Het gemeentelijk belastinggebied in vraag en antwoord

Het gemeentelijk belastinggebied in vraag en antwoord

2 Vereniging Van nederlandse gemeenten

3Vereniging Van nederlandse gemeenten

Deze handreiking biedt een eerste kennismaking met het gemeentelijk belastingstelsel. Aan de hand

van een aantal vragen wordt per belastingtype een beeld geschetst van de mogelijkheden voor de hef-

fing ervan. Het gaat daarbij om de volgende vragen:

• Waaromheffengemeentendezespecifiekebelasting?

• Watgebeurtermetdeopbrengsten?

• Wiebetaaltdebelasting?

• Watzijndevoorwaarden?

• Watisertekiezenvoordegemeenteraad?

• Wiekanvrijgesteldwordenvandezebelasting?

De handreiking is thematisch ingedeeld.

Inhoofdstuk1wordendegemeentelijkebelastingenbehandeld.Naeenalgemeneinleidingwordt

specifiek ingegaan op de belangrijkste gemeentelijke belastingen.

Inhoofdstuk2wordtnaderingegaanopheffingenenleges.Inhet3eenlaatstehoofdstuktenslotte

worden enkele basisprincipes neergelegd over onder andere invordering en kwijtschelding.

Inleiding

4 Vereniging Van nederlandse gemeenten

5Vereniging Van nederlandse gemeenten

Inhoudsopgave

Inleiding 3

1. Het gemeentelijk belastinggebied 7

1 Hetgemeentelijkbelastinggebied 9

2 Deonroerendezaakbelastingen(OZB) 13

3. Deparkeerbelasting 17

4. Detoeristenbelasting 21

5. Deprecariobelasting 25

6. Dehondenbelasting 29

7. Deforensenbelasting 33

8. Dereclamebelasting 37

2. De afvalstoffen- en rioolheffing en de leges 41

9. Deafvalstoffenheffing 43

10. Derioolheffing 47

11. Leges 51

3. Fiscaal procesrecht, invordering en kwijtschelding, woonlasten 55

12. Fiscaalprocesrecht 57

13. Invorderingenkwijtschelding 61

14. Dewoonlastenbenadering 63

6 Vereniging Van nederlandse gemeenten

7

7

1. Het gemeentelijk belastinggebied

8 Vereniging Van nederlandse gemeenten

9Vereniging Van nederlandse gemeenten

1 Het gemeentelijk belastinggebied

Waarom een gemeentelijk belastinggebied? Het gemeentelijk belastinggebied vormt één van de pijlers van onze democratische rechtstaat:

• Hetheffenvanbelastingvergrootdebetrokkenheidvanburgersmetdegemeentealsdecentrale

overheid;

• Eeneigenbelastinggebiedgeeftgemeenteraaddemogelijkheidverantwoordingafteleggenover

financiëlekeuzeseneenbufferoptebouwen;

• Eengemeentelijkbelastinggebiedmaakthetmogelijkomdeverdelingtusseninkomstenenuitga-

venaftestemmenopplaatselijkevoorkeuren.

HetEuropeesHandvestvoordelokaleautonomiegeeftdecentraleoverhedenexplicietdemogelijk-

heidomeigeninkomstentegenereren.DeNederlandseGrondwetverankertdatgemeentendeze

inkomsten mogen genereren door belastingen te heffen.

Waaruit bestaan de gemeentelijke belastingen?Degemeentelijkebelastingenbestaanuitalgemenebelastingenenretributies(heffingenenleges).De

algemene belastingen komen ten goede aan algemene middelen van de gemeente. Dit betekent dat

deopbrengstennietgelabeldzijnmaaroveralvoorkunnenwordeningezet.Hetisaandegemeente-

raadtebepalenwaarvoor..OnderdealgemenebelastingenvallenbijvoorbeelddeOZB,dehonden-

en toeristenbelasting.

Deretributiesvallenuiteeninbestemmingsheffingenenleges.

Voor heffingen geldt dat de gemeente niet meer mag heffen dan de kosten die de gemeente maakt .

Voorbeeldenhiervanzijnderioolheffingendeafvalstoffenheffing.Beideheffingenwordengebruikt

voordoeleindenmeteenduidelijkalgemeenbelang.

