1 Prof. dr. Jozef Pacolet Hoger Instituut voor de Arbeid, Katholieke Universiteit Leuven Van rijkdom...

1Prof. dr. Jozef PacoletHoger Instituut voor de Arbeid, Katholieke Universiteit Leuven

Van rijkdom van de ouderdom naar bestaansonzekerheidBrussel, Colloquium FOD Sociale Zekerheid, 1 oktober 2007

Prof. dr. Jozef PacoletHoger instituut voor de arbeid, Katholieke Universiteit Leuven

*Onderzoek in opdracht van ACV – Mecenaatkrediet NBB m.m.v. Griet Cattaert en Alex Van Steenbergen**Onderzoek in opdracht van de CM Zorgkas Vlaanderen m.m.v. Nele Spruytte en Sigrid Merckx

Van rijkdom van de ouderdom* naar bestaansonzekerheid**

Over uitgaven en koopkracht van de ouderen in het algemeen en hulpbehoevende ouderen in het bijzonder.

Internationale dag van en met de ouderenEen maatschappij voor alle leeftijden

Colloquium georganiseerd door de FOD Sociale ZekerheidBrussel, RSZ Auditorium, 1 oktober 2007



Deel I: Rijkdom van de ouderdom

1. Geen misverstanden: de belangrijkste rijkdom is gestegen levensverwachting

2. Inkomenssituatie en bestedingsprofiel

3. Spaarprofiel

Deel II: Bestaansonzekerheid voor chronisch zieken

4. Extra uitgaven voor medische en niet medische kosten voor afhankelijke ouderen

5. Confrontatie met hun beschikbaar inkomen: bestaansonzekerheid

6. Remedies van de sociale bescherming

7. Referenties



1. Geen misverstand: de grootste sociaal-economische vooruitgang is

dat wij langer leven en langer gezond leven



7,81

6,62

3,74

3,01

0 jaar

Vrouwen

Mannen

65 jaar

Vrouwen

Mannen

0 20 40 60 80 100

DFLE MDLE SDLE

Levensverwachting voor mannen en vrouwen op de leeftijd van 0 jaar en 65 jaar, in België in 2001

66,14

62,82

11,16

9,67

7,72

5,98

5,33

3,55

81,67

75,42

20,23

16,23

Levensverwachting in jaren



Levensverwachting voor mannen en vrouwen op de leeftijd van 65 jaar, in België, evolutie 1997 - 2004

Bron: Cijfers 2001: Van Oyen, 2006, op basis van Volkstelling 2004; Cijfers 1997 en 2004: Van Oyen, 2007, op basis van Gezondheidsenquête

7,78

7,24

8,14

8,61

11,16

9,67

7,1

5,71

6,13

4,77

3,74

3,01

4,93

2,58

6,39

3,41

5,33

3,55

1997

Vrouwen

Mannen

2004

Vrouwen

Mannen

2001

Vrouwen

Mannen

0 5 10 15 20 25

DFLE MDLE SDLE



Evolutie van de lichamelijke invaliditeitsgraad onder 65-plussers in de periode 1966-2001 (in %)

75 7683 84

16 16 13 119 84 5

1966 1974 1985 2001

Lichamelijke invaliditeitsgraad

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100%

Valide Semi-valide Invalide



2. Inkomenssituatie en bestedingsprofiel van de ouderen



Evolutie van de totale consumptieuitgaven in prijzen van 2004, België, 1978-2004, in euro per jaar

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

<35 35-54 55-64 65-74 >75 Totaal

1978

1987

1997

2001

2004



Evolutie van de totale consumptieuitgaven per capita in prijzen van 2004, België, 1978-2004, in euro per jaar

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

<35 35-54 55-64 65-74 >75 Totaal

1978

1987

1997

2001

2004



Evolutie van de totale consumptieuitgaven per gezin in prijzen van 2004, België, 1988-2004, index 1988=100

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0

-35 jaar 35-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar +75 jaar Totaal

1987-1988

1997-1998

2001

2004



Evolutie van de totale consumptieuitgaven per capita in prijzen van 2004, België, 1988-2004, index 1988=100

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0

-35 jaar 35-54 jaar 55-64 jaar 65-74 jaar +75 jaar Totaal

1987-1988

1997-1998

2001

2004



Vergelijking naar leeftijd van de totale consumptieuitgaven per gezin, België, 1988-2004, index -35 jaar = 100

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

1987-1988 1997-1998 2001 2004

-35 jaar

35-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

+75 jaar



0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

1987-1988 1997-1998 2001 2004

-35 jaar

35-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

+75 jaar

Vergelijking naar leeftijd van de totale consumptieuitgaven per capita, België, 1988-2004, index -35 jaar = 100



Relatieve consumptieuitgaven per huishouden per uitgavencategorie, België, 1987-1988

