Stand van zaken promotieonderzoek naar het functioneren van de Nederlandse

energievoorziening Relaties met actuele

energieonderwerpen voor het Havenbedrijf Rotterdam.

Teus van Eck en Hans RödelBegeleider Ad Verkooijen

Rotterdam 12 november 2003

InhoudInhoud

Het onderzoek zelfHet onderzoek zelf Stellingen voor discussie betreffende de volgende Stellingen voor discussie betreffende de volgende

onderwerpen:onderwerpen:• (On)mogelijkheden van warmtedistributie + korte (On)mogelijkheden van warmtedistributie + korte

presentatie warmtedistributiepresentatie warmtedistributie• Nederland importeur of exporteur?Nederland importeur of exporteur?• Investeringen in nieuwe centrales noodzakelijk?Investeringen in nieuwe centrales noodzakelijk?• Import steenkool een structurele optie?Import steenkool een structurele optie?• Import biomassa een structurele optie?Import biomassa een structurele optie?• Heeft LNG toekomst in Nederland?Heeft LNG toekomst in Nederland?• Energie intensieve industrie en Kyoto.Energie intensieve industrie en Kyoto.

Stakeholders

Gewenste Strategisch Doelen

"NU" "DAN"

Invloedsfactoren

Maatschappelijke Ontwikkelingen

KwantificerenBelangen

Analyse Modelvorming Ontwerp

StakeholdersMarkt/producten

EconomieTechniek/MilieuLeveringszekerheid

Wet

gevi

ng

Concrete Aanbevelingen

Sce

nario

's

“Economie”

De lange en korte termijn waarde???

Milieu

Voorzieningszekerheid

De balans

DoelstellingDoelstelling

Het presenteren van een aantal Het presenteren van een aantal scenario’s t.a.v. de gewenste scenario’s t.a.v. de gewenste balans tussen economie, milieu balans tussen economie, milieu en leveringszekerheid en hoe en leveringszekerheid en hoe deze het beste kunnen worden deze het beste kunnen worden gerealiseerd. De keuze is dan aan gerealiseerd. De keuze is dan aan de politiekde politiek

Wat is er gereed?Wat is er gereed?

Het inventariseren en analyseren Het inventariseren en analyseren van de actuele situatie t.a.v. van de actuele situatie t.a.v. economie, milieu en economie, milieu en leveringszekerheid.leveringszekerheid.

3 publicaties in ET over deze 3 publicaties in ET over deze onderwerpen.onderwerpen.

Enkele presentaties en korte Enkele presentaties en korte publicaties.publicaties.

Wat is er in bewerking?Wat is er in bewerking?

Een dispatch model voor economie, milieu en Een dispatch model voor economie, milieu en leveringszekerheid.leveringszekerheid.

De input voor het modelDe input voor het model De positie van WKK en WarmtedistributieDe positie van WKK en Warmtedistributie De financiele waardering van mileukostenDe financiele waardering van mileukosten De import/export situatieDe import/export situatie Regulering en gedrag van marktpartijenRegulering en gedrag van marktpartijen De relatie vraag/aanbod en infrastructuurDe relatie vraag/aanbod en infrastructuur Een aantal publicatiesEen aantal publicaties

DE AVI WKK WKK Productie Importklein groot

-/+

KV + GVB Export

LOAD 1

LOAD 2 = LOAD TOT - LOAD 1

LOAD NEDERLAND TOTAAL

PlanningPlanning

Met name vanwege de actualiteit Met name vanwege de actualiteit van het onderwerp willen wij het van het onderwerp willen wij het onderzoek uiterlijk medio 2004 onderzoek uiterlijk medio 2004 afronden.afronden.

