en recht doet aan verschillen

Hoe ICT-gebruik tot meer effectieve leertijd gaat leiden

Jos Cöp - www.leertijd.nl - joscop@leertijd.nl - 06 31 91 47 89

leertijd.nl

Beschrijving interactieve kennissessie Heutink ICT 2018

Hoe ICT-gebruik tot meer effectieve leertijd gaat leiden… en recht gaat doen aan verschillen

Jos Cöp, onafhankelijk leer(middelen)specialist taal, lezen en ICT bij Leertijd.nl

Doelgroep: Bestuurders, directeuren, ict-ers, leerkrachten

Het onderwijs is voortdurend in ontwikkeling en het leermiddelenaanbod nog meer. Zowel wetenschappers als praktijkdeskundigen zijn permanent bezig om vanuit hun perspectief te bepalen wat werkt en wat niet. Zeker ook als het gaat om de toegevoegde waarde van ICT. De goede ideeën die hieruit voortkomen, zijn een belangrijke eerste stap. Maar het verschil wordt gemaakt in de fasen erna. Daar monden ze uit in (didactische) aanpakken, organisatorische keuzes, aansprekende leeractiviteiten en passende leermiddelen. De kunst is om niet te blijven hangen in wollige visiediscussies, maar uit te gaan van waarneembaar effectief bestede leertijd. Uiteindelijk is dit het schaarse goed dat de belangrijkste voorspeller vormt van goede leerresultaten.

In een interactieve presentatie gaat Jos Cöp verder in op de ontwikkelingen in de driehoek ICT, leertijd en effectieve leermiddelen. Na deze sessie bent u nog beter in staat om goed doordachte en beredeneerde keuzes te maken bij het gaan werken met nieuwe contentoplossingen en systemen die het leren ondersteunen.

leertijd.nl

leren, content, verbinden, apps,

leermiddelen, methoden, ICT,

taal, innovatie, lezen, duurzaamheid,

onderwijs, webplatforms,

verandering

leertijd.nl

In het nieuws ...leertijd.nl

Na afloop: presentatie, artikelen, nieuwsbrief en meer: www.leertijd.nl

Wat heeft dit met ICT en met onderwijs te maken?Youtube.com

- Al G

ore - An inconvenient sequel (2017) hele film

leertijd.nl

Youtube.com - A

l Gore - A

n inconvenient sequel (2017)leertijd.nl

Opleiden voor pittige uitdagingenG

ore (2017)leertijd.nl

Opleiden voor niet bestaande beroepen

65% van de kinderen die vandaag naar de basisschool gaan, komen uiteindelijk terecht in een baan die nu nog niet bestaat.

Bron: World Econom

ic Forum (2016)

leertijd.nl

Opleiden voor snel veranderende samenleving

De lineaire economie op basis van fossiele brandstoffen maakt in hoog tempo plaats voor een duurzame, circulaire economie. Met ICT als dragende kracht.

Bron: Rotmans (2017)

leertijd.nl

Innovatie, ICT en onderwijs

Mee kunnen doen in een snel innoverende samenleving, vraagt om leerlingen die vaardig (kwalificatie), aardig (socialisatie) en waardig (subjectivering) zijn.

Biesta (2010); Schnabel (2016)leertijd.nl

“...”“Every other initiative that leaders might undertake is less important than making sure that students in the school

learn how to read.”

Catharine Snow - professor Harvard university of education

leertijd.nl

Digitale geletterdheid

Naast het belang van gewone geletterdheid is ook het belang van digitale geletterdheid nauwelijks te overschatten. Voorbeeld: nepnieuws.

leertijd.nl

woordenschat en kennis

Geschreven, gesproken of verfilmde ‘teksten’, zijn de belangrijkste bronnen voor het leren kennen van nieuwe woorden en het opdoen van kennis.

leertijd.nl

“...”

“Vocabulary enables us to interpret and to express. If you have a limited

vocabulary, you will also have a limited vision and a limited future.”

Jim Rohn - American author

leertijd.nl

Naar een tweedeling?

Accepteren we dat de samenleving ontwricht raakt door toenemende ongelijkheid? En dat laaggeletterden en digitaal analfabeten niet meer meedoen?

Biesta (2010); Schnabel (2016)leertijd.nl

In het nieuws: leerstof- of kindgericht ...leertijd.nl

Van 20e naar 21e eeuw?

