'''opgeloste vragen van Biochemie richting'''

'''Proefdier''' = Elk levende vertebraat die gebruik worden in of bestemd zijn voor experimenten.

Inclusief vrij levende en/of reproduceerbare larvale vormen, maar geen foetussen en embryo's.

Recent ook inclusief bepaalde invertebraten (vb, Cephalopoda) en embryo's vanaf 2/3 semester.

'''Dierproef''' = Elk gebruik v/e levende vertebraat voor een experimentele en andere wetenschappelijke bedoeling

dat pijn, discomfort of blijvende schade a/h dier kan veroorzaken.

Inclusief elke behandeling met de bedoeling of aanleiding v/d geboorte v/e dier in zo'n conditie,

maar niet de humane methoden (= minst pijnvolle en in moderne praktijken geaccepteerde

methoden om een dier te doden of te markeren) noch de behandelingen v/d agricultuur en

dierenartspraktijken.

(wnnr de veroorzaakte pijn of schade ernstig is, mag het proefdier in niet meer dan 1 experiment worden gebruikt)

'''Doeleinden'''

a| Productie en controle van serums, vaccins of diagnoses.

b| Toxicologisch en farmaceutisch onderzoek.

c| Diagnose van ziekten.

d| Educatie.

e| Om wetenschappelijke vragen te beantwoorden.

(sommige experimenten in België verboden zoals voor cosmetica, ascites -methode ter productie van monoklonale antilichamen en de evaluatie van huidcorrosiviteit en fototoxiciteit)

'''Formaliteiten om aan dierproeven te mogen doen'''

Om experimenten op dieren uit te voeren is een licentie nodig.

a|Er dienen enkele documenten te worden voorzien:

- overzicht en map v/d ruimten waarin de dieren worden gehuisvest en behandeld.

- overzicht v/h type experiment dat wordt uitgevoerd.

- lijst v/d diersoorten en hun bron.

- overzicht v/h personeel die met de dieren werkt.

b| Na het binnenbrengen v/d documenten, zal een inspecteur het labo komen bezoeken om te kijken

of alles volgens de normen is en wnnr dit goed verloopt, is de licentie goedgekeurd.

(de licentie kan wel worden teruggetrokken wnnr een overtreding gebeurt)

'''Andere documenten die nodig knn zijn:'''

a| Importlicentie om proefdieren van buiten de EU binnen België te krijgen.

b| Toelating omtrent bioveiligheid (bij universiteit en overheid).

c| Licenties omtrent radioactiviteit.

'''Herkomst en identificatie v/d proefdieren volgens de wet'''

a| Enkel dieren die speciaal gekweekt zijn als proefdieren door een gelicentieerd fokbedrijf mogen

worden gebruikt. Er mogen zeker geen huisdieren of verlaten dieren worden gebruikt.

In uitzonderlijke gevallen kan wel een uitzondering gegeven worden wnnr de speciaal gekweekte

dieren niet voldoen voor het experiment (maar moet wel aangevraagd en goedgekeurd worden

door de overheid).

b| Vee, varkens, schapen en geiten knn verkregen worden v/e boerderij en moeten niet speciaal

gekweekt zijn.

c| Honden, katten en apen moeten direct na het spenen individueel en permanent gemarkeerd zijn.

d| Er zijn speciale eisen voor bedreigde diersoorten die leven i/h wild.

e| Alle dieren moeten geregistreerd zijn.

'''Ethische Commissie en aanvraagformulier'''

Een Ethische Commissie is verplicht door de wet sinds 2001 in labo's waarin dierproeven worden uitgevoerd die pijn en schade knn veroorzaken bij proefdieren.

Deze commissie moet de geplande experimenten evalueren, een ethische criteria opzetten, de labo's en overheid adviseren omtrent diergebruik en rapporteren a/d overheid.

'''De commissie moet opgebouwd zijn uit volgende leden:'''

a| Laboratorium directeur.

b| Projectleider (moeten opleiding van 80h (C) gevolgd hebben).

c| Biotechnicus/onderzoeker (moeten opleiding van 40h (B) gevolgd hebben <> verzorgers 25h (A)).

d| Dierenarts of expert.

e| 1 of meer onafhankelijke leden die niets te maken hebben met het laboratorium.

f| Inspecteurdierenarts.

(de leden v/d Ethische Commissie hebben een professionele zwijgplicht)

'''Aanvraagformulier Ethische Commissie'''

Op het aanvraagformulier moeten volgende zaken vermeld worden:

a| Info over de deelnemende werknemers (naam, diploma, getuigschrift).

b| Titel v/h onderzoeksproject.

c| Duur v/h project.

d| Beknopte beschrijving (vraagstelling, doel, belang).

e| Te gebruiken diersoorten en hoeveel.

f| Inschatting v/d proefduur e/d duur en graad van pijn, lijden en schade.

g| Verantwoording v/h aantal benodigde dieren.

h| Geplande ingrepen op de levende dieren en toelichting ervan.

i| Eventuele toepassing van nazorg, verdoofmiddelen, pijnstillers, anesthesie,...

j| Eventuele toepassing van euthanasie.

k| Beschikbaarheid van in-vitro alternatieven.

l| Bepaling v/d humane eindpunten.

m| Risicoklasse (enkel wnnr gewerkt wordt met GGO's of geïnfecteerde dieren).

'''Huisvestingsfactoren'''

a| Kooien (materiaal, vloer, water- en voedselvoorziening, bodembedekking, kooiverrijking).

b| Ventilatie.

c| Temperatuur.

d| Relatieve vochtigheid.

e| Gassen.

f| Geluid.

g| Licht.

h| Geur.

'''Belang van ventilatie'''

a| Inkomende lucht wordt gefilterd om stof en insecten te vermijden. Ook wordt de lucht op een

correcte temperatuur en vochtigheid gebracht. De lucht wordt regelmatig vervangen (min 8/h).

(vermijden van tocht en blinde hoeken)

b| De uitstromende lucht zorgt dat gassen zoals ammoniak (en de bijkomende vieze geur) verwijderd

worden.

(best dicht bij de vloer geplaatst om de zware gassen makkelijk te verwijderen)

'''Belang van relatieve vochtigheid.'''

Optimaal rond 50-55 % (voor woestijndieren zoals gerbils 20-25 %).

a| Hoge vochtigheid:

- snelle toename bacteria en fungi = respiratorische infecties.

- ophoping v/h ammoniakgehalte i/d kooi.

- moeilijk om warmte te verliezen bij hittestress (meeste proefdieren knn niet zweten).

b| Lage vochtigheid:

- 'ringtail' (ratten) = allemaal ringen a/d staart.

- dehydratatie (naakte muizen).

- sterfte v/d jongen.

'''Belang en problemen van temperatuur.'''

Optimale T varieert v/d diersoort: knaagdieren = 20-22 °C en konijnen = 18-20 °C.

(moet iedere dag gemeten worden)

a| Hoge temperatuur:

- verlaagde activiteit.

- verlaagde voortplanting.

- sterfte (vooral bij konijnen).

b| Lage temperatuur:

- verstoring v/d oestrus cyclus.

- hypothermie (vooral bij dieren die onder verdoving zijn = heat pad gebruiken).

(bij lage T zullen dieren meer onder het zaagsel en bij elkaar liggen om hun eigen lichaamsT te

bepalen)

'''Effect van gassen op de dieren'''

a| CO2

= Komt voort v/d respiratie, maar zorgt voor geen problemen. Moet onder 1500ppm

gehouden worden.

b| NH3

= Komt voort v/d urine en is zeer irriteren voor de respiratie en de ogen. Moet onder 20ppm

gehouden worden (voor konijnen onder 10ppm).

