WerkplanPraktijk project

Reumatoïde artritis

Hans van den BurgMateo van’t SpijkerCasper EngelAlwin Aarts

Arjanna Slooff

4A Aangepast sporten

1. Je onderzoekt het aanbod van sport voor deze doelgroep in de provincie Noord-Holland.De meeste sporten en beweegvormen zijn goed voor iemand die lijd aan reumatoïde artritis. Contactsporten waarbij het mogelijk is dat er onverwachten bewegingen worden gemaakt met de gewrichten is niet voor iedereen aan te raden. Hiermee worden sporten als handbal en voetbal bedoeld. Beweegvormen waarbij de knieen en heupen zwaar worden belast kunnen als pijnlijk worden ervaren voor de doelgroep(de fysiotherapeut.com, 2012).

De patiënt kan zelf kiezen welke sport of beweegvorm bij hem of haar past. Wanneer reguliere sporten te zwaar worden ervaren kan een aangepaste vorm worden aangeboden. Zwemmen in een extra warm waterbad zorgt voor ontlasting aan de gewrichten (de fysiotherapeut.com, 2012).

In bijlage 1 is het volledige sportaanbod voor reuma patiënten te vinden.

2. Welke beweegprogramma’s en activiteiten worden er aan deze doelgroep gegeven?Volgens Reumapatiënten Vereniging Tilburg (RPV-Tilburg) wordt er in Nederland steeds meer aandacht besteed aan beweeg therapieën en activiteiten omdat het wetenschappelijk bewezen is dat bewegen gezond is voor mensen met een reumatische aandoening. Het kan ontspannend werken en helpen de spieren en gewrichten soepel en flexibel te houden.

Het probleem is echter nog vaak dat er weinig bekend is over welke therapieën en activiteiten beschikbaar zijn voor mensen met reuma in hun omgeving. Om deze reden is er in o.a. Tilburg een Reumanetwerk opgezet. Dit is een samenwerkingsverband tussen RPV-Tilburg en fysiotherapie praktijken, sportaanbieders van aangepast bewegen en de vakgroep Reumatologie van het Sint Elisabeth ziekenhuis en Tweesteden Ziekenhuis. Met dit netwerk moet het makkelijker worden voor mensen met reuma om doorverwezen te worden naar passende beweegactiviteiten in hun omgeving. De reumatoloog en reumafysiotherapeut bepalen welke activiteit bij ze passen aan de hand van lichamelijke testen en vragenlijsten om een zo passend mogelijk advies te geven.

Volgens de reumabond (www.reumabond.nl) zijn er veel activiteiten die beoefend kunnen worden door mensen met reuma. Het ligt meestal aan de beperkte begeleidings-, locatie-, materiaalmogelijkheden of mensen met reuma kunnen deelnemen. Zo kan met de juiste ondersteuning meerdere sporten beoefend worden zoals: denksporten, zwemmen, fietsen, wandelen, gymnastische dans, crosscountry skiën, tafeltennis, duiken, tennis, golf, paardrijden, dansen, roeien, joggen, alpine skiën, schaatsen en zeilen. Per vereniging en locatie verschilt het of het mogelijk is hieraan mee te doen. Het beste is om bij verenigingen in de omgeving te informeren wat er mogelijk is.

2

Enkele mogelijkheden die hedendaags worden aangeboden voor mensen met reuma; Hydrozwemmen: Er worden beweegactiviteiten gegeven in water van ongeveer 32 °C; Nordic Walking: Dit is wandelen met de ondersteuning van stokken (poles) om

wandelen makkelijker en minder belastend te maken voor mensen met reuma; Sportief wandelen: wandeltraining zonder stokken. XCO-wandelen: Dit is wandelen met buizen gevuld met grit. Dit grit gaat heen en weer

tijdens het wandelen. Het vraagt meer van de balans en spierkracht in het lichaam. Begeleid fitness: Dit is lichte weerstandstraining wat onder begeleiding van een

gespecialiseerde instructeur wordt gegeven. Qigong (onderdeel van Thai Chi): RAPIT-programma: Dit is een beweegprogramma voor mensen met reumatoïde

artritis . Onder strenge begeleiding wordt het volgende gegeven; een warming-up, oefeningen in circuitvorm, conditietraining op een hometrainer of ander conditie verbeterend apparaat, een sport en spel gedeelte en wordt afgesloten met een cooling-down. Dit is wetenschappelijk samengesteld door de afdeling Reumatologie van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

3. Welke organisaties houden zich bezig met deze doelgroep in Noord Holland?Noord-Holland Nederland Internationaal

Reade Amsterdam Reumafonds Paediatric Rheumatology European Society (PRES)

Kennemer Gasthuis Reumapatientenbond Pediatrische Reumatologie Internationale Trial Organisatie (PRINTO)

Reuma patiënten vereniging Haarlem Nederlandse Vereniging voor Reumatologie

Fysiotherapeuten ReumalijnZiekenhuizen

Sint Lucas Andreas Hospital (Amsterdam)

Emma Children Hospital AMC

4. Je interviewt twee klanten en een sportbegeleider.4.1 Interview met klant en onderbouwing4.1.1 Waarom doet u mee aan deze beweegactiviteit?

