in Civitas wordt in het intermezzo stap voor stap uitgelegd

hoe de rechthoek in elkaar zit

Wat denken de mensen over hun medemensen?

Als we dat willen weten, moeten we naar de mensbeelden kijken

Wat zijn mensbeelden?

Dat zijn ideeën over mensen:

• hoe sociaal de mensen eigenlijk zijn en

• welke capaciteiten de mensen hebben

Er zijn twee soorten mensbeelden:

• het optimistische mensbeeld• het pessimistische mensbeeld

Er zijn ook twee soorten Godsbeeldendie in grote lijnen met de mensbeelden

overeenkomen

We kunnen dit samenvatten in het volgende overzicht:

het optimistische mensbeeld

het pessimistische mensbeeld

Sociale kant

Capaciteitenkant

Volgens het optimistische mensbeeld

Volgens het pessimistische mensbeeld

Hoe sociaal zijn de mensen eigenlijk?

Volgens het optimistische mensbeeld

Volgens het pessimistische mensbeeld

Als we onderzoeken hoe de capaciteiten verdeeld zijn, vinden we de volgende opvattingen:

Volgens het optimistische

mensbeeld

Volgens het pessimistische mensbeeld

wie kunnen politiek mee doen?

iedereen maar enkelen, een elite

De lijn links stelt een 100% optimistisch mensbeeld voor

En de lijn rechts een 100 % pessimistisch mensbeeld

iemand op de linkse lijn vindt dat mensen compleet vrij moeten zijn, geen enkele leiding nodig hebben, bovendien dat ze allemaal veel in hun mars hebben

iemand op de rechter lijn, vindt dat er één geniale leider is die bepaalt wat er moet gebeuren, anders maken ze elkaar af, de meeste mensen zijn dom

Maar bijna niemand denkt zo rechtlijnig

de meeste mensen zitten daar tussenin

ze nemen de mensbeelden zwakker over

hoe meer ze naar de andere kant zitten, hoe zwakker

je ziet ook dat iedereen de twee mensbeelden tegelijkertijd heeft

over het ene onderwerp denk je meer optimistisch. over het andere meer pessimistisch

Onder de mensbeelden vinden we de Godsbeelden

mensbeelden:

Godsbeelden:

optimistisch

optimistisch

pessimistisch

pessimistisch

In deze rechthoek gaan we waarden plaatsen

we gebruiken daarvoor twee regels:

• van links naar rechts en van rechts naar links plaatsen we ze volgens de twee mensbeelden

• aan de bovenkant volgens de mensbeelden en aan de onderkant volgens de Godsbeelden

Waarden in de rechthoek:ze passen bij de beelden die eronder liggen

Grotegelijkheid

Mindergelijkheid

Ongelijkheid

Gezag

Naastenliefde

de Wrake GodsIeder mens

is gelijk in de ogen van

God

Oog om oog, tand om tand

hier kwam iemand uit bij de “ideologische test”(achterin je werkboek, of via www.philippens.com)

Je kunt zien dat hij niet-gelovig is en meer sterke pessimistische waarden heeft en minder optimistische

Naast hem kwamen nog anderen terecht met hunindividuele ideologie

zo vinden we in dit vlak een groep van mensen met vergelijkbare opvattingen

zo’n groep heet eenstroming

Civitas behandelt 16 stromingen die we naast elkaar kunnen zetten

volgensdit patroon:

als je goed telt zie je er 15, maar een is onzichtbaarDe meeste maatschappijleermethoden behandelen niet meer dan vier stromingen

Het ontstaan van de stromingen

de liberalen

Eerst zien we tegenover de conservatieve machten die al eeuwen aan de macht waren

en socialisten opkomen

Het ontstaan van de stromingen

De confessionele stromingen ontstaan aan het eind van de 19e eeuw

Het ontstaan van de stromingen

Rond 1900 splitst de socialistische beweging zichin de revolutionaire anarchisten en communisten aan de ene kant

en de op democratie gerichte sociaal-democraten aan de andere kant

Het ontstaan van de stromingen

In de jaren dertig van de twintigste eeuw komt het fascisme op

Het ontstaan van de stromingen

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw verschijnen de radicalen, de ecologische beweging als laatste stroming

over deze stromingen (ofwel: collectieve ideologieën)tekenen we de partijen die daarbij horen