Legeszijnvergoedingenvooreenbijdegemeenteaangevraagdedienst.Hetgaathierbijomdiensten

10 Vereniging Van nederlandse gemeenten

dieeenindividueelvoordeelopleveren.Zobetaleninwonersvandegemeenteeenbijdragevoorhet

aanvragenvaneenpaspoortofbouwvergunning.Ookvoordelegesgeldtdatdezenietmeerdan

kostendekkend mogen zijn.

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van belastingen? Erzijndriebelangrijkevoorwaardenverbondenaanhetheffenvanbelastingendoorgemeenten:

1 GemeentenmogenalleenbelastingenheffendiespecifiekwordenbenoemdindeGemeentewetof

in andere wetten;

2 Gemeentelijkebelastingenmogennietmetoogmerkvanwinstofopbasisvanvermogenofinko-

men worden geheven;

3 Eengemeentekannietzomaareenbelastingheffen.Eerstzalhiertoeeengemeentelijkeverorde-

ning moeten worden vastgesteld.

Wel of niet heffen?Gemeentenzijnvrijomaldannietbelastingenteheffen.

Zoheffennietallegemeentenhonden-oftoeristenbelasting.VrijwelallegemeentenheffenOnroe-

rendezaakbelastingen(OZB),afvalstoffen-enreinigingsheffing.

Hoeveel belasting heffen gemeenten? Detotaleopbrengstuitalgemenebelastingenenretributiesbedroegin20128,305miljardeuro(2012,

CBS).Intotaalbeslaandegemeentelijkebelastingendaarmeeongeveer17%vandetotaleinkomsten

vangemeenten(2012,CBS).Degemeentelijkebelastingenvormendaarmeeeencruciaalonderdeelvan

de middelen die een gemeente tot zijn beschikking heeft.

Inverhoudingtotdetotaleopbrengstenuitbelastingen,isdelastendrukvandegemeentelijkebelas-

tingenrelatiefklein.Degrootstebronvanfinancieringvoorgemeenten,ishetgemeentefonds.Dit

fondswordtgevoedvanuitdeinkomstenvanhetRijk.

Wie bepaalt de hoogte van de belastingen?De gemeenteraad bepaalt ieder jaar de hoogte van de belastingen. Tijdens de begrotingsbehande-

ling worden de geraamde inkomsten vastgesteld. Daarnaast wordt door de gemeenteraad voor iedere

afzonderlijkebelastingeenverordeningvastgesteld.Indeverordeningstaandevoorwaarden,tarieven

enuitgangspuntenvoordebetreffendebelasting.

Wat valt er te kiezen voor de gemeenteraad?Degemeenteraadheefteenaantalvrijhedenwaarhetdeinvullingvanhetgemeentelijkbelastingge-

biedbetreft.Zokanbeslotenwordenover:

• dehoogtevandetarieven;

• detotaleopbrengstvanbelastingen;

• deverdelingvanbelastingdrukoverbijvoorbeeldburgersenbedrijven.

Zokaneengemeentediedeverkeersdrukteindebinnenstadwilbeperken,ertoebesluiteneenpar-

keerbelastingintevoeren.AlscompensatiekandanbijvoorbeelddeOZBietsverlaagdworden.

Meer weten?• overzichtmetdemodelverordeningen;

• informatieovergemeentebegrotingendoorhetCBS;

• dedigitaleatlasvanhetCOELO.

11Vereniging Van nederlandse gemeenten

Totale opbrengst belastingen, ontwikkeling door de jaren heen

Verdeling inkomsten gemeente

12 Vereniging Van nederlandse gemeenten

13Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten onroerendezaakbelastingen (OZB)?GemeentenheffenalsindslangetijdbelastingenoponroerendezakenDitwordtgedaanomeendeel

vandetakenvangemeententebekostigen.Deonroerendezaakbelasting(OZB)kanwordengeheven

opbasisvanartikel220vandeGemeentewet.

De onroerendezaakbelastingen vormen de grootste ‘eigen’ inkomstenbron van gemeenten en bedra-

gengemiddeldca.8%vandetotalegemeentelijkeinkomsten.DeOZBbrengtjaarlijksmeerdan3

miljardeuroop.IederegemeenteinNederlandheftOZB.

