Opbrengstgericht leiderschap

een presentatie door

Jaap Rosema

Winsum, april 2012

Waartoe zijn wij (onderwijsmensen) op aarde?

Waartoe ben ik (als schooldirecteur) op aarde?

?

Opbrengstgericht Leiderschap

Waarden: het beste uit kinderen halen, brede ontwikkeling bieden, optimale kansen bieden, voorbereiden op de wereld, betrokken burgers, gelukkige mensen, zelfverantwoordelijke zelfbepaling, enz.

Wat willen we doen? Wat is onze opdracht?

Waar doen we het voor?

Een moreel doel van de hoogste orde is een school waar alle leerlingen leren en wat de leerlingen leren hen in staat stelt om succesvolle burgers in een kennissamenleving te worden.

Michael Fullan, 2003

…zonder basisvaardigheden is het

lastig om goed te kunnen functioneren

in de huidige samenleving Paul Schnabel

2011

Wat wil de overheid?

• Inzet: een hoogwaardige kenniseconomie

• Effectief VVE

• Betere doorgaande lijnen (referentieniveaus)

• Meer opbrengstgericht werken: het streven

om het maximale uit de leerlingen te halen

Opbrengstgericht werken is een middel

om waarden vorm en inhoud te geven

waarden

Wat is opbrengst gericht werken? Een drietal omschrijvingen:

1: Meetgestuurd of datadriven onderwijs in 4 stappen:

1. Bepalen en vastleggen van doelen en standaarden

2. Verzamelen en registreren van informatie

3. Analyseren en interpreteren van gegevens

4. Nemen van beslissingen op basis van voorgaande

2: OGW is een bewuste, systematische en cyclische werkwijze

waarbij betrokkenen in en om de school zich in het streven naar de

kwaliteit van de totale ontwikkeling van de leerlingen, hun

professioneel handelen mede laten sturen door de uitkomsten van

metingen, toetsen en observaties van vooraf door hun zelf gestelde

doelen. Gesteld op het niveau van de leerling, leerkracht, team,

directie, bestuur en ouders. (bron: kpc)

De zogenaamde Ketenbenadering

3. OGW is het systematisch en

doelgericht werken aan het maximaliseren

van prestaties. Het is een werkwijze

waarbij de resultaten van leerlingen

direct worden benut voor de planning en

de inrichting van het onderwijs.

Besturen zijn verantwoordelijk…….

www.schoolaanzet.nl

Keuze van L&E om opbrengst-gericht

te gaan werken (bestuur, school, groep, ouders en leerlingen)

Waarom?

-De waarden die je hebt, optimaal realiseren!

-Recht van kinderen op excellent onderwijs

-Gemeten onderpresteren van lln. stoppen

-Kinderen krijgen maar één kans

-Toeval of lln. goed onderwijs/kans krijgen

uitsluiten. Ieder kind heeft dat recht. Dus de

lat voor leerkrachten moet hoog

Wat zijn volgens de wetenschap

belangrijke condities voor

opbrengstgericht onderwijs?

• Een ambitieus onderwijsleerklimaat

• Versterken van de talige dimensie

• Onderwijseffectiviteit is instructie-effectiviteit

• Beter omgaan met verschillen, zowel

preventief als curatief

• Onderwijskundig leiderschap

Wat kenmerkt succesvolle

(opbrengstgerichte) scholen?

• Een duidelijke visie en ambities over hoe elke leerling succesvol in de school en later in de samenleving kan zijn

• Vormen onder leiding van een door iedereen gesteunde schoolleiding een professionele leergemeenschap

• Maken gebruik van data om hun onderwijs te verbeteren

• Sterk gericht om steeds hun lesgeven en leren te veranderen

• De enige manier om resultaten te

verbeteren is het verbeteren van de

instructie

• Bij het verbeteren van de instructie

moeten scholen een weg vinden om te

veranderen wat in de klassen gebeurt

Hoe kwamen de beste scholen aan de

top? (McKinsey 2007)

naar: Allyn & Bacon 2008 ©

We willen ons verbeteren! en componenten voor effectieve schoolverbeteringen zijn:

Resultaatgerichte

doelen

Data

Leerlingvolgsysteem

Lesgeven verbonden met leren

Professionele

ontwikkeling

Het leren van

de school als

organisatie

Een samenwerkend

team

Ketenbenadering

AANPAK SCHOOLVERBETERING

1. Gebruik data LVS

5. Met welke aanpak kunnen het beste

resultaten worden geboekt?

