Sprekers

Exacte WetenschappenRobbert Dijkgraaf

Robbert Dijkgraaf (1960) is hoogleraar mathematische fysica aan de Universiteit van Amsterdam. Daarvoor

was hij verbonden aan de Princeton University in New Jersey (VS). Hij studeerde natuurkunde in Utrecht en

in 1989 promoveerde hij bij Nobelprijswinnaar Gerard ’t Hooft. Hij kreeg in 2003 de hoogste wetenschap-

pelijke onderscheiding in Nederland, de Spinozapremie van NWO. Een deel van het geld gebruikte hij voor

een wetenschappelijjk project voor kinderen en de daarbij horende website www.proefjes.nl. Dijkgraaf

legt graag verbanden tussen alledaagse zaken en de wetenschap. In zijn columns voor NRC Handelsblad

schrijft hij bijvoorbeeld over Bush en de wetenschap, of over vermeend seksisme op Harvard.

Sinds mei 2008 is hij voorzitter van de Koninklijke Academie van Wetenschappers.

De twee werelden van de wiskunde

Er zijn twee algemene patronen van wiskundig denken te onderscheiden. Aan de ene kant het visuele,

meetkundige denken, bijzonder geschikt om ruimte, tijd en dynamica te vatten. Aan de andere kant is er

de literaire, algebraïsche, algoritmische benadering, meer gepast voor de logica en informatica. Juist de

verbinding van deze twee denkstijlen levert intellectueel gezien de spannendste combinaties op.

Vincent Icke

Vincent Icke is gewoon hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Universiteit Leiden, en bijzonder

hoogleraar kosmologie aan de Universiteit van Amsterdam. Naast zijn wetenschappelijke werk is Icke

actief betrokken bij het populariseren van wetenschap. Hij schrijft regelmatig in diverse media en was

jarenlang columnist bij het NRC Handelsblad. Hij werkte mee aan tal van radio- en TV-programma’s waar-

onder Noorderlicht, Nieuwslicht, NOVA en de Nationale Wetenschapsquiz. Op dit moment werkt hij aan

een project over ‘Het weer in het Heelal” voor het Internationaal VN-Jaar van de Sterrenkunde 2009.

Astrofysica - een aards-kosmische parallel

Er is geen terrein waar de evenwijdigheid en de evenwaardigheid van wiskunde, natuurkunde, scheikun-

de, sterrenkunde en informatica zo overduidelijk is als in de astrofysica: de theoretische sterrenkunde.

Natuurkundige ontdekkingen, gedaan op aarde, passen wij direct toe op het heelal. Omgekeerd ontdek-

ken wij daarginds soms dingen die je op aarde niet had vermoed (helium, donkere materie en energie),

of die hier erg ingewikkeld lijken (kromming van de ruimte). Evenzo voor de scheikunde (fullerenen),

wiskunde (ellipsbanen, heelalmodellen) en informatica (computercodes). Als eenvoudig voorbeeld laat Icke

zien hoe al deze evenwijdige lijnen lopen in de kosmische gasdynamica, oftewel “het weer in het heelal”.

Bart Jacobs

Bart Jacobs studeerde wiskunde en filosofie in Nijmegen. Hij promoveerde in 1991, ook in Nijmegen, op

het gebied van de theoretische informatica. Sinds 2002 is hij hoogleraar op het gebied van veiligheid en

correctheid van software. Zijn werk werd ondersteund door de prestigieuze Pioniersubsidie van NWO. Met

zijn onderzoeksgroep heeft hij de afgelopen jaren aan een aantal maatschappelijk relevante onderwerpen

gewerkt rond chipkaarten (bijv. in het biometrische paspoort en het OV), elektronisch stemmen, en privacy

en anonimiteit. Jacobs is nauw betrokken bij verschillende maatschappelijke discussies rond computerbe-

veiliging, en wordt regelmatig geciteerd in de media.

Geheim!

Wetenschappers houden in het algemeen niet van geheimhouding. Binnen het vakgebied informatiebevei-

liging spelen geheimen echter een speciale maar ook omstreden rol: de cruciale vraag is of geheimhouding

van beveiligingsmechanismen, of van fouten daarin, tot betere beveiliging leidt. Deze vraag zal worden

bezien tegen de achtergrond van de rechtzaak van afgelopen zomer tegen de publicatie van geconsta-

teerde gebreken in veelgebruikte chipkaarten.

Inald Lagendijk

Inald Lagendijk is hoogleraar informatie- en communicatietheorie aan de Faculteit Elektrotechniek, Wis-

kunde en Informatica van de TU Delft. In 1999 werd hij benoemd tot Antoni van Leeuwenhoek-hoogleraar

aan de TU Delft. Lagendijk is voorzitter van de ICT-sectie, die werkzaam is op het gebied van signaalbe-

werking, patroonherkenning, multimedia en bio-informatica. Op 1 januari 2008 werd prof. Lagendijk

benoemd tot wetenschappelijk directeur van het Delft Research Center on ICT.

