สวนทส าคญของปญญาประดษฐ ประกอบดวย 1) ระบบคอมพวเตอร ซงท าหนาเปนเสมอนสมองเทยม 2) อนเทอรเนต และ 3) ขอมลและความรดานตาง ๆ ทเกยวของ การจ าแนกความสามารถและสตปญญาของปญญาประดษฐไวเปน 3 ระดบ คอ 1) ความสามารถและสตปญญาแบบแคบ 2) ความสามารถและสตปญญาแบบแขงแกรง และ 3) ความสามารถและสตปญญาแบบความรชนสง องคการทางการศกษาสามารถใชปญญาประดษฐในการท างานไดหลายแนวทาง เชน เพอการวเคราะหขอมลทมความซบซอนไดแมนย ามากกวา เพอการเปดโอกาสในการสรางสรรคดานการบรหาร การบรการและความประทบใจใหบคลากรในองคการทางการศกษาไดมากกวาขน และเพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจดานการเรยนการสอนไดดขน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



58

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 12.4 แลว นกศกษาสามารถ 1. ระบแนวทางการประยกตขอมลขนาดใหญในองคการทางการศกษาได 2. ระบแนวทางการประยกตปญญาประดษฐในองคการทางการศกษาได

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



59

เรองท 12.4.1 แนวทางการประยกตขอมลขนาดใหญในองคการทางการศกษา

ในยคดจทลภายใตวสยทศนเชงนโยบายของรฐบาลวา ไทยแลนด 4.0 (Thailand 4.0) พบวา ประเทศไทยยงตดอยกบระบบเศรษฐกจทเรยกวา “ท ามาก ไดนอย” คอมการผลตสนคาประเภทโภคภณฑเปนหลก ในขณะททวโลกสวนใหญก าลงการขบเคลอนระบบเศรษกจไปการผลตสนคาเชงนวตกรรมโดยมขอมลตาง ๆ ซงพฒนาขนในรปของระบบสารสนเทศ โดยผท างานสวนใหญมการท างานทพงพงขอมลในการตดสนใจดานตาง ๆ ใชกระบวนการคดการท างานของคนทวไปในองคการเปนหลกบนพนฐานของการรวบรวมขอมล ประมวลผล เพอประกอบการคดและการตดสนใจในทกสงทกอยาง อยางไรกตาม ดวยเหตทขอมลในปจจบนมอยเปนจ านวนมาก โดยกระจดกระจายอยทวไป ค าถามทส าคญจงอยทเรา ผท างานจะสามารถเขาถงขอมลมหาศาลเหลานนและใชขอมลเหลานนใหเปนประโยชนไดอยางไร จากค าถามดงกลาวจงท าใหนกวชาการดานสารสนเทศหนมาใหความสนใจกบการมขอมลขนาดใหญมากๆ หรอเรยกวา บกดาตา (Big data) ทใชเปนพนฐานหลกของระบบสารสนเทศเพอการบรหารจงกลายเปนกระแสสงคมในปจจบน และเปนแนวการปฏบตทางการบรหารการศกษาในองคการสถานศกษาในปจจบน

ความหมายของขอมลขนาดใหญ ค าวา “ขอมลขนาดใหญ” ตรงกบค าในภาษาองกฤษวา Big data หมายถงชดของขอมลทมขนาดใหญมาก ๆ

และมความสลบซบซอน โดยเปนการรวบรวมขอมลทกอยาง ทกสง ทกเรอง และทกประเภททมอยในองคการซงมาจากทงจากแหลงขอมลภายในและภายนอก เพอมาใชเปนพนฐานในการประมวลผลในรปแบบตาง ๆ ทงทางพฤตกรรมของบคคล รปภาพและเสยง การบนทกขอความ หรอแมแตเครองวดความไวหรอเซนเซอร (sensors) ของขอมลตาง ๆ เชน อณหภม ฝนในอากาศ ความดงของเสยง หรอแมกระทงขอมลดานภมศาสตร เปนตน เพอเปลยนใหเปนขอมลหรอสารสนเทศดวยระบบสารสนเทศขององคการตอไป (Big data, n.d., para 1; Good Factory Team, 2016)

จากความหมายของ Big data ขางตนน นกวชาการดานคอมพวเตอรและระบบสารสนเทศ (Big data, n.d., para 3; Good Factory Team, 2016) โดยอาศยความรพนฐานดานสถตระบวา การเปน Big data ทดควรประกอบดวยคณลกษณะ 5 ลกษณะคอ

1. ตองมปรมาณ (volume) และขนาด (size) ของขอมลใหญมาก ๆ และยงมากกจะยงดเพอใหสามารถรวบรวมและเกบรกษาขอมลใหไดจ านวนมาก ๆ โดยปรมาณและขนาดของขอมลจ านวนมาก ๆ นจะชวยสามารถระบถงคณภาพและศกยภาพของขอมลทมอยในองคการได ดงนน โอกาสทจะไดมาของขอมลจงอาจเปนไดทงในแบบ offline หรอ online และจากแหลงภายในและภายนอกองคการ

2. ตองมความหลายหลายของขอมล (variety) จากทงประเภทและธรรมชาตของขอมล เนองจากความหลากหลายของขอมลทงทเปนแบบมโครงสรางและไมมโครงสราง และมหรอไมมแบบแผน (pattern) ซงจะชวยใหสามารถเปรยบเทยบ วเคราะห และสงเคราะหขอมลไดกวางขวางมากขน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



60

3. ตองมการเปลยนแปลงของขอมลทรวดเรว (velocity) เนองจากขอมลทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาอยางรวดเรว หรอทเรยกงาย ๆ วา แบบ real-time มกเปนขอมลทมความนาสนใจและสามารถน าไปใชประโยชนเพอการเปรยบเทยบการเปลยนแปลงในองคการไดมาก ดงนน การใช Big data จงเหมาะส าหรบขอมลทมความถสงดานการเปลยนแปลงของขอมล และจะชวยใหเกดการสราง (generate) ขอมลใหม ๆ ในระบบการท างานภายในองคการ

4. ตองเปนขอมลทมความจรง (veracity) เนองจากขอมลทเปนความจรง (fact) เทานนทจะเปนประโยชนตอการท างาน ดวยลกษณะของ Big data การน าเขาซงขอมลมความไมชดเจน (uncleaned) หรอไมนายอมรบ (untrusted) อาจสงผลท าใหขอมลทถกน าไปใชเกดความเสยหาย หรอนยหนงกคอเปน Big data ทไรคาหรอไมมประโยชน ดงค ากลาวทวา Garbage in, Garbage out หรอ GIGO นนเอง

5. ตองเปนขอมลทมคณคา (value) เนองจากในความจรงแลวขอมลในองคการอาจเปนขอมลทมและไมมคณคาตอองคการกเปนได อยางไรกตาม หลงจากการประมวลผลแลวขอมลหลายอยางอาจมคณคาตาง ๆ มากมาย ทงทางดานสถต เหตการณทเกดขนในอดต ความเกยวของหรอส าคญกบอนาคต หรอแมกระทงการพฒนาเปนสมมตฐานในการท างาน ดงนน คณคาของขอมลจงอาจเกดจากการใชความรทางสถต หรอการวจยเขาท างานนนเอง

ภาพท 12.19 คณลกษณะ 5 ลกษณะของขอมลขนาดใหญ Note: From http://luizricardo.org/wordpress/wp-content/upload-files/2014/05/Big-Data-5V.gif, with

