Openheid met Beleid

beurs Overheid en ICT

Utrecht, 22 april 2009

Fabrice Mous

programmabureau NOiV

Synopsis

Deze presentatie gaat in op het overheidsbeleid mbt open standaarden en open source software. Allereerst een toelichting op de gebruikte begrippen, maar ook de historisch-politieke context van het dossier. In deze presentatie wordt de inzet van open source software genuanceerd en met welke aspecten het IT-management rekening dient te houden.

5

NOiV

~ 30 mins

http://www.flickr.com/photos/baboon/115446241

Programma● Begrippen en context● Actieplan Nederland Open in

Verbinding (NOiV)● Voordelen en valkuilen van

open source software● Vragen

Johannes Kepler

Begrippen

# 1

Interoperabiliteit (EIF)

Interoperability means the ability of information and communication technology (ICT) systems and of the business processes they support to exchange data and to enable the sharing of information and knowledge

European Communities. (2004). European Interoperability Framework http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761

“”

Interoperabiliteit (NOiV)

Het Kabinet spreekt van interoperabiliteit als het vermogen van (informatie)systemen om op elektronische wijze gegevens en informatie te kunnen uitwisselen binnen en tussen organisaties.

Actieplan 'Nederland Open in Verbinding', 2007

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

“”

Wetgevende interoperabiliteit

Organisatorische interoperabiliteit

Semantische interoperabiliteit

Technische interoperabiliteit

Inte

rop

era

bili

teit

Inte

rop

era

bili

teit

stel

t ei

sen

aan

faci

litee

rt

http://www.jpl.nasa.gov/missions/missiondetails.cfm?mission=MCO

$125 miljoen

€ 96,5 miljoen

# 2

1.Free Redistribution2.Source Code3.Derived Works4.Integrity of The Author's Source Code5.No Discrimination Against Persons or Groups6.No Discrimination Against Fields of Endeavor7.Distribution of License8.License Must Not Be Specific to a Product9.License Must Not Restrict Other Software10.License Must Be Technology-Neutral

http://www.opensource.org/docs/definition.php

Open source software

● Goedgekeurde licentie Open Source Initiative (OSI)

● Kenmerken

● Vrije en eenvoudige toegang tot broncode● Licentiemodel regelt gebruik en IPR

– geen restricties op inzage en gebruik– vrije vermenigvuldiging, aanpassing en

verspreiding

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

1.gebruiken2.inzien3.aanpassen4.vermenigvuldigen5.verspreiden

http://flickr.com/photos/swanksalot/2800398623/

U mag de software

# 3

✔ gepubliceerd en vrijelijk beschikbaar (nominale bijdrage)

✔ vastgesteld op basis van een open beslissingsprocedure en belegd bij een non-profit organisatie

✔ intellectueel eigendom royalty-free beschikbaar gesteld

✔ vrij hergebruik

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

The name is not the thing namedGottlob Frege (1848-1925) “ ”

Definities, definities ... definities

InteroperabiliteitEuropean Interoperability Framework

http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761

Open soure softwareOpen Source Definition

http://www.opensource.org/docs/definition.phpWebsite NOiV

http://www.noiv.nl/wat_is_open_source_software

Open standaardenEuropean Interoperability Framework

http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761website NOiV

http://www.noiv.nl/wat_zijn_open_standaarden

http://www.noiv.nl/noiv/

Context

Open source software @ Tweede Kamer

● 1999 – Ursie Lambrechts (D66)

● kamervragen open source software

● Europees perspectief > concurrentiepositie

Onderzoek

● zomer 2002

● kabinet Kok II

● onderzoek welke wijze bevordering OS en OSS

● resultaat: programma OSOSS (2003)

Motie Vendrik

● november 2002

● kabinet Balkenende I

● unaniem aangenomen door Tweede Kamer

● Nederland koploper!

MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.

Voorgesteld 20 november 2002

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier verbetering in aan te brengen;

verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet; verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van software met een open broncode (open source software) in de publieke sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,

Vendrik

Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels

Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.

●

MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.

Voorgesteld 20 november 2002

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier verbetering in aan te brengen;

verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van software met een open broncode (open source software) in de publieke sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,

Vendrik

Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels

Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.

●

MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.

Voorgesteld 20 november 2002

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier verbetering in aan te brengen;

verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van software met een open broncode (open source software) in de publieke sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,

Vendrik

Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, HesselsTweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.

Verantwoording beleid

oktober 2006 schriftelijke beantwoording minister EZ

maart 2007 algemeen overleg Tweede Kamer staatssecretaris EZ

Toezegging Kabinet

Voor Prinsjesdag krijgt de Kamer een uitgebreide brief met een analyse en

stappenplan“

”

Vendrik

Een fors tandje bij ...“ ”

17-09-2007(1 dag voor Prinsjesdag)

Actieplan “Nederland Open in

Verbinding”

http://www.noiv.nl/noiv/

Analyse

... op meerdere niveau's

Doelstellingen

interoperabiliteit gelijk speelveld

innovatie vendor-lockin

Van plan naar uitvoering

Open standaarden actielijn 1-6

Open source software actielijn 7-9

Flankerende acties actielijn 10-17

Van plan naar uitvoering

Open standaarden actielijn 1-6

Open source software actielijn 7-9

Flankerende acties actielijn 10-17

Toegevoegde acties meldpunt gesloten standaardenopen servicebrigade

http://www.flickr.com/photos/ihtatho/627226315/

➔ toepassing open standaarden ‘comply-or-explain’

➔ implementatiestrategieën aanbesteding, inkoop en gebruik

➔ invoering Open Document Format

Beleidsaccenten

Basislijst Open Standaarden

+

Principe 'Comply or Explain'

Basislijst open standaarden

Basislijst Open Standaarden

● Doel is interoperabiliteit!