Deze vraag wordt gesteld om erachter te komen wat de reden is waarom hij meedoet. Doet diegene dit ter gezondheidsbevordering, voor zijn plezier en/of voor de sociale contacten?

4.1.2 Hoe ervaart u deze activiteit?Door deze vraag te stellen komt de interviewer erachter wat de patiënt in positieve en negatieve zin ervaart tijdens de activiteit. Om een innoverende activiteit te ontwikkelen, zullen zoveel mogelijk de positieve punten worden gebruikt en wordt zoveel mogelijk negatieve punten vermeden.

4.1.3 Word u ergens in beperkt door de reuma tijdens de beoefening van deze activiteit? Zo ja, wanneer en op welke manier?Met deze vraag kunnen we de grenzen aangeven in de te ontwikkelen activiteit, qua inspanning en bewegingsvrijheid.

4.1.4 Op welke manier word u in het dagelijks leven beperkt door de reuma?Door deze vraag te stellen kan er in de te ontwikkelen activiteit wellicht situaties nagebootst worden, zodat de patiënten minder beperkingen ervaren in het dagelijks leven door de reuma.

4.1.5 Welke beweegactiviteit zou u graag willen doen die nu nog niet word georganiseerd voor mensen met reuma? Dit is een behoefte/analyse vraag.

3

4.2 Interview met de begeleider en onderbouwing4.2.1 Welke beweegactiviteiten worden er voor de doelgroep georganiseerd?

Deze vraag wordt gesteld om te inventariseren welke activiteiten er al worden gegeven.4.2.2 Waar zijn de deelnemers in beperkt?

Met deze vraag komen we erachter waar de begeleider allemaal aan denkt tijdens het begeleiden van de activiteit voor patiënten met reumatoïde artritis.

4.2.3 Op welke manier wordt de activiteit aangepast, zodat deze geschikt is voor de doelgroep?Door deze vraag te stellen komen we erachter wat er allemaal aangepast moet worden om de doelgroep op een prettige manier te kunnen laten sporten.

4.2.4 Wat zijn de belangrijkste veiligheidseisen als je een beweegactiviteit organiseert voor de doelgroep?Een innoverende activiteit moet veilig zijn voor de doelgroep. Door deze vraag te stellen komen we erachter waar de begeleider allemaal aan denkt.

4.2.5 Wat is voor u het doel om een beweegactiviteit te organiseren voor de doelgroep?Door deze vraag te stellen komen we erachter wat de begeleider met deze activiteit wil bereiken. Het zou kunnen dat de doel van de begeleider anders is als die van de patiënt.

4.2.6 Als een patiënt met reumatoïde artritis zich aanmeldt voor aangepast sporten: welk traject ondergaat de patiënt voordat hij kan meedoen aan de activiteiten?Door deze vraag te stellen komen we erachter wat de procedure is, voordat iemand mee kan doen met de beweegactiviteit.

4.2.7 Welke testen gebruiken jullie om de beginsituatie te bepalen van de doelgroep?Met deze vraag komen we erachter welke testen worden gebruikt voor de activiteit en komen we erachter hoe de testen worden geïnterpreteerd.

In bijlage 2 staan de antwoorden op de vragen uit het interview.

5. Je brengt in kaart welke testen er worden gebruikt om de beginsituatie van de klant in kaart te brengen evenals de testen die worden gebruikt om de klanten te monitoren. Eén van de taken van de reumaconsulent is het afnemen van de DAS-score (Disease

Activity Score) bij patiënten met reumatoïde artritis. Hiermee wordt de activiteit van de ziekte gemeten. (bij kennemer gasthuis)

Bloedonderzoek, kan uitsluiten dat u bepaalde aandoeningen heeft. Ook kan uw arts zo onderzoeken of er iets mis is met uw afweersysteem of dat u een auto-immuunziekte heeft. Via bloedonderzoek kan uw arts ook controleren of bepaalde behandelingen of medicijnen goed werken.

Urineonderzoek, kan bepaalde aandoeningen uitsluiten of juist aantonen. Urine bevat soms afwijkende hoeveelheden van bepaalde stoffen. Ook kan via urineonderzoek de werking van de nieren gecontroleerd worden.

Weefselonderzoek, kan extra informatie geven voor het stellen van de diagnose, bijvoorbeeld of u een ontsteking heeft. Soms wordt weefsel weggehaald tijdens een echografie, CT- of MRI-scan.

Beeldvormend onderzoek, laat zien hoe het lichaam er van binnen uitziet. Het is een belangrijk hulpmiddel bij het stellen van de diagnose. Ook laat het zien hoe uitgebreid eventuele afwijkingen zijn.