CC licensing

ประโยชนของขอมลขนาดใหญในองคการทางการศกษา

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pt_BR

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



61

โดยอาศยความรดาน Big data ขององคการหรอหนวยงานทงภาคธรกจและภาคเอกชน จะพบวา การประยกต Big Data มาชวยสนบสนนการบรหาร การจดการ การจดท ามาตรฐานขอมล และวเคราะหขอมลดานตาง ๆ จะชวยสงผลใหองคการสามารถปฏบตงานกบขอมลเพมมากขนเรอย ๆ โดยขอมลในอดตทมการจดเกบยอนหลง จะสามารถสงผลใหเกดเปนความรและแนวโนมขอมลอนาคตไดอยางตอเนอง ซงการเขาใจถงรปแบบของขอมลใน Big data ในอดต (understand past) สามารถตดตามสถานการณในปจจบน (monitor present) และการคาดการณอนาคต (forecast future) ของความเปนไปขอมลเพอใชน าการท างานตอไป (กนกพรรณ ช านาญกจ, 2561)

ไมวาจะเปนธรกจประเภทใดตางกตองการขอมลเกยวกบลกคาหรอนกเรยนนกศกษาของตวเองหรอขอมลอน ๆ ทมผลตอองคการทงนน ซงขอมลตาง ๆ เหลานจะสามารถปรากฎอยในสงทเรยกวา Big Data นนเอง เพยงแตวาขอมลในอดตทเกดขน โดยเฉพาะอยางยง ในองคการทางการศกษาและสถานศกษาทผานมามกถกสะสมกนอยในรปแบบของกองเอกสารจ านวนมโหฬาร ซงบางสวนดวยความไมเทาไมถงการกอาจท าลายทงไป หรอบางสวนไดเกบไวในอปกรณเกบรกษาขอมล (storage) เชน ฮารดดสก แฟลชไดรฟ เปนตน หรอบางสวนกถกลบทงเชนเดยวกนไปตามแนวคดเดมทเรยกวา การรไซเคล (recycle) ไปอยางนาเสยดาย แตหากขอมลขององคการยงคงอยในกองเอกสารหรออปกรณเกบรกษาขอมลยงคงอย แมบางอยางกอาจสามารถหยบเอามาใชไดบาง หรอบางอยางอาจไมสามารถน าไปใชไมได ซงจะเปนหนาทของผบรหารในองคกรจะตองศกษา ท าความเขาใจ ใหความส าคญของขอมลในองคการ และก าหนดเปนมาตรฐานใหมเพอใหบคลากรทกกลมรจกคณคาของการมขอมลและสะสมขอมลเพอการน าขอมลในองคการไปท าการประมวลผล การวเคราะห การสงเคราะห และการสรปขอมลผลออกมาเพอใหไดสงทองคกรตองการ ซงประโยชนของ Big data ตอองคการทางการศกษาและสถานศกษามมากมาย ยกตวอยางเชน

1. ชวยใหองคกรหรอสถานศกษาเขาใจพฤตกรรมของนกเรยนนกศกษา โดยจะสามารถทราบไดวานกเรยนนกศกษามพฤตกรรมการเรยนการสอนอยางไร มประเดนหรอปจจยใดบางทท าใหนกเรยนนกศกษาตดสนใจสนใจเรยนในชนเรยนหรอความตองการของนกเรยนนกศกษาทมตอสถานศกษาหรอองคการทางการศกษา รวมไปถงแนวโนมในของการสอบผานหรอไม เปนตน

2. ชวยใหองคกรหรอสถานศกษาสามารถคาดการณแนวโนม (trend) ทจะเกดขนในอนาคต เนองจากการม Big Data ในองคการหรอสถานศกษาจะสงผลมขอมลทเพมขนอยางรวดเรว ดงนน ความคด ความสนใจ หรอกระแสตาง ๆ ทเกดขนในเวลานน รวมไปถงกระแสบางอยางทกอตวอยางเงยบ ๆ กอยในนนดวย ดงนนการวเคราะห Big Data จงจะชวยใหองคกรหรอสถานศกษาสามารรถจบกระแสและกลายเปนผบรหารทเขาใจแนวโนมทเกดขนในองคการหรอสถานศกษาในอนาคตได

3. ชวยใหองคกรรบมอกบปญหาทจะเกดขนในอนาคตได นอกจากแนวโนมในองคการหรอสถานศกษาแลว การวเคราะห Big Data สามารถท าใหองคกรหรอสถานศกษายงสามารถน าไปสประเดนปญหาและการปรบตวขององคการหรอสถานศกษาได ท าใหผบรหารสามารถปรบเปลยนนโยบายการบรหาร การปรบรปแบบการบรหาร รวมไปถงยทธศาสตรขององคกรหรอสถานศกษาได โดยอาศยผลการวเคราะห สงเคราะห หรอเปรยบเทยบขอมลใน Big data

การประยกตขอมลขนาดใหญในองคการทางการศกษา

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



62

การท างานกบ Big data ถอเปนประเดนคอนขางใหมในองคการทางการศกษา เนองจากองคการหรอสถานศกษาสวนใหญมกไมเชอวาจะมขอมลจ านวนมากมายในองคการหรอสถานศกษา แนวคดของการใชประโยชนจาก Big data จงไมเกดขนนอย อยางไรกตาม ส าหรบการท างานในองคการธรกจสมยใหม Big data มกถกใชเปนเครองมอในการแสดงหาขอมลเชงลกใหม ๆ เพอเปดโอกาสและรปแบบธรกจใหม ๆ ดงนน โดยอาศยโอกาสและรปแบบการท างานใหม ๆ ในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาโดยไมจ าเปนตองเพมงานมากเกนไป หรอบางโอกาสอาจเปนการชวยลดการท างานภายในองคการทางการศกษาลง

อยางไรกตาม การพฒนา Big data ภายในแตละสถานศกษาอาจมขอมลไมเพยงพอตอการประมวลผล เนองจากในสถานศกษาหนง ๆ อาจมขอมลอยจ ากด การท างานดาน Big data ในลกษณะกลมสถานศกษาหรอวทยาเขตซงนาจะมความเหมาะสมมากกวาองคการหรอสถานศกษาแตละแหง โดยกลมสถานศกษาหรอวทยาเขตสามารถเรมตนใชงานประกอบดวย 3 ขนตอนส าคญ (ณฏฐา กาญจนขนด, 2018) ดงน

การรวบรวมขอมล (data collecting) การรวบรวมขอมลของ Big data ถอเปนขนตอนแรกของการสราง Big data โดยเปนการรวบรวมขอมลในทก

เรอง ทกแหลง และทกประเดนภายในสถานศกษาโดยอาจท าการเกบ บนทก และรกษาขอมลเหลานไวในอปกรณเกบรกษาขอมลสมยใหมเพอโอกาสในการการใชงานขอมลทหลากหลายและแตกตางกนโดยอาศยเทคโนโลยการบนทกและรวบรวมขอมลซงเปนกลไกและเทคโนโลยแบบดงเดมดานคอมพวเตอร คอการสกดขอมล (extract) ปรบเปลยนขอมล (transform) และการเรยกคนขอมล (load) หรอทเรยกสน ๆ วา ETL (Extract, transform, load, n.d., para 1)