  20e eeuws onderwijs 21e eeuws onderwijs

1 (lineaire) leerlijnen (thematische) projecten

2 geroosterd op tijd leerstof on demand

3 one-size-fits-all gepersonaliseerd

4 competitief samenwerkend

5 tekstgebaseerde informatie beeldgeoriënteerde informatie

6 summatieve toetsing formatieve toetsing

7 leren voor school leren voor het leven

8 verticaal geordend horizontaal geordend

9 centraal georganiseerd decentraal georganiseerd

10 top down sturing bottom up sturing

leertijd.nl

gestandaardiseerd of persoonlijk

  gestandaardiseerd persoonlijk

1 leerkrachtgestuurd leren leerlinggestuurd leren

2 gestandaardiseerd leren persoonlijk leren

3 homogeniteit als kracht diversiteit als kracht

4 consumerend leren producerend leren

5 didactiek afgeleid van behaviorisme en cognitivisme

didactiek afgeleid van sociaal constructivisme en connectivisme

6 motivatie als resultante motivatie als voorwaarde

7 tekstgebaseerde informatie beeldgeoriënteerde informatie

8 tijd- en plaatsgebonden leren niet tijd- en plaatsgebonden leren

leertijd.nl

gestandaardiseerd of persoonlijk

  gestandaardiseerd persoonlijk

1 leerkrachtgestuurd leren leerlinggestuurd leren

2 gestandaardiseerd leren persoonlijk leren

3 homogeniteit als kracht diversiteit als kracht

4 consumerend leren producerend leren

5 didactiek afgeleid van behaviorisme en cognitivisme

didactiek afgeleid van sociaal constructivisme en connectivisme

6 motivatie als resultante motivatie als voorwaarde

7 tekstgebaseerde informatie beeldgeoriënteerde informatie

8 tijd- en plaatsgebonden leren niet tijd- en plaatsgebonden leren

leertijd.nl

Kiezen uit twee visies op leren

  accent op aanleren en oefenen

accent op beleven en toepassen

1 leren = verbinden = inslijpen leren = verbinden = denken

2 van deel naar geheel van geheel naar deel

3 van kunnen naar context van context naar kunnen

4 klank-synthese-leesaanpak whole language approach

5 mechanistisch rekenen realistisch rekenen

6 standaard strategie aanleren persoonlijke strategie bedenken

7 behaviorisme constructivisme

8 leerkracht doceert leerkracht begeleidt

9 motivatie als resultante motivatie als voorwaarde

leertijd.nl

In het nieuws: op zoek naar bewijs ...leertijd.nl

Evidence based zegt dat een groot aantal gerenommeerde wetenschappers het geheel met elkaar eens zijn. En dat heeft veel tijd nodig ...

Niveau 1: evidence based leertijd.nl

Het wetenschappelijk bewijs ontbreekt misschien nog, maar het is objectief waarneembaar dat de leertijd effectiever besteed wordt.

Niveau 2: objectief waarneembaar leertijd.nl

Het wetenschappelijk bewijs en het effect is niet objectief waarneembaar, maar het voelt wel goed.

Niveau 3: het voelt goed leertijd.nl

In het nieuws: op zoek naar effectieve leertijd ...leertijd.nl

Effectieve leertijd heeft meerdere elementen: ingeroosterde tijd, dagelijks beschikbare leertijd (weglektijd) en taakgerichte leertijd.

3 keer effectieve leertijdV

ernooij (2009)leertijd.nl

Als er onvoldoende tijd gereserveerd is op het lesrooster, dan wordt het heel moeilijk om voldoende leertijd te creëren om de doelen te bereiken.

Ingeplande roostertijdleertijd.nl

In veel klassen staat de beschikbare leertijd regelmatig onder druk. Incidenten, ordeverstoringen en leuke ‘tussendoortjes’ zijn vaak de oorzaak.

Weglektijdleertijd.nl

Taakgerichte leertijd is de tijd die direct aan het lesdoel besteed wordt. Iedere lesactiviteit dient dan het doel. Dit voorkomt ‘bezigheidstherapie’.

Taakgerichte leertijdleertijd.nl

Wat is het niet?

