Post on 24-May-2015
Onderzoek van Ondersteuningsbehoeften
Dr. W.H.E. Buntinx
Kennismarkt
Vilans
28 mei 2009 IJsselstein
Abstract
Onderzoek van Ondersteuningsbehoeften
Hoewel het bieden van 'ondersteuning' centraal staat in individuele ondersteunings-plannen (IOP) van mensen met verstandelijke beperkingen, verwijst de daarin opgenomen informatie meestal naar traditionele beeldvorming. Hierin staan persoonlijke competenties en/of (gedrags)problemen centraal.
Onze stelling: IOP’s dienen gebaseerd te zijn op 'ondersteuningsbehoeften'.
In de workshop wordt aangegeven wat een 'ondersteuningsbehoefte' eigenlijk is, hoe dit construct is ontstaan en zich onderscheidt van 'competenties', wat de relatie is met 'Kwaliteit van Bestaan' en hoe je ondersteuningsbehoeften in kaart kunt brengen.
Daarbij wordt gesteund op de meest recente evidence based modellen en instrumenten. De plaats van de Support Intensity Scale in het onderzoek van ondersteuningsbehoeften wordt toegelicht.
Het doel is: het bieden van een overzicht van belangrijke begrippen, modellen en hun samenhang. Voor meer verdieping wordt verwezen naar de literatuur en naarcursussen en workshops gericht op toepassing en specifieke oplossingen (laatste dia's) .
Onderzoek van Ondersteuningsbehoeften
1. Achtergrond
2. Modellen voor de professionele praktijk
3. Ondersteuning
4. Uitkomsten van ondersteuning
5. Samenhang
1. Achtergrond
• Wetenschappelijke ontwikkelingen
• Maatschappelijke ontwikkelingen
Wetenschappelijke ontwikkelingen
Mensen met verstandelijke beperkingenMensen met verstandelijke beperkingen
Defectmodellen van verstandelijke beperkingen
Probleem ‘in’ de persoon
- syndroom- genetische afwijking- ontwikkeling centraal zenuwstelsel- intelligentietekort- ontwikkelingsachterstand- tekort aan vaardigheden- eigenschap van de persoon- weinig tot niet beïnvloedbaar
Pathologische modellen
van
Functionele modellen van verstandelijke beperkingen
Probleem in de interactie ‘persoon-omgeving’
- verhouding tussen competenties persoon en eisen van de omgeving (settings)
- functioneren is dynamisch, afhankelijk van de setting
- kwaliteit omgeving bepaalt mee het functioneren (kansen, belemmeringen)- beïnvloedbaar !
Wetenschappelijke ontwikkelingen
Sociaal-Ecologische modellen
naar
Mensen met verstandelijke beperkingenMensen met verstandelijke beperkingen
Maatschappelijke ontwikkelingen: gelijkwaardigheid - inclusie
1948 - Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
1971 - Universele Verklaring van de Rechten van Verstandelijk Gehandicapten
1975 - Universele Verklaring van de Rechten van Mensen met een Handicap
1994 - Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities
2006 - Convention on the rights of persons with disabilities
1996 / 2003 - Equal opportunities for people with disabilities: a European action plan
2004 – Included in society (deïnstitutionalisering)
Mensen met verstandelijke beperkingenMensen met verstandelijke beperkingen
inclusie• deel uitmaken van de samenleving• toegang tot hulpbronnen (economisch, sociaal, cultureel, zorg)• gebruik van algemene voorzieningen• participatie: deelname aan het maatschappelijke leven
Maatschappelijke ontwikkelingen
Hoe? Ondersteuning!
Mensen met verstandelijke beperkingenMensen met verstandelijke beperkingen
Deze ontwikkelingen leidden in eerste instantie tot modellen voor diagnostiek en beeldvorming in de professionele praktijk
Voorbeelden:
• Fougeyrollas
• ICF
• AAIDD
2. Modellen voor de professionele praktijk
Disability Creation Process model (P. Fougeyrollas, 1991)
gezondheidstoestandaandoeningen, ziekten
stoornissen beperkingen handicaps -participatiepro
blemen
belemmeringen persoonlijke factoren
ICF model (WHO 2001)
model verstandelijke beperkingen (AAIDD -2002/2009)
Functioneren
V. Context
II. Adaptief gedrag
I. Verstandelijke mogelijkheden
On
der
-st
eun
ing
III. Gezondheid
IV. Participatie,Interactie & Sociale rollen
Het AAIDD ‘Terminology and Classification Committee’
Gemeenschappelijke kenmerken van de modellen
• Multidimensioneel• Interactioneel: persoon X omgeving• Belang van context• Verschillende perspectieven mogelijk
(gezondheid, kwaliteit van bestaan, sociaal maatschappelijk, ontwikkeling…)
• Rol van ondersteuning (deze staat centraal in het AAIDD model en wordt hierin verder uitgewerkt)
3. Ondersteuning
• Begrip ondersteuningsbehoeften
• Ondersteuningsproces
• Model ondersteuningsbehoeften
On
dersteu
nin
g
FunctionerenOndersteuningsbehoeften
Quality of Life
Norm?