การพฒนา Big data เพอใหเกดประโยชนอยางแทจรงในสถานศกษาอาจตองการเทคนค วธการ และเทคโนโลยใหมในการรวบรวมขอมลขนาดใหญมาก ๆ เพอมารวบรวมเปนขอมลขนาดใหญเพอใชในการประมวลผล การจดรปแบบของขอมลใหเหมาะส าหรบการใชในการวเคราะหหรอสงเคราะหขอมลตามวตถประสงคของประเภทหรอลกษณะของขอมล ดงนน การพฒนา Big data ภายในสถานศกษาอาจไมเพยงพอ เนองจากในสถานศกษาหนง ๆ อาจมขอมลอยจ ากด การท างานดาน Big data ในลกษณะกลม หรอวทยาเขตจงนาจะมความเหมาะสมมากกวา

การจดการขอมล (data managing) การจดการขอมลเพอพฒนาระบบ Big data มความจ าจะตองมสถานทเพอจดเกบขอมลขนาดใหญ ในระบบ

Big data ขนาดใหญนอาจมการจดเกบขอมลโดยใชเครองมอปกต เชน การมเครองคอมพวเตอรและฮารดดสกขนาดใหญจ านวนมาก ๆ หรอทเรยกในชอทางเทคนควา เปนแบบ on premises กลาวคอ เปน Big data ทมการพฒนาขนเองโดยองคการทางการศกษาขนาดใหญ เชน ในส านกศกษาธการจงหวด อ าเภอ หรอส านกงานเขตการศกษาตาง ๆ หรอแมกระทงการรวมกลมในสถานศกษหรอวทยาเขต ซงมนกวชาการคอมพวเตอรท างานอย โดยในองคการเหลานกจะมทงอปกรณ เครองมอ เครองคอมพวเตอร ระบบเครอขาย และซอฟตแวรซงเปนขององคการเองหรอ เปนแบบ cloud ซงอาจเปนการท าสญญากบองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาเพอมรบผดชอบงานทางดานนเพอเพมความตองการหรอความสะดวกในการใชงานและไมจ าเปนตองมนกวชาการคอมพวเตอรขององคการ อยางไรกตาม บางครงกมความจ าเปนทตองจดเกบขอมลขององคการหรอสถานศกษาไวใกลกบแหลงของขอมล หรอขอมลบางสวนอาจตองการความยดหยนสงและไมตองการบรหารจดการขอมลดวยองคการหรอสถานศกษาเอง การใช Big data แบบ Cloud จง

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



63

เปนทนยมกนเปนอยางมาก อนง ผบรหารในองคการหรอสถานศกษาและผทเกยวของจ าเปนจะตองพจารณาสญญากบหนวยงาน Big data ใหชดเจน และจะตองประเมนผลตามทระบไวในสญญาใหถกตองอยเสนอเพอไมใหเกดปญหาใด ๆ ขนในขณะใชงาน

ภาพท 12.20 ระบบคอมพวเตอรและฮารดดสกขนาดใหญทใชเปนพนฐานของ Big data ใน Corning Optical

Communications Note: From Data Center, Corning Optical Communications. Retrieved from https://www.dotmagazine.online/issues/innovation-in-digital-commerce/what-can-blockchain-do/blockchain-the-cloud-transforming-data-center-architecture-for-tomorrow

การวเคราะหขอมล (data analyzing) การลงทนพฒนา Big data ในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาจะมประโยชนหรอคมคาเพยงใดจะเปน

ประเดนสดทายของการพฒนา Big data ขององคการทางการศกษาหรอสถานศกษานน ๆ โดยผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษาขององคการหรอสถานศกษาจะตองมการวเคราะหขอมลทบนทกและเกบรกษาไวอยางถกตองและเหมาะสม การวเคราะหและสงเคราะหขอมลเพอใหเกดความกระจางและชดเจนในชดของขอมลทองคการหรอสถานศกษามอยและตรงกบวตถประสงคของการใชงานหรอไม โดยการอาศยแนวความรตาง ๆ รวมถงความรดานการวจยซงผบรหาร คร และบคลากรทางการศกษาทไดเลาเรยนมา การส ารวจขอมลเพอบนทกไวใน Big data จะชวยท าใหผบรหาร คร และบคลากรสามารถคนพบขอมลและสงใหมมากมาย การแลกเปลยนหรอทนยมเรยกวา การแชร สงท

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



64

คนพบใหมๆตอคนอน สรางรปแบบจ าลองขอมล ดวยการเรยนรของเครองจกรและปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence: AI) และน าขอมลเหลานนไปใชงาน

กลาวโดยสรป ขอมลขนาดใหญ หมายถงชดของขอมลทมขนาดใหญมาก ๆ และมความสลบซบซอน โดยเปนการรวบรวมขอมลทกอยาง ทกสง ทกเรอง และทกประเภททมอยในองคการซงมาจากทงจากแหลงขอมลภายในและภายนอก โดยขอมลขนาดใหญทดควรประกอบ 5 ลกษณะ คอ 1) ตองมปรมาณและขนาดของขอมลใหญมาก ๆ 2) ตองมความหลายหลายของขอมล 3) ตองมการเปลยนแปลงของขอมลทรวดเรว 4) ตองเปนขอมลทมความจรง และ 5) ตองเปนขอมลทมคณคา ประโยชนของขอมลขนาดใหญตอองคการทางการศกษาและสถานศกษา เชน ชวยใหเขาใจพฤตกรรมของผเรยน ชวยใหคาดการณแนวโนมทจะเกดขนในอนาคต และชวยใหรบมอกบปญหาทจะเกดขนในอนาคตได โดยการพฒนาขอมลขนาดใหญภายในองคการทางการศกษาจะประกอบดวย 3 ขนตอนส าคญ คอ การรวบรวมขอมล การจดการขอมล และการวเคราะหขอมล

เรองท 12.4.2 แนวทางการประยกตปญญาประดษฐในองคการทางการศกษา

ปจจบน ปญญาประดษฐถกน ามาประยกตในชวตประจ าของคนทกคนมากมาย โดยเปนเทคโนโลยทพฒนาตอมาจาก Big data ในปจจบนทคนสวนใหญอาจไมทราบ หลายอยางทผบรหาร ครใหญ คร และบคลากรในองคการทางการศกษารวมทงบคคลทวไปในสงคมมการใชงานปญญาประดษฐในเกอบทกเรองของสงคม ปญญาประดษฐไดถกน ามาท างานแทนแรงงานคนมากมาย แมจะไมใชการทดแทนการท างานของแรงงานคนทงหมด แตงานสวนใหญทมลกษณะเปนงานประจ า (routine) ในองคการจะถกแทนทดวยปญญาประดษฐทเหมาะทสด การควบคมการท างานภายใตกฎเกณฑตาง ๆ การท างานดานคณตศาสตรบวกลบคณหาร หรอการท างานทมกท าซ า ๆ กนจะเปนงานปญญาประดษฐน าไปใชแทนแรงงานคนในอนาคตทงสน อยางไรกตาม การประยกตปญญาประดษฐมาท างานในองคการทางการศกษามใหพบเหนนอยมาก หรออาจเรยกไดวา แทบไมมเลย แมจะเปนประเดนทมโอกาสในการใชสงมากเรองหนง ดงนน ความร ความเขาใจ และการประยกตปญญาประดษฐจงเปนเรองผบรหาร คร และบคลากรในองคการทางการศกษาจะตองศกษา ท าความเขาใจ และน าไปพฒนานวตกรรมการบรหารในองคการทางการศกษาตอไป

ความหมายของปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence, AI)

ปญญาประดษฐ เปนการประยกตความรดานวทยาการคอมพวเตอร และวศวกรรมคอมพวเตอร เพอท าใหระบบคอมพวเตอรสามารถคด ฉลาด หรอเรยนรไดเชนเดยวกบการท างานของสมองมนษยโดยการใชขอมลและความรตาง ๆ ทมอยรอบบรบทของเรา โดยเปนความฉลาดหรอปญญาทนกวชาการรวมกนประดษฐขนเพอใหเครองจกรหรอคอมพวเตอรความสามารถคด วเคราะห และท างานไดเชนเดยวกบการคด วเคราะห และท างานในสมองมนษย ดงนน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