1 Warmtedistributie. Start 1 Warmtedistributie. Start stellingen stellingen

De warmtemarkt is geen vrije markt.De warmtemarkt is geen vrije markt. WKK en warmtedistributie zijn de best WKK en warmtedistributie zijn de best

bewaarde geheimen om Kyoto te realiserenbewaarde geheimen om Kyoto te realiseren Nieuwe warmtedistributieprojecten zijn Nieuwe warmtedistributieprojecten zijn

alleen te realiseren met structurele alleen te realiseren met structurele regulering, waarbij het regulering, waarbij het warmtedistributiebedrijf de rol van warmtedistributiebedrijf de rol van warmtenetbeheerder + inkoop/verkoop warmtenetbeheerder + inkoop/verkoop krijgt.krijgt.

Presentatie warmtedistributie:Benutting

“Restwarmte”, de oplossing voor Kyoto als we echt willen!

Teus van EckUtrecht, 7 oktober 2003,MEK, Transitie Warmte.

“Economie”

Hoe ziet onze ideale balans eruit en hoe

kunnen we die bereiken?

Milieu

Voorzieningszekerheid

De balans van de energievoorziening.

Beschikbaarheid van warmte excl. industriële restwarmte

43% nuttige elektriciteit

100% brandstof voorelektriciteitsprod.

4% E netverliezen

9% nuttige WKK-warmte

44% wordt vernietigd =13 mrd m3 aardgas=

23,4Mton CO2

De WKK/warmtedistributieketen

WKK

Hulpketel

Bu

ffer

Net AfnemerAlternatief Afnemer

B

B

EE E E

W

BW

W

E= Elektriciteit

B= Brandstof

W= Warmte

Energiebesparing (bandbreedtes)

1 eenheid W kost 0-0,6 eenheid brandstof Aandeel hulpketels 0-40% Netverliezen: 5-35% Rendement alternatief afnemer: 70-107%

Energiebesparing absoluut

Besparing ligt tussen –35 en + 90% Voor goed project ca. +60%. Per gemiddeld

huishouden is dit een besparing van 900m3 gas/jr en 1600kg CO2 Dit is gelijk aan ruim 10000 km niet auto rijden

Besparing 477 huishoudens gelijk aan 1 windmolen van 1 MW of 25000 zonnepanelen

Risico’s

OpbrengstenKosten

Per definitie niet in balans

Voor het grootstedeel variabel

Voor het grootstedeel vast

De actuele situatie

Traders

DGO’s

Consumenten

Producenten Netbeheerders

Regulator

Overheden

WKK/Warmte

Vrije markt

Reality T.V.

Lage prijzenRendementenRisico’sMarktpositie

De toekomst van onze kinderen

MilieuPolitiek

Vrije markt

Droom vs. Werkelijkheid

Welzijn / Welvaart?

Droom:Geen kolen en kernenergie

en gasgestookte WKK in de transitie naar 100%

duurzaam

Werkelijkheid: Vraaggroei, gas WKK

bijna failliet en slechts 2% van productie is duurzaam

De “vrije” warmtemarkt

Novem garanties

“Wie begrijpt het nog?”

Warmtemarkt

BAEI

bakstenen

prijsvorming E-markt

gasnettarieven

prijsvorming brandstoffenmarkt

vrijstelling REB

NMDA

convenanten

EPN / EPLEuropese CHP directive

CO2 emissiehandel

groenfinanciering

Novem leningen

CO2 indexering WKK

arbitrage REB

Hoe dan wel?

• Alle bestaande regelingen afschaffen• Milieuprestatie uniform vaststellen en waarderen• Goede warmtebronnen als uitgangspunt• Verkoopprijs op basis NMDA • Leveringszekerheid wettelijk verankeren• Productie => o.b.v. Cost+ en stimuleringsprikkels• Energie-eff. eisen voor nieuwbouw• Warmtenet => als netbeheer E & G• In concessiegebieden leverings- & afnameplicht• Stroomlijnen met REB, BSB, gasnettarieven, MEP, EPN, CO2 emissiehandel en convenanten• Beperkt pragmatisch toezicht• Afbouwregeling zeer onrendabele projecten

Aanbeveling

Zet idealen om in een gereguleerde marktpositie.Resultaat: een structurele warme glimlach.