(ophoping gebeurt vnl. in filtertop-kooien, die dus regelmatig moeten schoongemaakt worden)

'''Effect van geluid op de dieren'''

Dieren hebben een beter gehoor dan mensen. Plotse luide of onbekende geluiden zijn meer verstorend en schadelijk dan constant achtergrondgeluid.

(vb, best om speciale brandalarmen te plaatsen (silent tone alert))

Te veel lawaai kan resulteren in:

a| Kannibalisme.

b| Verstoorde oestrus cyclus.

c| Verlaagde vruchtbaarheid.

d| Gereduceerde groei (muizen).

e| Hypertensie (ratten).

f| Veranderde hematologische parameters.

'''Effect van licht op de dieren'''

a| Meeste proefdieren zijn of schemer- of nachtdieren en bezitten dus ogen die aangepast zijn aan

gedimde lichtcondities. Ook albinodieren zijn gevoelig aan licht. De ruimte waar de dieren

gehuisvest zijn, dient <40-25 lux te bedragen.

Te veel licht kan resulteren in schade a/h retina.

(bedekken v/d ogen tijdens een operatie (lamp 500 lux))

Er is een groot verschil tss de lichtintensiteit a/d top en a/d bodem v/d rekken, waardoor kooien

niet bovenaan moeten geplaatst worden.

b| Dag-nacht ritme kan worden omgekeerd door de licht-donker cyclus aan te passen zodat deze

gelijkgesteld wordt a/h menselijke dagritme (om vb. het actief gedrag v/d nachtdieren te

bestuderen).

'''Effect van geur op de dieren'''

Dieren worden voornamelijk geleid door hun neus en geuren zijn belangrijk voor sociale interacties.

a| Het is noodzakelijk om de kooi regelmatig te kuisen, maar te frequent kan slecht zijn doordat de

geurmarkering patronen te vaak worden verstoort

(kan worden vermeden door beetje oud nestmateriaal i/d kooi te laten).

b| Sommige dieren mogen niet samen i/e ruimte worden geplaatst om angstreacties te vermijden.

Om dezelfde reden moeten ook de kledij verwisseld en handen gewassen worden wnnr gewerkt

wordt met verschillende dieren.

'''Kooiverrijking'''

= Alles wat het natuurlijk soortgespecifiëerd gedrag stimuleert en abnormaal of pathologisch gedrag

verlaagd. Het wordt gezien als een vorm van 'refinement' (verfijning) v/d 3 R's en het verhoogt de

leefkwaliteit en onderzoekkwaliteit door het verminderen van stress.

(hoewel soms net stress wordt veroorzaakt door bvb het vechten om een speeltje)

'''Verschillende vormen:'''

a| Sociale verrijking = toelaten van contact tss kooigenoten (groepshuisvesting) en mensen.

(bij wijfjes en niet mannetjes)

b| Voedselverrijking = stro/hooi en meer natuurlijke manier van presentatie.

c| Sensorische (auditief, visueel en olfactorisch) verrijking = vb, achtergrondmuziek.

d| Fysische verrijking = aangepaste kooigrootte of design en accessoires.

(speeltjes meestal rood/amber gezien knaagdieren dit als zwart zien en ze dus

denken dat ze i/e donker hol zitten terwijl de mensen ze wel nog kunnen zien)

'''Barrière systemen'''

(cursus p 34 + slides)

'''Profylaxis'''

= Verlagen v/d concentratie MO per oppervlakte/volume (= infectiedruk) ter bescherming tegen

pathogene MO en tegengaan v/d verspreiding van ziekten.

a| Medische profylaxis = via vaccinatie en antibiotica.

b| Sanitaire profylaxis = via desinfectie, sterilisatie, quarantaine, screening, pestcontrole,...

'''Infectiebronnen'''

a| Proefdieren:

- binnenkomende dieren moeten vrij zijn van pathogenen.

(SPF of specific pathogen free dieren van commerciële kwekers)

- dieren v/e onbekende bron moeten in quarantaine (40 dagen isolatie) gehouden worden

vooraleer ze naar de dierfaciliteit mogen.

b| Personeel:

- mogen geen huisdieren van dezelfde soort als waarmee ze werken.

- strikte protocols en regels moeten gevolgd worden bij het binnengaan v/d dierfaciliteit.

- persoonlijke hygiëne is belangrijk = steriele kledij, handen wassen, haarkapjes, overschoenen,...

- juwelen en horloges zijn niet toegelaten.

c| Biologisch materiaal:

= Veel biologisch materiaal dat is geïnjecteerd in proefdieren kunnen een kolonie contamineren

en moeten drm getest (MAP/RAP-test) worden op de aanwezigheid van pathogenen vooraleer

ze worden gebruikt.

Tijdens de MAP (Mouse Antibody Production)- en RAP (Rat Antibody Production)-test worden antilichaamvrije muizen of ratten geïnoculeerd met het biologisch materiaal en na 4 weken,

waarbij ze apart worden gehouden, wordt gekeken of er specifieke antilichamen aanwezig zijn.

d| wilde knaagdieren en insecten:

= kunnen verschillende pathogenen binnenbrengen waardoor er dus moet gezorgd worden dat

ongedierte buiten gehouden wordt via luchsluizen, muisvallen, vliegenvangers,...

'''Desinfectiemethoden'''

a| Fysisch:

- hitte (stoom, vlam).

- radiatie (UV, Gammastraling).

- filtratie (nanovezelmembranen).

b| Chemisch:

- vloeistoffen (Dettol, quaternaire ammoniumzouten, NaOH, HCl, Javel,...).

- gassen (ethyleenoxide/C2H4O, formaldehyde/CH2O, waterstofperoxide/H2O2).

'''Opties bij het ontdekken v/e besmetting'''

a| Afhankelijk van verschillende factoren:

- diersoort

= Verschil tss grote en kleine dieren, alsook de 'strain' v/h individu.

- type v/d ziekte

= Examinatie v/d pathogenesis en zelfs de zoönose.

- beschikbaarheid van therapie.

- effect v/h experiment

= Interferentie, duur,...

- beleid v/h instituut omtrent de microbiologische kwaliteit

= Afhankelijk van microbiële status dat getolereerd wordt en het type van huisvesting

(SPF vs. conventionele huisvesting).

- economische overwegingen.

b| Mogelijke opties:

- acute infecties met hoge verspreiding

= Quarantaine en kweekstop voor 5 weken.

- acute infecties met lage verspreiding

= Isolatie van enkele kweekparen, testing en gebruiken van negatieve kweekparen om

nakomelingen te testen.

- beginnende infecties met lage transmissie

= Testen en selectieve methode (dus v/e dier uit de kolonie).

- persistente en resistente infecties

= Depopulatie, desinfectie en repopulatie.

- transplacentaal verspreidende infectie (zeldzaam)

= Testen voor kweken.

- zoönose

= Depopulatie, desinfectie en repopulatie.

'''Belang v/e gezondheidscreening'''

= Controle om de microbiologische kwaliteit v/d proefdieren te bekijken: ideaal = 4/jaar).

Er zijn 2 manieren om de gezondheid te checken:

a| Directe methode = isolatie en groei v/d agentia en visualisatie ervan via histologie en PCR.

b| Indirecte methode = via de aanwezigheid van antilichamen.

1| Screening van dieren uit de kolonie:

- jonge dieren omdat ze meer parasieten dragen en beter zijn om acute infecties te detecteren.

(niet jonger dan 6 weken, want anders misinterpretatie van maternale antilichamen)

2| Screening van sentinel dieren

= schone dieren die i/d dierfaciliteit worden gebracht en gehuisvest zijn in open kooien

met ad random bodemmateriaal van andere kooien.