Niet: nog meer doen in minder tijd. Complexiteit en teveel druk zijn de vijanden van effectief onderwijs. Het leidt vrijwel altijd tot afname van de effectieve leertijd.

leertijd.nl

Effectieve leertijd: doelen en invalshoeken

Stap 2: Omgaan met verschillen

Stap 1:leerlijnen, leerdoelen,

leerstof

Stap 4:monitoren resultaten

Stap 3: Instructie, feedback en leeractiviteiten

leerresultatenleermotivatie

werkdruk

leertijd.nl

Effectieve leertijd: doelen en invalshoeken

Stap 2: Omgaan met verschillen

Stap 1:leerlijnen, leerdoelen,

leerstof

Stap 4:monitoren resultaten

Stap 3: Instructie, feedback en leeractiviteiten

leerresultatenleermotivatie

werkdruk

leertijd.nl

In het nieuws: omgaan met verschillen ...leertijd.nl

Bent u het hiermee eens? Waarom?Bron: Schoolinfo (2013)

leertijd.nl

Is dit de enige weg naar Rome?Bron: Schoolinfo (2013)

leertijd.nl

Bij snelle doorstromers leidt afremmen tot problemen. Minder snelle doorstromers halen de doelen niet zonder uitleg feedback en begeleiding.

Nadrukkelijker denken in twee leerstromenleertijd.nl

Omgaan met verschillen / persoonlijk(er) lerenBron: Cöp & Rouschop (2016)

accent op samen leren accent op individueler leren

lineairdoorleerstof

‘adaptief’ door leerstof

klassikaal met max. 3 aanpakken homogene instructiegroepen

individueel achter het schermgroepjes met thema’s of leervragen

leertijd.nl

Effectieve leertijd: doelen en invalshoeken

Stap 2: Omgaan met verschillen

Stap 1:leerlijnen, leerdoelen,

leerstof

Stap 4:monitoren resultaten

Stap 3: Instructie, feedback en leeractiviteiten

leerresultatenleermotivatie

werkdruk

leertijd.nl

In het nieuws: leerlijnen, leerdoelen en leerstof ...leertijd.nl

Een leerlijn en de leerstofopbouw bepalen de (persoonlijke) leerroutes en vormen de kapstok van het lesprogramma. Deze bepalen ook de doorlooptijden.

Leerlijn en leerstofopbouw als kapstok leertijd.nl

De klassikale papieren methode

zelfstandig en begeleid leren

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

De gedifferentieerde papieren methode

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

De multimediale methode: toevoeging leerlingsoftware

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

De multimediale methode: toevoeging digibordsoftware

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

De multimediale methode: toevoeging niet lineair oefenen

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

De digitale methode: persoonlijker door dataverzameling

diagnostiseringen vervolgadvies

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

toetssoftware

resultatenmonitor

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

Het digitale methode: eigen componenten ‘praten’ met elkaar

toegang en signalering

diagnostiseringen vervolgadvies

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

toegangsportal toetssoftware

resultatenmonitor

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleiding

De netwerkmethode: ‘vreemde’ componenten praten met elkaar

toegang en signalering

diagnostiseringen vervolgadvies

zelfstandige en / of begeleide leerroutes

toegangsportal toetssoftware

resultatenmonitor

oefensoftware games apps plusboeken

instructiesoftware verwerkingssoft. lesboek handleidingdashboard

Uitgeverijen maken methoden zo breed en complex, waardoor ze steeds minder een goede kapstop van de lesprogramma zijn. Het lijken soms omvallende kerstbomen.

De methode en de kerstboom leertijd.nl

Het via-via-model: allemaal in de methode?

leerstoflezen, taal,

rekenen

woordenschat,verdiepend lezen,

mediawijsheid

didactiek expliciete directe instructie

impliciete directe instructie

omgaan met verschillen

homogene (niveau)groepen

heterogene (jaar)groepen

Via basisvaardigheden

en viakennisbasis

thema’s , 21e eeuwse vaardig-

heden, creativiteit

probleemgericht, ontwerpend,

onderzoekend leren

heterogene (interesse)groepen

naar betekenisvolle

toepassing

didactiek

organisatie

leertijd.nl

Effectieve leertijd: doelen en invalshoeken

Stap 2: Omgaan met verschillen

Stap 1:leerlijnen, leerdoelen,

leerstof

Stap 4:monitoren resultaten

Stap 3: Instructie, feedback en leeractiviteiten

leerresultatenleermotivatie

werkdruk

leertijd.nl

In het nieuws: Instructie en oefenen ...leertijd.nl

Bent u het hiermee eens? Waarom?Bron: Youtube - A

nne Bosman - RTL Late N

ight (2017)leertijd.nl

Bron: Youtube - Anne Bosm

an - RTL Late Night (2017)

leertijd.nl

Expliciete directe instructie

Bij veel leerdoelen zijn expliciete instructiemomenten nodig om ook zwakkere leerlingen succes te laten boeken.