WKK idealen De macht van de markt

2 Nederland importeur of 2 Nederland importeur of exporteur?exporteur?

Nederland wordt in een open Europese Nederland wordt in een open Europese markt een netto exporteur van markt een netto exporteur van elektriciteit.elektriciteit.

Structurele import van elektriciteit is Structurele import van elektriciteit is slecht voor de voorzieningszekerheid, het slecht voor de voorzieningszekerheid, het milieu en de economiemilieu en de economie..

3 Investeringen in nieuwe 3 Investeringen in nieuwe centrales noodzakelijk?centrales noodzakelijk?

Zonder nieuwbouw voorzieningszekerheid in Zonder nieuwbouw voorzieningszekerheid in gevaar.gevaar.

De actuele marktstructuur, procedures en De actuele marktstructuur, procedures en korte termijn regulering maakt nieuwe korte termijn regulering maakt nieuwe investeringen moeilijk/onmogelijkinvesteringen moeilijk/onmogelijk

Structurele regulering noodzakelijk voor de Structurele regulering noodzakelijk voor de gewenste balans tussen economie, milieu en gewenste balans tussen economie, milieu en voorzieningszekerheid. Stiekum importeren voorzieningszekerheid. Stiekum importeren vervangen door kleur bekennen.vervangen door kleur bekennen.

4 Import steenkool een structurele 4 Import steenkool een structurele optie?optie?

De eerstvolgende nieuwe E.U. kolencentrale De eerstvolgende nieuwe E.U. kolencentrale wordt in Nederland gebouwdwordt in Nederland gebouwd

Nederland heeft de infrastructuur voor een Nederland heeft de infrastructuur voor een spilfunctie in de import/overslag van spilfunctie in de import/overslag van wereldmarktkolen voor de Europese markt.wereldmarktkolen voor de Europese markt.

5 Import biomassa een structurele 5 Import biomassa een structurele optie?optie?

Biomassa wordt nu geimporteerd op Biomassa wordt nu geimporteerd op basis van de Nederlandse regulering en basis van de Nederlandse regulering en niet op basis van niet op basis van economische/milieuoverwegingen.economische/milieuoverwegingen.

Het specifiek kweken van biomassa is Het specifiek kweken van biomassa is energetisch zeer inefficiëntenergetisch zeer inefficiënt

De mogelijkheden van biomassa worden De mogelijkheden van biomassa worden sterk overschat.sterk overschat.

6 Heeft LNG toekomst in 6 Heeft LNG toekomst in Nederland?Nederland?

Zonder LNG wordt de Zonder LNG wordt de gasvoorziening zowel qua capaciteit gasvoorziening zowel qua capaciteit als voorzieningszekerheid op langere als voorzieningszekerheid op langere termijn te kwetsbaartermijn te kwetsbaar

LNG terminals bouwen in zeehavens LNG terminals bouwen in zeehavens met goede aansluiting op bestaande met goede aansluiting op bestaande gasinfrastructuur.gasinfrastructuur.

7 Energie intensieve industrie en 7 Energie intensieve industrie en KyotoKyoto

Onverkort toepassen van Kyoto jaagt energie Onverkort toepassen van Kyoto jaagt energie intensieve industrie weg uit Nederlandintensieve industrie weg uit Nederland

Bestaande convenanten werken niet in een vrije Bestaande convenanten werken niet in een vrije markt en sluiten ook niet aan bij Kyotomarkt en sluiten ook niet aan bij Kyoto

Alleen een consequente financiële waardering Alleen een consequente financiële waardering van de milieukosten geeft structureel een goede van de milieukosten geeft structureel een goede allocatie van vestigingsplaatsen. Nederland is allocatie van vestigingsplaatsen. Nederland is dan kansrijkdan kansrijk