Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Raymond Meyer sportfysio-manueeltherapeut SMC KNVB10 januari 2011

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Inhoud

• KNVB Werkstructuur, opzet onderzoek• Epidemiologie• Anatomie• Diagnostiek• Revalidatie• Preventie

KNVB locatienaam // datum // titel // www.knvb.nl

U.M.C.U.M.C. (Utrechts Medisch (Utrechts Medisch Centrum)Centrum)

S.M.C.S.M.C. (Sport Medisch Centrum (Sport Medisch Centrum Zeist)Zeist)

U.C.S.U.C.S.(Universitair Centrum Sportgeneeskunde)(Universitair Centrum Sportgeneeskunde)

4x sportartsen4x sportartsen

7x sportfysiotherapeuten7x sportfysiotherapeuten

Dutch Hamstring injection therapy study• HIT study (in samenwerking UMC Utrecht,

SMC KNVB, MC Haaglanden)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

12-04-23

Dutch HIT-study 5

Fysiotherapie protocol Sherry & Best 2004, Hamilton et al. 2010

• Best evidence:

– 2x per week met FT (max 5 weken)• Range of Motion (geen superfysiologische rek)• Spieroefeningen

– isometrisch

– concentrisch

– excentrisch

• Core-stability• Sportspecifieke training in fase voor sportterugkeer

– Dagelijks• Thuisoefenprogramma Sherry & Best 2004

12-04-23

Dutch HIT-study 6

Dutch HIT-study

• Doel: vergelijking behandelresultaat– ACP injectie therapie – Placebo injectie therapie

(fysiologische zoutoplossing)

• Fysiotherapie– Beide groepen– 2x week tot sportterugkeer– Maximaal 5 weken– Thuisoefenprogramma

• Belang voor sporter– Topsportzorg– Snelle diagnostiek– Volledige behandeling vergoed

12-04-23

Dutch HIT-study 7

Dutch HIT-study

• Grote uitdaging: inclusie patiënten– Belangrijke rol fysiotherapeuten!!– (En overige sportmedische begeleiders)

• Start: februari 2011 (intentie)

• Contact laagdrempelig– Telefonisch: …– Email: info@dutchhitstudy.nl– Website: www.dutchhitstudy.nl

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Epidemiologie -1-

20,3

17,1

11,7

10,8

8,4

5,6

3,8

3,7

3,6

2,9

2,8

2,0

1,2

1,1

1,0

0,9

0,7

0,6

0,3

0,3

0,3

0,2

0,2

0,2

17,4

16,3

10

12,7

7

5,7

3,7

3,9

3,1

2,8

4,6

2,4

2,6

2

1,3

1,8

0,4

1,3

0,4

0,4

0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0

Knie

Enkel

Hamstrings

Bovenbeen

Lies

Voet

Bekken/heup

Rug (laag)

Onderbeen

Achillespees

Kuiten

Romp

Schedel

Tenen

Aangezicht

Schouder

Hand

Pols

Hals/nek

Sleutelbeen

Vinger/duim

Onderarm

Elleboog

Rug (hoog)

Percentage (%)

2002

2007

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Epidemiologie -2-

Betaald voetbal • Ca. ¼ van de

blessures bovenbeenblessures

• 13 – 17 % van de blessures betreffen hamstringblessures

• 2/3 zijn bicepsblessures• 21 – 31 % recidief

blessures

• Ekstrand c.s. (1983)• Hoy c.s. (1992)• Arnason c.s. (1996)• Hawkins c.s. (2001)• Graafmans c.s. (2003)• Woods c.s. (2004)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Epidemiologie -3-

• Per hamstringblessure gemiddeld 18 gemiste dagen en 3 – 3 ½ gemiste wedstrijden

