[1]

ZONDAG 46

Gemeente van onze Heer en Heiland Jezus Christus,

‘Doe maar net alsof je thuis bent!’ - wanneer zegt iemand dat tegen je? Als je ergens komt, bijvoorbeeld bij de ouders van je kersverse vriend, en je bent nog niet helemaal gewend aan hoe het daar gaat. Of je loopt ergens stage voor een half jaar. Het is te ver van Assen om op en neer te gaan, maar je hebt, via via, een adres gevonden waar je die periode door de week kunt overblijven. Een gastgezin met nog één tiener in huis. Hoe stel je je op tegenover die mensen? De vader van je nieuwe vriend of de moeder op je stageadres proberen je dan op je gemak te stellen met zo’n zinnetje: ‘Doe maar net alsof je thuis bent!’ Maar het is nog wel even wennen in het begin.Voor je het weet, ben je vier maanden verder. En als het klikt, met zijn ouders of op dat gastadres, dan kun je hen opeens zo maar horen zeggen: ‘Ach, het is toch zo leuk met die nieuwe vriendin van onze zoon …’ / ‘Ja, het is echt gezellig met onze stageloper …’ – ‘ze voelt zich hier echt kind aan huis!’ Dat is een kompliment. Voor allebei: jij als nieuweling en het adres waar je over de vloer komt. Je voelt je er welkom. Je voelt je er thuis. Je kunt er jezelf zijn. En omgekeerd is het net zo: je aspirant schoonouder of de mensen van je stageadres vinden het gezellig als je komt.

SHEET 1 Hoe zit dat met je geloof? God is je hemelse Vader. Jezus is je Verlosser, je Vriend en je oudste Broer. Beiden zeggen: ‘Je bent welkom!’ Durf je naar God toe te gaan? Als je christen bent, ben je een kind van God en noem je Hem, de heilige God, die iedereen zonder aanzien des persoons naar zijn daden beoordeelt – je noemt Hem ‘Vader’, schrijft Petrus in zijn eerste brief. Je bent welkom, je mag je thuis voelen bij God. Dat geldt ook voor Jezus, onze Heer. Hij zegt nadrukkelijk: ‘Kom naar Mij, jullie die vermoeid zijn en onder last gebukt gaan. dan zal Ik jullie rust geven.’ (Mat. 11:28) En even nadrukkelijk zegt Hij: ‘Laat de kinderen bij Me komen, houd ze niet tegen, want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij.’ (Mk. 10:14). Met de Here Jezus als Vriend weet je, dat je bij God weer kind aan huis mag zijn.

Maar hoe stel je je dan op tegenover God, je Vader in de hemel? En laten we dat vandaag maar eens heel praktisch houden. Namelijk: hoe stel je je op in het persoonlijke kontakt met God? Letterlijk, bij het bidden en als je zijn zegen ontvangt? Daar ben ik weer eens over na gaan denken, toen iemand met vlak voor de vakantie vroeg: ‘Als we het ‘Onze Vader’ zingen, moet ik dan m’n ogen dicht doen of juist open houden?’ Ik vond dat een heel herkenbaar dilemma. Hou je bij het zingen van het ‘Onze Vader’ je ogen open? Want we zijn dit gebed immers aan het zingen. Of doe je juist je ogen dicht? Want ook al doen we het zingend, we bidden samen tot God. Wat doe jij en wat doet u als we samen het ‘Onze Vader’ zingen? Zing je met de ogen open of met de ogen dicht?

Een andere kwestie, die hier wel op lijkt, is hoe je als gemeentelid aan het begin en aan het einde van de kerkdienst de zegen ontvangt. Kijk je dan naar de dominee of buig je dan je hoofd? Vanaf de kansel heb ik daar natuurlijk een pracht overzicht op . En ik kan je zeggen: door de mensen in de kerk, jullie als gemeenteleden en gasten, gaan daar heel verschillend mee om. Wat doe jij en wat doet u als de ik namens de Drie-Enige God de zegen uitspreek? Ontvang je die met open of gesloten ogen?

De vraag achter de vraag is natuurlijk: hoe kijkt je tegen God in de hemel aan? Dat bepaalt namelijk vaak je houding bij het zingen van het ‘Onze Vader’ en hoe je de zegen aanhoort. Dus hoe kijk jij, hoe kijkt u tegen God aan, op het moment dat je kontakt met Hem zoekt als je tot Hem bidt en Hem aanbidt? En op het moment dat je Hem, samen met je medegelovigen, ontmoet in zijn huis en Hij aan het begin en aan het einde zijn welkomsgroet en zegen laat horen?

