Klik op het pictogram als u een afbeelding wilt toevoegen

Suïcidepreventie

David Kelly

Michael Hutchence

Soer Sourire

Jotie t’hooft

Bernard LoiseauHerman Brood

Benji – Good Charlotte Halle Berry

Hilde Rens

Frank Vdb

David Van Gysel

?

Kurt Cobain

Marco Pantani

Marilyn Monroe

John Massis

Het Profiel van een suïcidale persoon

• Suïcide, een uniek complex

Definities

• Zelfmoord/zelfdoding/suïcide

• Daad met dodelijke afloop

• Gesteld door de betrokken persoon zelf

• Met de wetenschap van de (potentieel) dodelijke afloop.

• Met als doel gewenste veranderingen bewerkstellingen

World Health Organization/ De Leo et al. (2004). Definitions of suicidal behaviour.

Definities

• Suïcidepoging

• Niet-habitueel gedrag zonder dodelijke afloop

• Gesteld door de betrokken persoon zelf

• Zichzelf verwonden of het innemen van een zodanige hoeveelheid van een bepaalde stof dat de therapeutische norm is overschreden

• Opzettelijk en weloverwogen uitgevoerd

• Met als doel gewenste veranderingen bewerkstellingen

• Suïcidale ideatie

• Het actief denken aan of overwegen van suïcide of suïcidepoging als gedrag om ervaren problemen te verminderen of op te lossen.

Cijfers

• Wereld

• Elke 40 seconden een suïcide

• Elke 3 seconden een suïcidepoging

• België

• Elke dag 6 à 7 zelfdodingen

• Elk jaar ± 2500 zelfdodingen

• Vlaanderen

• Elke 7 uur een zelfdoding

• Elke 35 minuten een suïcidepoging

• Twee op drie zelfdodingen door een man

• (In 2009: 1102 suïcides (792 mannen, 310 vrouwen)

• (In 2010: 3% minder suïcides 1066 (772 mannen, 294 vrouwen)

Feiten

• Suïcide is voor vrouwen tussen 20-40 jaar de belangrijkste doodsoorzaak.

• Tussen 15-19 jaar een gedeelde plaats met vervoersongevallen

• Suïcide is voor mannen tussen 35-50 jaar de belangrijkste doodsoorzaak.

• Suïcidepoging is belangrijkste klinische risicofactor!!

• Verhouding zelfdoding/poging

Gemiddeld 1 : 10/20

Jongeren 1 : 200

Volwassenen 1 : 15

Bejaarden 1 : 4

50% heeft contact met de huisarts in de 2 maanden vooraf aan de suïcidepoging

Achtergrond van suïcidaal gedrag

Feit

Bij ieder individu wordt het suïcidaal gedrag veroorzaakt door een uniek complex van biologische, psychologische en sociale factoren

Suïcide, een uniek complex

• Risicogroep in onze samenleving

• Mannen > vrouwen

• Alleenstaanden

• Werklozen

• Ouderen > jongeren

• Holebi’s

• Bepaalde beroepsgroepen (politie, apothekers,…)

• Migrantenmeisjes

• 4de wereld (armoede)

• Nabestaanden (Suïcide runs in families)

• Suïcidepogers

• 150 X meer kans op nieuwe poging

• 1/30 sterfte door nieuwe poging < 1j.

Achtergrond van suïcidaal gedag (Stress)

Klik op het pictogram als u een afbeelding wilt toevoegen

• www.werkgroepverder.beNabestaande een kwetsbare

doelgroep

Concept voor hulpverlening en preventie

• Wat kan je doen?

Wat kan je doen?

Kan je iets doen aan zelfdoding?

Akkoord Geen mening Niet akkoord

Suïcidaal proces concept voor hulpverlening en preventie

Vernauwing, tunnelzicht, hopeloosheid,…

Belangrijk

• Aan suïcide gaat een proces vooraf

• Van gedachte naar plan naar daad

• Deels observeerbaar (verbale en non-verbale signalen), deels niet

• Tijdspanne verschilt van persoon tot persoon

• Over het algemeen sneller bij mannen

• Poging als belangrijkste signaal

• Catharsiseffect van een poging is tijdelijk

• Geen eenvormig proces

• Ambivalentie: dood – ander leven

• “Wie suïcidaal is, kiest niet voor de dood, wel voor een ander leven”

Preventie van zelfdoding

Drie belangrijke pijlers!

1. Het suïcidaal proces is in veel situaties omkeerbaar

1. Ambivalentie tussen leven en dood, willen sterven gaat vaak samen met een kreet met hoop op redding

1. Er blijft een behoefte aan communicatie, praten met anderen

Uit onderzoek blijkt dat suïcidale patiënten blij zijn te kunnen spreken met een onpartijdig persoon die kan luisteren

Huisman & Kerkhof (2010)

Wat kan je doen?

• Stap 0: Alert zijn voor signalen

Signalen Herkennen - verbaal

Directe « Ik wou dat ik dood was »

« Ik wil er een eind aanmaken »

Indirecte « Ik zie het niet meer zitten »

« Deze dingen heb ik straks niet meer nodig »

« Ik ben mijn kinderen alleen maar tot last »

« Ik zou willen slapen en nooit meer wakker worden»

« Ik heb er genoeg van »

« Over mij hoef je je binnenkort geen zorgen meer te maken »

• (In)direct verbale boodschappen die wijzen op hopeloosheids en/of een negatieve kijk op zichzelf/omgeving/toekomst

• ± 70 à 80 % van de mensen die suïcidaal zijn hebben vooraf signalen uitgezonden

Misvatting: Wie erover praat doet het niet.