65

ปญญาประดษฐจงเปนทงหลกการ ทฤษฎ และการพฒนาการของระบบคอมพวเตอรเพอใหสามารถคดไดเชนทสมองคนท างานนนเอง (Oxford University Press, 2019) ดวยเหตน ปญญาประดษฐจงเปนเสมอนเครองมอทสามารถเรยนรเกยวกบกระบวนการการคด การแสดงผล การใหเหตผล การปรบตว การอนมาน และการท างานของสมองนนเอง การศกษาความรดานปญญาประดษฐจงเปนการรวบรวมความรของศาสตรตาง ๆ เชน คณตศาสตร ตรรกศาสตร จตวทยา ปรชญา เคม ฟสกส ชววทยา ฯลฯ และยงอาศยแนวคดหลาย ๆ เรองมาปรบปรงเพมเตมจากศาสตรอน ๆ เชน การเรยนรของอปกรณหรอเครองคอมพวเตอร ทงดานฮารดแวรและซอฟตแวร เทคนคการอปนย (induction) ซงหมายถงการแสดงเหตผลจากสวนยอยไปหาสวนใหญ เปนการรวบรวมความจรงจากพนทตาง ๆ แลวสรปเปนทฤษฎ การอางเหตผลโดยอาศยหลกฐานจากประสบการณ และเครอขายประสาทเทยมกเปนการเรยนแบบแนวคดของการท างานของสมองของมนษยมาใชในการแกปญหาการแบงประเภทของขอมล และแกปญหาอน ๆ ทางสถต เชน การวเคราะหความถดถอยหรอ การปรบเสนโคงเปนพนฐานการพฒนา ปญญาประดษฐ มการแบงแยกการศกษาออกเปนหลายดานมากมาย ไดแก ระบบผเชยวชาญ (expert systems) ระบบการเรยนร (learning systems) ภาษาธรรมชาต (natural languages) หนยนต (robotics) ระบบการมองเหน (vision systems) เครอขายเสนประสาท (neural networks) และการประยกตดานอน ๆ ทเกยวของ ซงการศกษาเหลานถกน าไปประยกตใชใหเปนประโยชนเพอการท างานมากมาย (Stair & Reynolds, 2010, pp. 450-456)

ภาพท 12.21 สาขาวชาของปญญาประดษฐ

ปญญาประดษฐ

ระบบผเชยวชาญ

ระบบการเรยนร

ภาษาธรรมชาต

หนยนตระบบการมองเหน

เครอขายเสนประสาท

การประยกตดานอน ๆ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



66

Note. Adapted from “Principles of Information Systems,” by R. M. Stair, and G. W. Reynolds, 2010, p. 451. อยางไรกตาม แมจะมการแบงการศกษาดานปญญาประดษฐยอยเปนดาน ๆ ดงภาพท 12.x แตในความเปนจรง การใชประโยชนจากปญญาประดษฐจ าเปนตองใชความรยอยควบคกนเสมอ ดงเชน เมอตนป พ.ศ. 2562 ส านกขาวซนหวของจนไดเปดตว ผประกาศขาวหญง AI คนแรกของโลก ทแทบจะแยกไมออกวาไมใชคนจรงๆ หลงเคยเปดตวผประกาศขาว AI คนแรก ซงผประกาศขาวหญงนแทจรงเปนเพยงหนยนตซงท างานควบคไปกบความรดานภาษาธรรมชาต ระบบการมองเหน อนเทอรเนต ขอมลและความร ความฉลาดจาก Big data ฯลฯ นนเอง องคประกอบของปญญาประดษฐในองคการทางการศกษา

ปญญาประดษฐ ประกอบไปดวยสวนประกอบ 3 สวนส าคญ (Priyadarshini, 2019) คอ 1. ระบบคอมพวเตอร ซงท าหนาเปนเสมอนสมองเทยม แบงยอยออกเปน 2 สวนยอย คอ

1.1. ฮารดแวร ซงเปนตวสมอง 1.2. ซอฟตแวร ซงใชเพอการคด การวเคราะห และวธท างานภายในสมองดวยการเขยนขนตอนวธ หรอ

กระบวนการแกปญหา (algorithm) ดานซอฟตแวร 2. อนเทอรเนต ซงท าหนาทเปนเครอขายประสาทเทยม ซงคอระบบเครอขายคอมพวเตอร 3. ขอมล และความรดานตาง ๆ ทเกยวของ เชน ความรดานคณตศาสตร ตรรกศาสตร จตวทยา ปรชญา ฯลฯ

ซงขอมลและความรเหลานจะถกเกบรวบรวมไวในรปแบบของ Big data

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



67

ภาพท 12.22 แนวโนมตาง ๆ ในการน าปญญาประดษฐไปใชในองคการธรกจ

Note. Adapted by Lydia Priyadarshini, 2019, from https://blog.payumoney.com/artificial-intelligence-in-business/ จากภาพท 12.x จะเหนไดวา การน าปญญาประดษฐไปใชในองคการธรกจ สามารถชวยใหองคการธรกจมการท างานไดดขน เชน

o ดานการตลาด ปญญาประดษฐสามารถชวยธรกจใหก าหนดเปาหมายดานการตลาดไดอยางถกตอง o ดานพยากรณ ปญญาประดษฐสามารถชวยธรกจพยากรณการขายทตรงตามการขายสนคา o ดานการจ าแนกประเภท ปญญาประดษฐสามารถชวยธรกจจ าแนกประเภทของลกคาไดเปนรายบคคล o ดานการดแลลกคา ปญญาประดษฐสามารถชวยใหธรกจตดตอและดแลลกคาไดเปนรายบคคลในเวลา

เดยวกน o ดานการฝกอบรมพนกงานขาย ปญญาประดษฐสามารถชวยธรกจฝกอบรมพนกงานขายโดยใช

ปญญาประดษฐเขาชวยในการฝกอบรม o ดานการพฒนาสนคา ปญญาประดษฐสามารถชวยธรกจพฒนาสนคาไดตรงกบความตองการของ

ลกคาโดยใชเวลาการพฒนาลดลง

ก าหนดเปาหมาย ทางการตลาด

พยากรณการขายทไมผดพลาด

จ าแนกประเภท ของลกคาทดกวา

ดแลลกคา เปนรายบคคล

อบรมพนกงานขาย แบบมออาชพ

พฒนาสนคา ทถกตอง

เพมศกยภาพ ของผน าทวไป

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



68

o ดานการเพมศกยภาพของผน า ปญญาประดษฐสามารถชวยธรกจเพมศกยภาพของผน าทวไปของระบบได

ซงการประยกตปญญาประดษฐในองคการธรกจเหลาน มกเชอมโยงกบการม Big data และ ระบบอนเทอรเนตในสรรพสง (Internet of Things, IoT) ดวยเสมอ

ระดบของปญญาประดษฐ

นกคอมพวเตอร (Athiwat, 2018; Jajal, 2018) ไดมการแบงหรอจ าแนกความสามารถและสตปญญาในปญญาประดษฐไวหลายแบบ ตามคณลกษณะของปญญาประดษฐ ซงการแบงความสามารถและสตปญญาในปญญาประดษฐทจ าแนกโดยอาศยระดบความเขาใจงายและใชกนอยางแพรหลายเปน 3 ระดบ ดงน

