Week 8: Recht en conflictWeek 8: Recht en conflict

Over rechters en rechtbanken

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

Het beeld over de rechtspraak als conflict-beslechter moet worden genuanceerd

Standaardbeeld (noties) over rechtspraak:1. De rechter is een belangrijke conflictbeslechter in de samenleving2. Rechtsvinding is gebaseerd op een zorgvuldig en subtiel

beslissingsproces3. In de rechtspraak is er sprake van gelijkwaardige partijen

(‘equality of arms’)4. Rechtspraak in historisch perspectief: een aflopende zaak?

2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en - over rechters en

rechtbanken rechtbanken -

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

1. De plaats van de rechter als conflictoplosser

De samenleving kent veel meer systemen voor conflictoplossing

Galanter: rechtspraak is slechts topje van de ‘legal iceberg’- Niets doen

- Exit (verbreking relatie)

- Private oplossingssystemen (b.v. onderhandelen)

- Op het officiële systeem georiënteerde systemen

- Procesvoering (litigation)

- Procesbeslechting (adjudication)

Pyramide-profiel van conflictbeslechting

2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

GeschilbeslechtingsprofiGeschilbeslechtingsprofielenelen

Elk type conflict heeft zijn eigen ‘profiel’

2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

2. De rechter tussen rechtsvinding en routine

– Van de zaken die bij de rechter komen wordt een belangrijk deel op andere wijze afgedaan dan middels een (contradictoir) vonnis (zie tabel 1 in Reader))

• bij verstekvonnis

• doordat partijen hun zaak van de rol schrappen (‘royement’)

2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

Gelijkwaardige partijen?– Individuen vs. organisaties– ‘one shotters’ vs. ‘repeatplayers’

One shotters vs. repeat playersOne shotters vs. repeat players

Organisaties hebben meer financiële armslag– Kunnen deskundigen inhuren

– Organisaties hebben geen haast

Organisaties voeren meer processen– Leereffecten

– Kunnen contracten herformuleren op basis van jurisprudentie (zich indekken)

Organisaties kunnen het risico spreiden over groot aantal zaken– Proefprocessen

2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

Aubert e.a.:Aubert e.a.:

– Conflictbeslechting middels rechtspraak zal afnemen

– Door toenemende complexiteit en grotere interdependentie tussen partijen, meer bereidheid tot onderhandeling en bemiddeling (mediation)

Minder belangrijke rol van de rechter wordt Minder belangrijke rol van de rechter wordt nietniet bevestigd in onderzoek:bevestigd in onderzoek:

– ‘Litigationrate’ is gestegen (civiele zaken)

– Wel vaker inschakeling mediation2010Anco R.O. Ringeling

Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Recht en conflictRecht en conflict- alternatieve geschilbeslechting -- alternatieve geschilbeslechting -

Alternative Dispute Resolution (ADRAlternative Dispute Resolution (ADR))– Kostenbesparing en ontlasting rechterlijke macht– Mede ontstaan vanuit aversie tegen juridisering van de

samenleving

MediationMediationVoordelen en nadelenVoordelen en nadelen

– Ontlasting van de rechtbanken

– Directe betrokkenheid van partijen bij de oplossing

– Commercialisering: gat in de markt (hogere kosten voor partijen)

– Minder rechtsbescherming: gevoeliger voor machtsverhoudingen

– Minder rechtszekerheid o.a. door ontbreken publicatieplicht

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

GalanterGalanter- in de schaduw van het recht -- in de schaduw van het recht -

Rechtspraak is niet alleen het wijzen van een beslissend vonnis

Rechtspraak geeft partijen ‘onderhandelings- en reguleringsvermogen’ (onderhandelingsfiches)– Rechtbanken (jurisprudentie) stellen normen

– Rechtbanken bekrachtigen onderlinge oplossingen als garantie voor nakoming

– Rechtbanken verschaffen methoden waardoor partijen inzicht verwerven in hun onderhandelingspositie (‘golden handshake’)

– Rechtbanken maken het partijen mogelijk op legitieme wijze de kosten van een geschil te laten escaleren, waardoor de waarschijnlijkheid van een onderlinge oplossing toeneemt

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Recht en conflictRecht en conflict- het verloop van conflicten -- het verloop van conflicten -

Keuzemogelijkheden in probleemsituaties

– Fight of flight

– Voice en/of exit

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Recht en conflictRecht en conflict- het verloop van conflicten -- het verloop van conflicten -

Voice No - voice

Exit ‘ik pak je toch’ flight

No - exit fight berusting

Welk alternatief past het beste bij de verzorgingsstaat?