Voer een succesvolsollicitatiegesprekVeel hoogopgeleiden zoeken werk. Tot een paar jaar geLeden ging dat vrij makke-lijk, nu moeten ze steeds meer sollicitatiegesprekken voeren voor ze eenbaan vin-den. Toch maken ze steeds dezelfde fouten. Werkgevers over kandidaten metzweetvoeten, sollicitanten die blijven doorpraten en geen boeiend gesprek voeren.

DEZE BLUNDERS MAAKT U VOLGENS WERKGEVERSRentsje de Gruyter| | | ustraties Flos Vi ngerhoets

lle bestaan nog, de geluksvogels die in

f een vloek en een zucht een vast contract

- op zak hebben. Een tandarts kanzó aan

het werk en bedrijven staan nog altijd tespringen om goede elektrotechnici en fisca-listen. Sommige specialisten hebben weiniglast van het schamele aantal vacatures datmomenteel uitstaat.

De meeste banenzoekers zitten in eenaanzienlijk minder fortuinlijke positie. Zijmoeten aIle zeilen bijzetten om een uitnodi-ging voor een sollicitatiegesprek te laijgen.Uit onderzoek van Elsevier en economischonderzoeksinstituut SEO onder 6.427 hoog-opgeleide starters bleek vorige maand nogdat een net afgestudeerd academicus gemid-deld pas na drie brieven wordt uitgenodigdvoor een gesprek. Bij hbo'ers duurt dat noglanger.

En die felbegeerde baan? Die vindenstarters gemiddeld pas na dertien sollicitaties.Anderen, zoals veel 45-plussers die als 'ouden duur' worden weggezet,zijnnogveel lan-ger bezig voor ze weer aan de bak kunnen.

Volgens de laatste cijfers van het Cen-traal Bureau voor de Statistiek zijn er nu484.000 mensen werkloos. Om hun kans opsucces te vergroten, is het belangrijk dat sol-licitanten - of het staÍters zijn of ervarenkachten - bij een gesprek scherp voor ogenstaat wat een werkgever wil weten en zien.

Aan dat inzicht schort het nogal eens, isde ervaring in het bedrijfsleven. Vijf werk-gevers, een headhunter en een personeelsma-nager, die ieder al honderden sollicitatiege-sprekken voerden, vertellen waar sollicitan-ten vaak de mist ingaan.

De eerste valkuil bevindt zich meteen bijbinnenkomst, in hun voorkomen en kleding.

86' ELSEVIER 7 )ULI 2OT2

Hoe moeilijk kan het zijn om netjes gekleeden fris ogend op een sollicitatiegesprek teverschijnen? Kennelijk zo moeilijk dat vol-gens werkgevers ook hoogopgeleiden op ditgebied geregeld steken laten vallen.

Het probleem is lang niet altijd het ont-breken van een net (mantel)pak. Zo ontvingBert Bargboer (47), sinds vorigjaar directeurvan franchiseketen Bakker Bart, toen hij nogde baas was van DA Drogisterijen eens eenman in een keurig pak. 'Alleen voelde hijzich daar zo ongemakkelijk in dat hij steeds

heftiger aan zijn boord ging sjonen,' zegtBargboer. 'Dat leidde zo af dat ik de goede

man op een bepaald moment heb gevraagdof hij zijn das wilde afdoen.'

Dat deed hij, maar toen had Bargboer alzijn twijfels over de man. 'Waarom laat ie-mand dit gebeuren? Wil hij zich beter voor-doen dan hij is en trekt hij daarom iets aan

wat niet bij hem past?' Dezelfde gedachte

schiet door zijn hoofd als hij bij de receptieweer eens een vrouw op hoge hakken op-haalt, die daar niet op kan lopen. 'Als zo'ndame komt binnenwankelen, denk ik: wat wilje bewijzen? Zo iemand maakt op mij geengoede indruk.'

Van belang is voorafuit te zoeken wat dekledingcultuur is binnen een organisatie. Bijbedrijven waar iedereen in een spijkerbroekloopt, werkt het niet om in driedelig grijs te

verschijnen. Dan valt de sollicitant uit de toonen vestigt hij de aandacht te veel op zichzelf.Om dezelfde reden is het zaak dat mensen dieheftig zweten een jasje aanhekken en zozweetplekken aan het oog onttrekken.

Dat is geen overbodige tip. Ilr-managerLiz Weijel (31) van mobiele-telefonieaanbie-der Intercity Zakelgk dacht kort geleden tij-dens een sollicitatiegesprek wat ruik ik toch?Even later bleek het de geur van zweetvoeten

te zijn die zich door de kamer verspreidde.Die was afkomstig van de sollicitant. Weijel:'De vrouw liet een van haar ballerina's op hetpunde van haar voet bungelen.' Toen de per-

soneelsmanager dat zag, wist ze dat deze

kandidaat het niet ging worden. 'Je moet aan-

voelen dat zoiets niet kan.'