(ook wnnr dieren getransporteerd worden, dient een screening te gebeuren)

'''Anesthesie'''

= Pathologische slaap die omkeerbaar, voorspelbaar en verifieerbaar is en de bedoeling heeft om het

bewustzijn en de pijnperceptie te onderdrukken v/h dier tijdens een operatie.

'''Verschillende types''':

a| Lokale anesthesie

= Effect is gelimiteerd tot een specifiek deel v/h lichaam.

- eigenlijk geen echte anesthesie gezien het bewustzijn niet wordt verloren.

- regelmatig adrenaline toegevoegd om vasoconstrictie te verkrijgen en dus ook een afname v/d

bloedstroom waardoor de drainage v/d anesthetica vertraagd wordt en het effect ervan wordt

verlengt, alsook het bloedverlies tijdens de operatie wordt verlaagd.

- meestal gebruikt voor puncties, biopsies, verwijderen van huidtumoren,...

- voordeel = beïnvloeding v/d normale fysiologische processen buiten het geanestheseerde gebied

is minimaal.

- soorten:

1| Oppervlakkige anesthesie

= Wordt rechtstreeks toegepast op de te verdoven oppervlakte.

- voorwaarde is dat dit oppervlakte de anesthetica kan opnemen.

- vnl. voor ogen, inbrengen van trachea-buizen,...

2| Infiltratie-anesthesie

(adrenaline mag niet worden gebruikt wnnr het gebied een slechte bloeddoorstroming

heeft of slechts 1 arterie aanwezig is om het risico te vermijden van necrose)

3| Regionale of conductie-anesthesie

- perineurale injectie voor de complete innervatie v/d te verdoven zenuwen.

- spinale blokkering voor de innervatie v/e zenuwcomplex.

- epidurale injectie, tss de laatste lumbale en eerste sacrale wervel, voor het afzetten v/d motorzenuwen.

(geeft veel stress omdat het dier tijdelijk 'verlamd' is = kalmeringsmiddel nodig)

b| Kalmeringsmiddel ('sedation')

= Effect is kalmerend zonder veel pijn te verminderen.

- vb, benzodiazepines zoals diazepam.

c| Premedicatie

= Voorbehandeling om ongewilde effecten v/d anesthesie te voorkomen zoals speekselsecretie,

bradycardia en bronchoconstrictie.

- vb, atropine -> 30 % v/d konijnen reageren niet op atropine doordat ze atromine-esterase in hun

serum hebben dat het inactiveert.

(premedicatie vermindert traanproductie waardoor het nodig is om synthetische tranen of

oogcreme te gebruiken)

d| Neuroleptanasthesie

= Combinatie v/e neurolepticum (= groot kalmeringsmiddel) en een morfine-achtige analgesic dat

kleine operaties toelaat.

- nadeel is dat er nog steeds veel spierspanning kan optreden wat de operatie bemoeilijkt,

dus vaak wordt er nog een klein kalmeringsmiddel zoals diazepam toegediend.

e| Hypnose

= Staat van diepe slaap waarbij de pijnperceptie is gereduceerd.

- vb, thiopental (kort) bij grotere dieren en pentobarbital (medium) bij kleinere dieren.

- interessant is de combinatie van α-chloralose en urethaan omdat de fysiologische parameters er

weinig door worden beïnvloed.

(enkel voor terminale experimenten door de lange werkingsduur en carcinogeen effect van

urethaan)

f| Dissociatieve anesthesie

= Induceert een staat waarbij de verbinding tss de corticale en subcorticale cerebrale activiteiten

is verloren waardoor het dier niet meer verbonden is met zijn omgeving.

- effect is mild pijnverzachtend, maar zorgt voor spierspanning, hallucinaties en verhoogd de

speekselproductie.

- vb, ketamine.

g| α-adrenerge agonisten

= Inhiberen de vrijstelling van noradrenaline, zijn spierrelaxerend en analgesisch.

- zorgen voor ernstige vasoconstrictie, resulterende in hypertensie, gevolgd door hypotensie.

- zorgen voor sfinctercontractie en relaxatie v/d gladde spieren i/h GI-stelsel waardoor

hyperglycaemia, dus een afname van insuline i/h plasma, ontstaat.

- vb, xylazine en medetomidine.

(knn tegengewerkt worden door antagonisten zoals yohimbin en atipamezole)

h| Spierrelaxatie

= Blokkering v/d gestreepte spieren (kruising zenuw/spier) waardoor het dier volledig verlamd is,

maar wel bij bewustzijn en het dus veel stress krijgt waardoor een combinatie met anesthetica

en analgesica nodig is.

(nooit spierrelaxatie alleen!)

- ook de AH-spieren zijn verlamd, dus het dier moet beademd worden.

- vb, curare, pancuronium.

i| Inhalatie anesthesie

= Substanties die goed verdampen bij kamertemperatuur en toegepast kunnen worden via de AH.

- vb, ether (irriterend), isofluraan (arrythmia wnnr samen met adrenaline e.a.), enfluraan en N2O

(meestal drager van andere inhalatiestoffen).

'''Analgesia'''

= Bestrijding van pijn (=een onplezant gevoel en emotionele ervaring die weefselschade omvat of

gelijkaardige schade). Om te zien of een dier pijn heeft, dient diens normaal gedrag geweten te zijn.

(adviseerbaar om analgesie te geven vooraleer a/d procedure wordt begonnen en er kan

interferentie optreden met de anesthesie)

'''Voorbeelden van afwijkend gedrag door pijn''' (ook angst en stress):

a| Daling v/d activiteit.

b| Gekromde rug.

c| Rechtstaand haar.

d| Agressie.

e| Geluidproductie

f| Verandering in fysiologische parameters (verhoogde bloeddruk, hartfrequentie, AH,...)

'''Bestrijdingsmiddelen''':

a| Opioiden (vb, morphine)

= Veroorzaakt AH-problemen en constipatie, beïnvloed het CV-stelsel en is verslavend voor

mensen.

b| NSAIDs of Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs (vb, aspirine, paracetamol)

= Werkt in op de periferische zenuwen.

'''Postoperatieve zorgen'''

Ook nadat de procedure is uigevoerd, is verzorging nodig om 'fall out' te vermijden:

a| Kleine dieren zijn vatbaar voor hypothermia tot ze hun normale activiteit knn hervatten en zouden

dus voorzien moeten worden v/e 'heat pad' of gewikkeld zijn in aluminiumfolie.

b| Zolang dieren niet wakker zijn, mogen ze niet op los bodemmateriaal worden geplaatst omdat ze

anders knn stikken.

c| De dieren dienen i/e kooi geplaatst te worden zonder scherpe randen om te vermijden dat ze

zichzelf bezeren.

d| Voedsel en water mogen enkel gegeven worden wnnr het dier volledig wakker is omdat ze anders

knn stikken.

e| Voor de rust dienen prooidieren uit het zich en geur van predatoren gehouden te worden.

f| Belangrijk om goede analgesie te voorzien.

'''Humane endpoints'''

Er is vaak een conflict tss hoe ver men kan gaan met het wetenschappelijk werk en wat bezien wordt als onacceptabel. Speciale criteria, de Standard Operating Procedure, zijn ontwikkeld om te bepalen wnnr de wetenschappelijke meerwaarde niet langer de 'welfare' v/h dier tegemoet komt. Er zijn ook Codes of Practice die praktische criteria bespreken.

euthanasiecriteria:

a| Wnnr het dier niet meer eet/drinkt.

b| Wnnr het dier >15 % v/h lichaamsgewicht verliest i/e korte periode

of wnnr het lichaamsgewicht >20 % gedaald is sinds het begin v/h experiment.

c| Wnnr er serieuze AH- en VC-problemen zijn.

d| Wnnr er afwijkend gedrag en bewegingen zijn.

e| Wnnr een tumor serieuze klinische symptomen veroorzaken door hun plaats, grootte,...

f| Wnnr de tumor te groot wordt: maximaal acceptabel = 10% v/h normale lichaamsgewicht.