6. Welke activiteiten worden er voor deze doelgroep aangeboden door de desbetreffende instelling?

Reade is een instelling wat twee vestigingen heeft in Amsterdam. De vestiging op de jan van galenstraat heeft een sportruimte en een zwembad speciaal ingericht voor mensen met verschillende aandoeningen. Hier is ook ruimte voor mensen met Reumatoïde artritis. Op verschillende dagen in de week worden er zwemactiviteiten aangeboden voor deze mensen.

4

Wanneer de cliënt zich aanmeld bij de instellingen komt hij of zij terecht bij de reumatoloog. Deze arts doet onderzoek naar de cliënt doormiddel van röntgen- en laboratorium onderzoek. Aan de hand van deze uitkomsten stelt de reumatoloog een behandelplan op. Het doel van dit plan is om de pijn te bestrijden of te beperken. Daarnaast zal de reumatoloog medicijnen voorschrijven en informatie geven om met de pijn om te gaan. Na een aantal maanden zijn de cliënten uitbehandeld en kan de reumatoloog niks meer voor de cliënt betekenen. Wanneer dit het geval is komen ze bij de sportrevalidatie van Reade. Dit is de afdeling waar wij onderzoek naar doen.

Deze sportafdeling verzorgd een aantal activiteiten voor mensen met reumatoïde artritis. Zo wordt er aangepaste fitness aangeboden en verschillende activiteiten in het water. Vooral de activiteiten in het water zijn erg populair en hier is dan ook een grote wachttijd voor. Dit zwembad is voorzien van warm water waardoor de cliënten minder pijn ervaren.

De wateractiviteiten bestaan uit: Aqua free (vrij zwemmen) Aqua free women (alleen voor vrouwen) Aqua fit (diep water) Aqua mix (ondiep water) Aqua mix women (alleen voor vrouwen) Aqua jogging

7. Wat is het doel van deze activiteiten?Het doel van de activiteiten is om in een gezellige sfeer, meer beweegmogelijkheden aan te bieden voor mensen met reuma en andere beperkingen. (zie bijlage 2) Uit het interview is gebleken dat de instructeur het belangrijk vindt dat de deelnemers het naar hun zin hebben tijdens de les, ongeacht wat voor les er wordt gegeven. In het interview met een paar deelnemers kwam naar voren dat zij het belangrijk vinden om een veilige, structurele en goed voorbereide les te krijgen. Hierin moeten zij veilig kunnen bewegen op leuke muziek om hun spieren en gewrichten soepeler te maken. Hier hebben zij een paar dagen profijt van in de zin dat ze met minder pijn de dag door kunnen komen. (zie bijlage 2)

Wanneer de doelstellingen van de deelnemers en de instructeur samen wordt gevoegd dan komt er de volgende doelstelling uit voor de activiteiten:

Door muziek te gebruiken in de les wat aansluit bij de doelgroep, een gezellige sfeer te behouden en een logische structuur in opbouw van de les te behouden kunnen de deelnemers veilig al hun spieren en gewrichten versoepelen in hun lichaam waardoor ze een paar dagen met weinig pijn dagelijkse bezigheden kunnen uitvoeren.

8. Met welke intensiteit worden deze activiteiten uitgevoerd?De intensiteit verschilt per activiteit en ligt ook aan de deelnemers zelf. Bij de observatie is er gekeken bij twee lessen van aqua fit en 1 les aqua free. De lessen aqua fit waren voor de deelnemers op een matig intensief tot intensief niveau. Dit verschil in intensiteit komt door de deelnemers zelf, de een doet actiever mee dan de ander.

Bij aqua free was het verschil per deelnemer groter, omdat de deelnemers zelf bepalen wat ze doen. Enkele deelnemers waren wel actief bezig in het water en andere waren wel het water in gegaan, maar waren meer aan het babbelen met elkaar.

5

9. Welke wetenschappelijke evidence ligt aan de activiteit ten grondslag?( zoek 3 a 4 artikelen, je hebt er 2 nodig voor de praktijktoets)De twee artikelen die we gebruiken voor de toets zijn artikelen van Bilberg, Ahlmen & Mannerkorpi(2005) en een artikel van Eversden, Maggs, Nightingale & Jobanputra(2007).

Bilberg et al.(2005) hebben onderzoek gedaan naar het effect van matig intensieve training in warm water voor patiënten met reumatoïde artritis. Er werd getest met een behandelgroep (de groep die de oefeningen ging doen in het water) en een controlegroep. De behandelgroep ging 2x in de week gedurende 12 weken matig intensief trainen in warm water en de controlegroep deden hun dagelijkse activiteiten. Na de interventie bleek er geen significant verschil in aerobe capaciteit. Echter werd er wel een significant verschil gevonden in spierkracht van de onderste en bovenste extremiteiten en een significant verschil in vitaliteit.

Eversden et al.(2007) hebben onderzoek gedaan naar watertherapie en oefeningen op het droge bij patiënten met reumatoïde artritis. De ene groep deed oefeningen in het water en de andere groep deed dezelfde oefeningen op het land. De oefeningen duurde 30 minuten en was eenmaal per week gedurende 6 weken. Na de interventie bleek dat de patiënten die de oefeningen in het water deden, de behandeling veel beter vonden dan de groep die de oefeningen op het land deden. Verder was er een verbetering in de tien meter wandeltest bij beide groepen, maar was er geen significant verschil tussen beide groepen.

