0 1 2 3 4

LitouwenSpanje

HongarijeLetland

BelgiëZweden

NederlandDuitsland

ItaliëPolen

EstlandFrankrijk

VKOekraïne*

VSRusland*

Defensie-uitgaven als percentage van het bbp, in 2013

NRC 310714 / EvG / Bron: Stockholm International Peace Research Institute*Schattingen van SIPRI

Volgens de NAVO-normmoeten lidstaten 2%van het bbp aan defensie uitgeven

Meer defensie of blijft het bij pr?

Defensie Nederland verkocht zijn laatste tanks en besteedt relatief weinig aan defensie. Leiden Oekraïnecrisis en ‘MH17 ’hier en elders tot een trendbreuk? Niet iedereen voelt een Russische dreiging even sterk, constateren experts.

Door onze redacteurEmilie vanOuteren

DEN�HAAG.�Geloof niet dat het kabinetoprecht dacht dat het een robuustemilitaire missie naar het oosten vanOekraïne kon sturen. De zinspelingvan Mark Rutte daarop was „voor debühne”, zegt Julian Lindley-French,een Britse militair historicus die al ja-ren in Nederland woont. „Na de trage-die met de MH17 wordt geroepen omstevig ingrijpen, dus dan geeft de pre-mier de schijn van optreden. Dat is al-lemaal pr, terwijl niemand ook maareen seconde serieus heeft gedacht datPoetin zo’n missie in betwist gebied bijde Russische grens zou toestaan.”

Toen op sociale media en in De Tele-

g ra a f vol emotie werd opgeroepen totdaadkrachtig en militair handelen,veinsden politici, volgens Lindley-French, dat dat mogelijk was. Maarhoewel het sturen van special forces

naar Oekraïne nooit een serieuze op-tie kan zijn geweest, zou het neerha-len van het passagiersvliegtuig en dedood van 195 Nederlanders aan boordwel grote strategische en militaireconsequenties kunnen hebben. Lind-ley-French: „Nederland staat op eenomslagpunt: wil het militair weermeedoen of niet?”

Ook andere experts, nationaal eninternationaal, vragen zich af of deramp consequenties heeft voor hoeNederland met zijn krijgsmacht om-gaat. En hoeveel eraan wordt besteed.Volgende maand moet het VVD/PvdA-kabinet weer om de tafel met opposi-tiepartijen D66, ChristenUnie en SGP

over de begroting van volgend jaar. Eris al afgesproken dat er extra geldwordt vrijgemaakt voor Defensie.Vóór het neerschieten van MH17 werdgesproken over zo’n 100 miljoen euromeer voor de krijgsmacht. Mogelijkwordt dat bedrag nog iets hoger.

„Ik hoop het wel, maar ik vrees datde fundamentele discussie over defen-sie ook nu niet gevoerd wordt”, zegtJaap de Hoop Scheffer, oud-CDA-mi-nister van Buitenlandse Zaken envoormalig secretaris-generaal van deNAVO. Het neerhalen van MH17 is „eendramatische wake-up call”, maar ei-genlijk maar één van de symptomenvan het feit dat Poetin met de annexa-tie van de Krim en het ontregelen vanhet oosten van Oekraïne de geo-politieke verhoudingen wezenlijk ver-anderd heeft, zegt hij. „Iedereen dienu niet inziet dat we meer in defensiemoeten investeren leeft in een anderewereld en moet zich laten nakijken.”

Nederland zou niet het eerste landzijn waar wordt geconstateerd dat debodem in de defensie-uitgaven is be-reikt en het ‘vrede sdividend’ van nade Koude Oorlog is opgesoupeerd. InPolen en Zweden is onlangs beslotenna jaren van bezuinigingen weer geldin de krijgsmacht te investeren.

Maar die landen liggen relatief dichtbij Rusland. „In heel Europa wordtwel gezien dat de veiligheidssituatieachteruitgaat, maar de geografie be-paalt hoe sterk dat beleefd wordt”,zegt Alexander Mattelaer, specialist inEuropees defensiebeleid aan de VrijeUniversiteit Brussel. „Dit actueledrama en de maatschappelijke impact

daarvan kunnen in Nederland eentrendbreuk veroorzaken. Na afkeer te-gen missies in Irak en Afghanistanroept de bevolking nu om het sturenvan méér militairen. Dat is echt de om-gekeerde wereld. Maar het betekentniet dat andere westerse landen de-zelfde urgentie voelen.” In België isdefensie nog geen hot topic in de lo-pende coalitievorming.