Hard problems across two worlds

Cryptologie wordt in veel toepassingen gebruikt voor het beveiligen van informatie. Voor iedereen die

niet de juiste sleutels in handen heeft is het onmogelijk om toegang te krijgen tot informatie die be-

schermd is door cryptologie. In sommige scenario’s is het echter wenselijk om wél informatie naar buiten

te brengen, zonder daarbij de sleutels bekend te maken. Uitdagend onderzoek en nieuwe kansen komen

tevoorschijn op dit terrein van informatieverwerking in gecodeerde domeinen.

Mai Gehrke

Mai Gehrke studeerde en promoveerde (1987) in de wiskunde aan de Universiteit van Houston in de

Verenigde Staten. Vanaf 2000 was zij professor aan het wiskundig instituut van de New Mexico State Uni-

versity. Sinds 2007 bekleedt ze de positie van hoogleraar Algebra bij het IMAPP (Institute for Mathematics,

Astrophysics and Particle Physics) van de Radboud Universiteit in Nijmegen.

Duality between two worlds

Dualiteit is een wiskundig basisgereedschap dat de algebraïsche en geometrische concepten nauw met el-

kaar verbindt. Aan de basis van de computerwetenschap ligt diezelfde dualiteit ten grondslag: in de relatie

tussen ‘specification languages’ en ‘state space models of computation’. Hedendaagse problemen in deze

twee werelden worden vaak apart van elkaar bestudeerd, maar zijn nauw met elkaar verweven.

Simon Portegies Zwart

Simon Portegies Zwart (1965) is sinds 2002 verbonden aan het Sterrenkundig Instituut ‘Anton Pannekoek’

en de sectie Computational Science van de Universiteit van Amsterdam, eerst als KNAW Fellow en sinds

begin 2007 als universitair docent.

Hij wordt gezien als een wereldleider op het gebied van de studie van de dynamische evolutie van dichte

sterrenhopen waarbij tegelijkertijd ook de inwendige evolutie van de sterren en dubbelsterren in deze

systemen wordt onderzocht. Hij was een van de initiatiefnemers van de samenwerking voor MODEST (MO-

delling DEnse STellar systems) en is uitgegroeid tot de motor achter de ontwikkeling van het programma

‘Starlab’.

Rekenen aan de kosmos

Ons begrip van het universum is van oudsher gebaseerd op experiment en theorie. Recentelijk is daar het

grootschalig rekenen bijgekomen. Het blijkt niet eenvoudig om computers met voldoende capaciteit en

nauwkeurigheid te laten rekenen, maar door het koppelen van computers wereldwijd komt daar snel

verandering in.

Welkom op Parallelle Werelden 2008, het congres van NWO Exacte Wetenschappen.

Dagvoorzitter: Frénk van der Linden 9.00 Registratie en Ontvangst 9.45 Spectaculaire opening van trio, licht, geluid en mens Welkom door Emile Aarts, voorzitter NWO Exacte Wetenschappen 10.00 De parallelle werelden van EW: visies

Door het trio: Robbert Dijkgraaf (hoogleraar Mathematische Fysica aan de UvA

en voorzitter van de KNAW) – De twee hersenhelften van de wiskunde Vincent Icke (hoogleraar Theoretische Sterrenkunde aan de UL en

bijzonder hoogleraar Kosmologie aan de UvA) – Astrofysica, een aard-kosmische parallel Bart Jacobs (hoogleraar Computerbeveiliging aan de RUN en TU/e) – Geheim!

11.30 Pauze 11.50 De parallelle werelden van EW: strategieën Presentatie plannen Astronomie, Informatica, Wiskunde en EW. Trek

de parallellen! Met medewerking van Michiel van der Klis (ASTRO-NET), Arjen Doelman (Schrijfgroep Masterplan Toekomst Wiskunde), Arnold Smeulders (Voorzitter Informatica Platform Ne-derland) en Louis Vertegaal (directeur NWO Exacte Wetenschappen).