10. Hoe en op welke vlakken zou je de activiteit kunnen verbeteren?Structuur en doelstellingenMomenteel zit er weinig structuur in de lessenreeks van het programma. Elke week wordt er een les uitgekozen door de desbetreffende lesgever en deze wordt de hele week uitgevoerd. Bij het kiezen van deze les wordt niet gekeken naar de afgelopen periode of wordt er naar een doel toegewerkt.  Daarnaast is het lessenplan per lesgever anders. Wanneer een les wordt overgenomen door een andere lesgever volgt deze zijn of haar plan. Hierin wordt niet besproken waar op gelet moet worden of welke specifieke doelstellingen de les krijgt.

 De lesgever staat alleen voor een groep van ongeveer 15 deelnemers. Deze deelnemers weten vaak niet hoe de oefening technisch juist moet worden uitgevoerd en gaan hierdoor hun eigen gang. Wanneer een tweede lesgever/stagiair wordt toegevoegd aan de les kan deze de deelnemers in het zwembad begeleiden en de oefening voor doen. De aandacht kan hierdoor verdeeld worden en kan de lesgever de grote lijnen van de les bewaken en de stagiair de deelnemers individueel benaderen.  Behoefteanalyse/Nel(vast lesgeefster)Tijdens de observatie hebben wij een aantal deelnemers gesproken en gevraagd wat zij belangrijk vinden tijdens de les. Alle gaven aan dat ze de lessen van Nel fenomenaal vonden omdat hier plezier en bewegen met elkaar werden gecombineerd. Ze vinden de lessen van de overige deelnemers leuk maar zijn bij Reade aangesloten om de lessen van Nel deel te nemen. De kans bestaat dan ook dat wanneer Nel de lessen niet meer gaat geven en haar patroon niet wordt opgepakt de deelnemers vertrekken.

Inhoud van de lesWanneer we kijken naar de inhoud va de les dan zit hier weinig gedachten achter. Er wordt muziek uit gekozen en op deze muziek worden oefeningen bedacht. De oefeningen die worden gekozen betrekken voornamelijk de grote spiergroepen en waar de deelnemers juist last van hebben zijn de gewrichten rond de hand en voet.

6

11. Welke innoverende activiteit zouden jullie willen implementeren?Naam studenten: Alwin Aarts, Hans van den Burg, Mateo van’t Spijker en Casper Engel

Naam docent: Arjanna Slooff

Toetsles Praktijk; reumatoïde artritis Instelling: Hogeschool InHolland

Datum: 18-10-2013 Aantal personen: 20

Lesopdracht: in termen van het beïnvloeden van bewegingsgedragMaak een innovatieve les voor de door jullie gekozen doelgroep.

Beginsituatie: Voor de relevante dimensies concreet ingevuldSensomotorisch: De deelnemers komen binnen met pijnlijke gewrichten en kunnen de helft van hun ROM gebruiken. Conditioneel/structureel: De deelnemers kunnen een half uur lang krachtoefeningen uitvoeren in het water op lage intensiteit.Cognitief: De deelnemers zijn niet bekend met de borgschaal, maar kunnen wel aangeven of ze moe zijn.Sociaal emotioneel: De deelnemers zijn watervrij en kunnen krachtoefeningen doen in het water.

Doelstelling: Voor de relevante dimensies – in relatie tot de beginsituatie – zo concreet mogelijk ingevuld in toetsbaar gedragSensomotorisch: Aan het einde van de les hebben de deelnemers pijnvrij bewogen in het warme zwembadwater.Conditioneel/structureel: Aan het einde van de les kunnen de deelnemers 45 minuten lang oefeningen en spelvormen uitvoeren in het water op een matige intensiteit (max. 13 op de borgschaal). Cognitief: Aan het einde van de les kunnen de deelnemers aan de hand van de borgschaal aangeven op welke intensiteit ze op dat moment trainen. Sociaal emotioneel: Aan het einde van de les durven de deelnemers in groepsvorm deel te nemen aan een spelvorm.

Fasering in tijd:- inleiding- kern- afsluiting

Onderwijsleerstof: inhoudelijk beschreven en methodisch opgebouwd

Opstart (Casper)5 minuten

Tijdens de opstart wordt verteld wie de doelgroep is, waarom er gekozen is voor een zwembad en wat de beginsituatie is. Daarnaast worden de doelstellingen van de les duidelijk gemaakt en worden er twee teams geformeerd. Tevens wordt de borgschaal uitgelegd. Dit is om te meten of de deelnemers hetzelfde niveau bereiken als mensen met reumatoïde artritis (maximaal niveau 13).