4. Doel interventies

3. Wat moet er gebeuren?

2. Analyseer/verklaar de data

7. VERBETERPLAN c.q.

monitoring daar van

6. Toetsbare doelen vaststellen

(White, 2005)

De (kwaliteit van de)

leerkracht is cruciaal

En wie is daarvoor

eind-verantwoordelijk ?

Onderwijskundig leiderschap

is cruciaal voor het succes

van een school !

Onderwijs is mensenwerk !

waarden

reflecteren

mobiliseren

waarderen inspireren

Vanuit de waarden de tool

PDCA toepassen

Directeur: IMWRC

controleren

(behoefte van)

de leerling

staat

centraal

Leerkracht

past haar gedrag

op basis meetgegevens

hier op aan

Leerkracht

onderwijst en meet de

opbrengsten

Directeur checkt, bevraagt, faciliteert

ondersteuning,

controleert,

beoordeelt en

stuurt

gesprekkencyclus,

observeren,

teambijeenkomsten

enz.

support van

o.a. de ib-er

Hoe doen we dat bij L&E ?

1. Er is een meerjaren Koersplan

2. Er is een meerjaren Schoolplan 3. We maken op basis hiervan en op basis van

jaaropbrengsten een Schooljaarplan met activiteiten en

opbrengstdoelen

4. Op basis hiervan maken we een Groepsplan met

opbrengstdoelen en ondersteuningsbehoefte

5. Er is een Handboek Kwaliteits-zorg en IPB die o.a.

in dienst staan van planning en opbrengsten

Sector directie directeur van een onderwijsteam

Doelen/activiteiten:

-welke, waarom, hoe

hoog en wat heb je

nodig?

Begin van het jaar

Tussentijdse (opbrengst-)

gesprekken

Functioneringsgesprek

Beoordelingsgesprek

Afrondend gesprek over

Schooljaarplan

Nieuw schooljaarplan Steun sectordirectie en staf

Steun bovenschoolse i.b.-ers

Steun collega-directeuren

De praktijk in de organisatie

Schooldirectie Leerkrachten/team/MR

Doelen/activiteiten:

-welke, waarom, hoe

hoog en wat heb je

nodig?

Einde schooljaar en begin van

het jaar

Tussentijdse (opbrengst-)

gesprekken (CITO-M en E)

Functioneringsgesprek

Beoordelingsgesprek

Afrondend gesprek over

jaaropbrengsten

Nieuwe input schooljaarplan en

schooljaarverslag

Steun directeur (en staf)

Steun i.b.-er

Steun collega’s

De praktijk op school

Welke tools gebruiken we?

OPBRENGSTEN in percentages ABCDE juni

Rekenen Spelling / Fonemisch

Bewustzijn

DMT – Taal voor

kleuters

Begrijpend lezen

AB ABC AB ABC AB ABC AB ABC

D E D E D E D E

Beknopte analyse (door vorige leerkracht juni):

Analyse en actie. Waren de doelen bereikt. Wat moet er volgend jaar gaan gebeuren (neem mee in je overdracht)

Denk bijv. aan directe instructie - begeleide inoefening – leertijd – hulpmiddelen – groepsplan – hulpplannen –

klassenmanagement – pedagogisch klimaat

Rekenen

Spelling DMT - Taal voor

kleuters

Begrijpende lezen

DOELSTELLINGEN voor februari

Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. inspectie/L&E : AB min. 50%/65%, ABC min. 75 %/85%, D max. 15 %/10 % , E max. 10

%/5%

Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. vorig doelstellinggesprek:

Rekenen: AB min. ABC min. D max. E max.