12.45 Lunch 1. Parallel lopen: Geef uw input op de plannen van de werelden

van EW (foyerdeck 1) 2. Parallellen trekken: Maak uw eigen statement, empowered by

Loesje (Begane grond) 3. Parallellen ontdekken - triontmoetingen: maak kennis met

een andere parallelle wereld (foyerdeck 2)

14.00 De parallelle werelden van EW: de ervaringen Door het trio: Inald Lagendijk (hoogleraar Informatie- en Communicatietheorie

aan de TUD) - Hard problems across two worlds Mai Gehrke (hoogleraar Algebra RUN) - Duality between two worlds Simon Portegies Zwart (sterrenkundige aan Sterrenkundig Instituut

“Anton Pannekoek” en de sectie Computational Science - UvA) - Rekenen aan de kosmos

15.15 Pauze 15.40 A Trip to the Future Ian Pearson (futuroloog, voormalig British Telecom)

16.40 Afsluiting door cabarettrio De Piranha’s

17.00 Borrel, met muziektrio

Tijdens deze dag maakt u kennis met de drie disciplines van NWO

Exacte Wetenschappen: astronomie, informatica en wiskunde. Voor-

aanstaande wetenschappers uit deze drie parallelle werelden geven

hun visie op de combinatie van deze werelden. Daarnaast presente-

ren de drie disciplines elk hun masterplan met daarin hun strategieën

voor de toekomst van de Exacte Wetenschappen .

Onder het motto ‘Exact in één richting’ dagen we u uit om niet alleen

de contacten binnen uw eigen discipline aan te halen, maar ook de

parallellen te trekken met de andere disciplines. Geef uw reactie op

de plannen en bespreek de kansen die u ziet. Kom tot onverwachte

ontmoetingen en verken de mogelijkheden om te groeien in één

richting.

Verder heeft u de mogelijkheid om nader kennis te maken met

bestuur en bureau van NWO Exacte Wetenschappen. U herkent ze

aan de button. Ontdek hun discipline en op welke wijze ze u kunnen

bijstaan.

Wij wensen u een plezierige dag!

Bestuur en Bureau NWO Exacte Wetenschappen

Bureau NWO exacte wetenschappen bestaat uit:

Louis Vertegaal (directeur), Nico Kos (adjunct-directeur), Mark Kas (disciplinecoördinator Informatica), Ronald Stark (disciplinecoördinator Astronomie), Lex Zandee (disciplinecoördinator Wiskunde).

Beleidsmedewerkers: Petra de Bont (Wiskunde), Marieke van Duijn (Astronomie en Wiskunde), Nataša Golo (Informatica - i-science, Complexiteit), Christiane Klöditz (Informatica - ToKeN, ICT in de Zorg), Sjoerd Meihuizen (Informatica - Jacquard), Frank Molster (Astronomie), Mirjam Rigterink (Vernieuwingsimpuls, Meervoud), Yvette Tuin (Vrije Competitie, Informatica – CLS), Rosemarie van der Veen-Oei (Informatica – Catch), Madelon van der Zwaard (Vrije Competitie).

Secretariaat: Mirjam Janette Walen-Baas, Renuka Baldew, Aireen Habiboellah, Priya Matai, Gwen Perret, Wia Snijder, Alejandro Dasburg (systeembeheer), Dick van der Toorn (archief), Maxim Ooijen (archief)

Financiën: Gert-Jan Meijer, Hans Hogerbrugge, Monique Kuipers.

Communicatie: Marjolein Schlarmann, Annemarijke Jolmers, Debora Klaar en Sabine Zinsmeister.

Bestuur NWO Exacte Wetenschappen: Emile Aarts (voorzitter), Piet van der Kruit (Astronomie), Frits Vaandrager (Informatica) en Henk van der Vorst (Wiskunde).

Dagvoorzitter: Frénk van der Linden

Volgens collega’s in de journalistiek de crème de la crème van het gesproken interview. Scherpzinnig maar

fair, diepgravend maar met flair: Frénk van der Linden, onafhankelijk journalist, werkt voor onder andere

de NPS radio en televisie, Nieuwe Revu en NRC Handelsblad. Hij verwierf faam met honderden vraagge-

sprekken, reportages en documentaires.

Keynote speaker: Ian PearsonIan Pearson studeerde Toegepaste Wiskunde en Theoretische Natuurkunde aan de Queens Universiteit

in Belfast. In 1985 begon hij bij British Telecom, waar hij werkte aan het vormgeven en ontwikkelen van

netwerken, cybernetics en mobiele systemen. Tot het einde van 2007 was hij de huis-futuroloog van BT.

In deze functie volgde hij alle nieuwe ontwikkelingen in de informatietechnologie, met inachtneming

van zowel de technische als de sociale aspecten. Momenteel doet hij hetzelfde als zelfstandig adviseur en

verspreidt hij zijn visie regelmatig op bijeenkomsten.

Tussen de vele conferenties door schrijft Pearson boeken over onderwerpen als het bewustzijn van machi-

nes, de menselijke evolutie en hoogwaardige computertechnologie. In totaal verscheen hij meer dan 400

keer op radio en TV. Hij is een ‘Chartered Fellow’ van de British Computer Society, de World Academy of

Art and Science, de Royal Society of Arts, the Institute of Nanotechnology en de World Innovation Founda-

tion. Recentelijk ontving hij een eredoctoraat van de Universiteit van Westminster.