On
dersteu
nin
g
Quality of LifeOndersteuningsbehoeften
Ondersteuningsbehoeften verwijzen naar tekorten in het individuele functioneren / in de kwaliteit van bestaan van een persoon, in samenhang met ontoereikendecognitieve, sociale, praktische of fysieke competenties.
On
dersteu
nin
g
Quality of LifeOndersteuningsbehoeften
Ondersteuning compenseert de tekorten in competenties om met succes activiteiten te kunnen uitvoeren op een niveau zoals dat bij leeftijdgenoten en in de culturele context van de persoon typisch is (quality of life).
‘normaal’ functioneren conform lft.&cult.
com
pete
ntie
s
ondersteuningsbehoefte
On
dersteu
nin
g
Quality of LifeOndersteuningsbehoeften
Ondersteuning is gericht op het bereiken van een goede Kwaliteit van Bestaan.
‘normaal’ functioneren conform lft.&cult.
com
pete
ntie
s
ondersteuningsbehoefte
Bij ‘normaal’ functioneren (typisch voor leeftijd en cultuur van de persoon) zijn de competenties van de persoon relatief in evenwicht met
de eisen van de omgeving – er is congruentie
=Eisen van
de omgevingCompetenties
‘Ondersteuningsbehoefte’
Competenties
Eisen van de omgeving
Bij mensen met verstandelijke beperkingen zijn de persoonlijke cognitieve, sociale en praktische competenties niet in evenwicht met de
eisen van de omgeving – de kloof kan worden overbrugd met individuele ondersteuning
‘Ondersteuningsbehoefte’
Behoefte aanindividuele
ondersteuning
Ondersteuning
• Ondersteuning verwijst naar hulpbronnen en strategieën on het functioneren van mensen met verstandelijke beperkingen te bevorderen.
• Ondersteuning bevordert hun kwaliteit van bestaan
Toelichting
1. Ondersteuning verwijst naar Doelen, Hulpbronnen en Strategieën2. Geeft mensen toegang tot hulpbronnen en informatie3. Men hoeft niet ‘klaar’ te zijn om in de samenleving te functioneren 4. Resulteert in toegenomen participatie en persoonlijke groei5. Wordt geëvalueerd / gemeten in resultaten (‘outcomes’, en niet in ‘output’)
Verschil met ‘competenties’:‘Competenties’ verwijst naar capaciteiten en vaardigheden die de persoon heeft geleerd en wordt ‘gemeten’ in termen van ‘prestaties’ (performance) van de persoon.
ondersteuning
• De behoefte aan ondersteuning verschilt kwantitatief en kwalitatief van persoon tot persoon
• Proces van ondersteuning:1. Vaststellen wat de persoon zelf belangrijk vindt (bijvb.
via Personal Future Planning = subjectief perspectief)2. Vaststellen algemene ondersteuningsbehoeften (bijvb. via
SIS – “wat is nodig om te participeren in alledaagse activiteiten?” = objectiverend, professioneel perspectief)
3. Plannen van ondersteuning4. Monitoren van ondersteuningsactiviteiten5. Evalueren van de uitkomsten van de ondersteuning
Planningsproces Individuele Ondersteuning (Thompson et al., 2009)
Component 1:Bepaal gewenste
ervaringen en doelen
Component 2:Bepaal aard en intensiteit
van ondersteuningsbehoeften
Component 3: Ontwikkel het Individueel Ondersteuningsplan
Gebruik uitkomsten van 1 en 2 om voorkeuren en prioriteiten te bepalen, ondersteuningsactiviteiten en hulpbronnen te identificeren.
Stel IOP op om in bepaalde settings te functioneren.
Component 4: Bewaak de voortgang
Wordt IOP ingevoerd en uitgevoerd?