(pijn is belangrijk bij experimenten rond tumorgroei omdat dit een negatieve invloed heeft op het immuunsysteem waardoor tumoren sneller groeien)

'''Stress'''

Stress ontstaat wnnr een dier zich niet kan aanpassen a/e verstoring van diens homeostasis.

Bij acute stress is er een plotse daling in voorspelbaarheid en mogelijkheid om veranderingen te beïnvloeden. Bij chronische stress loopt dit over een lange periode.

'''Effecten''':

a| Via autonoom ZS: verhoogde hartslag en bloeddruk + veranderingen in immuunsysteem.

b| Via endocriene hormonen: uitputting, resulterende in maagzweren, gevoeligheid voor infecties,...

Ethogram

Inventariseren v/d herhaling i/h gedrag om verschillende patronen te knn beschrijven zoals de tijd, frequentie en opvolging.

Vermijden van bloedingen bij een chirurgische ingreep

a| Goede kennis v/d anatomie e/d bloedvaten.

b| 'blunt dissection'.

c| Klemmen en afbinden.

d| Electrocoagulatie en electrochirurgie.

(voor kleine dieren kan het minste bloedverlies al fataal zijn)

'''Inteeltstam'''

= Gemaakt via het paren van dicht gerelateerde individuen waardoor de homozygositeit v/d jongen

verhoogt. Een stam wordt ingeteeld of isogeen genoemd wnnr minstens 20 generaties van

broer/zuster-paring of nakomeling/ouder-paring gebeurd zijn. Hierna is de inteeltcoëfficiënt F gelijk

aan 98,4 %.

Een individu wordt gefixeerd i/e willekeurige combinatie van genen die niet per sé optimaal zijn

waardoor functies slechter knn zijn ivm de originele populatie en dit effect is des te groter in

homozygote conditie (dus geen gebalanceerd systeem meer). Gedurende de eerste 4-8 generaties

sterven veel dieren door de ongunstige allelen. Na meer dan 10 generaties zijn de meeste va deze

ongunstige allelen verdwenen en is een nieuw evenwicht bereikt.

'''Co-isogene stam'''

= Door het optreden v/e spontane mutatie i/e inteelt stam waardoor deze slechts verschilt v/d

originele stam door een enkel gen.

F1-hybride

= Dieren die bekomen worden door een kruising tss 2 inteeltstammen. F1-individuen zijn genetisch

uniform en heterozygoot voor de genen waarin de inteeltstammen verschillen.

a| Heterosis

= Betere aanpassing aan kleine omgevingsveranderingen, waarschijnlijk door een groter aantal

allelen i/d F1 hybriden die voor een robuustere buffer zorgen.

b| Tryon effect

= Vergrote capaciteit v/e F1 om zich aan te passen.

'''Congene stam'''

= Wordt aangemaakt door bepaalde genetische kwaliteiten i/e inteeltstam te brengen door

regelmatige terugkruising.

'''Uitteeltstam'''

= Stam die willekeurig gekweekt wordt en gehouden wordt i/e gesloten kolonie voor minstens 4

generaties en waarvan de toename van F niet meer dan 1 % per generatie bedraagt.

'''3R-principe van Russell en Burch'''

a| Replacement

= Het vervangen v/d dierexperimenten door een andere methode of het gebruiken v/e ander dier

zoals een invertebraat.

1| In vitro onderzoek

= Onderzoek wordt gedaan op cellen, weefsels of organen in culturen.

- wel nog donoren nodig, maar toch reductie in benodigde dieren.

- vb, huidirritatietest via vrijwilligers of huidgraft.

- nadeel

= Geen informatie over hoe de stof verdeeld wordt over het lichaam (biokinetica) of hoe

deze gemetaboliseerd wordt (biotransformatie). Om dit te onderzoeken zijn wel nog

in vivo systemen nodig.

2| Gebruik van embryo's

- bezitten nog niet ontwikkelde zenuwen waardoor ze dus zogezegd nog geen

pijnperceptie bezitten.

- vb, Chorioallantoische membraan test (CAM-test) op kippenembryo's (irritaties) of

kankertesten op rattenembryo's.

(er wordt nu wel aangeraden om anesthetica of analgesica te gebruiken)

3| Gebruiken van lagere organismen

4| Organen gebruiken van dode organismen.

5| Audiovisuele hulp ipv dissecties of dierproeven ter educatie.

6| Gebruik van kunstmatige objecten om te leren naaien of bloed af te nemen.

b| Reduce

= Verminderen v/h aantal te gebruiken dieren.

1| Geïmproviseerd ontwerp v/h experiment

= Goede schatting maken hoeveel dieren er nodig zijn om betrouwbare resultaten te

bekomen.

(te weinig zorgt voor onverzadigde resultaten en het moeten herdoen v/h experiment en

te veel zorgt voor een verspilling van dieren)

2| Pilootstudie

= Studie met een gelimiteerd aantal dieren om te bekijken of een grotere studie nodig is of

dat er aanpassingen moeten gemaakt worden.

3| Delen van bepaalde delen van dieren.

4| Cryo-preservatie

= Bevriezen van cellen of embryo's in vloeibare stikstof. Op deze manier is het niet meer

nodig om dieren te blijven verder kweken om een stam te behouden.

5| Computermodellen

= Gebruikt om de beste stoffen te vinden die knn dienen als medicijn via simulaties.

6| Goede achtergrondinformatie

= Informeren naar wat er i/h verleden al gebeurt is over het onderwerp v/h onderzoek

zodat herhaling vermeden kan worden.

(uitwisseling van negatieve en ongepubliceerde resultaten kan en reductie in dieren

veroorzaken)

7| Telemetrie

= Meten v/d bloeddruk, hartslag, T,... kan gebeuren via het inplanten v/e transmitter.

8| Gebruik v/d Good Laboratory Practice (GLP)

= Aantal regels die moeten worden gevolgd met het idee dat alles reconstrueerbaar en

retraceerbaar is zodat duplicaten worden vermeden.

c| Refine

= zorgen voor minder discomfort v/d proefdieren

1| Goede verzorging en kooiverrijking

= verlaagt stress en verhoogt soortgespecificeerd gedrag.

2| Analgesie, anesthesie en euthanasie

= Gepaste pijncontrole en verdoving, definiëren van humane eindpunten en uitvoeren van

euthanasie op een toegepaste methode voor het dier door getraind personeel.

3| Goed opgeleid personeel

= Knn de noden v/d dieren ter vermijding van verkeerd gebruik v/d proefdieren tijdens het

experiment.

4| Niet-invasieve methoden zoals MRI, CT-scan, PET, 'bioluminiscence imaging'.

'''Factoren die de nodige nutriënten bepalen'''

a| Diersoort.

(veel soorten maken hun eigen vitC, maar dieren zoals cavia's en apen knn dit niet).

b| levenstadium.

(tijdens groei, zwangerschap en lactatie is er meer energie nodig).

c| omgevingsomstandigheden.

(daling i/d T zorgt dat meer energie nodig is, inname van zink door likken a/d kooi, eten v/h

bodemmateriaal).

d| microbiële status.

(intestinale flora produceert nutriënten, maar deze zijn verdwenen in 'germfree' dieren)

e| onderzoekcondities.

(voedselrestricties, testcomponenten,...)

f| Nutriënt interacties.

