1

Over staatshervorming

Prof. dr. Michiel S de VriesRadboud Universiteit Nijmegen

2

structuur

►Wat zijn de problemen?►Wat kunt u leren van Nederland?►Niet alleen een kwestie van wat,►Maar vooral van het ‘hoe’

3

Wat zijn de problemen?

► Verrommeling van de bestuurlijke organisatie ► Complexiteit van intermediaire structuren (Bestuurlijke

drukte)► De veelheid aan regeltjes en betutteling (Stroperigheid)

Het lijkt net Nederland

4

Aspecten bij staatshervormingen

► Inhoudelijke verbetering gewenst Wat is effectief en efficiënt Ging het maar alleen om inhoud...

► Strategische argumenten Ideologie Macht en belangen Emotie Modes/fashions Kopieergedrag Draagvlak Ambiguïteit

5

Wat kunt u leren van Nederland?

► Eigenlijk niet zo veel► Laatste grote staatshervorming in Nederland was in 1917.► Problemen in NL en België zijn even groot, denkrichtingen zijn

dezelfde Voorstellen om maximaal twee bestuurslagen voor een beleid

verantwoordelijk te laten zijn Opschaling op gemeentelijk niveau (geleidelijk van nu 1000 in

1990 via 440 nu, via 160 in de nabije toekomst naar 30 in de verre toekomst)

Opschaling van provinciaal niveau of zelfs opheffen van provinciaal niveau (vlg. brede ambtelijke heroverweging)

6

Verklaringsmodel voor staatshervorming

Variatie in institutionele vormgeving

Omstandigheden: Interne en externe druk

PadafhankelijkheidHoe was het vroeger

geregeld?

Falen en succes vanvoorafgaande

situatie

Erkenning van het probleem

door bestuurders

77

Probleem op nationaal niveau

Balans zoeken tussen verkokering en checks and Balances

Oplossingen:1. Interne structuur van ministeries op orde brengen2. Interdepartementale verhoudingen structureren3. Invoering kerndepartementen4. Bedrijfsmatig werken5. Invoering algemene bestuursdienst6. Decentralisatie en recentralisatie

88

Kerndepartementen

► Door onderdelen op afstand te plaatsen Interne verzelfstandiging (met behoud van ministeriele

verantwoordelijkheid) Externe verzelfstandiging (met verlies aan ministeriele

verantwoordelijkheid► Vooral uitvoeringsorganen► Door agentschapsvorming IND, DJI, Rijksarchief,

Suvi’s landelijke inspecties► Wat over blijft is kerndepartement

99

Bedrijfsmatig werken

► Performance measurement► Management development programs► Outputfinanciering► Taal verandert► Waarden en diensten worden producten► Beleid wordt vooral gemeten naar allocatieve

efficiëntie en kosten-baten efficiëntie

1010

Invoering algemene bestuursdienst

► Zware directeuren► om de vijf jaar van positie wisselen► In algemene dienst, niet bij afzonderlijke ministeries

11

Maatregelen om stabiliteit te bevorderen

► Oude spelregels in Nederland

Zakelijkheid. Politiek is een ernstige zaak Verdraagzaamheid. Eens dat we het oneens zijn Samenwerking tussen elites. Topconferenties.

Seniorenconvent. Evenredigheid van toedeling. Niemand

misdelen/compenseren Depolitisering. Cijfers en economische

argumenten.PlanbureausAdviesorganen

Geheimhouding. Achterkamertjes zijn noodzakelijk

De regering regeert. Parlement moet dit niet onmogelijk maken.

12

10 nieuwe principes voor bestuurlijke structuur (volgens ROB

2010)► Eerst de taak dan de schaal► Europese Unie is gegeven en uitgangspunt► Decentralisatie kan, maar doe het wel goed► Differentiatie is goed en moet► Voldoende afstand tussen bestuurslagen► Naar een duidelijke taakafbakening► Taken liggen waar democratische verantwoording mogelijk is► Organiseren nabijheid vormt fundament onder nieuw ontwerp► Respecteer basisprincipes van de financiële verhoudingen► Behoud ruimte voor dynamiek en flexibiliteit

13

Gemaakte fouten

► Doelgericht in plaats van probleemgericht werken► Te eenvoudige strategie gegeven de situatie► Te complexe strategie gegeven de situatie► Ontbrekende kennis verwarren met ambiguïteit► Schaken op meerdere borden tegelijk► Simultaan gebruiken van inhoudelijke en strategische

argumenten

14

Nederlandse oplossingen als besluitvorming stagneert

► Façade in stand houden, feitelijk iets anders doen► Langzaam aan: stapje voor stapje ► Decompositie: feiten en waarden uit elkaar halen► Verbreden of versmallen van het probleem► Insluiten en uitsluiten van gesprekspartners► Opsplitsen van het beleidsproces of juist verbindingen leggen

met andere processen► Spelregels ontwikkelen► Depolitiseren

15

Ik weet niet of zulke oplossingen in België waardevol zijn

Dank u voor uw aandacht