1) ความสามารถและสตปญญาแบบแคบ (Artificial Narrow Intelligence, ANI) หรออาจจะเรยกวา ปญญาประดษฐแบบออน (Weak AI) ซงเปนระดบความสามารถและสตปญญาซงสามารถในการท างานไดในเรองแคบ ๆ หรออยในวงจ ากดเพยงเรองใดเรองหนง เชน ในป 1997 IBM สรางคอมพวเตอรเครองแรกทสามารถเอาชนะแชมปหมากรกได หรอในปจจบน Google สามารถสรางรถยนตไรคนขบได หรอการสงงานดวย SIRI ของแอปเปลสามารถสอสารพดคยกบคนได ซงสงเหลานเปนเพยงความสามารถเบองตน ปญญาประดษฐเหลานจะไมมความสามารถและสตปญญาซงคดไดเอง แตตองอาศยสตปญญาของคนใหความชวยเหลอ เชน การสงการตาง ๆ ฯลฯ

2) ความสามารถและสตปญญาแบบแขงแกรง (Artificial General Intelligence, AGI) หรออาจเรยกวา ปญญาประดษฐแบบแขงแกรง (Strong AI) เปนปญญาประดษฐทมความสามารถและสตปญญาเทยบเทาสมองมนษย ปญญาประดษฐเหลานจงสามารถท างานไดเทยบเทากบมนษย Gottfredson (1998) อธบายวา AGI ในระดบนเปนความสามารถทวไปดานจตใจ ความรนกคดมากกวาดานอน ๆ จตใจและความรสกนกคดนจะเกยวของกบความสามารถดานการเรยนร การวางแผน การแกปญหา การรจกคดในเชงนามธรรม และมสามารถทางการคดเรองทมความสลบซบซอน เรยนรทรวดเรว และเรยนรจากประสบการณ โดยปญญาประดษฐในระดบ AGI จะสามารถท างานตาง ๆ อยางงายดายคลายมนษยท างานได

3) ความสามารถและสตปญญาแบบความรชนสง (Artificial Superintelligence, ASI) ซงอาจเรยกวา ซปเปอรปญญาประดษฐ (Superintelligence) ปญญาประดษฐแบบนจะมความสามารถและสตปญญาเหนอมนษย Bostrom & Muehlhauser (2014) ไดใหค าจ ากดความของ ASI วามนจะฉลาดและมปญญามากกวาสมองมนษยทดทสดในทก ๆ ดาน รวมถงความคดความสามารถดานการสรางสรรคในทางวทยาศาสตรและเรองทว ๆ ไป แมกระทงความสามารถในการเขาสงคมเหมอนมนษย

จากระดบปญญาของปญญาประดษฐขางจน จงมการประยกตปญญาประดษฐมาใชเพอการเรยนรไดงาย ๆ เปน 4 กลมในการพฒนา (วกพเดย, มปป.; AI คออะไร?, มปป.) คอ

1. ระบบทคดเหมอนมนษย (Systems that think like humans) เปนการพยายามท าใหคอมพวเตอรคดไดเหมอนทมนษยคดได สามารถเรยนร แกปญหา หรอตดสนใจเรองตาง ๆ ไดเชนเดยวกนกบมนษย

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



69

2. ระบบทท างานเหมอนมนษย (Systems that act like humans) เปนการศกษาวธทท าใหคอมพวเตอรท าสงตาง ๆ ทเชนเดยวกบมนษยได เชน

- การสอสารไดดวยภาษามนษย ทงภาษาองกฤษ ภาษาไทย และภาษาอน ๆ ท าใหระบบคอมพวเตอรสามารถสนทนากบมนษยได

- การมประสาทสมผสคลายมนษย ท าใหระบบคอมพวเตอรสามารถรบภาพไดโดยใชอปกรณประสาทสมผส แลวน าภาพทไดไปประมวลผลตอไป เชน สามารถรจกหนาตาของบคคลแตละคนได

- การสามารถเคลอนไหวไดคลายมนษย เชน หนยนต (robot) ทสามารถงานตาง ๆ ของมนษยได เชน การดดฝน การเคลอนยายสงของ การผลตสงของ ฯลฯ

- การเรยนรเชนเดยวกบมนษย โดยอาศยอปกรณตรวจจบ (sensor) ตาง ๆ เชน การวดคาฝนในอากาศ การตรวจสอบการเคลอนไหวของบคคลในเหตการณตาง ๆ แลวประมวลผลเปนขอมลสงแวดลอมทเปลยนไปได เชน การจบโจรโดยใชกลอง ฯลฯ

3. ระบบทคดอยางมเหตผลใกลเคยงหรอเหมอนกบความคดของมนษย (Systems that think rationally) เปนการพยายามศกษาความสามารถในดานสตปญญา (intelligence) เขาใจความผดถก หรอคดเหนไดอยางถกตองอะไรควรท าหรอไมควรท าโดยสามารถใชหลกตรรกศาสตรในการคดหาค าตอบอยางมเหตผล ซงพฒนาเปนระบบผเชยวชาญ (expert system) นนเอง

4. ระบบทมการท างานไดอยางมเหตผล (Systems that act rationally) เปนเรองทเกยวของกบพฤตกรรมการแสดงดานปญญาของมนษยโดยมการท างานอยางมเหตผล ท าใหพฒนาเปนความสามารถในการกระท าดานตาง ๆ ของอปกรณ หรอเปนตวแทนในระบบอตโนมตตาง ๆ สามารถกระท าสงตาง ๆ ไดอยางมเหตผลบรรลเปาหมายทไดตงไว เชน โปรแกรมระบบขบรถยนตอตโนมต มนษยสามารถทตงเปาหมายเอาไวใหปญญาประดษฐสามารถท างานตามจดหมายปลายทางทก าหนดเอาไว และในระยะทางทสนทสด ซงเปนรปแบบการท างานอยางมเหตมผล นนเอง

ตวอยางการใชงานปญญาประดษฐทสามารถพบเหนไดในปจจบน ซงสวนใหญยงเปนปญญาประดษฐ ในระดบต า (ANI) ซงสามารถท างานไดเฉพาะสวน ๆ และยงไมมความสามารถและสตเกงเทาหรอฉลาดเทากบมนษย แตสามารถท างานหลายอยางทแวดลอมเราอยในชวตประจ าวน เชน Facebook เปนความสามารถของ ANI ซง Mark Zuckerberg ผกอตง Google Search Engine ซง Google พฒนาขนโดยนบวามความส าคญเกอบจะเทยบเทาปจจยท 4 เลยทเดยว หรอ Google Home และ Google Home Mini ของ Google และ Amazon Echo และ Amazon Echo Dot ของ Amazon รวมถง application ชอ SIRI ของ Apple ทสามารถสงการดวยเสยงเปนภาษาหลายภาษา ซงอปกรณเหลานลวนมโปรแกรมนถกฝงมาในระบบปฏบตการในอปกรณ เชน โทรศพท นาฬกา TV box เปนตน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



70

Google Home Google Home Mini

Amazon Echo Amazon Echo Dot

ภาพท 12.23 ตวอยางอปกรณปญญาประดษฐของ Google และ Amazon

Email Spam Filter โปรแกรมทสามารถเรยนรและทราบวา Email ตวไหนเปนสแปมและตวไหนไมใชสแปม ทงหมดทยกมาขางตนเปนเพยงตวอยางของการใชเทคโนโลย AI หรอปญญาประดษฐทเราใชและพบเหนอย

