Kinderen nemen moeders lijkwadenbedrijf over na haar dood

door Marike Wouters

Zoon Robbe (33) zettez’n moeder af op Amster-dam Centraal. Een paaruur later werd hij gebelddoor het ziekenhuis. Zijnmoeder had een hartstil-stand gekregen. Een weeklater overleed ze. Naasttwee zoons liet MoniqueRang (61) daarmee ookhaar eigenzinnige bedrijfin de uitvaartbranche na.

Monique runde jarenlangWikkelgoedUitvaarttex-tiel: ze ont-wierp, maakteen verkocht lij-kwaden, eensoort wikkel-doek waar na-bestaandenhun dierbarena het overlij-den in kunnenwikkelen als al-ternatief vooreen kist. „Als mijn moederéén missie had op deze we-reld, dan was het om de uit-vaartbranche te laten ziendat er een liefdevoller enpersoonlijker alternatief is

voor een kist”, vertelt zoonArne Wijnands (31).

Monique was de eersteaanbieder van lijkwaden inNederland. Beide broers za-gen voorheen niet echt heilin het bedrijf en de branche.Wie wil er voor zijn werknou fulltime met de doodbezig zijn? Desondankshielpen ze hun moedervaak. „Tot op zekere hoogtesnapte ik waar ze mee bezigwas”, zegt zoon Arne, „maarhet stond te ver van me af.”

UitvaartHet was dui-

delijk dat hunmoeder in eenwade zou wor-den opge-baard. Arneging samenmet zijn vrien-din Lieke (29)en broer Rob-be in het huisvan hun moe-

der op zoek naar een pas-sende wade. Arne: „Wehadden verwacht dat zeeen wade voor zichzelf zouhebben gemaakt, maar dathad ze niet. We zijn toen in

W8 woensdag 29 juli De Telegraaf - 2015 W9woensdag 29 juli De Telegraaf - 2015

Een paar weken geledenkwam de Raad voor de Straf-rechtstoepassing met hetadvies dat ook tijdens deeerste 24 weken van de

zwangerschap ongeboren kinderenbeschermd moeten worden tegenrokende en drinkende moeders.

Vroeger dachten we dat er in deeerste 24 weken niet zo veel gebeur-de. Nu weten we dat die eerste we-ken juist essentieel zijn voor devorming van het nieuwe mensje, endat roken en drinken door de moe-der behoorlijke schade aanricht.Om een paar gevolgen te noemen:miskraam, vroeggeboorte, klomp-voet, wiegendood.

Maar de raad gaat ver in de tenemen maatregelen. Als de zwange-re vrouwen niet stoppen met roken,drinken of drugs gebruiken, kanuithuisplaatsing, een dwangsom ofzelfs de gevangenis volgen. Het lijkteen rigide maatregel, maar het isnatuurlijk wel bedoeld om een kind,dat zich niet kan verdedigen, tebeschermen.

Er waren onmiddellijk reactiesals: paternalistisch en betuttelend.Nou, je kan mij niet genoeg betutte-len als het om de toekomst van eenweerloos kind gaat.

Afgelopen week kreeg ik nog eenillustratie van hoe belangrijk diezwangerschap, maar dan ook vooralgeestelijk, is. We waren met z’nvieren in gesprek. Laten we de deel-nemers nummers geven. Nummer 1zei dat hij de oudste was en dat zijnouders gek van geluk waren toen hijkwam. Dat hij het heel leuk vindtom een partner te hebben, maar datals hij weer alleen zou komen testaan, hij het best alleen zou rooien.

Omdat hij weet dat hij er mag zijn.Nummer twee zei iets dergelijks: hijkwam uit een arme familie, waar hijweliswaar streng maar desalniette-min liefdevol werd opgevoed. Ookhij voelde zich safe.

Nummer drie vertelde dat zijnouders hem nooit onvoorwaardelijkleuk hadden gevonden. Hij was nietgewenst, want er waren al drie kin-deren. Hij moest z’n hele leven vech-ten voor de liefde van z’n ouders.Voelde zich altijd te veel, of mis-plaatst.

