Werkstuk ‘Beauty is a form of Genius’

Opdracht deel 1: beschrijving van het kunstwerk ‘Los dos Frida’s’

Los dos Frida’s, (Frida Kahlo, 1939, olieverf op linnen)

1) Het zichtbare 1.1. Objectieve waarneming:

Op dit grootste schilderij dat Kahlo ooit maakte (173,5 X 173 cm), zien we twee Frida’s die elkaars hand vasthouden en met een

ernstige blik naast elkaar op een bank zitten. De linker Frida draagt een witte, kanten, Victoriaanse (Europees ogende) jurk; de rechter Frida draagt een Mexicaans Tehuanakleed. Hun blootgelegde harten zijn met elkaar verbonden door één enkele ader, terwijl de uiteinden van de aders niet verbonden zijn. De rechter Frida houdt een amulet vast met een kinderportret van haar man, terwijl de linker Frida een chirurgische klem in de hand heeft om het bloed dat uit haar losgesneden ader druppelt tegen te houden. Op de achtergrond zijn er wolken te zien. In het gelaat van de dames vallen de doorgegroeide wenkbrauwen en de aanwezigheid van beharing op de bovenlip op.

1.2. Vorm: - De contouren van de centrale vormen (= de twee Frida’s) zijn duidelijk,

lijnmatig en eerder hard.- De voorgrond domineert en komt heel duidelijk over, terwijl de achtergrond

(met voornamelijk de wolken) minder scherp werd geschilderd. - De contra-vorm bestaat hoofdzakelijk uit de wolken die de twee Frida’s

omgeven met een deeltje vloer en bank.- Kahlo gebruikt afgeplatte vormen, naar het voorbeeld van de Mexicaanse

volkskunst die ze bewondert.- Op vlak van vormsoort kunnen we zeggen dat we enerzijds twee

organische, vlakke vormen hebben die in spiegelbeeld staan tot elkaar. Ook de wolken die we op de achtergrond zien, zijn organische, vlakke vormen.

1.3. Compositie: - De onderbenen van beide Frida’s vormen duidelijk

een rechthoek, terwijl er van de knieën tot de zonnevlecht twee keer een driehoek kan gezien worden. De harten staan op de punten van de driehoeken.

- Wanneer we dit statische werk bestuderen; vallen de denkbeeldige diagonale richtingslijnen; gevormd door kaaklijnen, houding van de armen en de lijn die gecreëerd wordt door de middelste benen in de rok van het kleed; meteen op. Hoewel de dames ‘rustig, geposeerd’ lijken neer te zitten en er heel wat rechte, strakke lijnen in het schilderij aanwezig zijn,

voel je de emotionele onrust in het werk door het veelvuldige gebruik van schuine lijnen en de blootliggende harten en aders waarvan het ene hart helemaal aan het doodbloeden is.

- De wolken op het schilderij keren als een ritmisch patroon terug in het schilderij. Ze zijn verspreid over 2/3de van de achtergrond. Ook de bloedsporen van de ‘Europese’ Frida hebben een regelmatig, repetitief ritmisch patroon dat bijna onzichtbaar overgaat in het bloemenmotief op de kledij.

- Er is hier sprake van een symmetrische compositie. Wanneer we in het midden van het schilderij een verticale lijn trekken, zien we dat de twee helften bijna een weerspiegeling zijn van elkaar. Behalve de kledij, het bloedende versus niet-bloedende hart, de accessoires in het buitenste hand en de nuances in de gezichten wordt alles in spiegelbeeld tot elkaar weergegeven. En symmetrie staat voor een ideale evenredigheid of maatverhouding of… proportie! (cfr. werkstuk Proportio)

- Helemaal centraal in de compositie vormen de handen en armen van de twee Frida’s samen een ‘V’, een letter die symbool staat voor het ‘heilige vrouwelijke’. Toeval of niet?

1.4. Kleur: De meeste werken van Kahlo karakteriseren zich door de expressiviteit en de levendige, vrolijke, felle kleuren, die echter in contrast staan met een vervreemdende sfeer.Hoewel de primaire kleuren rood (bloedende harten + motief kleed), blauw en geel (Mexicaanse jurk) duidelijk aanwezig zijn, is er een opvallend veelvuldig gebruik van tertiaire kleuren zoals olijfgroen/bruin, donkergroen en grijsblauw. Ook zwart (haren en wenkbrauwen) en wit (kledij Frida) werden gebruikt. Dat laatste staat in schril contrast met het rood. Opvallend is ook het gebruik van schaduwen (bv. in de beide kledingstukken).