Spelling/Fonemisch Bewustzijn: AB min. ABC min. D max. E max.

DMT / Taal voor kleuters: AB min. ABC min. D max. E max.

Begrijpend lezen: AB min. ABC min. D max. E max.

Heb je iets nodig? Eventueel nadere afspraken:

Voor akkoord:

Rekenen & Wiskunde

1. Wat zien we? Wat valt op? Welke feiten constateer je?

2. Hoe kan dit? Wat zijn de oorzaken? Hoe kom je daar op? Kun je verbanden ontdekken?

3. Zie je punten waarop we kunnen sturen?

Groep 3 4 5 6 * 7* 8*

M E M E M E M E M E M

Aantal ll’n 31 38 47 41 44 40

% A 39 45 47 41 41 38

% B 42 32 23 39 27 30

% C 10 8 28 15 23 30

% D 6 13 2 2 7 0

% E 3 3 0 2 2 3

% AB 81 77 70 80 68 68

% ABC 91 80 98 96 91 98

Inspectie VS* 50 61 71 78 84 89 DE score Max 25%

School VS 33,3 55,4 79,6 88,9* 101,1

*

113,7

*

Streefdoel

A B 80 80 80 80 85 85 80 80 78 80 77

A B C 90 90 90 95 90 95 90 92 95 95 95

Voorbeeld dia Data-bespreking in het team

…voor de data verwijs ik naar de bijbehorende PowerPoint met de nieuwe

data en het Schooljaarplan 2011-2012. We constateren volgende zaken: …

Vakgebied Inspectienorm

50% AB

75% ABC

L&E-norm 2015

60% AB

85% ABC

Schoolnorm 11/12

zie Schooljaarplan

per groep

Rekenen v. Kleuters 1 2 1 2 1 2 Taal voor Kleuters 1 2 1 2 1 2 DMT 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 AVI 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 Rekenen Wiskunde 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 Spelling 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 Begrijpend Lezen 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 Woordenschat 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8

Algemeen:

Er is veel rood te zien. We hebben hoge eisen gesteld aan ons zelf. Het blijkt

dat niet alle collega’s deze doelen scherp hebben en ……………………….

Aanpak: bewuster de doelen gaan stellen in juni 2012.

De niet gehaalde inspectiedoelen in groep 3 geeft voeding aan de discussie

van het trainen van …………………………..

Conclusie en actiepunten data-bespreking

Opbrengst-doelstelling formulier OPBRENGSTEN in percentages ABCDE februari

Rekenen Spelling / Fonemisch

Bewustzijn

DMT – Taal voor

kleuters

Begrijpend lezen

AB ABC AB ABC AB ABC AB ABC

D E D E D E D E

Beknopte analyse :

Analyse en actie. Heb je de doelen bereikt. Wat moet er volgend jaar gaan gebeuren

Denk bijv. aan directe instructie - begeleide inoefening – leertijd – hulpmiddelen – groepsplan – hulpplannen –

klassenmanagement – pedagogisch klimaat

Rekenen

Spelling DMT - Taal voor

kleuters

Begrijpende lezen

DOELSTELLINGEN voor juni

Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. inspectie/L&E : AB min. 50%/65%, ABC min. 75 %/85%, D max. 15 %/10 % , E

max. 10 %/5%

Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. vorig doelstellinggesprek:

Rekenen: AB min. ABC min. D max. E max.

Spelling/Fonemisch Bewustzijn: AB min. ABC min. D max. E max.

DMT / Taal voor kleuters: AB min. ABC min. D max. E max.

Begrijpend lezen: AB min. ABC min. D max. E max.

Heb je iets nodig? Eventueel nadere afspraken:

Voor akkoord:

Vragen ?

Jaap Rosema

j.rosema@lauwerseneems.nl

www.lauwerseneems.nl