(dieren eten minder wnnr het voedsel veel energie bevat, competitie voor nutriënten voor actieve

resorptie)

'''Voedselsoorten'''

a| Natuurlijk voedsel

- klassen, gebaseerd op de beschikbare info op de labels:

1| Gesloten formule

= Garandeert een minimum procentueel gehalte aan vet en proteïnen.

- ingrediënten zonder exacte kwantiteiten.

- knn grote verschillen zijn van batch tot batch.

- meest gebruikt voor knaagdieren.

2| Open formule

= Geeft de hoeveelheid van elke component en een kwalitatieve analyse van elke grote

component.

- voordelen: - goedkoop.

- goede smaak.

- (open formule) relatief weinig verschillen van batch tot batch en tss merken.

- nadelen: - (gesloten formule) grote verschillen van batch tot batch en tss merken.

- bestaand contaminatierisico.

- lage biologische beschikbaarheid.

- minder makkelijk om de formule te reproduceren.

- grote verschillen tss formule-analyse.

b| Semi-synthetisch voedsel

= Meer verbeterde en beperkte set aan ingrediënten zodat de kwantiteit en kwaliteit v/d

nutriënten exact reproduceerbaar zijn.

- gebruikt bij studies van specifieke nutriënttekorten en -tevelen.

- voordelen: - lager contaminatierisico.

- hoge biologische beschikbaarheid.

- makkelijk om de formule te reproduceren.

- weinig verschillen tss formule-analyse.

- weinig verschillen van batch tot batch en tss merken.

- nadelen: - duur.

- slechte smaak.

c| Synthetisch voedsel

= Volledig gemaakt van pure chemicaliën (individuele AZ, essentiële vetzuren,...).

- gebruikt in studies waar strikte controle over de nutriënten essentieel is.

- voordelen: - maximale controle over de kwaliteit v/d ingrediënten.

- hoge biologische beschikbaarheid.

- makkelijk om de formule te reproduceren.

- weinig verschillen tss formule-analyse.

- weinig verschillen van batch tot batch en tss merken.

- lager contaminatierisico.

- nadelen: - duur.

- slechte smaak.

'''Voedselcontaminatie'''

Veel componenten knn geïntroduceerd worden a/d dieren doorheen planten die gebruikt worden bij de bereiding v/h voedsel. Hierdoor is kwaliteitscontrole zeer belangrijk.

a| Toxines zoals herbiciden en zware metalen.

b| Anti-nutritionele componenten (ANF) zoals trypsine inhibitoren die verteringsenzymactiviteit

reduceren.

= Zorgt voor stress en discomfort en heeft een effect op de groei.

(in peulvruchten en granen)

c| Immunogene componenten

= Stoffen die leiden tot een allergische reactie zoals gevoeligheid aan melk.

(door MO, metabolieten)

d| Phytoestrogenen

= Stoffen met gelijkaardige structuur als oestrogenen die verschillende parameters beïnvloeden

waarbij oestrogeen is betrokken zoals de reproductie.

(isoflavones in soya)

e| Botanische contaminatie

= Voorkomen van kruiden die toxisch knn zijn wnnr deze gemengd worden met het voedsel.

(zwarte nachtschade)

f| Schimmels

= Produceren aflatoxine B dat voor vergiftiging zorgt en extreem carcinogeen en mutageen is.

Sommige schimmels hebben ook phytoestrogene effecten.

(Aspergillus flavus en A. parasiticus)

'''Chimere muis'''

Bij transgenese worden embryonische stamcellen verkregen uit de binnenste celmassa van blastocysten. Deze ES knn worden ingepland i/e blastocyst met een verschillend genotype en geïntroduceerd worden i/e draagmoeder. Uit deze blastocyst ontwikkelt zich een muis wiens germenlijn afkomstig is v/d ES-cellen. Chimere muizen dragen dus verschillende soorten genotypen in zich.

'''Zoönose'''

Sommige MO die door dieren gedragen worden, knn ziekten veroorzaken in mensen.

Voorbeelden:

a| Hanta virus

- verspreidt via AH en GI.

- leidt tot nephritis en volledig nierfalen.

b| Lymphocytic Chriomeningitis Virus (LCMV)

- meestal niet opgemerkt bij adulten (lichte griep), maar bij zwangere vrouwen kan dit leiden tot

verstoorde ontwikkeling v/h kind (neurologisch zoals epilepsie en mentale stoornissen).

c| Salmonellosis

- leidt tot diarree, maar kan erger zijn bij kinderen en mensen met gezondheidsproblemen.

d| Streptobacillus moniliformis

= 'Rat-bite-fever' of Haverhill koorts

- veroorzaakt door Streptobacillus na een rattenbeet of consumptie van water/melk dat

gecontamineerd is met raturine of faeces.

- leidt tot koorts, hoofdpijn, misselijkheid, gewrichtspijn en kan erger wordt en leiden tot

myocarditis, meningitis, pneumonia,...

e| Leptospirosis

= ziekte van Weil of canicolakoorts

- gelijkaardig aan Streptobacillus moniliformis.

- veroorzaakt door Leptospira.

f| Trichophythy

- veroorzaakt door de schimmel Truchophyton of Microsporum.

- leidt tot lokale ringvormige of ronde huidirritaties.

g| Herpes-B

- verspreidt via bloed, urine en speeksel en afkomstig van primaten.

- leidt tot hoofdpijn, vermoeidheid, koorts, conjunctivitis, neurologische problemen

(verlamdheid, stuiptrekkingen en gevoelloosheid) en kan lethaal zijn voor mensen.

h| Koepokken (Cow Pox disease) of vaccinia

- endemisch in verschillende knaagdieren in W-Europa.

- leidt tot zwellingen, spierpijn, koorts en opgezwollen lymfeklieren.

'''Bruce effect'''

Wnnr na een succesvolle paring een ander mannetje i/d kooi wordt geïntroduceerd binnen 24h, zal dit de implantatie v/h bevruchte eitje inhiberen.

(aanwezig bij muizen)

'''Whitten effect'''

Wnnr vrouwtjes in groep gehouden worden, hebben ze de neiging om in anoestrus (niet meer bronstig worden) te gaan. Wnnr dan een mannetje wordt geïntroduceerd, veroorzaakt zijn feromonen voor een synchronisatie v/d oestrus.

(bij muizen en ratten)

Coprofagie of Coecotrofie

Het opeten v/d eigen faeces, meer bepaald de zachte faeces die rijk zijn aan vitB, vitK en die naar het colon migreren gedurende de nacht waarna ze rechtstreeks vanuit de anus knn worden opgenomen. Gedurende de dag zijn de geproduceerde faeces hard en worden de gedropt i/d kooi.

(bij knaagdieren en haasachtigen)

Allergieën

Iedereen die in contact komt met dieren knn een allergie krijgen, maar sommigen zijn gevoeliger dan anderen omwille van hun vorige ziekten, genetica, levensstijl,...

De grootste allergenen zijn proteïnen in urine, speeksel en vacht. Meestal worden ze verspreidt via de lucht en soms via direct contact zoals krabben en bijten.

'''Preventie:'''

a| Screening

= Regelmatig uitvoeren van testen zoals voor de longfunctie en antilichaambepaling.

b| Design en werkorganisatie

= Aanpassen v/d ventilatie/filtratie, gebruik van andere kooien zoals IVC of filtertoppen, verlagen

v/d kooidensiteit, keuze v/h bodemmateriaal, allergisch personeel andere taken geven, andere

diersoorten gebruiken,...

c| Persoonlijke bescherming

= Vermijden van contact tss huid en allergenen via het dragen van handschoenen, labojassen,

stofmaskers,...

'''Microbiële status'''

a| 'Germfree'

= Volledig vrij van MO.

