Kanker gerelateerde vermoeidheid

Thema

NVFG Najaarscongres 2010Kanker bij ouderen

Drs. Carla Agasi-Idenburg fysiotherapeut, algemeen gezondheids-wetenschapper

Kankergerelateerde vermoeidheid

Aanhoudend, subjectief gevoel van uitputting gerelateerd aan kanker of aan de behandeling ervan, dat niet in verhouding staat met recente activiteiten en interfereert met het dagelijks functioneren

NVFG Najaarscongres 2010 Kanker bij ouderen 2

Kanker gerelateerde vermoeidheid

Uitingsvormen

• Lichamelijke vermoeidheid• Cognitieve vermoeidheid • Emotionele vermoeidheid• Verminderde interesse en motivatie

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 3

Kanker gerelateerde vermoeidheid

Voorkomen

• In alle stadia van kanker• 60-96% van de patiënten• Het voorkomen bij ouderen wordt

onderschat omdat mensen zelf denken dat het gerelateerd is aan hun leeftijd

• Meest belastende symptoom• Slecht gerapporteerd, slecht

gediagnostiseerd, slecht behandeld

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 4

Kanker gerelateerde vermoeidheid

Reden slechte diagnostiek

• Patiënten willen niet lastig zijn• Patiënten denken geen behandeling

mogelijk• Patiënten bang dat behandeling dan

verandert• Professionals zien het niet als probleem• Professionals weten niet hoe ze het

moeten behandelen

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 5

Kanker gerelateerde vermoeidheid

Oorzaken Vermoeidheid

1. Tumor gerelateerd oorzaken

2. Comorbideit

3. Psychosociale factoren

4. Iatrogene factoren

5. Lichamelijke symptomen

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 6

Kanker gerelateerde vermoeidheid oorzaken vermoeidheid

Ad1: tumor gerelateerd

• Aard van de onderliggende tumor• Stadium van de ziekte• Tumor geinduceerde complicaties

– Anemie -neurologische uitval– Electrolytafwijkingen -koorts– Dehydratie/cachexie -infectie– Trombose/longembolie– Orgaanfalen

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 7

Kanker gerelateerde vermoeidheid oorzaken vermoeidheid

Ad2: comorbiditeit

• Hypothyreoidie• Diabetes mellitus• COPD• Cardiovasculaire aandoeningen

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 8

Kanker gerelateerde vermoeidheid oorzaken vermoeidheid

Ad3: Psychosociale factoren

• Angst• Depressie• Slaapstoornissen• Alcohol misbruik• Activiteiten niveau

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 9

Kanker gerelateerde vermoeidheid oorzaken vermoeidheid

Ad4: Iatrogene factoren

• Chemotherapie• Immunotherapie• Behandeling met “small molecules”• Hormonale therapie• Radiotherapie• Chirurgie• Medicatie

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 10

Kanker gerelateerde vermoeidheid oorzaken vermoeidheid

Ad5: Lichamelijke symptomen

• Pijn

• Dyspnoe

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 11

Kanker gerelateerde vermoeidheid oorzaken vermoeidheid

Diagnostiek

• Ernst scoren op een 0-10 puntenschaal– 0-3 punten (niet tot milde vermoeidheid)– 4-6 punten (matige vermoeidheid)– 7-10 punten (ernstige vermoeidheid)

• Score ≥4 uitgebreidere diagnostiek

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 12

Kanker gerelateerde vermoeidheid

Behandeling tot milde vermoeidheid (<4)

• Educatie en counseling van de patiënt en zijn/haar familie

• Algemene tips

• Monitoring

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 13

Kanker gerelateerde vermoeidheid behandeling tot milde vermoeidheid

Matige-ernstige vermoeidheid (4-10)

Eerst verdere analyse:• Medische voorgeschiedenis/medicatie • Vermoeidheidsgeschiedenis• Mogelijke andere onderliggende oorzaken

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 14

Kanker gerelateerde vermoeidheid

Behandeling vermoeidheid

1. Patiënten die nog onder behandeling zijn

2. Patiënten die klaar zijn met de behandeling

3. Patiënten in de palliatieve fase

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 15

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. onder behandeling

Behandeling patiënten die nog onder behandeling zijn

1. Educatie/Counseling

2. Management adviezen vermoeidheid

3. Farmacologisch

4. Non-farmacologisch

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 16

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. onder behandeling

A1. Educatie/Counseling

• Informatie over bekende patronen van vermoeidheid gedurende en na de behandeling

• Verzeker de patient dat vermoeidheid niet persé een indicatie is voor progressie van de ziekte

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 17

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. onder behandeling

A2. management

• Zelf monitoren vermoeidheid• Energie sparen• Beperk slaapjes tot 20-30 minuten of

minder• Vaste structuur dagindeling• Aandacht voor één taak per keer• Afleiding zoeken

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 18

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. onder behandeling

A3. farmacologisch

• Psychofarmaca

• Anemie behandelen

• Slaap medicatie

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 19

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. onder behandeling

A4.Non-farmacologisch

• Psychosociale Interventies• Voedingsadvies• Ontspanningstechnieken/remming

overprikkeling• Massage• Toename activiteit

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 20

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. onder behandeling

Intermezzo 1: Wanneer Fysiotherapie

• Patiënten met comorbiditeiten • Recentelijk grote operatie• Specifieke functionele of anatomische

defecten• Forse deconditionering

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 21

Intermezzo 1

Intermezzo 2• Fysieke training tijdens behandeling van kanker

lijkt haalbaar

• Effect van fysieke training tijdens behandeling van borstkanker (onder begeleiding) en prostaatkanker veelbelovend

• Aantal studies naar effect van bewegingsprogramma’s thuis en bij andere diagnoses dan borst- en prostaatkanker beperkt

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 22

Velthuis, Agasi-Idenburg, Wittink: effect of physical exercise on CRF Clin Oncol 2010

Behandeling voor patiënten na de behandeling

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 23

Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. na behandeling

1. Educatie/Counseling

2. Management adviezen vermoeidheid

3. Farmacologisch

4. Non-farmacologisch

Behandeling voor patiënten in laatste fase

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 24

Kanker gerelateerde vermoeidheid Matig-ernstig vermoeidheid behandeling voor pt. palliatieve stadium

1. Educatie/Counseling

2. Management adviezen vermoeidheid

3. Farmacologisch

4. Non-farmacologisch

Waar te vinden

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 25

Kanker gerelateerde vermoeidheid Kanker gerelateerde vermoeidheid

1. www.oncoline.nl

2. www.nccn.org (National Comprehensive Cancer

Network)

3. Agasi-Idenburg et al.,Quality criteria and user-

friendliness in self-reported questionnaires on CRF,

Journal of clinical Epidemiology 2010

4. Velthuis et al.,the effect of physical exercise on CRF

during cancer treatment, Clinical oncology 2010

Bedankt voor de aandacht

NVFG Voorjaarscongres 2010 Door de lijnen heen 26

Kanker gerelateerde vermoeidheid Laatste dia voor de lunch…….