BORG SCORE Er is gekozen om te trainen op een matige intensiteit, omdat dit minder gewricht belastend is, beter te doseren is en langer vol te houden is, dan training op een hoge intensiteit. Daarnaast komen er bij trainingen op hoge intensiteit vaak onverwachte bewegingen voor. Ten slotte is het niveauverschil in de groep te groot, waardoor sommige wel een hoge intensiteit aankunnen en andere niet.

Door middel van de borgschaal willen we meten of de deelnemers niet op een te hoge intensiteit sporten. Een score van 13-14 op de borgscore (van 6-20) geeft aan dat de deelnemer het tamelijk zwaar vind. Als hij hoger komt dan deze score geven wij een drijfvoorwerp, zodat hij minder energie hoeft te gebruiken, waardoor de deelnemer weer zal zakken op de borgscore.

7

Warming-up (Mateo) 10 minuten

Kern 15 minuten tot oefening 2(Casper)Vanaf oefening 2(Hans)

Informatie over intensiteit komt van het Leids Universitair Medisch Centrum[LUMC] https://www.lumc.nl/home/0001/12556/19997/90224041631185#n6

De warming-up is bedoeld om het lichaam klaar te maken voor activiteit. De spieren worden opgewarmd en de hartslag verhoogd. Tijdens de warming-up worden de volgende oefeningen gekozen:

- Op een liedje wordt op de maat van de muziek de volgende oefeningen gedaan (4 min):1.Nek heen en weer bewegen2. Armen horizontaal bewegen3. Armen verticaal bewegen4. Ellebogen bewegen5. Pols rond draaien 6. Vingers open en dicht 7. Heup zijwaarts bewegen8. Heup voorwaarts bewegen9. Torso draaien 10. knieën heffen 11. enkels draaien 12. tenen strekken en krom trekken

Deze oefeningen worden gekozen omdat hiermee het hele lichaam wordt opgewarmd en de fysieke belasting laag is. Beide teams verdienen alvast 1 punt voor de moeite.

Tijdens de kern wordt de basis gelegd voor het afsluitende spel. Tijdens de kern kunnen punten gescoord worden die een voorsprong geven bij het afsluitende spel. Met je team moeten de opdrachten zo goed mogelijk worden uitgevoerd om punten te scoren.

Oefeningen 1. Beide teams gaan in een cirkel staan en gooien de bal naar elkaar

over gedurende 1-2 min (voor het balgevoel).2. De teams maken 2 rijtjes die tegenover elkaar staan met een

tussenruimte van 5-10 meter (team 1 in 2 rijtjes, team 2 in 2 rijtjes). 1 persoon van het team staat er tussen met de hoepel. De bedoeling is om de bal door de hoepel naar de medespeler te gooien. Daarna zwem je naar het andere rijtje en sluit je achter aan in de rij. Het team dat als eerste 25x door de hoepel heeft gegooid verdient 2 punten. Het andere team verdient 1 punt. (8 min) Dit spel wordt 2x gespeeld.

3. Beide teams gaan weer in een cirkel staan net als in oefening 1. De bal moet de cirkel rond gegooid worden. Het team dat dit als snelste doet krijgt 1 punt. (4 min) Bij de tweede poging moet de bal naar de persoon tegenover worden gegooid en vanaf daar telkens naar de persoon rechts. Het team dat dit als snelste doet krijgt 1 punt.

Maximaal te verdienen punten in de kern = 6.Maximaal te verdienen punten in de warming-up = 1

8

Afsluiting 10 minuten Hans

Aan de hand van onderstaand puntenschema wordt bepaald hoeveel teamgenoten in het scorevak mogen plaats nemen en hoe groot de hoepel is.

Aantal punten Scorevak1 1 persoon met 1 kleine hoepel2 1 persoon met 1 grote hoepel3 2 personen met 2 kleine hoepels4 2 personen met 1 kleine en 1 grote

hoepel5 2 personen met 2 grote hoepels6 Het scorevak 0,5 meter

verplaatsen naar het thuisvak7 Het scorevak 1 meter verplaatsen

naar het thuisvak

Tijdens het eindspel wordt het zwembad in 2e gedeeld. Per helft is een vak gecreëerd met afzetlint waar alleen de tegenpartij in mag komen. Team A is in afbeelding 4 uitgebeeld in het groen. Het doel van het spel is om zo veel mogelijk keer te scoren.

Een punt kan gemaakt worden door de bal door de hoepel te werpen, vanaf de eigen helft. Zodra hij door de bal door de hoepel gaat is het een geldig punt.

Niet zwemmen/lopen met bal Zodra de bal in het scorevak komt is hij voor dat team Wanneer de bal uit het zwembad komt wordt hij gepakt door de

lesgever en is hij voor het andere team. (de partij die de bal niet gooide)

Er wordt begonnen met 1 bal dit kan wordt uitgebreid naar 2, 3 etc. Als er een punt gescoord wordt moet de persoon die de hoepel

vast heeft terug naar het thuisvak. De 3e persoon pakt de hoepel over en de persoon die de bal heeft gegooid komt in het uitvak erbij.