เปนประจ า ซงยงมอกหลายๆอยางและมากมายทใชเทคโนโลยน เชน การซอขายหลกทรพยซงหลายๆบรษทใชเทคโนโลย AI เปนเครองมอในการซอขาย หรออยางการควบคมการบน การใช auto pilot ของนกบนลวนแลวแตเปนเทคโนโลยปญญาประดษฐทงสน แตทงนทงนนทงหมดกยงอยในระดบ ANI เพยงแคนน ณ ปจจบน ประโยชนของปญญาประดษฐในองคการทางการศกษา

Wiboonyasake (2018) ระบวา eMarketer (https://www.emarketer.com/) ไดส ารวจ ผบรหารในองคการใหญ ๆ ตาง ๆ ถงความคดเหนดานการใชปญญาประดษฐในองคการ พบวา องคการขนาดใหญใชปญญาประดษฐในการท างานได 3 แนวทาง ซงแนวทางเหลานกสามารถเกดขนไดในองคการทางการศกษาและสถานศกษาในอนาคต คอ

1. การใชปญญาประดษฐเพอวเคราะหขอมลทมความซบซอนไดแมนย ามากกวา

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



71

ขอมลทมความซบซอน มจ านวนมากมายมหาศาลหรอทเรยกวา Big data ทถกเกบรกษาไวดวยเทคโนโลยททรงประสทธภาพ หากมการใชแรงงานคนในการจดการและประมวลผล จะเปนการท างานทยากมาก แตหากมการใชปญญาประดษฐในการท างาน เรองเหลานกจะงายขน ฉะนน ปญญาประดษฐในองคการทางการศกษาจงนาจะเปนค าตอบทดในการท างานประมวลผลขอมลนนดวยความถกตอง แมนย า และน าเสนอไดภายในระยะเวลาอนจ ากด ตวอยางการใชปญญาประดษฐเพอวเคราะหขอมลทมความซบซอนในปจจบน เชน

ดานการคนหาขอมลในระบบออนไลน ในสมยกอนบางครงผลลพธในการคนหาอาจไมถกตอง ไมถกใจ ไมเหมาะน าไปใชงานสถานศกษา แตปจจบนการคนหาขอมลใน Google แคคยเวรดค าทเหมาะสมจะสามารถคนหาขอมลทตรงใจได เพราะปญญาประดษฐสามารถวเคราะหพฤตกรรมการใชค าคนหาหรอคยเวรด เพอใหสามารถไดขอมลทตองการคนหา ซงแนนอนวาความผดพลาดมนอยลงกวาแตกอนมาก

ดานการเงนการทน ปจจบนการซอหาอปกรณในสถานศกษาถอเปนเรองทยงยาก เพราะตองเกยวของกบกฎ ระเบยบ หรอการลงทนหนจะผคามากมาย ครหรอพนกงานมกไมสามารถประมวลผลและเสนอแนวทางการลงทนไดอยางรวดเรว แตหากสามารถน าปญญาประดษฐมาใชเปนปจจยการคดและวเคราะหขอมลเหลาน ปญญาประดษฐจะชวยรวบรวมขอมลทงหมดทส าคญและน ามาประมวลผลหาโอกาสหรอความเปนไปไดในการจดซอจดหา การลงทนทท าใหไดผลประโยชนหรอก าไรในระยะเวลาอนสนจะเกดขนไดมาก

ดานสขภาพ ปญญาประดษฐจะสามารถวเคราะหหรอตรวจหาโรคจะท าไดรวดเรวและแมนย าขน ค าวา การปวยระยะสดทาย หรอเกนเยยวยาดวยสาเหตการวเคราะหลาชาจะกลายเปนเรองเกาไป เพราะปญญาประดษฐสามารถท าการสแกนเพอคนหาจดผดปกต รวมถงการใหค าแนะน าใหกบแพทยเพอใชในการพจารณาได ในสถานศกษาซงไมมแพทยหรอพยาบาล ปญญาประดษฐซงสามารถสแกนเพอคนหาจดผดปกต รวมถงการใหค าแนะน าใหกบครจงเปนประเดนทนาสนใจเปนอยางมาก

ดานการตรวจสอบสงผดกฎหมายออนไลน ในขณะท e-Commerce ก าลงมการเตบโตตลอดเวลา การซอขายสนคาผดกฎหมายรวมไปถงการฟอกเงนเกดขนงายมาก สนคาออนไลนกวาลานชนจะตรวจสอบกนอยางไรใหถกตองและรวดเรว อยางไรกตาม ปญญาประดษฐจะสามารถเรยนรและตรวจสอบไดวาสนคาประเภทใดผดกฎหมาย รวมไปถงตรวจสอบรายละเอยดของผซอและผขาย เพอวเคราะหวาการซอขายในแตละครงไดวามขอพรธอะไรทน าไปสการฟอกเงนหรอไม ในท านองเดยวกน องคการทางการศกษาหรอสถานศกษาปจจบนอาจมการสงสนคา อาหาร และสงตาง ๆ มากมาย ดงนน การประยกตปญญาประดษฐในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาจงอาจเปนเรองทนาสนใจ

ดานการรกษาความปลอดภยของขอมล ปจจบนมมลเเวรเกดขนใหมกวา 3 แสนไฟลทกวน ซงมความแตกตางกนไมเกน 10% ท าใหการตรวจสอบตดตามท าไดยากมาก แตปญญาประดษฐสามารถแยกแยะไดทนทวาไฟลไหนเปนมลแวรคกคาม โดยเฉพาะปจจบนนมการใชระบบคลาวด ปญญาประดษฐจงยงมความส าคญในการตรวจสอบขอมล

ประเดนเหลาน เปนเพยงตวอยางคราว ๆ ในการประยกตปญญาประดษฐในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาเทานน

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



72

2. การใชปญญาประดษฐเพอเปดโอกาสในการสรางสรรคดานการบรหาร การบรการและความประทบใจใหบคลากรในองคการทางการศกษาไดมากกวาขน เชน

การสรางสรรคบรหารยคใหม เพอการสนบสนนการบรหารในองคการทางการศกษา เชน การชวยดานการตดสนใจของผบรหารในสถานศกษา โดยใชโจทยปญหาดานการบรหารในสถานศกษาซงมความยงยากและซบซอนใหชดเจนมากขนบนพนฐานของขอมลใน Big data ของสถานศกษาในท านองเดยวกบการตดสนใจในงานธรกจ เปนตน

การสรางสรรครปแบบบรการใหม ๆ เพอการสนบสนนดานการเรยนการสอนโดยการใชปญญาประดษฐ ตวอยาง เชน การใช Line ซงสามารถตดตอสอสารกบครดวยกน ผปกครอง และนกเรยนนกศกษาเพอการบรการไดจากขอมลการถามตอบกบฝายตาง ๆ หรอการทปญญาประดษฐสามารถประเมนผลพฤตกรรมผบรโภค ประวตผปกครอง และนกเรยนนกศกษาทงกอน ระหวาง และหลงการศกษาซงเหลานสามารถน าขอมลมาใชไดอยางถกตองเพอใหผบรหารและครสามารถเขาใจความตองการผปกครองและนกเรยนนกศกษาใหตรงใจมากขน แถมยงชวยสรางประสบการณทถกจรตนกเรยนนกศกษาแตละคนไดมากกวาเดม

