JUBILEUM LOGEPEDIE 75 JRRB

L*gopedie: vanuit de historie. geri*ht op de ioek*ms.tToespraak tijdens de jubileum bijeenkomst op 30 september2005T. Damsté-Terpstra

Ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van de Logopedie-Opleiding Utrecht wil ik graag iets vertellen over de jaren1970 tot'76, waarom en hoe we vonden dat deze 3-jarigeparttime opleiding zou moeten worden omgezet in een3-jarige íulltime Opleiding.

Eerst een stukje voorgeschiedenis.Toen mijn man in 1959 als hoofd van de Foniatrisch afdelingvan het A.Z.U. in Utrecht benoemd werd, waren we voor-dien in de gelegenheid een half jaar te reizen langs verschil-lende Europese foniatrische en logopedische klinieken,instituten en opleidingen en naderhand nog 3 maanden inAmerika. In die tijd was de communicatie met buitenlandsefoniatrische en logopedische centra nog niet zo groot en alsje er kennis van wilde nemen moest je ze bezoeken. We kwa-men terug met veel kennis en therapeutische mogelijkheden,en nadat we deze de eerste jaren daarna verder toegepasten ontwikkeld hadden, wilden we ze graag verbreiden in onseigen land.De afdeling Foniatrie heeft jaren nascholingscursussengegeven aan logopedisten.

Toch merkten we dat dit niet voldoende was: je moest bij debasis , bij de opleiding beginnen, maar dan niet in eenparttime opleiding: de studenten moesten fulltime met hetvak bezig zijn. Een volledig door het rijk gesubsidieerde 3-jarige dagopleiding opleiding lag nog niet in het verschiet.De 8 Logopedie-opleidingen in ons land vielen onder deStichting Logopedische opleidingen, met een bestuur en eendirecteur. De opleidingen zelf hadden een hoofd. ln Utrechthadden we een hoofd opleiding en een hoofd praktijk.ln september 1970, toen ik hoofd opleiding werd en EllyElffers, werkzaam als logopediste op foniatrie, hoofd prak-t'rjk, werd een 3-jarige dag-opleiding werkelijkheid. Er wasgeen extra subsidie voorhanden en er was slechts Fl 10.000per jaar beschikbaar.De Gemeente Utrecht verschafte gratis een gebouw in deLandstraat, in ruil voor gratis behandelingen van schoolkinde-

ren (win-win situatie). De heer C. Pot, wethouder vanonderwijs, stond achter onze plannen en heeft in Februari1971 ook de vernieuwde opleiding geopend.

Het was een oud schoolgebouw, en we kregen de beschik-king over ó lokalen, 1 grote zaal en een kantoortje. Ookkregen we de inventaris van de Gemeente, o.a. schoolban-ken, die zo oud en vies waren dat we de schrijfbladen lietenomkeren. Op enkele zaterdagmiddagen voorzagen mijn manen ik ze van een laklaag en waren ze weer als nieuw. Mijnman herinnert zich nog dat hij samen met peter Hans Kylstra,docent fysiologie en fonetiek de witkwast heeft gehanteerd.2 Lokalen met slechte akoestiek werden in het middenvoorzien van een hangend plafond met daarop een stel oudekussens van het Academisch ziekenhuisl

ln 3 lokalen in ons gebouw , werden 3 kubikels gebouwd metieder vier behandelruimten, zodat de patiëntjes die, althansvisueel. niet werden aígeleid. ln twee wijkgebouwen van deGG en GD kregen we ook ruimten om polikliniek te houden.Lenie de Vries, die in April 1971 hoofd praktilk werd, heefthier en in ons eigen gebouw een fantastische praktijkoplei-ding georganiseerd waar studenten 2 jaar lang, gedurende2x per week 2 uur, onder supervisie van een praktilkleider-logopedist, konden werken. Lenie was zelf ook praktijkbege-leider van een polikliniek en kon dus in overleg met haarcollega's de beste werkwijze realiseren.Zij verzorgde ook de verdeling van de patiénten over depoliklinieken en had hierover contact met de hoofdlogope-diste van de GG en GD, Wil Konijnendijk. ln 1974 werd ookin Breukelen een poli opgericht. De studenten kregen dus inhun opleiding ruim 300 uren deze praktijkoefening.Hoe vonden de studenten de dagopleiding? ln het beginmaar niks. Tweede en derde jaars zagen hun opleidingverzwaren, hoewel de dagopleiding op hen niet van toepas-sing was. Eerste jaars, die waren aangenomen voor eenparttime opleiding zagen hun bijbaantjes of studies in rookverdwijnen. Ook sommige docenten waren sceptisch. Deeerste tijd was daarom niet gemakkelijk. peter Hans Kylstra,die een heel goede band had met het 2ejaar, heeft veelbijgedragen aan de rust in de opleiding. Onlangs merkte ikop dat de heer George Smits, docent spraakstoornissen, dieop woensdagmiddag uit Ermelo moest komen, van ó tot 8

uur's avonds les gaf aan het 1e jaar, ...... en dat heettedagopleiding!

De afdeling Foniatrie van het AZU heeft erg veel geinves-teerd in de opleiding, omdat deze belang had bij goedopgeleide logopedisten en ervaring kon opdoen met deintroductie van nieuw ontwikkelde inzichten en therapieën.Naast extra lessen, taalbad, logopedisch materiaal maken,films en patiëntendemonstraties met behulp van het one wayscreen op foniatrie door Elly Elffers en Sjoeke van derMeulen werden door hen ook kijkstages georganiseerd opkleuterscholen en screeningen verricht op lagere scholen. 1xper week hield de KNO-arts-foniater een foniatrisch spreek-uur op de opleiding, waaraan studenten mee mochtenwerken. Patiënten hiervan werden vaak verwezen naar deopleidings-poliklinieken en later weer gecontroleerd op hetspreekuur.

