Souterrain van het wonen in Nederland

Frank Wassenberg

Platform31

Wooncongres 4 december 2018, Den Haag

Project ‘Souterrain van het wonen in Nederland’

- Samen met Anne Kunst en Jeroen van der Velden- Samen met Breda, Den Haag, Enschede, Groningen, Rotterdam, Schiedam en Ministerie BZK

Doel: - Beter zicht op onzichtbare onderkant van het wonen- Agendering en bewustwording- Oplossingsrichtingen

Vragen:- Wie en wat is het souterrain? (= Vraag en aanbod)- Wat is nodig? (=Oplossingen)

Wat is het Souterrain van het wonen?

- Dak- en thuislozen?

- “Woonvormen die van een gewone zelfstandige woning verschillen in

kwaliteit, locatie of contractvorm”?

- “Het deel van de woningmarkt waar betaalbaarheid en kwaliteit van wonen

het meest onder druk staan. In dit deel van de markt vinden we de meest

kwetsbare groepen”?

- “Personen met smalle portemonnee die niet wonen of onzeker, informeel of

illegaal wonen zonder vooruitzicht op verbetering van hun woonsituatie”?

- BAR’s?

Wat is het Souterrain van het wonen?

Verwant

Historie souterrain – het aanbod

- Sterke verstedelijking

- Revolutiebouw en krotten

- Woningwet 1901

- Geboorte sociale huursector

- Alleen voor de ‘nette arbeider’

Historie aanbod souterrain - Eind 20e eeuw

- Sterke verkleining souterrain in 100 jaar

- 2,3 miljoen sociale huurwoningen

- Nog steeds souterrain in de stad

- Sociale sector niet voor de echte onderkant

Souterrain en de woningmarkt - Nu

Woningmarkt steeds krapper:

- Lange wachtlijsten

- Weinig doorstroming

- Voor minst gewilde woningen ook wachtlijst

- Particuliere huur is schaars en duur

- Koop is duur

- Aanbod souterrain steeds kleiner

Souterrain anno nu

Souterrain verplaatst

Verschuiving naar randen of buiten stad?

Souterrain van het wonenDak-

loos

Bankslaper

bij vrienden

en familie

‘Onder de radar’

blijven op

vakantiepark

Shift-slapen op het

erf van de

werkgever

Starter illegaal

in lege

bedrijfsloods

15 Somaliërs

in een

particuliere

huurwoning

Zelfredzame

dakloze in tentje

aan de rand van

de stad

Pechvader op

volkstuintje

Souterrain anno nu - aanbod

Souterrain verschoven naar randen of buiten stad

Souterrain anno nu - vraag

Aandacht ligt bij urgente spoedzoekers absolute onderkant:

- Mensen met een flinke zorgvraag: (ex-)verslaafden,

‘schrijnende gevallen’, huiselijk geweld, zware ex-delinquenten

- Vraag groeit

- Grote zorgvraag: zorg, opvang en woonruimte

Aandacht niet voor:

- Bankslapers / thuislozen

- Lichte ex-delinquenten

> Ondersteuning vaak wel – Een woning niet

- Economisch daklozen

- (nog) Niet-verslaafden

- Illegalen (‘ongedocumenteerden’)

- Arbeidsmigranten

- Mensen in scheiding

> Weinig ondersteuning en geen (legale) woning

Conclusies huidige souterrain:

- Aanbod souterrain is effectief aangepakt + verschuift

- Weinig woningen beschikbaar door krapte

- Regelingen gericht op absolute onderkant vraag

- ”Eigen-kracht-criterium” staat centraal in recht op opvang

- We toetsen urgentie op ‘het in staat moeten zijn om een eigen tijdelijke

woonplek te vinden’, maar bieden geen alternatieven als dit niet lukt.

En: wiens probleem is het eigenlijk?

Wiens probleem is het souterrain?

- Er is niet één probleem.

- Afhankelijk van de partijen die het naar voren brengen. De burgemeester

(onveiligheid, overlast)? De zorginstelling (verslaving)? Het Leger des Heils

(daklozen)? De politie (criminaliteit)? Het COA (asielzoekers)? De

werkgever (werkkrachten)? De kerk (illegalen)? De wethouder/minister

Zorg? Of Economie? Of Wonen? Of Financiën?

- Voor oplossingen geldt dat eigenlijk hetzelfde.

- Maar wat bindt alle opgaven?: het woondomein!

Souterrain – Oplossingen gevraagd!

Oplossingen - 1

- Aandacht: voor de mensen waarom het gaat

- Aandacht: in de media

- Urgentiecriteria woonruimteverdeling aanpassen?

- In particuliere huur?

- Aparte woningen? (Skaeve Huese; Paradijsvogelwoningen)

Oplossingen - 2

- Tijdelijke woonruimte (of tijdelijk gebruik)

- Woonhotels (short stay)

- Magic Mix

- Housing First, Op Weg Naar Huis

- Tijdelijk / omklapcontract (‘bij goed gedrag….’)

Oplossingen - 3

- Souterrain als oplossing zien

- Op vakantieparken

- Illegalenopvang

- Inwonen en woningdelen faciliteren (hospita’s, Onder de Pannen,

kostendelersnorm / voordeursdelerskorting)

- Woonruimte geven

Souterrain in de toekomst?

1) De Vraag zal er altijd zijn

2) Het Aanbod kunnen en moeten we voor zorgen.

Wonen gaat namelijk niet bij iedereen vanzelf.

Stellingen

- Stelling 1: Dakloosheid is tegenwoordig meer een woonprobleem dan een

zorgprobleem

- Stelling 2: In de lokale urgentieregeling moeten er dubbel zo veel woningen

naar dak- en thuislozen

- Stelling 3: Vorm 10% van alle verouderde vakantieparken om tot tijdelijke

woonplekken en woonhotels