Wat dat betreft vind ik dat het vers van Petrus daar een heel mooi antwoord op geeft. Een richting, hoe je God kunt ontmoeten. Petrus zegt namelijk: ‘Omdat jullie God “Vader” noemen, moeten jullie tijdens je leven ook ontzag voor Hem hebben.’ Dat is een heel bijzondere bijbeltekst. Je mág God “Vader” noemen. Hij is

[2]

het gewoon. Net zo gewoon, als dat je vader en je moeder je vader en je moeder zijn. Dat is dus een kwestie van vertrouwen. Zoals de Here Jezus het al zei: kom maar gewoon naar Mij toe. En ook naar God. Net als een kind. Een kind voelt automatisch aan, of ’t ie ergens welkom is. En bij God bén je welkom. Je mag gewoon “Vader” zeggen. ‘Ja echt’, zegt God, ‘noem Mij maar “Vader”, want dat wil Ik zijn: je hemelse Vader.’

En tegelijk is daar de eerbied en het ontzag. God is een Vader voor wie je, als je echt in Hem gelooft, ontzag hebt. Ja, zegt Petrus, da’s toch niet gek ook. Als je weet wie God is: de Persoon die jou gemaakt heeft, die iedereen door en door kent en die over alles regeert. En als je weet hoe Hij je Vader is geworden: je bent door Hem uit het weeshuis gehaald, onder erbarmelijke toestanden, en dat heeft God een lieve som gekost. Geenlieve som geld (zoals ouders die een kindje uit China of Colombia adopteren), maar omdat Iemand met gevaar voor eigen leven jou uit die erbarmelijke toestand bevrijd heeft. God stuurde zijn eigen Zoon er op af. Jezus Christus, Hij offerde zich op om jou en mij terug te winnen en weer een vaste plek in Gods gezin te geven. Niet met goud of zilver, maar met kostbaar bloed, schrijft Petrus en zegt de catechismus hem na. Vrijgekocht om weer kind aan huis bij God te zijn. Maar dan ook echt – wij zijn om Christus’ wil uit genade tot Gods kinderen aangenomen. En als je werkelijk uit liefde en bewogenheid kinderen adopteert of als pleegkind opneemt in je gezin – dan hou je van dat kind van jou net zo veel als van je natuurlijke, biologische kinderen, wanneer je die hebt of zou hebben gekregen. Nou, zo is God zeker! Dus mag je vol vertrouwen “Vader” tegen Hem zeggen als je tot Hem bidt en Hem iets vraagt. En vol dankbaarheid zijn zegen ontvangen als Hij die uitdeelt. Tegelijk hoort daar ook eerbied en ontzag bij.

SHEET 2Verderop in de catechismus, bij de behandeling van het “Onze Vader”, zie je dat dat heel mooi samen gaat. In Zondag 45 staat, dat God graag naar gebeden luistert die aan drie voorwaarden voldoen. En wat zijn die voorwaarden dan?Nou, zegt de catechismus: a) Roep de HERE van harte aan: vanuit een echt geloof dus.b) Stel je bescheiden en nederig op tijdens je gebed: besef dat je uit jezelf klein én zondig bent.c) Bid tegelijk vol vertrouwen: Jezus Christus is de vaste grond dat God toch graag naar je woorden

luistert en je gebed wil verhoren.

SHEET 3 En nog even verder, in Zondag 46, legt de catechismus uit, dat de Here Jezus twee bedoelingen heeft met de opdracht om God aan te spreken met ‘Onze Vader in hemel’. Namelijk:1) Je mag met kinderlijk ontzag en vertrouwen God aanspreken. Want door Christus is die machtige God

onze Vader geworden! Door Christus! Ja, alleen door Jezus Christus! Petrus zegt het zo: ‘Door Hem gelooft u in God en is uw geloof tevens hoop op God.’

2) En tegelijk: God is ‘onze Vader in de hemel’ – denk dus niet te aards van God, maar verwacht veel, ja, alles van zijn almacht. En besef ook altijd, dat Hij behalve jouw Vader ook de Schepper van hemel en aarde is. Dat zegt trouwens een andere catechisusmuszondag, Zondag 9 (ja, we crossen heel de catechismus door vanmiddag ) heel duidelijk: als je in de God van de Bijbel gelooft, geloof je dat Hij de machtige Schepper, die nog steeds alles in stand houdt en regeert is; en dat Hij de eeuwige Vader is van onze Heer Jezus Christus én geloof je dat díe God om zijn Zoon Christus ook jouw God en jouw Vader is. Zo is dat! Dat geeft je geloof een boost aan vertrouwen!