Waar wordt de OZB voor gebruikt? DeinkomstenuitdeOZBvallenindealgemenemiddelenvandegemeente.Datbetekentdatdein-

komsten geen vooraf bepaald bestemmingsdoel hebben maar dat de gemeenteraad bepaalt waarvoor

deopbrengstenuitdeOZBwordeningezet.DeopbrengstvandeOZBdraagtbijaanhetvoorzienin-

genniveauvandegemeente.

Wie betaalt de OZB?DriegroepenkrijgeneenaanslagOZB:

1 eigenarenvanwoningen;

2 gebruikersvanniet-woningen;

3 eigenarenvanniet-woningen.

Voor iedere groep geldt een eigen tarief. Dat tarief stelt de gemeenteraad vast in een verordening

OZB.DeaanslagOZBwordtbepaaldopeenvastgesteldpromillagevandeWOZ-waardevaneenwo-

ningofniet-woning.Gebruikersvanwoningen-bijvoorbeeldhuurders-krijgengeenaanslagOZB.

2 De onroerendezaakbelastingen (OZB)

14 Vereniging Van nederlandse gemeenten

\Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de OZB? DeaanslagOZBwordtberekendnaarhetdoordegemeenteraadvastgesteldepromillagevandeWOZ-

waarde.DegemeentebepaaltjaarlijkseennieuweWOZ-waardevandewoningofniet-woning.De

waarde van een woning wordt met modelmatige berekeningen bepaald. De waardebepaling voor de

WetWOZiseenwettelijketaakvandegemeente.

OplandelijkniveauiseenplafondvastgesteldvoordehoogtevandeopbrengstenvandeOZB.Het

gaathieromdezogehetenmacronorm.DaarbijkijkthetRijknaardestijgingvandetotalelandelijke

OZB-opbrengsten.Voorindividuelegemeentengeldtgeenopbrengstlimiet,maargemeentenhouden

bij het bepalen van opbrengst wel rekening met de macronorm.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van de OZB? Allereerst moet de hoogte van de tarieven worden vastgesteld. Deze bevoegdheid ligt bij de gemeen-

teraad.Ditgebeurtdoorgaansaandehandvandebegrotingsbehandelingvoorhetvolgendejaar.

Daarnaast kan de gemeenteraad bepalen hoe de lasten worden verdeeld: komen deze voor rekening

vandeeigenarenvanwoningenofjuistbijdeeigenarenofgebruikersvanniet-woningen.

Steedsvakerkijkteengemeenteraadbijdevaststellingvanhettariefvoorwoningennietalleennaar

deOZB-opbrengst,maarooknaarhettotaalaanwoonlastendatdegemeenteinrekeningbrengt.Tot

de woonlasten behoren ook de aanslag afvalstoffenheffing en de aanslag rioolheffing.

Wanneer is er een vrijstelling van de OZB? Van een aantal onroerende zaken of delen van onroerende zaken wordt geen waarde bepaald. Dat

geldtbijvoorbeeldvoorlandbouwgronden,natuurterreinenenookkerken.Deze(delenvan)onroe-

rendezakenwordendusnietbelastviaeenaanslagOZB.

DeOZBkentdaarnaast3specifiekeverplichtevrijstellingen.Vrijgesteldvanbelastingzijn

• kassen,

• woondelenbinneneenniet-woningvoordegebruikersaanslagniet-woningenen,

• diplomatiekeeninternationalevrijstellingen.

Ookkandegemeenteomdoelmatigheidsredeneneenaantalvrijstellingenkiezen.Zokandegemeen-

teraadbesluitentothetvrijstellenvan:

• aanslagenonderde€12.000ofeenlageredrempel;

• objectendieineigendomzijnvandegemeente(omtevoorkomendatdegemeentezichzelfaansla-

gen oplegt;

• plantsoenenenparken.

Meer weten?OZB-aanslagpergemeenteindeCOELO-atlas;

VoorbeeldverordeningopdeOZB.

15Vereniging Van nederlandse gemeenten

16 Vereniging Van nederlandse gemeenten

17Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten parkeerbelasting?Deparkeerbelastingheefteenregulerendkarakter.Metdeparkeerbelastingwordthetparkeergedrag

vanbewonersofbezoekersvaneengemeentegereguleerd.Indepraktijkzijner2vormen:

1 eenbelastingvoorhetdaadwerkelijkeparkerenopdaarvooraangewezenplaatsen

2 eneenbelastingvooreenvergunningomteparkerenopdaarvooraangewezenplaatsen.