0%

20%

40%

60%

80%

100%

<35 35-54 55-64 65-74 >75 Totaal

Andere

Cultuur en ontspanning

Vervoer en communicatie

Gezondheid

Meubelen

Huur en wonen

Kleding en schoeisel

Voeding, dranken en tabak



Relatieve consumptieuitgaven per huishouden per uitgavencategorie, België, 2004

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

<35 35-54 55-64 65-74 >75 Totaal

Andere

Cultuur en ontspanning

Vervoer en communicatie

Gezondheid

Meubelen

Huur en wonen

Kleding en schoeisel

Voeding, dranken en tabak



Betekenis van woningbezit voor consumptieniveau

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

Eigenaar -55 Huurder -55 Eigenaar 55+ Huurder 55+

Toegerekende huur

Overig inkomen

Uitgaven huur

Uitgaven wonen

Overige consumptie



Statuut in verband met de woning, naar leeftijdsgroep referentiepersoon, België, 2001, aantallen en in % van totaal

België+55

jarigen55-64 jaar

65-74 jaar

+75 jaar

Aantal huishoudens 4 268 506

1 771 378

663 836 712 582 394 960

Eigenaar (zonder afbetaling lening)

37,4 68,5 60,5 73,6 72,5

Eigenaar (met afbetaling lening)

34,4 8,0 18,5 2,4 0,4

Huurder 21,0 15,2 13,7 15,7 17,1

Huurder sociale woning 5,0 6,2 5,3 6,6 7,1

Huurder verminderde prijs toegestaan door werkgever

0,2 0,1 0,2

Gratis gehuisvest door werkgever

0,4 0,2 0,3 0,1

Gratis gehuisvest door ander huishouden of instelling

1,5 1,8 1,5 1,6 2,8



3. Spaarprofiel van de ouderen



Spaarquote (in % van het totaal beschikbaar inkomen) op basis van het huishoudbudgetonderzoek bij gepensioneerde huishoudens en alle huishouden, 1978-2002 en vergelijking met de nationale rekeningen

8

13

4,2

8,5

12,9

6,8

14,115,3

3,2

19,6

13,9

-4,7

10,6

13

2,3

14,913,9

-0,003

13,312,1

-2,4

10,5

13

-1,8

13,712,3

-10

-5

0

5

10

15

20

25

Gepensioneerden Alle Gezinnen (Enquête) Alle Gezinnen (NationaleRekeningen)

78/79

87/88

95/96

96/97

97/98

1999

2000

2001

2002



Verschil in besteedbaar inkomen en spaarcapaciteit tussen een actieve en niet actieve senior (55-65 jaar), 1996- 2002, in euro en spaarquote als perunage van beschikbar inkomen

EnquêteHBO

Spaarquote (in perunage)

Inkomen (in euro)

JaarNiet Actief Actief

Niet Actief Actief

2002 -0,02 0,15 26 300 43 067

2001 -0,01 0,13 24 959 39 378

2000 0,03 0,22 33 892 47 782

1999 -0,05 0,2 22 070 41 217

97/98 -0,1 0,25 21 846 44 922

96/97 0,06 0,34 23 163 36 744



Zuiver leeftijdsprofiel sparen gezinnen : geschatte waarden

-10

-5

0

5

10

15

20

25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80

Leeftijd

Spa

arqu

ote

in %



Leeftijd en cohortprofiel totaal sparen : geschatte waarden

-10

-5

0

5

10

15

20

25

25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80

Leeftijd

Spa

arqu

ote

in %

1967

1962

1957

1952

1947

1942

1937

1932

1927

1922

1917



Leeftijd en cohortprofiel woningsparen: geschatte waarden

0

2

4

6

8

10

12

14

162

4

28

32

36

40

44

48

52

56

60

64

68

72

76

80

Leeftijd

Sp

aarq

uo

te

1967

1962

1957

1952

1947

1942

1937

1932

1927

1922

1917



Leeftijd en cohorte-profiel van woningbezit

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

20 30 40 50 60 70 80

1917

1922

1927

1932

1937

1942

1947

1952

1957

1962

1967

1972



3 bis. Een overgangstabel tussen de huishoudbudgetenquête en de kosten

voor de zorg van chronisch zieke (vooral) ouderen



Consumptieuitgaven per gezin en per verbruikseenheid in huishoudbudgetenquête 2004, inkomen per gezin in onderzoek over bestaansonzekerheid en inkomensgrens per verbruikseenheid voor bestaansonzekerheid

-35 jaar

35-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

+75 jaar

Totaal

Totale consumptieuitgaven per gezin (in euro)

2004

28.60434.40

829.77

126.21

023.06

230.83

3

Totale consumptieuitgaven per gezin per maand

2004

2.384 2.867 2.481 2.184 1.922 2.569

Gemiddeld aantal gezinsleden 2004 2,36 3,07 1,94 1,65 1,52 2,48

Gemiddeld aantal verbruikseenheden

2004 1,54 1,87 1,46 1,33 1,26 1,64

Consumptie per verbruikseenheid 2004 1.548 1.533 1.699 1.642 1.525 1.567

Ter vergelijking: inkomensgrens per verbruikseenheid voor bestaansonzekerheid (in euro per maand) 822

Ter vergelijking: gemiddeld inkomen per gezin in steekproef CM Zorgkas Vlaanderen (in euro per maand)

1.620



4. Extra uitgaven voor medische en niet-medische kosten voor chronisch

zieken



050

100150200250300350

Andere huishoud.

