Post on 04-Aug-2015
Sociale plattegrond
Evoluties en tendensen
Birgit GorisKatrien Meireman
Sociale School Heverlee
Programma
• Inleiding: maatschappelijke evoluties
• Tendensen:
• Proactief werken / Preventie
• Intersectoraal werken
• ICT en hulpverlening
• Vermaatschappelijking
• Schaalvergroting
• Decentralisering
• Betaalbaarheid van de zorg
2
Inleiding: enkele maatschappelijke uitdagingen
• Demografische ontwikkelingen
• Vergrijzing en verzilvering
3
2000 2020 2050
0-19 23,5% 21,2% 20,3%
20-64 54,6% 51,5% 47,2%
65 en + 21,8% 27,3% 32,5%
2010 2030 2050
80-89 468.771 612.679 864.736
90-99 68.073 131.264 261.600
100 en + 1.886 4.256 8.331
• Stijging aantal geboortes
Cijfers per gewest (Vlaanderen, Wallonië, Brussel)
Maatschappelijke uitdagingen 4
• Verdunning van huishoudens
1970: 2,95 personen/huishouden
2012: 2,3 personen/huishouden
• Nieuwe gezinsvormen
• Stijging aantal personen van vreemde herkomst
• …
• Sociaal-economische ontwikkelingen
• Armoede
• Arbeidsmarktparticipatie van de vrouw
• Tekort aan personeel
• Betaalbaarheid zorg
• …
Maatschappelijke uitdagingen 5
• Ontwikkelingen in de zorgnoden en zorgvraag• Wachtlijsten
• Hoog sterftecijfer door zelfdoding
• Cliënt wordt mondiger =>vraaggestuurde zorg• …
Maatschappelijke uitdagingen 6
Preventie
• Evolutie van curatief naar preventief werken
• Toepassingen:
• Opvoedingsondersteuning
• Pleegzorg als aanbevolen werkvorm voor -6j.
• Gezondheidszorg: diverse campagnes, suïcidepreventie, reminiscentie bij ouderen
• Vroegdetectie en Interventie Psychose (VDIP)
• Inloopcentra CAW
• Methodieken die aansluiten bij preventief werken:
• Empowerment• presentie
7
Intersectoraal werken• Netwerken bevorderen
• Categoriaal denken overstijgen
• Al dan niet met betrokkenheid cliënt
• Toepassingen:
• Regionaal welzijnsoverleg
• Integrale jeugdhulp (7 sectoren)
• Cliëntoverleg met externe voorzitter (IJH)
• Outreachend werken (CGG)
• Welzijnscampussen: fysieke nabijheidIntersectoraal werken in de pleegzorg
8
• DOP: personen met een handicap en thuiszorg
• MDT
• woonzorgzone
• 1712 (Meldpunt Geweld, Misbruik en Kindermishandeling)
• Uitdagingen:
• bottom-up werking
• coördinatie en samenwerking
Intersectoraal werken 9
ICT en hulpverlening
• Voor- en tegenstanders
• Toepassingen:
• Online hulpverlening: Teleonthaal, JAC, Zelfmoordlijn, Kinder- en jongerentelefoon,…
• Wegwijs in de hulpverlening: • digitale sociale kaart
• rechtenverkenner
• centra voor kortverblijf online
• Verhogen toegankelijkheid door voorbereiding dienstverlening: digitaal sociaal huis / e-loket
• Informatisering van de gegevensuitwisseling: eHealth, Vitalink
10
• Hulpverlening met digitale hulpmiddelen: Flanders’ Care, Laurea
• Vzw Tonuso (BJZ): opleiding voor hulpverleners om sociale media te integreren in hulpverlening
• Sociaal Innovatielab: hoe armoede digitaal bestrijden?
• Onlinehulp Uitwisselingsplatform
• Expertisenetwerk Onlinehulp Vlaanderen
• Boek: Niet alle smileys lachen
ICT en hulpverlening 11
Vermaatschappelijking
• “Niet aan de rand van de maatschappij, maar er middenin”: Zorgvragers krijgen een eigen, zinvolle plek in de maatschappij; niet langer in de bossen en duinen
• Combinatie van :
• veranderende visie op zorg: cliëntgericht ondersteuningsmodel
• veranderende organisatie van zorg: de-institutionalisering, diversificatie van het aanbod en principe van de getrapte zorg
• Aanleiding: combinatie van vraaggestuurde zorg, nieuw idee over ideale zorg, medische en therapeutische ontwikkelingen, kostenbeheersing.