(zeer gevoelig aan infecties en moeten dus in speciale barrièresystemen worden gehuisvest)

b| Gnotobionten

= Bezitten een volledig gekende microflora.

c| 'Specific Pathogen Free' (SPF)

= Vrij van enkele gespecificeerde en potentieel pathogene MO.

d| Conventioneel

= Bezitten een ongeweten en ongecontroleerde microbiële status.

'''Harderian gland'''

= (traan)klier die voorkomt bij ratten.

'''Xenopus''' (laevis)

Worden gebruikt voor organogenese en genetica omwille van hun grote eicellen en grote embryo's.

a| Huisvesting

- continue waterstroom.

- T: 18-20 °C.

- pH: licht alkalisch.

- direct zonlicht moet vermeden worden.

b| Voeding

- pellets of schijfjes vlees.

- 3x/week en half uur na toevoegen wordt het water gefilterd.

c| Voortplanting

- wijfjes zijn 2 keer zo groot als mannetjes.

- mannetjes hebben zwarte kussens op hun duim.

- amplexus.

d| Handeling

- vasthouden rond de achterpoten terwijl het dier i/d handpalm ligt met de vinger rond de dijen.

e| Identificatie

- autotransplantatie (stuk v/d lichte buik naar de donkere rug).

- foto's.

'''Speciale faciliteiten'''

a| Conventionele dierfaciliteit

b| Semi-barrière zoals filtertoppen, isolatoren, IVC (individueel geventileerde kooien).

= buitenhouden ongewilde MO via steriele lucht, sluizen,...

c| A2-dierfaciliteit

= Zeer belangrijk wat uit de faciliteit komt.

d| SPF faciliteit

= Zeer belangrijk wat binnen de faciliteit komt.

Antropocentrisme vs. proefdieren

Dieren worden niet inbegrepen i/d ethiek omdat ze geen intrinsieke waarde hebben. Ze worden gezien als dingen, instrumenten, objecten.

Stel dat in je labo blijkt dat er bij je muizen een probleem is: kleine worp, spontane abortus,... en dit blijkt het geval te zijn over heel de batch, hoe ga je te werk om het probleem te lokaliseren?

+ info overige proefdieren.

1. '''Bespreek inteeltstam'''

An inbred strain is a strain that arises from mating two closeley related individuals. By crossing brother and sister or offpspring and youngest parent for at least 20 generations a isogenic strain can be obtained. These individuals are then geneticaly identical as the gene pool is limited the fraction of hetrogenous genest hat becomes homozygous increases every generation. These individuals are geneticaly uniform but not phenotypical uniform. Such kind of strains is used when uniformity is needed, for example in transplant research. By crossing related individuals the background, which is next to environmental factors also an import source of variation, is standardized. When starting up such inbreeding inbred depression will occur around the 4-8 generations, at this point many detrimental recessive alleles become homozygous and unfavorable gene combinations hence affacting fertility, grwoth and vitality. When reaching the 10th generation all these unfacorable alleles will have dissapeared and a new balanced system will be obtained

2. '''Hoe infecties in de dierenfaciliteit vermijden?'''

By performing prophylaxic measures the infection pressure can be decreased, it also helps to protect from pathogens and prvents the dispersion of a diseases. These measures can be medical nl. vaccination fo staff and animals and preventive antibiotics administration. Next, there are sanitary prophylaxis which can be dibided by infection source.

Animal: use only animals that are free of pathogens + put new animals in quarantaine + investigate new animals clinicly

Staff: has to follow specific procedures and rules nl. should not have pets of same species or cannot work with animals if had contact with same species in last 48 hours + wear protective gowning + shower + wash hands when entering and leaving facility + not wear jewelery

Biological materils such as cells, tissues and tumours should be tested before use so RAP/MAP nl. innculate virus-antibody free animal with materials and test animal after 4 weeks + PCR

Vermin and insect: design of the facility + airlock + traps

Other material should be sterelized or desinfected nl. first wash, rinse and dry the material then use chemical method (liquids or gasses) or physical methods (Heat or Radiation or Filtration). Food and bedding material should be autoclaved or irradiated – Water should be filtrated/chlorinated/autoclaved/irradiated – air should be filtered with HEPA filter or with gas – Equipement should be desinfected with chemicals or with gasses or irradiated or autoclaved

Next to these prohylactic measures the health monitoring is also very important since knowing the microbiological status of your animals can give you an idea of disease or mortality but also if there can eb interference with experimeznt and if staff is at risk for zoonosis. So the barriers should be checked but also the animals nl with necrology and pre-)necrology screening, seroloy, bacteriology and

parasitology. One should screen the animals from the colony (yound and old ones) but also a sentinel mouse that is put in colony or wit hits bedding material and tested.

Also, the disease managment is important since i twill enable other animals to get sick. The managment depends on the therapy, the disease, the animal, the experiment, the policy of the institution and economical considerations. The animal facility is tested 4 times a year and each time 3 standard screening are performed and 1 additional screening is done.

3. '''Hoe preventief allergieen vermijden?'''

By decreasing the sensitisation frequency and decreasing symptoms.

1 screening programs in which staff is screened regularly an allergic staff is evaluated

2 design of the animal facility nl. proper ventilation and filtration with air of appropriate humidity, use cage cleaners and use IVC or filtertop cages

3 work organisation: nl. decrease cage density, choose correct bedding material, clean cages with vaccuum and separate lab caots for each room

4 wear protective gear: nl. protect skin with gloves and lab coat wear masks

4. '''Wat is enrichment?'''

Environmental enrichment are several methods that will increase the exibiting of species specific behaviour and decrease abnormal/pathologic behavior. In the end this will decrease the stress in animals since they will be better at adapting to stress nl. environmental enrichment increases the controlability of changes. Also there will be less aggresssion, fighting and barbering. Enrichment can be sensory ( auditive, visual and olfactory) or physical (cage dimensions, cage design and toys) or dietary (so present food in special way or give hay or straw) or social (let aniamsl interact with one another.

5. '''Leg uit:'''

a. '''IVC''' = individually ventilated cabinet, this is a special barrier system used in semi-barrier housing systems. The cabinets are airtight, the environemnt can be controllled nl. t° and RH, the light cycle can be adapted and they can be used under negative or positive pressure but the animals need tob e handeled under the laminar flow

b. '''chimeer''' = this is a kidn of mice you get by performing the transgenesis method of gene targetting. The genetically modified embryonic stem cells are injected into blastocyst so mixed with “normal” cells, hence the embryo will have transgene cells and normal cells, this is called a chimeara. Only after several crosses between heterozygous individuals a complete transgene animal can be obtained

c. '''zoocentrisme''' = this is the idea that animals and their well-being is more important than the well-being of humans.

6. '''Bespreek de eigenschappen van hypnotische stoffen'''

Hypnosis is a state of deep sleep and if this sleep is deep enough pain sensation will also be decreased. Hypnotic such as the barbiturates thiopental and phenobarbital are anaesthetics. The sort acting thiopental is used to induce general anaesthesia in lager animals. The medium acting phenobarbital is used for general anaesthesia in small animals. Barbituates are often used as euthanasia methods by administering an overdose.

7. '''Welke formaliteiten moeten in orde zijn alvorens dierproeven te mogen aanvatten?'''