การสรางความประทบใจในยคปจจบนถอเปนประเดนยอยทนาสนใจในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษา ตามปกตผบรหารและครสามารถจ าเปนตองคนหาความชอบของนกเรยนนกศกษาจากขอมลดวยตวเอง อยางไรกตาม ปญญาประดษฐสามารถชวยสรางแบรนดดวยภาพลกษณททนสมยนาสนใจไดใหองคการทางการศกษาหรอสถานศกษา ตงแตสามารถชวยสรางเวบไซตทสวยงาม ครบดวยการใชงานทเหมาะกบคาดหวงและผใชตวจรง ชวยสรางความประทบใจใหไดผลดตอบโจทยการคนหาของบคลากรในสถานศกษาไดดขน ทงชวยสราง ชวยเชอมโยงเนอหาทดงดดผอานไดมากขน ไปจนถงชวยใหการแกปญหานกเรยนนกศกษาและท าสงเสรมการเรยนการสอนทมประสทธภาพโดนใจนกเรยนนกศกษาในยคปจจบน

3. การใชปญญาประดษฐเพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจดานการเรยนการสอนไดดขน ปญญาประดษฐจะกลายเปนประเดนทนาสนใจในองคการทางการศกษาหรอสถานศกษาในอนาคตเพราะ

ปญญาประดษฐสามารถท างานประมวลผลซงวากนดวยขอมลลวน ๆ มาวเคราะห และตดสนใจโดยองจากขอมลทเคยมมากอน เพอหาทางเลอกทคมคาทสด มความเสยงนอยทสด หรอใชเวลานอยทสดได โดยเรยกวาการคนหาทางเลอกทเหมาะสมทสดบนขอมลทมอยจรงในองคการ เพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจในเรองทยาก ๆ จากขอมลทตองใชประกอบการตดสนใจจ านวนมหาศาลใน Big data ซงแตกตางกนโดยสนเชงกบการท างานของมนษยดงเชนปจจบน เพราะปญญาประดษฐไมไดน าเรองของความรสก อารมณ ความชอบ รสนยม ความคดเหน ความสมพนธสวนตว หรอการวดดวงมาใชเหมอนทมนษยซงอาจใชสตปญญาและประสบการณในการตดสนใจ แตแฝงดวยสญชาตญาณและความรสกทอยในตว

ดงนน การใชปญญาประดษฐ หรออาจเรยกสน ๆ วา AI จงอาจเปนสงทสามารถตอบโจทยแกใหกบองคการทางการศกษาและสถานศกษาในอนาคต โดยปญญาประดษฐเปนการประยกตความรดานวทยาการคอมพวเตอร และวศวกรรมคอมพวเตอร เพอท าใหระบบคอมพวเตอรสามารถคด ฉลาด หรอเรยนรไดเชนเดยวกบการท างานของสมองมนษยโดยการใชขอมลและความรตาง ๆ ทมอยรอบบรบทของเรา สวนประกอบ 3 สวนทส าคญของปญญาประดษฐ

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



73

ประกอบดวย 1) ระบบคอมพวเตอร ซงท าหนาเปนเสมอนสมองเทยม 2) อนเทอรเนต และ 3) ขอมลและความรดานตาง ๆ ทเกยวของ การจ าแนกความสามารถและสตปญญาของปญญาประดษฐไวเปน 3 ระดบ คอ 1) ความสามารถและสตปญญาแบบแคบ ซงสามารถท างานไดเพยงเรองเดยว 2) ความสามารถและสตปญญาแบบแขงแกรง สามารถเรมคด วเคราะห และตดสนใจได และ 3) ความสามารถและสตปญญาแบบความรชนสง ซงสามารถท างานไดเชนเดยวกบมนษย องคการทางการศกษาสามารถใชปญญาประดษฐในการท างานไดหลายแนวทาง เชน เพอการวเคราะหขอมลทมความซบซอนไดแมนย ามากกวา เพอการเปดโอกาสในการสรางสรรคดานการบรหาร การบรการและความประทบใจใหบคลากรในองคการทางการศกษาไดมากกวาขน และเพอชวยใหผบรหารสามารถตดสนใจดานการเรยนการสอนไดดขน


หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



74

บรรณานกรม กนกพรรณ ช านาญกจ. (2561, 19 กรกฎาคม). การประยกตใช Big Data ในการบรหารจดการฐานขอมลทางดาน

การเงนการบญชของสหกรณเพอยกระดบศนยวเคราะหภาวะเศรษฐกจและการเงนสหกรณของกรมตรวจบญชสหกรณ สบคนจาก https://www.cad.go.th/download/news/an_20180719_1705.pdf

ขอมล. (ม.ป.ป.). ใน พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 [ออนไลน] สบคนจากhttp://www.royin.go.th/dictionary/

ณฏฐา กาญจนขนด. (2018, August 21). “Big Data ขอมลขนาดใหญคออะไร ท างานอยางไร และน าไปใชอะไรไดบาง” ใน Khundee [Web site]. สบคน 29 มกราคม 2562, จาก https://www.khundee.com/big-data-คออะไร-ท างานอยางไร/

เทคโนโลย. (ม.ป.ป.). ใน พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 [ออนไลน] สบคนจากhttp://www.royin.go.th/dictionary/

ปญญาประดษฐ. (ม.ป,ป.). ใน วกพเดย. สบคน 6 มนาคม 2562, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/ปญญาประดษฐ

พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 (2550, 10 มกราคม). ราชกจจานเบกษา. เลม 125 ตอนท 4 ก หนา 1 สบคนจาก https://www.etda.or.th/app/webroot/files/1/files/พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ%20พ_ศ_%202549.pdf

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 (2537, 21 ธนวาคม). ราชกจจานเบกษา. เลม 111 ตอนท 59 ก หนา 1 สบคนจาก https://ictlawcenter.etda.or.th/files/law/detail/พระราชบญญตลขสทธ-พศ-2537

พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2558 (2558, 5 กมภาพนธ). ราชกจจานเบกษา. เลม 132 ตอนท 6 ก หนา 14 สบคนจาก https://ictlawcenter.etda.or.th/files/law/detail/พระราชบญญตลขสทธ-ฉบบท-2-พศ-2558

พระราชบญญตลขสทธ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2557 (2558, 5 กมภาพนธ). ราชกจจานเบกษา. เลม 132 ตอนท 6 ก หนา 14 สบคนจาก https://ictlawcenter.etda.or.th/files/law/detail/พระราชบญญตลขสทธ-ฉบบท-3-พศ-2558

พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 และฉบบแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551 (2551, 13 กมภาพนธ). ราชกจจานเบกษา. เลม 125 ตอนท 33 ก หนา 26 สบคนจาก https://ictlawcenter.etda.or.th/files/law/detail/พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส-พศ- 2544-และฉบบแกไขเพมเตม-ฉบบท-2-พศ-2551

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



75

พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 (2550, 18 มถนายน). ราชกจจานเบกษา. เลม 124 ตอนท 27 ก หนา 4 สบคนจาก https://ictlawcenter.etda.or.th/laws/detail/พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร-พศ-2550

พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2560 (2560, 24 มกราคม). ราชกจจานเบกษา. เลม 134 ตอนท 10 ก หนา 24 สบคนจาก https://ictlawcenter.etda.or.th/laws/detail/พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร-พศ-2560

รางพระราชบญญตการรกษาความมนคงปลอดภยไซเบอร พ.ศ. …. สบคนเมอ 28 กมภาพนธ 2562 จาก http://library.senate.go.th/document/mSubject/Ext84/ 84936_0001.PDF

วจารณ พานช. (2551). การจดการความร ฉบบนกปฏบต. กรงเทพมหานคร: สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม (สคส.).