12
Bv: GGZ
Vermaatschappelijking 13
• België: 158 psychiatrische ziekenhuisbedden per 100 000 inwoners (WHO, 2008)
• Jaren 90: reconversiebesluiten => afbouw residentiële GGZ; opbouw PVT, Beschut Wonen en Psychiatrische Thuiszorg
Vermaatschappelijking 14
• 2010: artikel 107 (Ziekenhuiswet) + artikel 33 (decreet CGG)
• doel: minder residentiële, meer ambulante hulp
• doelgroep: chronische psychiatrische patiënten
• projecten zorgcircuits en –netwerken: 5 functies
• Preventie en promotie GGZ, vroegdetectie, screening, diagnosestelling
• Ambulante intensieve behandelteams voor acute én chronische GGZ-problemen
• Rehabilitatieteams voor herstel en sociale inclusie
• Intensieve, gespecialiseerde residentiële GGZ-units
• Specifieke woonvormen en verblijfsformules
Vermaatschappelijking 15
• Twee projecten in Vlaams-Brabant:
• Regio arrondissement Leuven – zorgregio Tervuren
• Regio Halle-Vilvoorde-Brussel
www.psy107.be
• Buddywerking• Koppel: vrijwilliger + psychisch kwetsbare persoon
• Dagdagelijkse dingen doen om sociale isolement tegen te gaan
• Wordt uitgebreid over gans Vlaanderen
Vermaatschappelijking 16
Bv: ouderen
• Gediversifieerd aanbod: het woonzorgdecreet voorziet in
• 9 types van thuiszorgvoorzieningen
• 4 types van ouderenvoorzieningen
• Vereniging van gebruikers en mantelzorgers
• Het merendeel heeft als doel de mantelzorger te ondersteunen zodat oudere zolang mogelijk in zijn vertrouwde omgeving kan leven.
• Extra aandacht voor vermaatschap- pelijking van ouderen met dementie (Dementieplan Vlaanderen 2010-2014)
• Concept van woonzorgzone
Vermaatschappelijking 17
Bv: personen met een handicap
• O.a. PAB -PGB
• Nieuwe initiatieven:
• Dienst Ondersteuningsplan (DOP)• Doel: vraagverduidelijking =>ondersteuningsplan
• DOP gaat na welke zorg nodig is, met nadruk op inclusiviteit.
• Uitgangspunt: getrapte zorg (zelfzorg – omgevingszorg – algemene professionele zorg – gespecialiseerde professionele zorg)
• Geen VAPH-ticket nodig
• Elke provincie heeft minstens één DOP. DOP Vlaams-Brabant heeft regioteams in Oost-Brabant, West-Brabant en Brussel.
Vermaatschappelijking 18
• Dienst Inclusieve Ondersteuning (DIO)• = Diensten beschermd wonen + geïntegreerd wonen
• Ambulante (handicapspecifieke) ondersteuning (bv: ADL, hygiënische verzorging, hulp in huishouden, psychosociale hulp,…)
• Vanaf 2013
• Multifunctionele centra (MFC)• Doel: aanbieden van residentiële hulp, dagondersteuning en
ambulante hulp.
Soepele trajecten aanbieden en vlot overschakelen van hulp
• Doelgroep: minderjarigen met een VAPH-indicatiestelling
• In experimentele fase
Vermaatschappelijking 19
Bv: Bijzondere jeugdzorg
• Versterking van pleegzorg
• Eigenkrachtconferentie (EKC)• Focus op krachten van de omgeving van jongere• Jongere en omgeving stellen zelf een hulpverleningsplan op.
• Nieuwe Perspectieven bij Terugkeer (NPT)• Ambulant nazorgtraject• Doelgroep: jongeren die MOF hebben gepleegd en hoog risico hebben op
recidive
• Crisishulp aan Huis (CaH)• Mobiele, intensieve, kortdurende crisishulp aan huis
Vermaatschappelijking 20
Voordelen van vermaatschappelijking
• Meer zorg op maat mogelijk
• Meer respect voor de mogelijkheden van de patiënt
• Meer kans om zelfstandig leven te leiden
• Minder stress
• Vrijheid
• Destigmatiserend
• Kostenbesparend
• Zelfredzaamheid en zelfbeschikking
• Meer betrokkenheid van mantelzorger
Vermaatschappelijking 21
Uitdagingen van vermaatschappelijking
• “Vermaatschappelijking mag geen verwaarlozing worden” (Dirk De Wachter)
• Vereenzaming
• Continuïteit van de zorg?