1

2) Het onzichtbare

2.1. Het verhaal:Het onzichtbare zichtbaar maken, kan enkel door het verhaal ‘achter’ het schilderij te kennen.

1 Foto van de onafgewerkte versie van Los dos Frida’s(Nickolas Muray, 1939)

Nadat Frida naar Mexico terugkeert van de tentoonstelling van haar werk in Parijs, vraagt haar echtgenoot Diego Rivera de echtscheiding aan. Frida kan dit niet verwerken en uit al haar emoties (m.b.t. de scheiding én de crisis in haar huwelijk) in dit zelfportret dat bestaat uit de Mexicaanse Frida (rechts) en haar Europese incarnatie (links). De compositie is zo opgebouwd dat we enkel aan de onderkant van haar Tehuanarok kunnen merken hoe kwetsbaar ze geworden is. De pogingen van haar Mexicaanse ‘ik’ om te zorgen voor de tweede Frida, worden tenietgedaan door haar zwakkere helft. De door Diego afgewezen en bedrogen (Europese) Frida dreigt dood te bloeden. Diego moedigde haar immers aan om zich te kleden in de traditionele Mexicaanse stijl. Op die manier hield hij van haar. Ze identificeerde de traditionele geklede Frida dan ook met Rivera. Het serene en gelatene, dat uitstraalt uit beide gezichten, staat in sterke tegenstelling met het medisch instrument, wat haar innerlijk conflict illustreert.

Mijn grootouders, mijn ouders en ik (stamboom), (Frida Kahlo, 1936, olieverf en tempera op zink)

Het schilderij symboliseert ook haar dubbele afkomst (Duitse vader en Spaans-Indiaanse moeder). Het bloedend hart legt de klemtoon op haar emotionele en fysieke pijn. Bloed is een terugkerend symbool in haar werk en verwijst vaak naar haar dubbele houding tegenover gevestigde opinies over vrouw-zijn en vruchtbaarheid (Kahlo kon geen levende kinderen op de wereld zetten door een zwaar busongeval uit haar jeugd, waardoor ze op heel wat

plaatsen in haar lichaam breuken opliep en heel lang bedlegerig was). Het werk verwijst naar het leven van constante pijn en chirurgische procedures. We kunnen dus ook wel stellen dat Kahlo schildert vanuit haar angst en eenzaamheid om haar pijn te overmeesteren.

2.2. Kleur:

In haar dagboek verklaart Frida de betekenis die zij verleent aan de kleuren die ze in haar werken gebruikt. Hier van toepassing zijn:- Groengeel (rok): verdriet en mysterie. Geesten dragen die kleur, tenminste

onder hun bovenkleding.- Cobaltblauw (bovenste Mexicaanse kleding): elektriciteit en puurheid van

de liefde.- Geel (bovenste Mexicaanse kleding): Gekte, ziekte, vrees. Deel van zon

en vreugde.- Bladgroen (bank): bladeren, triestheid, wetenschap. - Marineblauw (lichtjes tussen de wolken): afstand, ook tederheid.- Rood: bloed?...Wie weet!

3) Stijl

Voor dit schilderij zou Frida zich laten inspireren hebben door Théodore Chassériau 's ‘De twee zussen’ en het anonieme ‘Gabrielle d'Estrées en een van haar zussen’. Hoewel Kahlo vaak geplaatst wordt onder het surrealisme en magisch realisme, wou ze zelf niet als een surrealist gezien worden aangezien ze geen dromen schilderde maar haar eigen realiteit (met weliswaar surrealistische elementen). Doordat Kahlo geconfronteerd werd met andere kunststijlen en opvattingen, kwam ze tot een compleet ‘eigen stijl’. Zo heeft ze haar eigen plaats kunnen creëren binnen de kunstwereld van de jaren ’30.

Bronnen

Brooks, M. (2005, augustus 1). In Loving Memory of Frida Kahlo.... Opgehaald van Frida Kahlo Fans: http://www.fridakahlofans.com/index.html

Gillingham, A.R. (1996, s.d.). Frida Kahlo - Identity/Duality. Opgehaald van EBSQ Self Representing Artist: http://www.ebsqart.com/Education/Articles/Art-History-and-Criticism/2/Frida-Kahlo-and-Duality/5/

Herrera, H. (1992). Frida, een biografie van Frida Kahlo. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Contact.

Kettenmann, A. (1999). Frida Kahlo: 1907-1954 Leed en hartstocht. Keulen: Taschen.

Maria-Reina Bravo, D. (2015, September 15). Kahlo, The Two Fridas. Opgehaald van Khanacademy: https://www.khanacademy.org/humanities/art-1010/art-between-wars/latin-american-modernism1/a/kahlo-the-two-fridas-las-dos-fridas

Martinique, E. (2016, augustus 18). Famous Self Portraits that Changed the Face of Art. Opgehaald van Widewalls: http://www.widewalls.ch/famous-self-portraits/

s.n. (1999, s.d.). Frida Kahlo, Mexicaanse schilderes en cultfiguur. Opgehaald van RoSa: http://www.rosavzw.be/site/index.php/het-geheugen/portretten-van-inspirerende-vrouwen/kunst/178-frida-kahlo-mexicaanse-schilderes-en-cultfiguur

s.n. (1999, s.d.). 10 Beautiful quotes by Frida Kahlo. Opgehaald van BaBaMail: http://www.ba-bamail.com/content.aspx?emailid=16197

s.n. (2011). Kunst: architectuur – schilderkunst – beeldhouwkunst – fotografie – grafiek – design. Bath: Parragon.

s.n. (2011, s.d.). The Two Fridas, 1939 by Frida Kahlo. Opgehaald van Frida Kahlo paintings, biography, quotes: http://www.fridakahlo.org/the-two-fridas.jsp

s.n. (2016, oktober 31). Important Art by Frida Kahlo. Opgehaald van The Art Story: http://www.theartstory.org/artist-kahlo-frida-artworks.htm