สารสนเทศ. (ม.ป.ป.). ใน พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 [ออนไลน] สบคนจากhttp://www.royin.go.th/dictionary/

เสฏฐวฒ แสนนาม. (2556, 19 ธนวาคม). การวเคราะหมลแวรเบองตน ตอนท 1 ศนยประสานการรกษาความมนคงปลอดภยระบบคอมพวเตอรประเทศไทย (ไทยเซรต), ส านกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) สบคนจาก https://www.thaicert.or.th/papers/technical/2013/pa2013te012.html

AI คออะไร? (ม.ป.ป.). ใน Bloggonsite. [Blog] สบคนจาก https://bloggonsite.com/2018/08/14/ai-คออะไร?/ Athiwat. (2018, March 25). การแบงระดบความฉลาดของ “AI” [Web blog message]. Retrieved March 15,

2019, from https://medium.com/athivvat/การแบงระดบความฉลาดของ-ai-7bd5cb1aa84c Big data. (n.d.) In Wikipedia. Retrieved January 26, 2019, from https://en.wikipedia.org/wiki/Big_data Brown, S. J. and P. Duguid. (2000). Balancing Act: How to Capture Knowledge Without Killing it.

Harvard Business Review, May-June, pp. 73-80. Bostrom, N. and Muehlhauser, L. (2014). Why we need friendly AI. Think. 13 (36): 41–47. Cahill, T. (1996). How the Irish Saved Civilization. New York, NY: Anchor. Computer virus. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved January 26, 2019, from https://en.wikipedia.org/wiki/

Computer_virus Data Center, Corning Optical Communications. Retrieved February 2, 2019, from

https://www.dotmagazine.online/issues/innovation-in-digital-commerce/what-can-blockchain-do/blockchain-the-cloud-transforming-data-center-architecture-for-tomorrow

Definition of ‘Computer virus’. (n.d.). In The Economic Times. Retrieved January 27, 2019 from https://economictimes.indiatimes.com/definition/computer-virus

DeLong, D. W. and L. Fahey. (2000). Diagnosing Culture Bariier to Knowledge Management. Academy of Management Executive, 14(4) pp. 113-127.

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



76

Extract, transform, load. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved January 26, 2019, from https://en.wikipedia.org/wiki/Extract,_transform,_load

Email spam. (2018). In MarketingTeams.com. Retrieved January 26, 2019 from https://www.marketingterms.com/dictionary/email_spam/

Email spam. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved January 26, 2019, from https://en.wikipedia.org/wiki/ Email_spam.

Gottfredson, L. S. (1998). The general intelligence factor. Scientific American Presents. 9 (4): 24–29. Good Factory Team. (2016, Dec 4). Big Data คออะไร? [Web blog message]. Retrieved from

https://blog.goodfactory.co/big-data-คออะไร-8ebf3a1a0050 Gupta, A. K. and V. Govindarajan. (2000). Knowledge Managenebt’s Social Dimension: Lesson from

Nucor Steel. Sloan Management Review, 42(1) pp. 71-80. Hensen, M., N. Nohria, and T. Tierney. (1999). What’s Your Strategy for Managing Knowledge?

Harvard Business Review, 77(2). Information system. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved January 20, 2019, from

https://en.wikipedia.org/wiki/Information_system Information technology. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved January 20, 2019, from

https://en.wikipedia.org/wiki/Information_technology Internet Worm. (n.d.). In technopedia. Retrieved January 27, 2019, from

https://www.techopedia.com/definition/7786/internet-worm Jajal, T. D. (2018, May 21). Distinguishing between Narrow AI, General AI and Super AI [Web blog

message]. Retrieved March 15, 2019, from https://medium.com/@tjajal/distinguishing-between-narrow-ai-general-ai-and-super-ai-a4bc44172e22

Landesman, M. (2018, September 17). “What Are Adware and Spyware?” In Lifewire. Retrieved January 27, 2019, from https://www.lifewire.com/what-are-adware-and-spyware-153403

Lerner, V. S. (2004). Introduction to information systems theory: concepts, formalism and applications. International Journal of Systems Science, 35(7), 405-424.

Luftman, J. N., C. V. Bullen, D. Liao, E. Nash, & C. Neumann. (2004). Managing the Information Technology Resources. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.

Phishing. (n.d.). In Wikipedia. Retrieved March 21, 2009 from https://en.wikipedia.org/wiki/Phishing Morgan, C. (2019, May 23). “Top Five Reasons Why You Need to Backup Your Data.” In the Recovery

Zone. Retrieved January 27, 2019, from https://blog.storagecraft.com/top-five-reasons-to-back-up-your-data/

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



77

Mintzberg, Henry. (1983). The Nature of Managerial Work. New York: NY Harper and Row. O’Brien, J. A. (1990). Management Information Systems: A Managerial End User Perspective. Boston,

MA: Richard D. Irwin, Inc. O’Brien, J. A. and G. Marakas. (2009). Management Information Systems. (9th ed.) New York, NY:

McGraw-Hill/Irwin. O’Brien, J. A., & Marakas, G. M. (2016). Management Information Systems. (16th ed.) New York, NY:

McGraw-Hill/Irwin. Old Dominion University. (n.d.). “Four steps to protect your computer (Windows).” Retrieved

January 21, 2019 from http://ww2.odu.edu/~agodunov/computing/security/basic.html Oxford University Press. (2019). Artificial intelligence. [English Oxford Living Dictionaries] Retrieved

February 13, 2019 from https://en.oxforddictionaries.com/definition/artificial_intelligence Seels, B., & Richey, R. (2012). Instructional Technology: The Definition and Domains of the Field,

1994 Edition. Singopore: Information Age Publishing. Stair, R. M. & Reynolds, G. W. (2010). Principles of Information Systems. (9th ed.) Singapore: Course

Technology, Cengage Learning. Strickland, J. (2019). How to know if Your Computer is infected with a Virus. Retrieved January 27,

2019 from https://electronics.howstuffworks.com/how-to-tech/how-to-know-if-your-computer-is-infected1.htm

Technology. (n.d.). In Merriam-Webster’s Online Dictionary. Retrieved from https://www.merriam-webster.com/dictionary/technology

Turban, E., D. Leidner, E. McLeam, & J. Wetherbe. (2006). Information Technology for Management: transforming organizations in the digital economy. (5th ed.) Singapore: John Wiley & Sons (Asia) Pte Ltd.

Wenger, E. C. and W. M. Snyder. (2000). “Communities of Practice: The Organizational Frontier.” Harvard Business Review, January-February pp, 139-145.

Wetherbe, J. C. (1993). “Four-Stage Model of MIS Planning Concepts, Techniques, and Implementation.” In R. Banker, R. Kaulman, and M. Mahmood. Zeds.X, Strategic Information Technology Management: Perspectives on Organizational Growth and Competitive Advantage. Harrisburg, PA: Idea Group.

Wiboonyasake, M. (2018, Mar 2). ประโยชนของ AI กบการใชงานในภาคธรกจ [Web blog message]. Retrieved March 15, 2019, from https://medium.com/@p.matanaw/ประโยชนของ-ai-กบการใชงานในภาคธรกจ-bc71ae241763

หนวยท 1

2 ระบบส

ารสนเท


รหารก

ารศกษ


ฤษฎแ



ารศกษ

า

ลขสท

ธของมห


ทยธรร

มาธรา

ช



78

Valacich, J., & Schneider, C. (2010). Information Systems Today: Managing the Digital World. (4th ed.). New York: Prentice-Hall.

12 -...

Documents

Transcript of 12 -...