Artikel225,234en235vandeGemeentewetenhetBesluitgemeentelijkeparkeerbelastingenbieden

de wettelijke verankering voor de heffing van de parkeerbelasting.

In2012bedroegendetotalegeraamdeopbrengstenvoorgemeentenca.615miljoeneuro.

InNederlandheffen157gemeentenparkeerbelasting.

Waar wordt de parkeerbelasting voor gebruikt?Deopbrengstenuitparkeerbelastingvallentoeaandealgemenemiddelenvandegemeente.Datbe-

tekentdatdegemeenteraadbeslistoverdebestedingvandeinkomstenuitdeparkeerbelasting.Inde

jaarlijksebegrotingsbehandelinginderaadwordendeopbrengstenuitdeparkeerbelastingmeegeno-

men.Uiteindelijkdraagtdeheffingvandeparkeerbelastingbijaanhetvoorzieningenniveauvande

gemeente.

Wie betaalt de parkeerbelasting?Erzijn2groepenwaarvooreenbelastingplichtvoordeparkeerbelastingkanontstaan.

1 Deeerstegroepbestaatuitmensendieparkereninhetgebieddatindeverordeningisaangewe-

zen als gebied voor betaald parkeren. Deze groep betaalt door middel van het aanschaffen van een

parkeerkaartje.

2 Deanderegroepbetaalteenvergoedingvooreendoordegemeenteverleendevergunning.

3. De parkeerbelasting

18 Vereniging Van nederlandse gemeenten

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de parkeerbelasting? De heffing van parkeerbelasting vereist een vastgestelde verordening. De gemeenteraad stelt deze

verordening vast. De verordening regelt in ieder geval:

• hetgebiedwaarindebelastingwordtgeheven;

• detarievenvoordeparkeerbelasting;

• welkevormofvormenparkeerbelastingwordengeheven.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van parkeerbelasting?Bijhetvaststellenvandeverordeningopdeparkeerbelasting,kandegemeenteraadeenaantalkeuzes

maken.Zokandegemeenteraadhaarvoorkeurenlatenmeewegenin:

• dekeuzevoordetarievenendedifferentiatiediehierinwordtaangebracht;

• demaatstafdiewordtgebruiktvoordeheffing;

• detijdstippenwaaropdeparkeerbelastingwordtgeheven.

Vooraldemaatstafisvanbelang.Hierbijkanbijvoorbeeldwordengedachtaandeparkeerduur.Een

gemeenteraadkanervoorkiezenomdeparkeerduurprogressieftebelasten:naarmatemenlanger

parkeert,betaaltmenmeer.Bijhetvaststellenvandetariefdifferentiatieisdegemeentegebonden

aandebepalingenindeGemeentewet.

Wanneer kan iemand vrijgesteld worden van deze belasting? Het is mogelijk dat de gemeenteraad in zijn verordening een aantal vrijstellingen opneemt. De veror-

deningmoetdezevrijstellingenexplicietbenoemen.Denkhierbijaaneenvrijstellingvoor:

• voertuigenvanhuisartsenenverloskundigen;

• ambulances,voertuigenvandepolitieenvandebrandweer;

• vrijstellingenvoorgehandicapten.

De gemeenteraad heeft een relatief grote vrijheid bij het bepalen van de vrijstellingen.

Meer weten & cijfers ?• Hetlaatstenieuwsoverdeparkeerbelasting;

• Voorbeeld van een verordening op de parkeerbelasting;

19Vereniging Van nederlandse gemeenten

20 Vereniging Van nederlandse gemeenten

21Vereniging Van nederlandse gemeenten

4. De toeristenbelasting

Waarom heffen gemeenten toeristenbelasting?Meteentoeristenbelastingkandegemeentehaarinkomstenuitbelastingenvergroten.Deinkomsten

uittoeristenbelastingwordeningezetvoordoeleindendiedoordegemeenteraadzijnbepaald.Een

gemeenteisnietverplichtdetoeristenbelastingteheffen:degemeenteraadkanhiertoebesluitenop

basisvanartikel224vandeGemeentewet.

In de praktijk zijn er twee vormen

• een‘gewone’toeristenbelastingvoorhetverblijfinhotels,pensions,recreatiewoningen,tentenen

caravans,

• eneenwatertoeristenbelastingvoorhetverblijfopvaartuigeninhetgemeentelijkwatergebied.