Nummer vier was wat we vroegernoemden een ’moetje’, een kindgeboren uit een vluchtige liefdesre-latie die dan in die tijd tot een hu-welijk moest leiden. Een groteschande. De worsteling van de ou-ders: kunnen we wel een kind beta-len, zijn we er wel klaar voor, hoemoet dit allemaal, is overgebrachtop het ongeboren kind, dat daar-door altijd het gevoel heeft nietgeliefd te zijn. Een gevoel dat, zelfsna al die jaren, nog steeds aanwezigis. Misschien toch tijd voor eenexamen voor ouders?

www.catherine.nl

24 weken

Tijd voor examenvoor ouders

CatherineKeyl

@vrouwfacebook.com/vrouw

sche vrouwen zicht-baarheid te geven. Dater nu een Gay Pridegevierd kan worden isgeweldig. Maar dat ditfeest nodig is, laat ookzien dat er nog steedsmensen gediscrimi-neerd op basis vanseksuele voorkeur.”

was homoseksualiteitnog een taboe en inonze rondleiding is tezien hoe dit langzaamveranderde, mededankzij de radicaalfeministische groepPaarse September.Deze actiegroepslaagde erin om lesbi-

wen. Daarom gevenwij bezoekers eenkijkje in onze uitge-breide collectie. Zohebben we een grootaantal affiches van delesbische vrouwenbe-weging, van de jarenzeventig tot nu. In debeginjaren daarvan

„Tijdens de Gay Pridewordt de homo-eman-cipatie uitbundiggevierd, maar wijvinden het belangrijkom ook te laten zienwat daar aan vooraf-ging. Er is flink ge-knokt voor de rechtenvan lesbische vrou-

De quote van directeur Atria Renée Römkens

Dit weekend is de GayPride. Tijd om stil testaan bij de geschie-

denis van lesbische vrou-wen, vindt Atria directeurRenée Römkens. Het ken-nisinstituut voor emancipa-tie en vrouwengeschiede-nis organiseert morgen-avond de Roze Rondleiding.

LEES OPVROUW.NL ’De vakantie is verregend! Wat nu?’

Tablet:

Scheidingsgolf

EXTRAZOMERDIK

WRAAK?BN’ers staatin de sterren!Paard trapt‘Duitse Anky’dood!

haar voorraadkast gaankijken en hebben allemaalwaden op de eettafel ge-legd.” Robbe: „We wisten

eigenlijk direct dat het eenlinnen doek moest zijn,grof geweven.”

In de dagen voor de uit-vaart legden ze hun moederin de wade op een baar. Elkedag vouwden ze de wademet elkaar wat meer dicht.„Ik vond het heel fijn ommet elkaar zo voor haar tezorgen”, zegt Arne. „Elkedag als je de doek wat meerdichtvouwt, neem jeweer wat meer af-scheid. Toen we zo sa-men om mijn moederheen stonden en devouwlijnen probeer-den goed te leggen,werd voor ons dekiem gelegd om haarbedrijf met z’n drieën op tepakken.”

GratisDe laatste maand voor

haar overlijden liep het be-drijf heel goed. Ze verkochtin een maand tijd dertigwaden. En dat voor een be-drijf dat twee jaar geledenbijna failliet was. Robbe:„Ze gaf zoveel gratis weg. Ze

vond het heel moeilijk omeen goede prijs te vragenvoor haar producten. Hetwas voor haar veel belang-rijker om mensen te helpenmet afscheid nemen dan ergeld mee te verdienen.”