Je vindt alle partijen die in het parlement zitten op pagina 105 van Civitas

de VVD bijvoorbeeld: liberaal én conservatief:

hier zie je de VVD en daaronder het CDA

links van de VVD zie je D66

de plaats van de regering tekenen we door in het zwaartepunt van de drie partijen een dikke lijn te trekken

Zo was de regering Balkenende samengesteld in de vorige jaren

Maar in een vorig kabinet zaten CDA, PvdA en ChristenUnie

Dit kabinet-Balkenende zat meer naar links

In het vorige kabinet zitten CDA en VVD (en de PVV gedoogde)

Dit kabinet-Rutte was wat rechtser

In dit kabinet zitten VVD en PvdADit kabinet-Rutte is “midden” en moet rekening houden

met andere partijen in de Eerste Kamer

De Nederlandse Politieke Partijen

VVD

GRL

SP PVV

SGPCUCDA

PvdA D66

PvdD

in Nederland zitten onze regeringen altijd in het midden,

in alle westerse democratische landen is dat het geval

soms iets meer naar links, soms naar rechtsze zitten bij ons dus ergens in dit vlak in het

midden

“gemiddeld” zitten westerse democratieën in het midden

we tekenen nu die gemiddelde plaatsen van de verschillende soorten landen

linkse (communistische) dictatuur

links ontwikkelingsland“normaal” ontwikkelingsland

rechtse dictatuur

westerse democratie

progressief en konservatief:

Let op: konservatief met een k!J.L Heldring onderscheidt Conservatisme en conservatisme

progressief = vernieuwend

konservatief = alles zo houden of terug gaan naar “vroeger”

Onze regeringen zaten vroeger helemaal rechts, we zijn in de vorige eeuw naar het midden opgeschoven

Let op: we tekenen altijd de vorige plaats van een regering met een stippellijn

We kwamen van rechts (in 1848 toen onze moderne staat ontstond, bevonden we ons daar)We zijn doorgeschoven naar het midden

Konservatief zit dus op de lijn van de regering (zo houden als het nu is) en alles tot aan de rechterkant

De regering sleept konservatief achter zich aan;

voor haar uit is alles nog progressief

hier zitten de conservatievenzij zijn een stroming met duidelijke waarden

in 1815 waren deze conservatievennog progressief

want de regeringen zaten toen in de rechterhoek

en het vlak daarvoor was progressief

nu zijn deze conservatieven

konservatiefwant onze regeringen zitten ergens in het midden

en het konservatieve vlak zit rechts daarvan

Opdracht 1:In de krant staat: “De leider van de VVD

noemt de SP conservatief, omdat die partij de verzorgingsstaat wil houden”

Hoe schrijven wij dat schuingedrukte woord: met een c of een k?

Opdracht 2:Waarom is ex-president Clinton voor Amerikanen

progressiefen voor Nederland

konservatief?

antwoord:teken eerst de regering van VS

die zit vaak wat rechtser

Clinton is daar progressief , die zit dus ergens in het linkervlak

Clinton is konservatief, die zit voor Nederland ergens in het rechtervlak

teken dan de regering van Nederland in een rechthoek daaronder

ClintonClinton moet dus tussen beide regeringen zitten ClintonClinton moet dus tussen beide regeringen zitten

CONCLUSIE:

•De rechthoek bestaat uit drie lagen

de eerste laag:

de laag van de waarden die over de mensbeeldenliggen

daar overheen de tweede laag:

de laag van de ideologieën

daar overheen de derde laag:

de laag van de partijen en regeringen

links rechtsmidden

Links en rechts komen aan de orde in hoofdstuk 4, Midden in hoofdstuk 5