Docenten gaven vaak extra tijd, mede doordat ze zagen dathun inspanningen beloond werden door een beter praktischvervolg op hun lessen. lk kan ze nu niet allen noemen, maarde opleiding heeft veel aan hun inzet te danken.Yanaí 1971 werd aan het begin van het cursusjaar eenintensieve werkweek georganiseerd gericht op de vakkenstemvorming en stotteren, onder leiding van Els Versteeghen Wytske Mensink. Zij hebben naast de uitbreiding van hunvak zeker bijgedragen tot het zelfbewustzijn en de persoon-lijkheid van de studenten. Deze werkweek was tevens deeerste kennismaking met de opleiding. lk herinner me nogeen keer, dat een eerste jaars gezellig bij me kwam zitten enzeil. "U doet me precies aan mijn oma denken." Toen vond ikhet wel tijd worden me bij de voornaam te laten noemen.Studenten werden getraind in het systematisch opzetten vanprogramma's en behandelingen wat de behandeling tengoede kwam en de behandelingsduur aanzienlijk bekortte.Stage-adressen voor 3e jaars waren er volop, omdat de daarwerkende logopedisten mee profiteerden van nieuwe kennisen vaardigheden van hun stagiaires en deze omgekeerdweer van hun grotere ervaring.

Er werden contacten gelegd met de Lerarenopleiding vanhet Pedagogisch Didactisch lnstituut en het lnstituut voorTaalexpressie van de Universiteit en PABO's, waar studenten

32 -.::.r::..:: .:-

werden gescreend door 2e jaars en zo nodig behandeld door3e jaars in stageverband of op de poli.De opleiding en de afdeling foniatrie gaven jaarlijks nascho-lingscursussen, stem en spraak-taal waarbij 3e jaars mochtenassisteren.

Aangezien Lenie de Vries en ik de opleiding runden naastonze eigen banen, wilden we dit voortzetten tot september1976,toen de opleiding 3-jarige HBO-opleiding werd envolledig gesubsidieerd. Saskia Furler nam het roer over.Zevond de opleiding best, maar de locatie niet en al spoedigverhuisden we naar de Teelingstraat: de huur van het gebouwdaar bleek evenveel te kosten als het bedrag, waarvan inonze tijd per jaar 8 parttime opleidingen betaald moestenworden.Lenie en ik kwamen later terug bij de opleiding als docent enstage-begeleider.

Hoe is het nu

De opleiding ls een vierjarige HBO-bachelor-opleiding enwordt volledig gesubsidieerd. Naast deze heeft twee jaargeleden Prof. Philippe Dejonckere, hoofd Foniatrie, ooknaast zijn gewone werk, een masteropleiding gestart, die o.ade bevoegdheid geeft tot promoveren.De kennis van de theorie is na 35 jaar aanzienlijk verbreeddoor onderzoek en nieuwe onderwijs- en praktijk-methoden.Er zijn meer en snellere verbindingen met buitenlandseonderwijsinstellingen en persoonlijke contacten . Er zijncomputers, waardoor studenten toegang hebben tot alle ophet internet beschikbare kennis. Mede daardoor kunnen zijwerken aan verdieping (wij moesten het doen met een 2ehands stencilmachine en 1 elektrische schrijfmachine, die weom beurten mochten gebruiken als de parttime secretaresse,duizendpoot Eugenie Verboon, hem niet nodig had). Er isprojectonderwijs waardoor verbanden tussen de vakkenduidelijker wordt. Capabele docenten hebben naast klassi-kaal onderwijs ook een begeleidende functie waardoor ze

meer persoonlijk contact hebben met de studenten. Er is eendirecteur met kennis, oog en oor voor zijn opleiding.Bovendien is er een uitstekend en veelzijdig pakket Nascho-lingscursussen, die nu wel aansluiten bij de opleiding en dievoor Utrecht worden opgezet en gecoördineerd door JopieKuiper.

Maar hoe zijn de praktijklessen? ls het bekijken van video,svoor de praktijk voldoende en het oefenen met elkaar of inspelsituatie? Een patiënt reageert niet volgens het boekjelGelukkig wordt per 1 september a.s. weer een polikliniekgeopend, waar studenten bij toerbeurt ervaring in depraktijk kunnen opdoen, er komt weer foniatrisch spreekuuren screening van toekomstige leraren wordt weer mogelijk.lk kan alleen maar wensen dat zich dat verder mag uitbrei-den. Logopedie is tenslotte een praktijkvak.. Wat dat betrefthadden wij het veel gemakkelijker, we hadden ruimte en veelminder studenten.Mijn man en ik volgen nog steeds graag, al is het op afstand,de logopedie -opleiding. Twee jaar geleden hebben we eenfonds voor preventieve en praktische logopedie opgericht,waardoor projecten die binnen de doelstelling en middelenvan het fonds vallen, financieel kunnen worden gesteund.

Met zoveel kennis, initiatief en creativiteit zie ik de toekomstvoor de komende 25 jaren voor de Utrechtse LogopedieOpleiding dan ook vol vertrouwen tegemoet.