• Grote verantwoordelijkheid bij cliënten zelf
• Bij kleinschalige residentiële opvang: samenleven met medebewoners; controle en regels, gebrek aan autonomie
• Samenwerking tussen verschillende diensten
• Flexibiliteit
Vermaatschappelijking 22
• Overbelasting mantelzorger
• Mantelzorger moet op de hoogte zijn van bestaande diensten
• Op papier: vermaatschappelijking heeft groot draagvlak, in de praktijk niet (NIMBY-effect)
Vermaatschappelijking 23
Schaalvergroting
• Twee mogelijkheden:
• schaalvergroting binnen sector
• schaalvergroting over sectoren heen
• Enkele voordelen:
• verbreding van het zorgspectrum
• meer mogelijkheden tot uitwisseling van ervaringen onder personeelsleden
• specialisatie
• jobrotatie is mogelijk
• economische schaalvoordelen
24
• Enkele uitdagingen:
• identiteit van organisaties
• bureaucratie
• tewerkstelling
• vrees voor drempelverhoging
Schaalvergroting 25
• Bv: schaalvergroting CAW:
• Doel:
• verhogen van efficiëntie en effectiviteit van eerstelijnshulpverlening
• Betere profilering => meer impact en slagkracht
• Vanaf 1/1/2014: 11 CAW’s in Vlaanderen, met lokale verankering:
• W-Vlaanderen: 3
• O-Vlaanderen: 1
• Limburg: 1
• Antwerpen: 3
• Brussel HG: 1
• Vl-Brabant: 2– Asse, Halle, Vilvoorde, Tervuren– Leuven, Aarschot, Tienen
Schaalvergroting 26
Schaalvergroting 27
!
!
! !
!
!
!
!
!
!!
Diest
Tienen
Asse
Halle
Leuven
Herne
Landen
Aarschot
Zemst
Gooik
Linter
Meise
Dilbeek
Overijse
Lubbeek
Herent
Lennik
ZoutleeuwBierbeek
Haacht
Kortenaken
Bertem
Holsbeek
Beersel
Ternat
Tielt-Winge
Geetbets
Rotselaar
Tervuren
Pepingen
Merchtem
Huldenberg
Bekkevoort
Londerzeel
Bever
Grimbergen
Kortenberg
Opwijk
Boutersem
Galmaarden
Glabbeek
Zaventem
Hoegaarden
Tremelo
KampenhoutVilvoorde
Roosdaal
Hoeilaart
Oud-Heverlee
Affligem
Sint-Pieters-Leeuw
Keerbergen
Scherpenheuvel-Zichem
Steenokkerzeel
Begijnendijk
Boortmeerbeek
Machelen
Sint-Genesius-
Rode
Wemmel
Liedekerke
Kapelle-op-den-Bos
Kraainem
Linkebeek
Wezembeek-Oppem
Drogenbos
Ninove
Haaltert Denderleeuw
Centra Algemeen Welzijnswerk
Decentralisering
• Hogere overheid delegeert bevoegdheden naar lagere overheid
• Verleden: o.a. LSB
• Nieuwe vormen van decentralisering:
• Vlinderakkoord – 6e staatshervorming: o.a. • Arbeidsmarktbegeleiding leefloners (art. 60 en 61) → gewesten
• Betaald educatief verlof → gewesten
• Economische migratie (arbeidskaarten A en B en beroepskaart zelfstandigen) → gewesten
• Studiekaart migranten → gemeenschappen
• Mobiliteitshulpmiddelen voor p.m.h.
• Ouderenbeleid en long care zorg → gemeenschappen
28
• Preventiebeleid → gemeenschappen
• GGZ: overlegplatforms GGZ, bevoegdheden van PVT en Initiatieven BW → gemeenschappen
• Organisatie eerstelijnsgezondheidszorg → gemeenschappen
• Bevoegdheden van o.a. slachtofferonthaal en strafuitvoering → gemeenschappen
• Jeugdsanctierecht → gemeenschappen
• Interne staatshervorming Vlaanderen:
• “Versterken van lokale besturen en vergroten van hun autonomie en bevoegdheden”
• Hieraan gekoppeld: Planlastendecreet: één strategische meerjarenplanning i.p.v. verschillende sectorale plannen.
• Taken provincie verminderen. Voor welzijn: netwerking, sociale kaart, impulsbeleid, sociale planning.
Decentralisering 29
Betaalbaarheid zorg?
• Basisdecreet sociale bescherming
• °15 juli 2011
• Doel: vernieuwd sociaal beleid
• Bevat volgende maatregelen:
• Behouden en versterken Vlaamse zorgverzekering
• Premie voor jonge kinderen
• Maximumfactuur voor de thuiszorg
• Begrenzing van de kosten voor residentiële zorg
• Vlaamse hospitalisatieverzekering
30
• Doel: invoering tijdens deze legislatuur, in 2 stappen
• 1e stap: Vlaamse zorgverzekering, premie voor het jonge kind, maximumfactuur voor de thuiszorg (2012-’13)
• 2e stap: residentiële zorg, hospitalisatieverzekering (2013-’14)
• Planning uitgesteld o.w.v. besparingen
• Oprichting IVA Vlaamse Sociale Bescherming, i.p.v. Het Vlaams Zorgfonds
Betaalbaarheid zorg 31