• 5 – 6 hamstringblessures per club per seizoen

(Woods c.s., 2004)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

The core

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Functie SI-gewricht in bewegingsketen -1-• Mobiliteit• Stabiliteit • Transfer belasting rug bekken onderste

extremiteit• Verplaatsing grond-reactie krachten

onderste extremiteit naar romp

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Functie SI-gewricht in bewegingsketen -2-• Stabiliteit en mobiliteit aan elkaar

gerelateerd• Vormsluiting: vorm sacrum en irregulaire

gewrichtsoppervlak• Krachtsluiting: ligamentaire spanning en

spierkrachten geven compressie SI-gewricht

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Lig. sacrotuberale

Lig. sacroiliac. post. longum

Lig. iliolumbale

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Lig. sacrotuberale

Aanhechtingsplaats– m. biceps femoris,

caput longum– m. gluteus maximus– m. piriformis– fascia

thoracolumbalis

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

m. biceps femoris

m. semitendinosus

m. semimembranosus

Anatomie Anatomie hamstringshamstrings

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Functionele anatomie hamstrings • Biceps: nutatie SI gewricht, retroflexie heup,

flexie knie, exorotatie onderbeen t.o.v. knie• Semitendinosus: flexie knie, retroflexie

heup, endorotatie onderbeen t.o.v. knie• Semimembranosus: flexie knie, retroflexie

heup, endorotatie onderbeen t.o.v. knie• N.B. Agonisten voorste kruisband!

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Oorzaken hamstringblessure• Disbalans kracht hamstrings vs quadriceps (Askling

c.s., 2003)• Spiervermoeidheid (Worrell c.s., 1994)• Verkorte hamstrings (van Wingerden c.s., 1993,

Witvrouw c.s., 2003 en 2004)• Onvoldoende warming up• Lichamelijk contact• Recidief hamstringblessures (Holmich c.s., 2005) • Afwijkende looptechniek (Arendse c.s., 2004) • Onvoldoende “core stability” (Kibler c.s., 2006)• Hamstringsyndroom (Puranen c.s., 1988)• excentrische insufficiëntie hamstrings

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Hypothese Verrall c.s (2001)

• Hamstrings zijn het meest kwetsbaar bij snelle verandering van excentrische

naar concentrische contractie

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Hypothese Hossain & Nokes (2005)

Normale belasting van gewicht

Belasting SI-gewricht

Zwakte of verkeerde gluteus

maximus actie

Instabiel SI-gewricht

Compensatoire biceps contractie

Strain weke delen ↑

Lage rugpijn

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Hypothese Inklaar (2006)• Disfunctie van het SI-gewricht leidt tot

vermindering van de excentrische kracht van de m. biceps femoris

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Diagnostiek• Anamnese• Lichamelijk onderzoek

– Inspectie

– Actief bewegingsonderzoek

– Passief bewegingsonderzoek

– Palpatie

• Bij twijfel (omtrent ernst):– Echografie

– MRI

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Bewegingsonderzoek

• Core stability• Disfunctie SI-gewricht• Lengte- en weerstandstesten hamstrings

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Onderzoek core stability • Dynamic joint stability measurements

– Proprioception– Postural control– Electromyography– Kinetics and kinematics

Wikstrom c.s., 2006

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Onderzoek core stability • Body sway movements (Tropp c.s., 1985)• Drop jump test (Hewett c.s., 2004)• Core stability tests (Kibler c.s., 2006)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Onderzoek disfunctie SI-gewricht -1-• Mobiliteitstesten

– active straight leg raising test– standing stork test– seated flexion test– standing flexion test

• NB: linker en rechter SI-gewricht met elkaar vergelijken!

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Onderzoek disfunctie SI-gewricht -2-• Pijn provocatie testen

– Gaenslen test– Patrick's sign – compression test– distraction test– thigh thrust test

• NB: minimaal moeten 3 testen positief zijn voor valide resultaat (van der Wurff, 2005)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

DiagnostiekDiagnostiek

hamstring-hamstring-blessuresblessures

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Diagnostiek: indeling naar ernst• Graad 1: milde

strain (overrekking)• Graad 2: matige

strain / partiële ruptuur met krachtsverlies

• Graad 3: ernstige strain – totaal ruptuur. Totaal verlies spierfunctie

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Haematoomvorming bij hamstringsblessures

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Fysiologisch herstel Respecteren diverse fasen van wondherstel

• Bloedings-/ontstekingsfase• Proliferatiefase• Remodelleringsfase• Functionele fase

• Principe van overload en periodisering

• Onderscheidt weefsel: spier, tendo-myogeen, pees!