Te verwachten fouten in het onderwijsleerproces: concreet benoemen naar wezenlijke kenmerken

Didactische werkvormen: duidelijk aangeven hoe te handelen m.b.t.de aanpak van de organisatiehet in beweging zetten,de controle, correctie methodische hulp

F= Het materiaal gaat uit het speelveld en beland op het land

O= De assistent lesgever zorgt dat het materiaal weer in het water terecht komt en de oefening herstart kan worden.

F= De deelnemers doen

De gehele les staat minimaal 1 lesgever op de kant en 1 lesgever in het bad. De lesgever op de kant bewaakt de structuur van de les en de lesgever in het water zorgt dat de deelnemers de oefeningen correct uitvoeren. De persoon de les staat te geven op de kant is leidend.

Wanneer wordt geconcludeerd dat een aantal deelnemers niet actief deelnemen aan de les zal de lesgever in het water hem of haar hierop aanspreken. Wanneer die geen effect heeft zal de lesgever de deelnemer een opdracht geven waardoor actief deelnemen vereist is.

9

inactief mee aan de opdracht

O= De lesgevers spreken de deelnemer hierop aan. Wanneer hier niet op gereageerd wordt zal de oefeningen worden aangepast zodat de deelnemer meer aangespoord wordt om deel te nemen.

F= De deelnemer voert de oefening technisch fout uit.

O= De lesgever spreekt de deelnemer hier individueel op aan en doet de oefening voor. Daarna voert de deelnemer de oefening opnieuw uit en krijgt hij of zij aanwijzingen van de lesgever

F= De deelnemers worden tijdens de afsluiting inactief omdat ze moe worden.

O= ze krijgen een waternoodle om op te hangen en de les nog actief te kunnen deelnemen.

Organisatie: de gekozen werkorganisaties tekenen voor onderwijsleermiddelen, leerlingen en leerkracht

Materiaallijst:per lesonderdeel aangeven aard en aantal van de onderwijsleermiddelen Ballen 4 x Hoepels

o 4 kleineo 4 grote

Afzetlint Zwemlijn Waternoodle 20 x muziek

10

afbeelding 1: opstelling tijdens de warming-up.

Afbeelding 2: opstelling tijdens de kern voor oefening 1 en 3

Afbeelding 3: opstelling tijdens de kern voor oefening 2

11

Afbeelding 4: schematische weergave afsluitend spel

Evaluatie door lesgever: kritisch terugblikken op de gegeven les naar:doelstellingen – vastgestelde beginsituatie Wat ging wel/niet goed en waarom?inhoud van de les Hoe te handelen volgende keer?

Evaluatie door mentor/docent: rekening houdend met de beoordelingspunten en leerdoelen voor de student

Advies aan de student: waaraan aandacht besteden de volgende keer

Eindoordeel HandtekeningGoed : Voldoende : Twijfelachtig : Onvoldoende :

12

Bronvermelding:

De fysiotherapeut.com (2012) soepeler bewegen met reumawww.defysiotherapeut.com geraadpleegd op 16 september 2013.

Eversden, L., Maggs, F., Nightingale, P. & Jobanputra, P.(2007), A pragmatic randomised controlled trial of hydrotherapy and land exercises on overall well being and quality of life in rheumatoid arthritis, BMC Musculoskeletal Disorders 8:23

Bilberg, A., Ahlmen, M., Mannerkorpi, K.(2005), Moderately intensive exercise in a temperate pool for patients with rheumatoid arthritis: a randomized controlled study, Rheumatology Vol. 44, No. 4

13

Bijlage 1: sportaanbod Noord-Holland

gemeente tak van sport omschrijving subrubriek vereniging internet

Zaanstad ALGEMEENverschillende cursussen voor mensen met een beperking Stichting Welsaen www.welsaen.nl

Wormerland FIETSEN fietsen Toerclub DTS www.toerclubdts.nlOostzaan FITNESS fitness, zumba, spinning, pilates, mbvo ADZ-Oostzaan www.adz-oostzaan.nl

Edam/Volendam FITNESS medisch fitnessEdamse Fysiotherapiepraktijk van Ravenzwaaij www.ravenzwaaij.net

Zaanstad FITNESS medisch fitness Evean Fysiotherapie Zaanstreek www.evean.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Evean Fysiotherapie Zaanstreek www.evean.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Evean Fysiotherapie Zaanstreek www.evean.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Evean Fysiotherapie Zaanstreek www.evean.nlZaanstad FITNESS medisch fitness F.I.T. Krommenie www.fitkrommenie.nl Zaanstad FITNESS medisch fitness Fitnesscentrum Unique  Zeevang FITNESS medisch fitness Fysiofit Oosthuizen www.fysiofit-oosthuizen.nlZeevang FITNESS pilates Fysiofit Oosthuizen www.fysiofit-oosthuizen.nlBeemster FITNESS medisch fitness Fysiofitness www.kernpraktijken.nlOostzaan FITNESS medisch fitness Fysiotherapie de Kolk  Landsmeer FITNESS medisch fitness Fysiotherapie Fysiomeer www.fysiomeer.nl

