Post on 08-Jun-2015
Overheidsfinanciën
College 3, 20 mei 2008
Robert InklaarR.C.Inklaar@rug.nl
www.rug.nl/staff/r.c.inklaar/teaching
Onderzoeksvragen tot nu toe:
• Astrid: Lokale groei of krimp in Emmen
• Bert: Betaalbaarheid van de AOW
• Danjel: Rekeningrijden
• Femmie: Economische effecten van aardgasbaten
• Jeroen: Overheid & inflatie
• Leonie: Regulier vs privaat onderwijs: verschillen in opzet en resultaten
• Natascha: Kinderopvang, ontwikkeling en arbeidsmarkt effecten
• Ruben: Hypotheekrenteaftrek
• Sietse: Staatsschuld en groei
College van vandaag
• Hoofdstuk 9• Belastingen => structuur & invloed op gedrag
• Overheidsschuld
Belastingopbrengsten
• Inkomsten=Tarief*Grondslag
• Voorbeelden grondslag:• Inkomen => Inkomstenbelasting
• Verkopen => BTW
• Winst => Vennootschapsbelasting
• Aftrekposten• Vermindering grondslag
• Voorbeeld: belastbaar inkomen
• Impliciete subsidie: belastinguitgaven
• Sociale premies: heffing zonder directe tegenprestatie => belasting
Tarieven
• Belastingtarieven:• Constant • Progressief/regressief
(inkomstenbelasting vs sociale premies)
• Afhankelijk van product (BTW, accijnzen)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
Marginaal tarief Gemiddeld tarief
Economische effecten
• Afwenteling (door gedragsverandering)• Hogere prijs via BTW => lagere vraag => last gedragen
door kopers én verkopers
• Winstbelasting => internationaal mobiel kapitaal => ook last voor werknemers
• Kosten van belastingen• Administratief (door de overheid)
• Inachtneming (compliance), administratief door belaste personen
• Efficiëntiekosten/excess-burden => belasting beïnvloedt gedrag
Hoeveel en welke belastingen?
• Efficiëntie vs. rechtvaardigheid• Profijt- en draagkrachtbeginsel
• Veranderend gedrag erg belangrijk!• Verschuiving tussen goederen
• Verschuiving tussen werk & vrije tijd
• Verschuiving tussen arbeid en kapitaal
• Dubbel dividend van milieubelastingen
• Belastingontduiking, informele economie
• Belastingconcurrentie• Ontwijken van belastingen
• ‘Mobiel’ inkomen minder belasten
Ontwikkeling overheidstekort en -schuldOverheidstekort (links) en overheidsschuld (rechts) als % BBP
-10
-5
0
5
10
15
20
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
0
10
20
30
40
50
60
70
80
EMU-saldo % BBP EMU-schuld % BBP
Staatsschuld
• Financieringstekort => toename schuld• Schuld nu 218mld, +/- 45% BBP
• Groei economie ook van belang (noemereffect)
• Tekorten sterk verlaagd door EMU criteria• Maximaal 3% tekort
• Maximaal 60% staatsschuld
• Domar-formule• d=a/g
• Relatie tussen tekort, schuld en economische groei
Effecten van tekorten/staatsschuld
• Extra bestedingen/lagere belastingen => extra schuld
• Hoe reageren de consumenten?• Extra bestedingen
• Extra besparingen
• Extra bestedingen want meer inkomen => Keynesiaans
• Extra besparingen want hogere toekomstige belastingen => Klassiek/Ricardiaans
• Amerikaanse belastingverlaging van 2001 => +/- 2/3 van de teruggave is uitgegeven
Hoeveel tekort?
• Overheidsinvesteringen => rendement >= rente
• Wat zijn investeringen?• Infrastructuur?
• Onderwijs??
• Sociale cohesie???
• Extra uitgaven electoraal nuttig
• Verdeling van baten en kosten over generaties• Klassiek/Ricardiaans perspectief