Stomme opmeÍkingenMinstens even erg vinden werkgevers het als

sollicitanten zich inhoudelijk slecht voorbe-reiden - dat is valkuil twee. 'Daar ben ik al-lergisch voor,' zegt directielid Guus Warringa(43) van APG Asset Management. Om zulkesollicitanten eruit te vissen, vraagt hij altijdwat iemand aanspreekt in de organisatie. 'Alshij antwoordt dat hij altijd al voor een pen-

sioenfonds heeft willen werken, zoals een se-

nior fiscalist laatst deed, rond ik het gesprek

binnen tien minuten af. Je hoeft onze website

maar te bekijken om te weten dat we een ver-mogensbeheerder zijn, en niet een pensioen-

fonds.'Een paar maanden terug knapte de direc-

tie van Intercity Zakelijk onverwacht af opeen kandidaat die al was doorgedrongen totde tweede ronde. Tijdens het eerste gesprek

voor de vacature van directielid had de vrouw'best een goede indruk gemaakt' , zegt Weijel.'Die werd weggevaagd toen ze in het tweedegesprek een paar stomme opmerkingenmaakte. Daaruit bleek óatze de eerdere, uit-voerige uitleg van een van de directieledenover de nieuwe structuur van het bedrijf niethad onthouden. Door wat ze zei, sloegze de

plankenormmis.'Het omgekeerde komt ook voor: mensen

die zich inhoudelijk al te zeer vastgebeten

hebben, ter voorbereiding op het gesprek.

Over deze derde valkuil zegt Bargboer:'Sommigen komen met twee telefoonboeken

aan documentatie onder hun arm binnen en

willen almaar laten zien hoeveel ze weten.'Hij maakte mee dat een sollicitant, bij alles

wat hij over het bedrijf vertelde, zei dat hijdat al wist. 'Dan ging hij in de stapel wroetenen kijken waar hij het gelezen had.'

Uiteindelijkbesloot Bargboer de man vijfminuten naar buiten te sturen en opnieuw tebeginnen met het gesprek. Dat pakte goed

uit: de kandidaat verontschuldigde zich, ver-klaarde kort zijn gedrag, en daarna voerdende twee een echt gesprek. Dat laatste is watwerkgevers in de eerste plaats willen tijdenseen sollicitatiegesprek: een goed, levendiggesprek waann ze een beeld krijgen van de

mens achter het cv - zoals van zijn karakter,manier van werken en mentaliteit. Bargboernam de sollicitant die zich zo goed herstelde,

uiteindelijkwél aan.

In de vakinhoudelijke details en in wat de

ELSEVIER 7 JUII2OT2'47

SOTLICITEREN

sollicitant tijdens zijn vorige banen allemaaldeed, zijn ze meestal maar beperkt geïnteres-seerd. De grote lijnen kan een werkgever af-leiden uit de brief en het cv. Wat hij nog meerwil weten, vraagt hij zelf wel.

Het ergert werkgevers als sollicitanten uitzichzelf uitvoerig gaan vertellen over hunprestaties en diploma's. 'Tijdens een sollici-tatiegesprek wil ik vooral weten of iemandcontact kan maken en over een zekere

nieuwsgierigheid beschikt,' zegt directeurprivate banking Saskia Klep (42) van het chi-que Theodoor Gilissen. 'Dat moeten mede-werkers ook kunnen als ze klanten ontmoe-ten.' Werkgevers blijken tijdens een sollicita-tiegesprek vooral de communicatieve vaaÍ-digheden te willen testen. Ook als het een

baan betreft waarbij geen rechtstreeks con-tact met klanten plaatsvindt. Klep: 'Iedere

werknemer zit in een team en moet kunnensamenwerken en zijn expertise kunnen over-dragen aan collega's.'

Dat vindt Ewald Dudok (42), eigenaarvan Peute Recycling, ook. Hij wees laatst eensollicitant af omdat hij betwijfelde of die inteamverband kon werken. Dudok zocht eennieuw directielid dat verkoopkantoren in hetbuitenland zou moeten opzetten voor Peute,

een van de grootste Europese bedrijven voorhet recyclen van papier en plastic. Hij wildedaarom'een daadkrachtig persoon'.

Dudok stond welwillend tegenover een

van de kandidaten, door een zakelijke relatiebij hem geïntroduceerd. Toen de sollicitanthet gesprek in het begin naw zich toe trok,vond Dudok dat dan ook prima.

Dat veranderde toen de man maar bleefdoorpraten over de private equity-partijenwaarvoor hij gewerkt had. 'Ik heb nog eenpaar keer geprobeerd in te breken in zijn mo-noloog, maar dat merkte hij amper,' zegt Du-dok. 'Hij ging maar door met zijn succesver-haal.' Dudok wist al snel dat hij deze manniet ging aannemen: 'Ik keeg geen contactmet hem en zag hem ook niet binnen ons be-drijf functioneren. Wij opereren echt in team-verband. Dan moet je ook interesse tonen inanderen en eens een vraag stellen.'