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Herstelproces

• Herstel conform fysiologische hersteltijd van de verschillende typen collageen

• Primair als fysiotherapeutisch behandelaar maar tevens coach naar volledige belastbaarheid

• Handelend vanuit volledige diagnostiek

• Einddoelen formuleren

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Denkmodel

• Meerdimensionaal belasting-/belastbaarheidsmodel (MDBB, Hagenaars, Bernards)

• Analyse vanuit de grondmotorische eigenschappen behorende bij de voetballer c.q. het voetbal

• Handelen vanuit een samenwerking tussen speler, orthopedisch chirurg, clubarts (sportarts) en sportfysiotherapeut

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

EHBO

• Rust• Koelen• Compressie• Elevatie

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Behandelplan

• Optimaliseren van de range of motion (ROM)• Spierversterken• Coördinatie• Uithoudingsvermogen

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Oefenprogramma

• Coördinatie• Kracht• Snelheid• Uithoudingsvermogen• Lenigheid

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Behandeling

• Fase 1 (ontstekingsfase)– Partieel mobiliseren met compressiebandage– Koelen (ijs) gedurende 15 minuten, 2x per dag– 2 krukkengang – Actief knie buigen en strekken, onbelast en

pijnvrij– Mobiliseren SI-gewricht bij dysfunctie (Cibulka

c.s., 1986)– Tijdelijk NSAID medicatie (Petersen c.s., 2005)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Behandeling • Fase 2 (proliferatiefase)

– Stretching hamstrings binnen pijngrens– Concentrische training krachtuithoudingsvermogen

hamstrings binnen pijngrens (vb middels electrostimulatie)

– Isometrische krachttraining hamstrings in verschillende gewrichtshoeken

– Functioneel stabiliserende oefentherapie lage rug en bekken (Sherry c.s.,2004, Kibler c.s, 2006)

– Mobiliserende oefentherapie SI-gewricht– Vervangende training algemeen aëroob

uithoudingsvermogen– Autologous conditioned serum injections (Wright-

Carpenter c.s., 2004)

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Training lumbopelvische stabiliteit• Fase 1: m. transversus abd., mm. multifidi

zonder beweging extremiteiten en romp• Fase 2: idem met beweging extremiteiten• Fase 3: idem met beweging extremiteiten en

romp• Fase 4: m. erector spinae, mm. obliquus

abd. ext. en int., m. gluteus maximus, m. latissimus dorsi (in 3 lussen met romprotatie)

Pool-Goudzwaard, 2003

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Behandeling

• Fase 3 (remodelleringsfase)– Stretching hamstrings (Witvrouw c.s., 2004)– Uitbouw krachttraining, introductie

excentrische krachttraining (Askling c.s., 2003)

– Introductie looptraining: loop-ABC en loopvermogen

– Introductie individuele baltraining

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Behandeling

• Fase 4 (functionele fase)– Onderhoud stretching– Training maximaal kracht en snelkracht met

transfer naar sprintarbeid– Training excentrische kracht via squat

(lunges) met transfer naar plyometrische oefenvormen op het veld

– Training anaëroob loopvermogen– Intensivering individuele baltraining

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Behandeling

• Fase 5 (reïntegratiefase)– Aansluiting bij groepstraining, opbouwen

wedstrijdritme– Onderhoud training (excentrische) kracht

hamstrings– Onderhoud functioneel stabiliserende training

lage rug en bekken– Onderhoud mobiliserende training SI-gewricht– Isokinetische krachttest

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Revalidatie opbouw

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Revalidatie opbouwfase veldtraining • Coördinatie training• Techniek training• Pass en trapvormen• Loop (conditie) training• positie/ partijvormen in grote ruimte

opbouw van:-kaatser -neutrale man

-overtal-gelijke aantallen-ondertal

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Revalidatie opbouwFase veldtraining• Positie spel kleine ruimte• Oefenwedstrijd 2e elftal

30 min.-45 min.-60 min.-90 min.• Competitiewedstrijd

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

Preventie

• Warming up• Uitgerust aanvangen met training en wedstrijd• Goed doseren van training- en wedstrijdbelasting• Stretching hamstrings• Excentrische training hamstrings• Mobiliserende oefeningen SI-gewricht• Functioneel stabiliserende oefeningen lage rug en

bekken

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel

• Bedankt voor uw aandacht!

KNVB Revalidatietraining bij spier en peesletsel