Supplement

Nettokost remgeld

Andere kosten

Tijd. Verblijv.

Aanpas. Huis

Techn. Hulp.

Param.

Niet terugbet. Medicatie

Vergoeding mantelzorg

Vervoer

Gezinszorg

Poetshulp

Verzorgingsmiddelen

Totale kosten voor de chronisch zieken, vergelijking gerechtigden zorgverzekering met zorgforfait, in euro per maand, recente en vroegere evidentie



Medische kosten ten laste van de chronisch zieke in de thuiszorgsituatie in Vlaanderen, in euro per maand, 2005

0102030405060708090

Deciel 1

Deciel 2

Deciel 3

Deciel 4

Deciel 5

Deciel 6

Deciel 7

Deciel 8

Deciel 9

Deciel 1

0

Medische kosten(gemiddelde)



Medische en niet-medische kosten ten laste van de chronisch zieke in de thuiszorgsituatie in Vlaanderen, in euro per maand, medio 2006, in vergelijking met de toekomstige tegemoetkoming van 125 euro

0

100

200

300

400

500

600

700

Deciel 1

Deciel 2

Deciel 3

Deciel 4

Deciel 5

Deciel 6

Deciel 7

Deciel 8

Deciel 9

Deciel 1

0

Niet-medischekosten

Medische en niet-medische kosten

Mantel-enthuiszorgpremie 2009



5. Confrontatie met beschikbaar inkomen en bestaansonzekerheid



Bestaansonzekerheid

% bestaansonzekerheid

33,2

14,7

20,6

12,2

23,2

29,3

9,7

0

5

10

15

20

25

30

35

Ste

ekpr

oef

CM

-

Bev

olki

ngB

elgi

ë

65jr

+

<65

jr.

Alle

nie

t-ac

tieve

n

Huu

rder

s

Eig

enaa

rs

% bestaansonzekerheid



6. Remedie voor bestaansonzekerheid: sociale

bescherming



Impact van de medische en niet-medische kosten, de maximumfactuur en de Vlaamse Zorgverzekering op de objectieve bestaansonzekerheid bij chronisch zieken, als % van totaal zorgbehoevende personen die mantelzorgpremie genieten in Vlaamse Zorgverzekering

Bron: Pacolet, J., N. Spruytte, S. Merckx, (2007). Bestaansonzekerheid in Vlaanderen bij chronisch zorgbehoeftige zieken thuis: belang van de Vlaamse Zorgverzekering, CM-Informatie, 2007 (228), 25 – 40

Objectieve bestaansonzekerheid

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

% objectieve bestaansonzekerheid (≤ 822 EUR)

voor de kosten

na medische kosten

na medische en niet-medische kosten

na kosten en MAF

na kosten, MAF en forfaitchron zieken

na kosten, MAF, forfaitchron.zieken & zorgverz.95eurona kosten, MAF, forfaitchron. zieken &zorgverz.125 euro



7. ReferentiesLees hierover meer in

1. Pacolet, J., Cattaert, G., & Van Steenbergen, A. (2006). De rijkdom van de ouderdom herbekeken. De gids op maatschappelijk gebied, 2006 (5), 5-20

2. Pacolet, J., Van Steenbergen, A. (2007). Bestaat de spaarparadox in België, in . Cantillon, K. Van den Bosch, S. Levebure (red.), Ouderen in Vlaanderen 1975 – 2005, 203-230

3. Pacolet, J., N. Spruytte, S. Merckx, (2007). Bestaansonzekerheid in Vlaanderen bij chronisch zorgbehoeftige zieken thuis: belang van de Vlaamse Zorgverzekering, CM-Informatie, 2007 (228), 25 – 40

4. Pacolet, J., N. Spruytte, S. Merckx, (2007). Précarité des personnes malades chroniques ou dépendantes soignées à domicile en Flandre: l’importance de l’assurance dépendance flamande, MC-Informations, 2007 (228), p. 25 – 40

5. Zie ook : Pacolet, J., Deliège, D., Artoisenet. C., Cattaert, G., Coudron, V., Leroy, X., Peetermans, A., & Swine, Ch. (2005). Vergrijzing, gezondheidszorg en ouderenzorg in België. Rapport Directie –generaal Sociaal Beleid FOD Sociale Zekerheid 2004/32036. (ook in het Frans beschikbaar)

6. Terugblik: Referatenboek van de slotconferentie Internationaal Jaar van de ouderen 18 april 2000, Een samenleving voor alle leef-tijden: eenentwintig aandachtspunten voor de eenentwingtigste eeuw, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Brussel, 2000

1 Prof. dr. Jozef Pacolet Hoger Instituut voor de Arbeid, Katholieke Universiteit Leuven Van rijkdom...

Documents

Transcript of 1 Prof. dr. Jozef Pacolet Hoger Instituut voor de Arbeid, Katholieke Universiteit Leuven Van rijkdom...