1 laboratory license: in appliation form the facility must be described, also the staff nl. project leader, laboratory director, expert/vetenerian, labtechnician and animal caretaker should be described but also which animals are housed there and what kind of experiments you are performing

2 Permission from ethical commitee: in application form explain what experiments and their purpose + describe responsible staff, which animals and how much, describe the pain, suffering or discomfort of the animals during these experiment, how will you releave this pain and specify analgetics but also aneasthetics + describe humane endpoint and euthanasia and whether there are alternative methods + non-expert summary + tetrospective assesment

3 followed animal science course A/B/C (defined by felasa)

4 animal welfare body which should advise their lab on animal welfare

5 import license + biosecurity form + radio-activity form

8. '''Welke omgevingsfactoren spelen een rol voor het welzijn van proefdieren? Bespreek er 2 in detail.'''

Ventilation: the air should be filtered and have right t and RH + 20 changes per hour + no blind corners or draught and exhaust should be closest to the floor

Temperature: the correct t is very important since it has an effect on behavior and metabolism nl. if too high then eat less and stop breeding and less active if too low oestrus cycle is disrupted + watch out when anaesthetized

Relative humidity: if the humidity is to high bacterial and fungal growth can occur, also risk of ammonia build up and more difficult to adapt to heat, if to low dehydration and pups death

Noises: escpecially sudden loud noises can be very disruptive for animals so put radio on so that sudden changes are less disruptive. Also can hear ultrasonic sounds from computer and machines so also consider this. Noises can have effect on bp, oestrus cycle but also anials exhibit cannibalism

Gasses: Co2 from respiration but NH3 from urine very irritating for eyes and respiration sou se filtertop cages and/or cage changes

Light: crepuscular/nocturnal aniamsl so adapted to dim light nl not more than 40 lux so in animal facility with light of about 100 lux don’t put cages on top of the racks and protect the eyes when doing surgical procedures nl. light of 500 lux + animals have a day and night cycle which should be respected, effect on breeding

Odors: use for communication, aggresion and priming effects so very important and disruptive and stressful when put in new cage with fresh bedding material so put in bit of old bedding material + don’t house f.e. rats and mice together since rat is natural predator of mice so will stress them

9. '''Hoe doet men gezondheidsscreening? Waarom is dit belangrijk?'''

Health monitoring is important since knowing the microbiological status of your animals can give you an idea of disease or mortality but also if there can eb interference with experimeznt and if staff is at risk for zoonosis. So the barriers should be checked but also the animals nl with necrology and pre-)necrology screening, seroloy, bacteriology and parasitology. One should screen the animals from the colony (yound and old ones) but also a sentinel mouse that is put in colony or wit hits bedding material and tested.

10. '''Bijvraag: Bespreek housing van zebravis.'''

Actinopterigii – cypriniformes – cyprinidae – brachodanie rerio

These animals are verry sensible to the waterquality so no copper/chrlorine/ammonia in the water, t of 28°C and ph of about 7 + fed 3 times day after which remove remaing food

Male leaner than female and male more yellowish while female more silverlike

Since the larva and embryos are transparanet it is very easy to follow development so used for developmental biology

11. '''Leg uit:

a. Bruce effect''', this is a priming effect that is directed by pheromones from the urine. Here, the introduction of a fertikle male in a cage with a female that succesfully mated within the 24 hours

b. '''Isolator''', this is a type of barrier system used in semi-barrier facilities. Here, what goes in is of bing importance so the air, the materials, the products and the animals. An isoltaor enables to handle the animals from outside but also to check and control them from outside. When using an isoltaor a germ free unit should be available so that the isolator can be sterilized from the inside. The air passes through a filter before netering the isolater and material and animals can enter through a lock.

c. '''Isogene stam''', this is a strain that is almost genetically identical. You can get a isogenic strain by mating two closely related individuals. After at least 20 generatuions of mating brother and sister or offspring and youngest parent a genetically identical strain can be obtained.

d. '''Antropocentrisme''', this idea states that humans are the subjects and the animals objects whcih can be sued by humans as it pleases them, animals have nu intrinsic value

12. '''Stress kan bij proefdieren zorgen voor een verandering in gedrag. Leg uit.'''

Stress occurs when the predictability and controlability of changes decreases. Normally the animals can predict certain changes or easely adapt to changes by changin behavior of physiology but sometimes this predicatbility and controlability is decreased so it looses its grip on the environment and this can cause stress. A sudden change in predicatibility or possibility to influence the cganges can cause acute stress. Normally several body changes will enable the animal to adapt to the changes but if that is not possible chronic stress will occur since now a relevant change in predictability or controlability is occureing for a longer pêriod of time. This stress can cause animals to show abnormal behavior being ambivalent behavior (they have simultanious conflicting reactions towards something f.e. bark put tail between legs), redirected behavior (so being aggressive against someone but actualy it is directed to something else) or stereotype behavior. Also the animal wille at less or eat slower and show impairment of cognitive functions. Not only is stress visible in changes of the behavior but this will also give physiological changes f.e. productivity decreases or physical health is disturbed.

13. '''Leg uit: Lokale anaesthesie'''

Local anaesthetics are actually no real anaesthetic since they only diminish pain sensation and no loss of consiousness is induces. These products are f.e. lidocain and 3 types can be discerened nl. superficial which are just applied on the skin to localy numb that area, then there are infiltration anaethetics which have an effects on the nerve fibers and is mostly used with adrenalin to keep the effect local, decrease blood loss and increase the duration. Finaly, there is the conduction anaesthetics nl. perinueral injection by wich the whole innervation area of a nerve is anaesthethized, but these should only be used together with real aneasthetics since the animal is consiuous but will not feel it lower limbs. Local anaesthetics can only be used for minimal invasive techniques.

14. '''Leg uit: A2-Faciliteit'''

An A2 facility is a facility in whihc the animals were deliberatly infected so what goes out needs tob e checked so before leaving the room the material should be autoclaved, garbage should be treated as biological waste. The facility has it own washing area, the facility is lockable from outside and airtight and can be desinfected/sterelized, the animals should not be able to leave the room, there must be a biohazard sign on the door, et call measures to prevent spreading of the agent to the environment/community, these measures are depending on the calles nl. 4 classes of infectious compounds and infectious facilities.

15.''' Geef de definitie van een "proefdier" en een "dierproef"'''

A laboratory animal is every living vertebrate that is being used for experimental purposes being developement and quality control of new products and materials, pharmacological and toxicological research, diagnostics, education and to answer sqcientific questions. These animals include free living

and/or reproducing larval forms, but also some invertebrate such as cephalopoda and excludes embryonic and foetel forms except embryos from the last third term of pregnacy.

An animal experiment is the use of living vertebrates for experimental purposes that can inflict pain, injury or suffering including every method that has as goal the birth of an animal in such condition and exlcudes the least painful method to kill or mark an anima land also exlcuded non-experiment vetenary/agricultural practice

16. '''Wat is het belang van gezondheidsscreeningen en quarantaine?'''

Cfr and quarantaine is a sanitary prophylaxis that is performed to prevent infected animals to enter the facility and infect other animals. During quarantaine the animals are physically isolated from the rest of the facility while separate feed and garbage ways are used and specific staff takes care of these animals. Also hygiene measures should be takes to avoud zoonose and the animals should be screened clinicaly and/or by putting sentinel mouse with them. This period lasts about 8 weeks.

17. '''Bespreek: congene stam'''

A congenic strain is a type of inbred strain. By crossing a strain that contains you goi with a inbred strain that has the background of interest, subsequently intercrossing the offpsring and then backcrossing them with the inbred strain a congenic strain can be obtained. So finaly you’ll have a strain that is identical to the strain of origin except fort hat one gene you added and some genes sourounding it but this should be minimelized by backcrossing several times + tekening + this is a method to introduce recessive genes and this method is possible by crossing over + used for gene interaction studies

18. '''leg uit:

a. Co-isogenic strain''', this is an inbred strain in which a spontanious mutation occured and they differ only one gene from the original strain. They can be used for studying that particular gene and the original strain can be used as control

b. '''Whitten effect''', this is a priming effect that occurs through pheromones. This effect will be caused when a male is introduced in a group of females and will cause their oestrus cycles to synchronize

c. '''Zoönose''', is a micro organisms that ios carried by a laboratory anima land that can cause a dissease in humans

19. '''Welke producten kunnen allemaal gebruikt worden voor volledige Anaesthesie. Bespreek kort.''' (Bijvraag: Hoe kan je weten hoe diep het dier in de verdoving is gebracht?)