Signalen herkennen - gedrag

• Zich isoleren, terugtrekken, stiller zijn

• Lusteloosheid, futloosheid, sombere stemming

• Slaapstoornissen

• Concentratiestoornissen – vergeetachtigheid

• Plotse huilbuien

• Woede-uitbarstingen, agressieve buien

• Stoornissen in het activiteitenniveau (sterke inactiviteit of juist hyperactiviteit)

• De neiging om vroeger interessante activiteiten te verwaarlozen

• Weglopen

• Fysieke klachten

Signalen herkennen - gedrag

• Opduikende problemen, met belangrijke personen (vrienden, collega’s)

• Opvallende verandering en/of verwaarlozing van uiterlijk

• (vermeerderd) alcohol- en druggebruik

• Stelen of ander delinquent gedrag

• Interesse on bepaalde boeken/muziek/internetsites

• Neiging om onverantwoorde risico’s te nemen, kleine ongelukjes

• Weggeven van persoonlijke spullen

• Suïcidepoging – suïcidaal gedrag

Signalen Ouderen

• Ijsberen

• Handenwrijven

• Plukken aan haren en kleding

• Verminderde eetlust, voedsel weigeren

• Moeilijk kunnen accepteren van hulp bij alledaagse activiteiten (wassen, aankleden, eten)

• Zichzelf tot last vinden van anderen

• Opmaken van een testament

• Overmaken van geld naar kinderen, liefdadigheidsinstellingen,…

• Teleurstellende behandelervaringen

• Medicatie opsparen

Signalen herkennen - Aandachtspunten

• Elke plotse gedragsverandering kan betekenisvol zijn, zeker tegen een achtergrond van eerder genoemde risicofactoren, somberheid, hopeloosheid en depressie

• Vooral zelfmoordgedachten, plannen, voorbereidingen en eerdere poging(en) zijn uitermate belangrijke signalen.

• Bespreekbaar maken van signalen als preventieve stap! Steeds bevragen!

• Ernstige Flutpogingen

• Men kan op elk moment uit het suïcidaal proces stappen

→ Preventie is mogelijk!

Wat kan je doen?

• Stap 1: Zelf bespreekbaar maken van mogelijke suïcidegedachten

Klik om de opmaak van de overzichtstekst te bewerken

Tweede overzichtsniveau

Derde overzichtsniveau

Vierde overzichtsniveau

Vijfde overzichtsniveau

Zesde overzichtsniveau

Zevende overzichtsniveau

Achtste overzichtsniveau

• Negende overzichtsniveauKlik om de modelstijlen te bewerken

• Tweede niveau

• Derde niveau

• Vierde niveau

• Vijfde niveau

Klik om de opmaak van de overzichtstekst te bewerken

Tweede overzichtsniveau

Derde overzichtsniveau

Vierde overzichtsniveau

Vijfde overzichtsniveau

Zesde overzichtsniveau

Zevende overzichtsniveau

Achtste overzichtsniveau

Negende overzichtsniveauKlik om de modelstijlen te bewerken

Klik om de opmaak van de overzichtstekst te bewerken

Tweede overzichtsniveau

Derde overzichtsniveau

Vierde overzichtsniveau

Vijfde overzichtsniveau

Zesde overzichtsniveau

Zevende overzichtsniveau

Achtste overzichtsniveau

• Negende overzichtsniveauKlik om de modelstijlen te bewerken

• Tweede niveau

• Derde niveau

• Vierde niveau

• Vijfde niveau

Praten werkt preventief‘Denk je aan zelfmoord?’

• Patiënt

• Hoge drempel

• Taboe

• Wil niet tot last zijn

• Bang

• Onwennigheid, schaamte

• Wil niet ‘gered’ worden

• HV

• Breng ik hen niet op ideeën

• Geef ik de patiënt door het bespreekbaar te maken niet de boodschap dat het ok is en dat hij het mag doen?

• Wat als ze ja zeggen?

• Tijdsgebrek

Praten werkt preventief‘Denk je aan zelfmoord?’

• Het kan de patiënt uit zijn isolement halen.

• Je vraagt naar iets dat heel sterk leeft bij de persoon.

• Je maakt contact, erkennen en benoemen van het lijden.

• Je creëert de mogelijkheid tot het inschatten van het risico.

• Je krijgt vat op het suïcidaal proces.

• Verbreden van de tunnelvisie.

Wat kan je doen?

• Zorgen voor jezelf!!!

Klik op het pictogram als u een afbeelding wilt toevoegen

• Werken met suïcidale mensen confronteert‘Erbij blijven’

Zorgen voor jezelf

• Als het woord zelfmoord valt, stijgt het spanningsniveau.

• Kwaadheid, angst, onbegrip en machteloosheid bij de hulpverlener zijn normale gevoelens.

• Het is belangrijk te weten hoe deze het gesprek met een cliënt kunnen beïnvloeden.

Zorgen voor jezelf

• Hoe dan ook… je komt het tegen.

• Aandachtspunten:

• Kennis op doen

• En vertalen naar de praktijk

• Zorg voor een ‘veilige omgeving’ om er in te werken

• Omring je met collega’s

• Neem je ruimte in het team

• Kruip niet in een hoekje

Meer informatie

• www.suïcidepreventievlaanderen.be

• www.vlasp.be