Robbe: „Ze stoorde zichheel erg aan hoe uitvaarton-dernemers hun productenaanbieden. Velen houdenvast aan een traditioneleuitvaart met een kist. Eenalternatief is niet mogelijk.”Moniques kijk op de uit-vaartbranche was destijdszeer vernieuwend. Veelmensen moesten er nietsvan weten, vonden het grie-

zelig of zetten er hun vraag-tekens bij. Waait hij dan nietopen? Is dit eigenlijk wel le-gaal? Ja, het is zeker legaal.Sinds 1991 is een doodskistniet meer bij de wet ver-plicht. En nee, een wade

waait door de vouw-techniek niet zomaaropen. SchoondochterLieke: „Monique heeftvoor een grote veran-dering gezorgd in deuitvaartbranche. Ditwas zo haar levens-werk, dit mocht geen

stille dood sterven.”De productie van de wa-

den laten Arne, Robbe enLieke over aan een socialewerkplaats. „Het is eenmooie ironie dat dit voor mijstart bij het einde van mijnmoeders leven”, vertelt Ar-ne. „Voor haar begon Wik-kelgoed ook met het overlij-den van haar eigen moeder.Het heeft zo moeten zijn.”

Haar levenswerkmocht geen stilledood sterven

door Marjolein Hurkmans

Vriendschap is een illusie, zong Het GoedeDoel jaren geleden. Maar niks is minderwaar, zo bewijzen deze verhalen van vrou-wen die elkaar steunen door dik en dun.Omdat het morgen de internationale dagvan de vriendschap is, bij deze een ode aande bijzondere band die mensen met elkaarkunnen hebben.

Na de dood van hun moeder namen Robbe (links), Lieke en Arne hetlijkwadenbedrijfje van de moeder van Arne en Robbe over. FOTO ANKO STOFFELS

Vriendschap isgéén illusie

Wie wil ernou steedsmet dedoodbezig zijn?

Marjo en Greet„In 2013 getroffen doorborstkanker en via eenlotgenotengroep op Face-book in contact gekomenmet Greet Hess. Een bij-zondere meid die helaasin Adelaide woont. Aan deandere kant van de we-reld dus. Via internet veelcontact gehad en in de-cember 2014 elkaar voorhet eerst ontmoet. Zobijzonder dat je een klikhebt met iemand die jeniet kent. Het voelt als eenoude jeugdvriendin. Nu isze weer in Nederland omhet ouderlijk huis op teruimen (haar vader isopgenomen in een verzor-gingshuis) en ik heb haarondertussen weer tweekeer ontmoet. Ook is zeeen weekend bij mij inFriesland geweest. Helaasgaat ze 15 augustus weerterug naar haar gezin enik denk dat het dan eeneeuwigheid gaat durenvoordat we elkaar weerzien.”

Bianca en Sandy„Ik heb een vriendin vanaf mijn 6e jaar. We zijn nu 43. Ze iser altijd voor me geweest. Toen ik erachter kwam dat iktwee halfzussen had, toen ik ging scheiden, toen mijn part-ner plotseling overleed op 37-jarige leeftijd. Ze heeft altijdeen engelengeduld met mij gehad. Een vriendin die eengouden kroon verdient.”

Jacqueline en Germa„Mijn vriendin Germa en ik hebben samen zoveel meege-maakt. We zijn allebei alleenstaande moeders geweest.Haar moeder viel van de trap en is overleden, mijn vader isnet genezen van darmkanker. We steunen elkaar altijd. Wehopen nu dat onze betere jaren eraan komen, met enkelgeluk en zonder zorgen. We kunnen samen alles aan.”

Bianca en Kimberley„Wij zijn allebei geadopteerd uit Zuid-Korea en in 1994 was ik voormijn eerste keer op een weekend speciaal voor geadopteerden uitZuid-Korea. Daar hadden we ook een soort kringgesprek. In dietijd vond ik dit best heftig en liep daarom verdrietig weg. Zij kwamachter me aan om mij te troosten. Terwijl wij elkaar niet eens ken-den. Sindsdien zijn wij vriendinnen voor het leven! Zij was getuigebij mijn huwelijk en ik binnenkort bij dat van haar.”

Kimberley en Bianca (blond) komen allebei uit Zuid-Korea.

Bianca (links) en Sandy zijn al 27 jaar vriendinnen.

Marjo(rechts) enGreetleerdenelkaarkennen viaFacebook.

Jacqueline en Germa (links) steunenelkaar door dik en dun.

Gewikkeldin liefde