Christian Mölling, onderzoeker bijde Stiftung Wissenschaft und Politik,de grote Duitse denktank op het ge-

bied van buitenlands en veiligheidsbe-leid, ziet ook geen verhoogde inte-resse in Duitsland. „Duitsers voelengeen dreiging van Rusland.” B oven-dien zullen Zuid-Europese landen alsSpanje en Italië eerder fors op hun de-fensie gaan bezuinigen dan dat ze ermeer aan willen uitgeven. „De finan-ciële crisis is nog altijd een grotere be-dreiging voor Europa dan Poetin.”

Maar of het nu de Russische expan-siedrift is of budgettaire krapte, beidekunnen ervoor zorgen dat Europese

landen eindelijk beter gaan samenwer-ken op defensiegebied. „In sommigelanden, waaronder Nederland, zullenbepaalde militaire capaciteiten ver-dwijnen als die niet worden gedeeldmet anderen”, zegt Mölling. Zeker deaantallen zwaardere conventionelewapens zijn afgelopen jaren vermin-derd in Europa. Nederland verkochtzelfs de laatste tanks. Als om Poetin afte schrikken in degelijk materieel geïn-vesteerd zou moeten worden, kunnenveel landen dat niet meer alleen.

KRIJGSMACHTNEDERLAND

6.000militairenminder

7,7�mldeuro�besteedde�Nederland�in2013 aanDefensie In 2007was datnog 8,7miljard Sinds 1995 voldoetNederland (net als overigens demeesteNAVO-bondgenoten) nietmeer aan deNAVO-normdie voor-schrijft datminstens 2 procent vanhet bbp aanDefensiemoetwor-den uitgegeven Vorig jaar was hetNederlandse�percentage�1,3.

4�3�.�216is�het�aantal�militairen�bij�Defen-sie Dat is 6 000minder dan in2007Het aantal burgermedewer-kers is 16 229 In 2007 dat er nog3 000meer

MeesteNAVO-landen gevenminder uit dan norm

Oekraïensemilitairenop een tank onderweg naar het stadjeDebaltceve nabij Donetsk Debaltcevewerd eergisteren heroverd opde pro-Russische rebellen

FOTO

�AFP

Wapengekletter – „toys for boys” – isbij uitstek wat er volgens de Brit Lind-ley-French moet gebeuren. „In de21ste eeuw moet diplomatieke soft po-

we r flink ondersteund worden doormilitaire hard power. Alleen van datlaatste is Poetin onder de indruk.”

Dat wil natuurlijk niet zeggen dateen hoger Nederlands defensiebudgetof zwaardere wapens de ramp haddenvoorkomen. Noch zal een investeringvan honderden miljoenen echt ge-wicht in de geopolitieke schaal leggen.„Toch is de koers die Nederland vaartcruciaal voor andere kleinere landenin de NAVO en Europese Unie”, zegtLindley-French. „Als in Nederland hetkeerpunt bereikt is en er meer in de-fensie geïnvesteerd wordt, kan datmede bepalen hoe landen als België,Hongarije en Tsjechië hun strategi-sche keuzes maken.”

Van de EU als instituut wordt doorde deskundigen weinig verwacht watbetreft verdergaande samenwerking.De NAVO daarentegen, die in septem-ber een top heeft in Wales, zal met ini-tiatieven moeten komen om te zorgendat Rusland niet ook onrust gaat sto-ken in de Baltische lidstaten, waar ookeen grote Russische populatie woont.D e te r re n ce , afschrikking, is daarbij hettover woord.

Onbekend is nog welke rol Neder-land daarin kan en wil spelen. Lindley-French: „Terecht ligt de focus hier nuop het terughalen van de lichamen.Zodra dat gebeurt, verdwijnt Oek-raïne ook in Nederland weer van devoorpagina en is het de vraag of deschok genoeg teweeg heeft gebracht.”

Premier Rutte begroet zijnMaleisische collegaNajibRazak vanochtend op het Binnenhof Ze bespraken de nasleep van rampvluchtMH17

FOTO

DAV

IDVA

NDAM