Landsmeer FITNESS pilates Fysiotherapie Fysiomeer www.fysiomeer.nl/susanne@fysiomeer.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Fysiotherapie Westzijde www.westzijde.uwpraktijkonline.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Groepspraktijk voor Fysiotherapie www.fysio-krommenie.nlZaanstad FITNESS   Instituut Kuin www.instituutkuin.nlZaanstad FITNESS medisch fitness LEEF! www.leef.nuZaanstad FITNESS medisch fitness LEEF! www.leef.nuZaanstad FITNESS Pilates Move & Cure www.moveandcure.nlBeemster FITNESS medisch fitness Physicall Fysiotherapie www.physicall.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Praktijk Zoetelief en Postema www.praktijkzoetelief.nlZaanstad FITNESS medisch fitness SMC Zaanstad www.smc-zaanstad.nlZaanstad FITNESS medisch fitness Sminia MediFit www.fysiosminia.nlWormerland FITNESS medisch fitness Verantwoord Bewegen www.verantwoord-bewegen.nlZaanstad GYMNASTIEK fysiogym Stichting Welsaen www.welsaen.nlZaanstad GYMNASTIEK fysiogym Stichting Welsaen www.welsaen.nlEdam/Volendam GYMNASTIEK 55+ Stichting Welzijn Edam www.welzijnedam.nlZeevang KOERSBAL koersbal ANBO Zeevang, koersbal  

14

Waterland NORDIC WALKING   Stichting Sportwandelschool  Zaanstad NORDIC WALKING   Stichting Welsaen www.welsaen.nlZaanstad SLENDEREN fitness De Wadden Sport & Wellness www.de-wadden.nl

LandsmeerSPORT EN BEWEGEN effectief bewegen met een beperking Dienstcentrum Landsmeer www.dcl-landsmeer.info

ZaanstadSPORT EN BEWEGEN   Maatschap Fysiotherapie Nool  

Zaanstad WANDELEN sportief wandelen Stichting Welsaen www.welsaen.nl

Edam/Volendam ZWEMMEN medisch zwemmenEdamse Fysiotherapiepraktijk van Ravenzwaaij www.fysiotherapie@ravenzwaaij.net

Zaanstad ZWEMMEN Hydrotherapie Move & Cure www.moveandcure.nlZaanstad ZWEMMEN medisch zwemmen 34˚C Move & Cure www.moveandcure.nlZaanstad ZWEMMEN medisch zwemmen 30 °C Zwembad De Slag www.szz.nl

Edam/Volendam ZWEMMENvrijzwemmen voor mensen met beperking Zwembad De Waterdam www.waterdam.nl

Edam/Volendam ZWEMMEN Aquatherapie Zwembad De Waterdam www.waterdam.nlZaanstad ZWEMMEN   Zwembad De Watering www.szz.nlZaanstad ZWEMMEN medisch zwemmen 34˚C Zwembad Zaangolf www.zaangolf.nl

Zaanstad ZWEMMENvrijzwemmen voor mensen met beperking Zwembad Zaangolf www.zaangolf.nl

Zaanstad KANOËN   Kanovereniging De Geuzen www.kvdegeuzen.nl

ZaanstadSPORT EN BEWEGEN Fitkids Fysio Centrum Zaanland www.fysiocz.nl

ZaanstadSPORT EN BEWEGEN Fitkids Fysio Centrum Zaanland www.fysiocz.nl

ZeevangSPORT EN BEWEGEN Bewegen op muziek Sport met Sarah www.sportmetsarah.nl

Waterland FITNESS fysiofitnessKernpraktijken voor Fysiotherapie Ooster Ee www.kernpraktijken.nl

15

Bijlage 2: antwoorden van interviewsInterview deelnemer 1

Waarom doet u mee aan deze beweegactiviteit?Ze is gek op water en vindt het heerlijk om te zwemmen in het warme water.

Hoe ervaart u deze activiteit?Het zwemmen vindt ze erg leuk. Ze is gek op water en doet daarom graag mee aan deze activiteit.De activiteit ervaart ze als prettig doordat het water je lichter maakt waardoor de bewegingen makkelijker uit te voeren zijn. Verder kan ze grotere bewegingen maken in het water en door het warme water voelt ze veel minder pijn.Zwemmen bij Nel gaat wel altijd beter dan bij de andere lesgevers. Bij de andere lesgevers is het wat chaotischer en ze hebben vaak het overwicht niet om de orde te houden. Daardoor gaan de deelnemers wat meer met elkaar praten en verslapt de aandacht van de deelnemers.Hoe de lesgevers dat kunnen verbeteren is vooral meer ervaring op doen.Ze merken aan hun lichaam ook het verschil tussen de lessen van Nel en van de andere lesgevers.

Word u ergens in beperkt door de reuma tijdens de beoefening van deze activiteit? Zo ja, wanneer en op welke manier?Nee, in het water voelt ze zich heerlijk en kan ze alle bewegingen goed mee doen.