Geen ja'knikkers a.u.b.Sollicitanten moeten ook oppassen dat ze hunaandacht min of meer gelijkelijk verdelenover de aanwezigen - dat is valkuil vier.Headhunter Sylvia den Engelsen (49), diebemiddelt voor de hoogstejuridische functiesin het bedrijfsleven en bij het Openbaar Mi-nisterie, maakte eens mee dat een sollicitant,een veertiger, vergat dat de algemeen direc-teur ook nog in de kamer zat.

De kandidaat solliciteerde op een functieals hoofd juridische zaken bij een groot be-drijf in de vleesverwerkende industrie. Bijhet gesprek was zowel de algemeen directeuraanwezig als de vrouw die de functie tot dantoe had bekleed en binnenkort ging vertrek-

88. ELSEVIER 7 )ULI 2OL2

Vijf tips vooreen goede

sollicitatiebrief

r Gebruik een normaal e-mailadres,niet een dat vragen opÍoept, zoalsvanillemetribbels@hotmail.com ofbiertjesman@kpn.nlr Schrijf geen standaardbrief en laatwat van uw karakter zien, zonder eenLief Dagboek-toon aan te slaanr Geef aan welke positieve bijdrageu kunt leveren in de organisatier VeÍtel wat u aanspreekt in de oÍgani-satie en toon interesser Stuur een overzichtelijk, niet te langcv mee. Vat uw expertise en inte-ressegebieden bovenaan samen, zoals

bij een Linkedln-profiel

ken naar een ander bedrijf.'Omdat zij bijzonder charmant was en

prachtige verhalen vertelde over haar baan,hing de sollicitant aan haar lippen. Een ge-

animeerd gesprek volgde. Heel leuk, maar desollicitant vergat de algemeen directeur bijhet gesprek te betrekken. Terwijl dat degene

was met wie hij zou moeten samenwerken,mocht hij worden aangenomen.'

Voor hogere functies zijn werkgevers -uitzonderingen daargelaten - overigens ookniet geinteresseerd in ja-knikkers. Wat ze

zoeken, zijn mensen met een goed stel her-sens die kritisch kunnen nadenken - ook overzichzelf.'Ik heb liever dat een sollicitant eenonderbouwde mening heeft die niet overeen-komt met onze bedrijfsvisie, dan iemand diemij alleen maar napraat,' zegt Klep vanTheodoor Gilissen. Om papegaaien op tesporen, poneert ze expres weleens een me-ning die niet de hare is.

Een herkenbare tactiek voor Waningavan APG Asset Management: 'Ik provoceersollicitanten graag een beede, en kijk dan ofze een goed weerwoord paraat hebben. Alsiemand als een bang konijn in de koplampenkijkt, weet ik voldoende. Als hij zich door mijal omver laat praten, wat denkje dan dat ergebeurt als zakenbankiers op Wall Streetdruk op hem uitoefenen? Ons bedrijf beheert300 miljard euro. Wie bij ons werkt, moetsterk in zijn schoenen staan.'

Sollicitanten scoren punten als ze op dejuiste momenten juist niet assertief zijn enrelativeringsvermogen tonen op het momentdat een werkgever zelf een fout maakt. Datoverkwam Bargboer toen hij in zijn tijd alsdirecteur van DA Drogisterijen eens vele sol-licitatiegesprekken binnen een week voerdevoor een managementvacature. 'Ik liep hetene gesprek uit èn ging gelijk een solliciiatie-gesprek in, met het verkeerde cv in m'n han-den.'

Toen hij met de kandidaat aan tafel zat eneen vraag stelde over een baan die de mannooit had bekleed, nam die de fout licht op.Bargboer: 'Hij reageerde met een kwinkslag.Mede daardoor werd het toch nog een goedgesprek, waar ik extra de tijd voor heb geno-

men.'Bargboer nam de man niet aan, maar in-

druk maakte hij wel. En zo'n goede indrukkan een sollicitant soms toch nog iets opleve-ren. 'Als je een sollicitatiegesprek met mijvoert, kom je niet alleen met mij in contact,maar ook met mijn netwerk. En het gebeurtregelmatig dat een zakelijke relatie mij belten vraagt of ik nog iemand weet voor een be-paalde vacature.' Zo is het al een aantal kerenvoorgekomen dat Bargboer een sollicitant diehíj zelf afwees, later aanbeval bij een zake-lijke relatie.

Dat blijken meer werkgevers te doen.Warringa stuurt 'heel vaak' cv's en opensollicitaties door naar collega's bij bankenen verzekeraars. Sollicitanten die wordenafgewezen voor een baan, hoeven dus nietbij de pakken neer te zitten. Als zij indrukmaken op een werkgever of headhunter,levert dat onverwacht soms toch een ge-

lukkige afloop op van hun zoektocht naar een

Binnenkomers

baan.