Dus geloven = vertrouwen en ontzag. Die twee aspekten: bescheidenheid en verwachtingsvol - als het om bidden gaat, bepalen die twee ook je houding. In de manier waarop je je gebed uitspreekt. Maar ook letterlijk: hoe je erbij staat of zit of ligt. En of je je ogen open houdt of juist dicht doet.

SHEET 4 TUSSENZANG: Gezang 157 (‘Vader, vol van vrees en schaamte’)

SHEET 5

[3]

In de Bijbel kom je verschillende gebedshoudingen tegen. Staande, en dan vaak met open ogen en opgeheven handen Door de knieën te buigen en te knielen Door je helemaal plat neer te werpen op de grond Door je terug te trekken in een kleine ruimte

Het bidden met gevouwen handen komt je in de Bijbel niet tegen. In de oude vertaling komt wel twee keer de uitdrukking ‘nog even liggen met gevouwen handen’ voor (in Spreuken 6:10 en 24:33), maar daar is het geen teken van geestelijke aktiviteit, maar van luiheid !

Is bidden met gevouwen handen dan een minder goede houding?Nee, ik denk van niet. Integendeel: het is een manier van bidden die heel goed bij onze tijd en onze kultuur past. In de tijd van het oude Israel werd er veel staande gebeden. Dat hoorde bij die tijd. Er werd gebeden in de houding waar men het meeste mee vertrouwd was. Het hele leven speelde zich staande af. Men stond bij alle vergaderingen. Men stond in de stadspoort om recht te spreken. In de synagoge en in de vroegchristelijke kerk stonden de kerkgangers, terwijl de voorganger vanachter een tafel, vaak op een verhoging, zat om de Bijbel aan de mensen uit te leggen. Precies omgekeerd als bij ons dus! Bij veel gelegenheden zitten wij tegenwoordig. Dat is voor ons een vertrouwde houding geworden. Bidden hoort, als het goed is, voor een christen bij het gewone leven. Gewoon bidden is dus vaak zittend bidden. Je hoeft, als je iets tegen God wilt zeggen, niet opeens een andere houding aan te nemen dan normaal.Dat we daarbij de ogen dicht doen, heeft te maken met die opmerking van de Here Jezus, dat je het best je kunt terugtrekken in een kleine ruimte. Dat bevordert de concentratie. Als je je ogen sluit, sluit je daarmee alle andere indrukken buiten. Ogen sluiten is bij gewoon bidden dus eerder een kwestie van concentratie dan van eerbied. Maar soms, bv. ’s avonds in je bed, kun je maar beter bidden met de ogen open, omdat je anders zomaar met je gedachten afdwaalt of, laten we maar eerlijk zijn, zo onder het bidden in slaap kachelt. En ook op andere momenten mag je best je ogen open houden als dat de concentratie bevordert. Richt je dan bijvoorbeeld bewust op de Bijbel die voor je ligt, of op het kruis dat in de kerk hangt, of op een afbeelding van de Goede Herder die in je slaapkamer hangt.

Een tweede gebedshouding in de Bijbel is dat gelovigen geknield bidden. Salomo bidt zo, bij de inwijding van de nieuwe tempel. Daniël in Babel bidt zo. Jezus Christus Zelf in de tuin van Getsémane. Petrus in het huis waar Dorkas gestorven was. Paulus met de oudsten van Efeze. Veel voorbeelden.Die houding heeft, meer dan staan of zitten, een symbolische betekenis. Want als je knielt, maak je je klein tegenover de grote God. Dan erken je, dat God alles wat je vraagt slecht uit genade en dankzij het goede woordje van een ander – de Ander, de Here Jezus,gegeven wordt.Of het in onze traditie nog vaak gebeurt, dat knielend bidden, weet ik niet. Misschien ’s avond voor het slapen gaan, geknield in de huiskamer of voor je bed. Maar in onze eigen gereformeerde traditie bidden we vaak met gevouwen handen en een gebogen hoofd. Dat is dezelfde symboliek. Net als het knielen is het een teken van nederigheid: wij zijn Gods schepselen en hebben vergeving van zonden nodig.