Component 5: Evaluatie van het IOP
Zijn de doelen bereikt? Zijn ze nog relevant?
ondersteunings-behoeften
Persoonlijke competentie• sociaal• praktisch• cognitief• fysiek
Aantal en complexiteit
van settings
Specialeondersteunings-behoeften -gedrags-problemen
Speciale ondersteunings-behoeften -gezondheid
Aantal encomplexiteitvanactiviteiten
Model vanondersteuningsbehoeften
SIS model van ondersteuningsbehoeften (Thompson et al., 2004)
Patroonvan
ondersteunings-behoeften
Persoonlijke competentie• sociaal• praktisch• cognitief• fysiek
Specialeondersteunings-behoeften -gedrags-problemen
Speciale ondersteunings-behoeften -gezondheid
Aantal encomplexiteitvanactiviteiten
SIS model van ondersteuningsbehoeften (Thompson et al., 2004)
• Activiteiten in Huis • Activiteiten in Samenleving• Leren en Permanente Vorming• Arbeidsmatige Activiteiten• Gezondheid en Veiligheid• Sociale Activiteiten• Belangenbehartiging
Model vanondersteuningsbehoeften
• Indicatoren• Concrete items
Domeinen
Schaal Intensiteit van Ondersteuningsbehoeften - AAIDD/NGBZ, 2006
(Instrument voor component 2 uit het Planningsproces Individuele Ondersteuning)
Domeinen:
• Huiselijke activiteiten, • Samenleving, • Leren, • Arbeid, • Gezondheid en Veiligheid, • Sociale activiteiten, • Belangenbehartiging, • Speciale Medische en • Gedragsmatige behoeften
Professioneel onderzoek van ondersteuningsbehoeften
Op welk gebied ondersteuning nodig?Hoe intensief is ondersteuning nodig?
4. Uitkomsten van ondersteuning
• Model Quality of Life
• Persoonlijke uitkomsten van ondersteuning (evaluatie)
Factor Domein Indicatoren
ZelfstandigheidPersoonlijke ontwikkeling
Zelfbepaling
Sociale Participatie
Inter-persoonlijke relaties
Sociale inclusie
Rechten
Welzijn
Emotioneel welzijn
Fysiek welzijn
Materieel welzijn
Quality of Life model (Schalock, 2008)
• ‘Kwaliteit van bestaan’ heeft subjectieve en objectieve componenten.
• Schaal voor het onderzoek van ondersteuningsuitkomsten: POS (Van Loon et al., 2008)
5. Samenhang
• Het ‘brugmodel’
Samenhang
Diagnostiek &
Beeldvorming
Uitkomstvan
ondersteuningOndersteuning
(in functie van ondersteuningsbehoeften)
Zie: Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146.
Positionering van relevante professionele modellen
Diagnostiek &
Beeldvorming
FougeyrollasICF
AAIDDSIS
Uitkomstvan
ondersteuning
Kwaliteitvan Bestaan
Ondersteuning(in functie van ondersteuningsbehoeften)
Zie: Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146.
Positionering van relevante professionele modellen
Diagnostiek &
Beeldvorming
AAIDDSIS
Uitkomst
Kwaliteitvan Bestaan
OndersteuningsplanOndersteuning
Zie: Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146.
Supports
A Bridge
between
What isand
What can be…
Beeld van het functioneren en de problemen in het functioneren.
Beeld van de ondersteuningsbehoeften
Uitkomsten van ondersteuning
Kwaliteit van Bestaan
Ondersteuningsplan
Ondersteuning
Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146.
Loon, J. van, Geert Van Hove, Robert Schalock & Claudia Claes (2008). POS - Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal. Antwerpen:Garant Uitgevers nv
Wehmeyer, M.L., Buntinx, W.H.E., Lachapelle, Y., Luckasson, R.A. & Schalock, R.L. (2008). The Intellectual Disability Construct and Its Relation to Human Functioning. Intellectual and Developmental Disabilities, 46:4, 311–318
Schalock R., Buntinx W., Brothwick-Duffy S., Luckasson R., Snell, M., Tassé M.J., & Wehmeyer M. (2007). User's Guide: Mental Retardation Definition, Classification, and Systems of Supports, 10th edition. Washington:American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
Buntinx W.H.E. (2006). Schaal Intensiteit van Ondersteuningsbehoeften. Handleiding. Utrecht: NGBZ. Nederlandse vertaling van: Thompson, J.R., Bryant, B.R., Campbell, E.M., Craig, E.M., Hughes, C.M., Rotholz, D.A., Schalock, R.L., Silverman, W.P., Tassé, M.J. & Wehmeyer, M.L. (2004). Supports Intensity Scale. Users Manual. Washington: American Association on Mental Retardation.
Bronnen en literatuurverwijzingen
ContactW. BuntinxBuntinx Training & ConsultancyBTC@Buntinx.orgTel. 0620798066
-Cursus AAIDD model-Training in afname SIS-Beleid- en managementtoepassingen: AAIDD, SIS en Quality of Life modellen inde praktijk Kwaliteitszorg – IOP – Interdisciplinaire Beeldvorming Integratie inhoudelijke en beheersmatige aspecten van ondersteuning