● open standaarden in verschillende toepassingsgebieden

● Voordracht Forum Standaardisatie ism werkveld en vaststelling basislijst door College Standaardisatie

● Openbare procedure aanmelding standaarden en uitbreiding lijst 2 keer per jaar

basislijst open standaarden @ http://www.forumstandaardisatie.nl/lijst-open-standaarden/http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/OS_Leidraad_beoordeling_standaarden.pdf

Toepassingsgebieden open standaarden

(1) berichtuitwisseling tussen instanties

(2) archivering van elektronische bestanden en documenten

(3) GEO-informatie infrastructuren

(4) overheidswebsites en toegankelijkheid

(5) IT-beveiliging

(6) uitwisseling van reviseerbare documenten

zie www.forumstandaardisatie.nl

Complyor

Explain

... voor brede toepassing van open standaarden wordt het 'comply-or-explain and commit'" principe ingevoerd bij opdrachten van Rijksdiensten vanaf april 2008 en vanaf december 2008 voor de overige overheden en instellingen.

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

“”

Over CorE

● Actieplan NOiV

● Nationaal Uitvoeringsprogramma NUP

● Uitvoeringsagenda regiegroep e-overheid,

● Besluit staatssecretaris "Instructie voor het Rijk"

http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/Instructie_rijksdienst_bij_aanschaf_ICT.pdf

Naleving

● High Trust

● Politieke en publieke verantwoordelijkheid

● Geen wettelijke verankering maar op termijn wel mogelijk

Invoering ODF

http://www.flickr.com/photos/puntodevista/109622901/in/set-72057594053812968/

Dubbele verplichting

● Ondersteuningsverplichting ODF

● Verplichting gebruik open standaarden basislijst

“Rijksdiensten ondersteunen vanaf april 2008, naast de huidige bestandsformaten, ODF voor lezen, schrijven en uitwisselen van documenten. Mede overheden en

overige instellingen volgen zo snel mogelijk, doch uiterlijk december 2008.”

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

Ondersteuningsverplichting

Verplichting gebruik open standaarden basislijst

ODF - Open Document Format ISO 26300Toepassingsgebeid is de uitwisseling van reviseerbare documenten

Binnen ICT-opdrachten ....

... is ODF een verplichte open standaard voor bewerkbare tekstdocumenten

Beleid samengevat

... open source software als voorkeur

... open standaarden als norm

Voordelen en

valkuilen

Voordelen

Flexibelleverancierskeuze

oplossingskeuzeinkoopfunctie

technischjuridischorganisatorischfinancieel

schaalbaar

bestaande partnersnieuwe partnersafscheid nemen

leverancierskeuze

meer controle broncodemeer dienstverlenerscommunity

kwaliteit

meer aanbiedersdirecte beschikbaarheidtactische verwerving

goedkoper

enabler/drager van open standaarden

open standaarden

delen van ervaringen/wensensuggesties functionaliteit

partnerschappenmeedenken

community

Valkuilen

vendor-lockin

http://flickr.com/photos/gaetanlee/421949167/

beperkte kennis

http://www.flickr.com/photos/xiaming/417314713

(niet zo)open communities

volwassenheid

http://www.flickr.com/photos/youssefabdelaal/3403676421/

businesscase

Johannes Kepler

Waarom Johannes Kepler?

(1571–1630)

Wetenschapper aan het begin van de renaissance van de wetenschap

✔ Voortbouwen op ideeën van voorgangers (translatio, imitatio, aemulatio)

✔ Door de boekdrukkunst eenvoudig verspreiden van ideeën

✔ Ontworstelen aan de dogma's van de Kerk

open source software als software renaissance

Wetenschapper aan het begin van de renaissance van de wetenschap

✔ Door oss model afbreken van het primaat van de closed source leveranciers

✔ Internet als het 'enabling' communicatiemiddel

✔ Door vrij gebruik maken van open source softwarecode continue evolutionaire verbetering van software

✔ Voortbouwen op ideeën van voorgangers (translatio, imitatio, aemulatio)

✔ Door de boekdrukkunst eenvoudig verspreiden van ideeën

✔ Ontworstelen aan de dogma's van de Kerk

Vragen?

The more extensive a man's knowledge of what has been done, the greater will

be his power of knowing what to do.

Benjamin Disraeli (1804 - 1881)

“”

Meer informatie

Programmabureau NOiV http://www.noiv.nl

Bureau Forum Standaardisatie http://www.forumstandaardisatie.nl

Openheid met Beleid

beurs Overheid en ICT

Utrecht, 22 april 2009

Fabrice Mous

programmabureau NOiV