Tegelijk zie je steeds vaker, vooral vanuit de evangelische traditie, en bij ons in de kerk soms nog wat aarzelend, mensen zingen en bidden met opgeheven handen en open ogen. Ook daarmee laat je iets van je innerlijke houding zien. Hier zit ook een bepaalde symboliek in. Je geeft er mee aan, dat je veel van God verwacht, Hem dankbaar bent en helemaal op Hem vertrouwt en a.h.w. je uitstrekt naar de vervulling en de verhoring die de HERE op het gebed belooft. Zo heeft de Here Jezus ook gebeden. Bij het wonder van de vijf broden en twee vissen staat, dat Jezus het brood en de vis nam, omhoog keek naar de hemel, het zegengebed uitsprak en daarna begon uit te delen.

Maar als het om echte aanbidding gaat, hoort daar ook weer een stukje nederigheid bij. In het Oude Testament (Abraham, Jozua, de ouders van Simson, het volk Israel op de berg Karmel) én in heel het boek Openbaringen (Johannes zelf, de 24 oudsten) werpt men zich in aanbidding neer op de grond als de HEER in glorie, via een wonder of door zijn Engel verschijnt. Hoe dichter de HEER bij je komt, hoe meer je onder de indruk bent.

[4]

SHEET 6Daarom wil ik afsluiten met de vraag: hoeveel ontzag voor God heb jij? En waar blijkt dat uit?In de kerk komt God het meest dichtbij. Want daar komen mensen bij elkaar in de Naam van Jezus. Daar wil Hij, Jezus Zelf, in ons midden verkeren. Met zijn Woord – uit de Bijbel. Met zijn Geest – recht in je hart.

Hoe reageer jij dan? En hoe laat je dat zien? In de kerk zelf. Waar je hoort van je Vader in de hemel. En als je Hem echt aanspreekt met Vader, heb dan in je leven ook echt ontzag voor Hem, zegt Petrus.En hoe laat je dat door de week zien. In je stijl van leven? Petrus roept je op, om in alle opzichten een heilig leven te leiden, zoals Hij die jou geroepen heeft, heilig is.

Wat dan de beste houding is bij het zingen van het ‘Onze Vader’ en bij het ontvangen van de zegen aan het begin en het eind van de kerkdienst? Ach, ik zei al: als de praktijk zo verschillend is, is het geen kwestie van ‘goed’ of ‘fout’. Het gaat er vooral om, dat je zowel vol ontzag als in vol vertrouwen tegenover God staat. En doe dan maar wat je zelf het meest passend vindt tegenover je hemelse Vader. Ben je dankbaar dat Hij je zijn zegen wil geven en zing je Hem met een blij hart je gebed toe? Dat kan heel goed met open ogen. Vind je het van respekt getuigen om Hem met gepaste eerbied te benaderen bij het ontvangen van zijn zegen en het toezingen van je lied? Dan is er niks mis mee om ook bij het zingen van het ‘Onze Vader’ de handen te vouwen, de ogen te sluiten en bij de zegen je hoofd te buigen.

Geloven is altijd een kombinatie van nederigheid en vertrouwen. Je zou haast kunnen zeggen, zowel bij bidden als bij de zegen: bij nederigheid hoort ‘ogen dicht’ en bij vertrouwen hoort ‘ogen open’. Het mag allebei! Het mag zelfs per keer verschillen. Want als gelovige ben je niet perfekt. Maar dat houdt God niet tegen om van jou en mij te houden. Hij wil graag, dankzij Jezus, onze Vader in de hemel zijn. En of je nu de ogen open of gesloten houdt – na elk gebed en na elke zegen zeg of zing je wel : ‘AMEN’. De zekerheid van jouw en mijn geloof ligt dus bij God. Als jij bidt, luistert Hij. En als Hij spreekt, meent Hij het.

AMEN

Zondag 46 LITURGIE

Votum + ZegengroetZingen: Psalm 141 : 1 + 2 / Gezang 158 (‘Als een hert’)

Wet Zingen: Psalm 119 : 1 + 14

GebedSchriftlezingen: Matteüs 11:25-30, Markus 10:13-16, 1 Petrus 1:13-21Zingen: E&R 319 = Opwekking 136 : 1 + 2 (‘Abba, Vader, U alleen’)Tekst: Zondag 46PreekTussenzang: Gezang 157 (‘Vader, vol van vrees en schaamte’) Amenlied: Psalm 143 : 1, 2, 6, 8

Geloofsbelijdenis: NICEAAntwoordlied: Gezang 68 : 1 + 3 (‘Wij knielen voor uw zetel neer’)

Gebed afsluiten met samen uitspreken of zingen van het ‘Onze Vader’Kollekte (luisterlied: Christian Verwoerd, ‘Vol ontzag’ - https://www.youtube.com/watch?v=Av18VFpPTao)Slotzang: Psalm 134 : 1, 2, 3Zegen