Mostly, a combination of the following anaesthetics is given

Sedatives f.e. benzodiazepines, they are anxioletic, hypnotic, sedativ, anti-convulsive and muscle relaxant. Often combined with ketamine. They act on the GABa receptors by increasing their affiity hence causing hyperpolarization of the nerve hence making them less sensitive to some stimuli so only

tranquelizer but no pain killing. They can be given orally, or intrvenously or intramuscularly. The kidneys and liver are affcted but the affect on respiration and cardiovascular ssytem is minimal. Used to induce anaesthesia or so that samples can be taken.

Premedication f.e. atropine, this substance counteracts the unwanted effects of anaesthetics nl. tea rand saliva production, bronchoconstriction and brachycardia so used to induce anaesthesia smoothly

Neuroleptanaesthetics f.e. hyponorm, this combines neuroleptica so a tranquelizer and a morfine like analgetic but causes muscle tension. Is often given intramuscularly

Hypnotics f.e. barbituates hyp,noses is a state of deep sleep in which pain sensation is decreased if the sleep is deep enough. Short acting hypnotics are used to induce anaesthesia in large aniamls f.e. thiopental. MLedium acting hypnotics are used for general anaesthesia in smaller animals. An overdose of hypnotics can also be used for euthanasia. Wioth hypnotics one can aesely give an overdose since this compound tends to enter fat tissue so released slowly. These products are often administered intravenously since they cause tissue necrosis when injected in the mucle

Dissociative anaesthetics, f.e. ketmin, these compound make that the junction betwzeen the cortical and subcortical system is lost so dooesn’t feel connected to surrooundings so sedated, bit of painkilling but not enough for big surgeries. Also this compound causes muscle tension, is halucinogenic and increases saliva and tear production. Mostly intramuscularly

A adrenergic receptor agonists, f.e.e Xylazin. These compounds are sedate since the release of NA in the reticular system is inhibited but also analgetic and muscle relaxant since inhibit the noiciceptive afferent vessels. Also, antagonist excist so easely turned around but has an effect on the kidneys, liver, cardiovascvular system and digestion and glucose levels and thermoregulation

Muscle relaxers f.e. curare, the stimulation fo straited muscles is inhibited so all the muscle relax but still aware of hat is happening so also give analgetics and anaesthetics + ventilate since the respiratory muscles are also paralysed.

Inhalation anaesthetics, f.e. isoflurane + O2 (30% at least) + NO2 as carrier gas. Better recovery, less metabolization, better control, easely turned around, ….

The depth of the anaesthesia should be checked by looking at the respiration depth, or heart beat but aklso by testing het refelces nl. turn around reflex, toa pinch reflex, tail pinch reflex

20. '''Wat is de invloed van stress op laboratorium dieren? (Bijvraag: Hoe kan je abnormaal gedrag onderscheiden van normaal gedrag?)'''

Stress occurs when the predictability and controlability of changes decreases. Normally the animals can predict certain changes or easely adapt to changes by changin behavior of physiology but sometimes this predicatbility and controlability is decreased so it looses its grip on the environment and this can cause stress. A sudden change in predicatibility or possibility to influence the cganges can cause acute stress. Normally several body changes will enable the animal to adapt to the changes but if that is not

possible chronic stress will occur since now a relevant change in predictability or controlability is occureing for a longer pêriod of time. This stress can cause animals to show abnormal behavior being ambivalent behavior (they have simultanious conflicting reactions towards something f.e. bark put tail between legs), redirected behavior (so being aggressive against someone but actualy it is directed to something else) or stereotype behavior. Also the animal wille at less or eat slower and show impairment of cognitive functions. Not only is stress visible in changes of the behavior but this will also give physiological changes f.e. productivity decreases or physical health is disturbed.

21. '''Geef de 3 R's en geef per R twee voorbeelden.'''

Replacement: replace the animal with other methods

f.e. using in vitro research nl. use cell and tissue research to replace f.e. skin irritating test, on th cell layer the damage can bes een through the microscope or looking at enzyme or interluekin leakage or by using methylgreen pyronine to stain the RNA that should have dissapeared in dying cells but no information about metabolisation and distribution of compound

f.e. use of embryos in which nervous system not fully grwon yet so no pain perception so f.e. rat embryos for testing toxic or cancerogenic compounds and look for deformations or CAM test on which toxic comouons are also tested and look for heamorhage, coagulation and hyperemia or + tumor and look how grow and how angiogenesis evolves etc.

Reduction: measures that enable to decrease amount of animals used

F.e. cryopreservation fo embryos in stead of breeding the animals to keep strain a live

f.e. conduct pilot study to see if animal appropriate fort hat kind of reserach or to test the best method for one experiment

REfinement, when two other R’s not possible so measures to increase animals well being

f.e. trained staff that knows how to work with animals and know how to perform certain procedures so that animal has no discomfort

f.e. environmental enrichment since increase animals well being because can exibit species specific behavior and less stress since enables the to have a better control on changes in the environment, less aggression, less fighting

22. '''leg uit:

a. gaveren,''' this is a type of administration route nl enteral administration. Gavaging is done when something must be administered enterally but the amount that is taken up is very important. The compound is administered through a gastric tube which is slided along the animals palate. It can also bes een as a method of forced feeding.

23. '''bespreek F1 hybride'''

an F1 hydrid is derived from 2 inbred strains, be crossing 2 inbred strains a F1 hybryd is obtained. These individuals are more vigurous than their parents, can be used for transplantation experiments with tissue from both parents, they are alo more viable and genetically and phenotipically uniform. They are also in general more unifom morphologically but more variable behavioral. It is very important which strain is the mother and whihc strain is the father

24.''' de mogelijke contaminanten van natuurlijke voeders.'''

From the plants themselves nl. internal toxic substances or antrinutrional compounds that decrease activity of digestive enzymes or fytoestrogens that can affect physiology hence interffere with experiment or external toxins nl. from herbecides or weed or fungus

25.''' Factoren die nutriëntenbehoeften bepalen?'''

Genetical differences nl. if one animal lacks a certain enzyme

Stage of life: pregnant and young animals need more food and with a higher energy content

Microbiological status: germfree animals lack the microflora that produces essential vitamines so their food needs tob e supplemented

Environmental conditions: if its to warm the animal wille at less so give food with higher energy content and i fits too cold they will need more food to keep themselves warm. Or if they are housed in steel cages they will need les zinc or if not able toe at feaces need vitamins supplements

Experimental conditions: if they are weaked by a procedure of if their food is mixed with with a certain drugs or test comppound

Nutrient interactions: some nutriens might compete for intestinal uptake or if feed with higher energy content they will need toe at less

26. '''Belang van bloedverlies tegengaan bij chirurgische ingrepen en methodes?'''

Animals have a much smaller blood volume f.e. mice has about 1.8 ml of blood so when you need blood or duinr surgical procedures it is very important to limit any blood loss. The amount of blood one can withdraw a time is limited and described precisely, also the animal should be rehydrated with saline. Blood loss during surgeries can be limited by using hemostatic techniques nl. using clips or clamps, hemostatic reagents, cauterization, surgical repair of important vessels or pressure. The limitation of blood loss enables better visualization of the operative site