Fischer & Frey (2008); H

ollingsworth, Ybarra & Schm

eier (2015)

leertijd.nl

Alle instructies in de vorm van video

(Herhaalde) Instructies kunnen leerkracht- en plaatsonafhankelijker aangeboden worden als ze beschikbaar zijn in de vorm van video’s.

leertijd.nl

Instructies voorbereiden kost veel tijd. Door ze vast te leggen en met elkaar te delen, kunnen ze makkelijker herhaald en vaker gebruikt worden.

Herbruikbare instructiesleertijd.nl

Instructiesoftware als verzamelplek

Instructiesoftware kan het geven van gerichte instructie krachtiger en minder tijdsintensief maken.

leertijd.nl

In het nieuws: effectieve oefenvormen ...leertijd.nl

Leren Lezen doe je niet door oefeningen te maken in een werkboek of op een tablet. Dat doe door instructie en door te lezen, te lezen en te lezen.

Laat minder oefeningen maken leertijd.nl

Welke rol speelt de technologie bij het vernieuwen / verbeteren van het leren?

Toch wel even schrikken ...

De veroordeling tot arme media (papier, krijt en bord) leidden tot arme vormen van leren.

Arme media van de 20e eeuw leertijd.nl

Maar ondanks de beschikking over rijke media (verbonden met de hele wereld) zien we nog heel vaak arme vormen van leren waarvan de opbrengst twijfelachtig is.

Rijke media van de 21e eeuw

Spannen we de beperkingen van de traditionele digitale oefeningen nu voor de rijke mogelijkheden die de technologie het leren te bieden heeft?

Nee toch ... leertijd.nl

Het brein als neuraal netwerk

Als een leertaak niet aanzet tot denken, is de kans klein dat er echt geleerd wordt. Deze denkactiviteit is in principe waarneembaar op scans.

leertijd.nl

Kies voor opdrachten die (ook) een beroep doen op hogere denkvaardigheden. Veel traditionele opdrachtvormen (meerkeuze, match, volgorde, invul) horen daar niet bij.

Hogere denkvaardigheden: creërenleertijd.nl

De V

ries (2017); Krathw

ohl (2002)

Hogere denkvaardigheden

Maak leren breder dan leerstof consumeren

Een breed scala aan apps is uitstekend te gebruiken om het hogere orde denken in gang te zetten actief aan de slag te gaan met de leerstof en technologie.

leertijd.nlCarrington (2015)

Een eigen instructie, oefening of toepassing makenleertijd.nl

Carrington (2015)

Top 100 tools for educationleertijd.nl

Hart (2017)

Gestuurd of zelfsturend leren

Vanuit een collectieve doelen kunnen leerlingen die de leerstof beheersen zelf ‘leermiddelen’ produceren en daarmee de herhaling ondersteunen.

leertijd.nlCöp & Custers (2016)

introductie: doel afbakenen

leervraag stellen

informatie zoeken evalueren

zelf een uitleg / oefening /

toepassing maken

andermans uitleg / oefening

/ toepassing testen en gebruiken

introductie: doel afbakenen uitleg krijgen evaluereninoefenen verwerken

In het nieuws: hoe het leren te innoveren ...leertijd.nl

Succesvol innoveren doe je niet door zo hard mogelijk te roepen en elkaar alleen maar dingen op te leggen.

Geen roeptoeterinnovatie?leertijd.nl

Succesvol innoveren doe je wel door klein te laten zien dat iets werkt en het vervolgens breder en groter te laten worden.

Werken met innovatiegolvenleertijd.nl

Echte innovatie kan niet zonder ruimte om te experimenteren en daar weer van te leren.

Succesvol innoveren is ook ruimte gevenleertijd.nl

In het nieuws ...leertijd.nl

Leren en innoveren gaat met vallen en opstaanBron: Youtube - PG

Bulgaria (2014)leertijd.nl

Bron: Youtube - PG Bulgaria (2014)

leertijd.nl

In het nieuws ...leertijd.nl

Straks: presentatie, artikelen, nieuwsbrief en meer: www.leertijd.nl

Bedankt allemaal!Ideeën, reacties en suggesties: joscop@leertijd.nl

leertijd.nl

presentatie, artikelen, nieuwsbrief en meer: www.leertijd.nl

Samenstelling: Jos Cöp

Meer info, presentaties, (speed)trainingen, innovatietrajecten: www.leertijd.nl

Foto’s: Unsplash.com - Creative Commons Zero (CCO) license

Muziek: YM Library - Creative Commons Zero (CCO) license

Jos Cöp | www.leertijd.nl | info@leertijd.nl | 06-31914789

leertijd.nl