Op welke manier word u in het dagelijks leven beperkt door de reuma?In heel veel, ze houd van handwerken maar dat kan ze niet meer. Verder doet ze ook graag sport & bewegen maar dat staat op een laag pitje. Ook neemt haar energie af waardoor ze minder actief is en moeite heeft met alle dagelijkse handelingen.

Welke beweegactiviteit zou u graag willen doen die nu nog niet word georganiseerd voor mensen met reuma?Ik ben blij met het zwemmen.

Interview deelnemer 2 Waarom doet u mee aan deze beweegactiviteit?

Het helpt haar, ze voelt zich fitter na de zwemactiviteit. Ze is blij dat het er is.

Hoe ervaart u deze activiteit?In het water kan ze bewegingen wel doen die ze op het droge niet kan. Ze vind dit prettiger dan het medisch fitness wat ze doet. Dat komt vooral doordat de bewegingen makkelijker gaan in het warme water en veel minder pijnlijk.

Word u ergens in beperkt door de reuma tijdens de beoefening van deze activiteit? Zo ja, wanneer en op welke manier?Door haar reuma kan ze de bewegingen met haar armen niet goed meedoen. Dan doet ze de oefening zover als ze kan.

Op welke manier word u in het dagelijks leven beperkt door de reuma?Het gaat nu wel wat beter, ze heeft het al bijna 40 jaar. De behandelingen zijn steeds beter geworden waardoor ze wel verbetering merkt in de handelingen die ze kan doen.

Welke beweegactiviteit zou u graag willen doen die nu nog niet word georganiseerd voor mensen met reuma?Ze zou graag weer willen bowlen en piano spelen. Dat deed ze vroeger heel veel maar door de reuma zijn haar handen er slecht aan toe waardoor dat niet meer kan.Ze wil graag meer dansen, ze doet het nog wel maar dan tot dat de pijn te erg word.

Wat bij beide interviews vooral naar voren is gekomen is dat ze wel een verschil merken tussen de lessen van Nel en van de andere lesgevers. Nel doet het volgens de deelnemers perfect waar de andere lesgevers nog wel het een en ander kunnen verbeteren.

16

Interview begeleider Welke beweegactiviteiten worden er voor de doelgroep georganiseerd?

Hier bij reade bieden we zwemmen en medisch fitness

Waar zijn de deelnemers in beperkt?De mate van de beperking verschilt per persoon. Maar de meeste zijn beperkt in de bewegingsuitslag, ze kunnen dan niet meer de volledige beweging maken.

Op welke manier wordt de activiteit aangepast, zodat deze geschikt is voor de doelgroep?Ik zeg altijd tegen de deelnemers dat ze mee moeten doen op het niveau dat ze zelf aan kunnen. De oefeningen zijn voor de meeste wel goed uit te voeren.

Wat zijn de belangrijkste veiligheidseisen als je een beweegactiviteit organiseert voor de doelgroep?

o Sommige dragen schoenen in het water, omdat hun voeten door de reuma niet goed tegen de harde bodem kunnen

o Ook is het van belang om in de gaten te houden dat de deelnemers niet over hun grenzen heen gaan.

Wat is voor u het doel om een beweegactiviteit te organiseren voor de doelgroep?Ik heb zelf ook reuma, maar ik kan nog wel de mensen helpen. Ik vind het zelf ook fijn om actief bezig te zijn en vaak doe ik zelf ook mee. Omdat ik zelf reuma heb is het voor mijzelf heerlijk om in het water les te kunnen geven.

Als een patiënt met reumatoïde artritis zich aanmeldt voor aangepast sporten: welk traject ondergaat de patiënt voordat hij kan meedoen aan de activiteit?

Welke testen gebruiken jullie om de beginsituatie te bepalen van de doelgroep?

17

Taken tijdens minor aangepast sporten praktijk

Naam Taak Datum dat het af moet zijnMateo Contactpersoon Gedurende projectAllen Bedrijf zoeken Week 1Alwin Werkplan vraag 1 Maandag 16-09-2013Mateo Werkplan vraag 2 Maandag 16-09-2013Hans Werkplan vraag 3 Maandag 16-09-2013Casper Interview vragen maken Maandag 16-09-2013Alwin & Mateo Interview afnemen Maandag 30-09-2013Hans & Casper Interview verslag Maandag 30-09-2013Casper Welke testen gebruikt de

instantie voor de beginsituatieMaandag 16-09-2013

Hans Welke testen worden er in Nederland gebruikt voor reuma

Maandag 16-09-2013

Alwin Werkplan vraag 6 Maandag 23-09-2013Mateo Werkplan vraag 7, wat is het

effect van zwemmen in warm water?

Maandag 23-09-2013

Hans Werkplan vraag 8 Maandag 23-09-2013Casper Werkplan vraag 9 Maandag 23-09-2013Allen Werkplan vraag 10 Maandag 23-09-2013Allen Werkplan vraag 11 Maandag 23-09-2013

18