Deaanduidingtoeristenbelastinggeldtvoorbeidevormen.Anno2012heffen312gemeententoeris-

tenbelasting.Detotaleopbrengstbedroeg151miljoeneuroin2012(Bron,CBS).

Waar wordt de toeristenbelasting voor gebruikt? De gemeente heft de toeristenbelasting om haar eigen inkomsten te vergroten. Het geld wordt daarna

gebruiktomvoorzieningenbinnendegemeentenopeenbepaaldpeiltebrengenoftehouden.Dit

betekent dat de gemeenten het geld niet per sé in dienen te zetten voor voorzieningen die direct aan

het toerisme zijn te koppelen. De gemeenteraad kan hier echter wel voor kiezen.

Wie betaalt de toeristenbelasting?Mensendietegenbetalingzakelijkofprivéovernachtenineengemeentewaarzijnietwonen,betalen

de toeristenbelasting. Dit betekent dat ook toeristenbelasting mag worden geheven voor het verblijf

van arbeidsmigranten op vakantieparken of voor zakelijke overnachtingen in een conferentiehotel.

Degenendieovernacht,betaaltdebelastingvrijwelaltijdaandeondernemerdiedeovernachting

verzorgt. Deze ondernemer draagt de belasting daarna af aan de gemeente.

22 Vereniging Van nederlandse gemeenten

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de toeristenbelasting? Omtoeristenbelastingtekunnenheffen,moetdegemeenteraadeenverordeningopdetoeristen-

belastingvaststellen.Deverordeninglegtdeberekeningvoordeverschuldigdebelastingvast.De

gemeenteraadsteltdeverordeningdoorgaansopvoorstelvanhetcollegevanburgemeestersenwet-

houdersvast.Daardoorbepaaltuiteindelijkdegemeenteraadwathetbedragisdatperovernachting

aan toeristenbelasting moet worden betaald.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van de toeristenbelasting? Gemeenteradenhebbenveelvrijheidbijhetbepalenvandetarievenvoordetoeristenbelasting.Inde

verordeningwordtvastgesteldvolgenswelktariefstelseldebelastingverschuldigdisenwelkebasis

voordeberekeningwordtgebruikt.Grofwegzijnerdriemanieren:

1 eenvastbedragperovernachting;

2 eenpercentagevandetotaleprijsvandeovernachting;

3 eenclassificatiesysteemmetsterren.

Eenvastbedragperovernachtinggebruikelijk.Hettariefvarieertdanvan50centtotenkeleeuro’sper

overnachting(bron:COELOAtlasvandelokalelasten2012).Erzijnookgemeentendietariefdifferenti-

atietoepassenenverschillendetarievenhanterenvoorjongeren,mensenouderdan65jaarofandere

groepen.Detoeristenbelastingbiedtwatdatbetreftveelmogelijkhedenvooreenflexibeleinvulling.

Wanneer is iemand vrijgesteld van deze belasting? Erbestaateenmogelijkheidomvrijgesteldtewordenvanhetbetalenvantoeristenbelasting.Devrij-

stellingwordtvastgelegdindeverordening.Zozijnvrijstellingenmogelijkvoormensendie:

• alviadeOZBofforensenbelastingaangeslagenwordenvoorgemeentelijkebelastingen;

• ineenziekenhuis,verzorgingstehuisofbejaardentehuisverblijven;

• eenwoonwagenofwoonschipgebruiken.

Dezelijstisnietuitputtendenkannaarvoorkeurvandegemeenteraadverderuitgebreidworden.

Meer weten?• DedigitaleAtlasvanhetCOELOvoorinformatieovertarieven;

• Eenvoorbeeldverordeningopdetoeristenbelasting.

23Vereniging Van nederlandse gemeenten

BronCBSengegevensover2012

24 Vereniging Van nederlandse gemeenten

25Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten precariobelasting?Gemeentenheffenprecariobelastingalsvergoedingvoorhetgebruikvanopenbaregrond.Depreca-

riobelastingwordtspecifiekgehevenvoorhetplaatsenvanvoorwerpenonder,opofbovenvoorde

openbaredienstbestemdegemeentegrond.Degemeenteraadkanbesluitentothetaldannietheffen

van deze belasting.

Debasishiervoorisartikel228vandeGemeentewet.In2012zijner201gemeentendieinkomsten

genererenuitdeprecariobelasting.Detotalebijdragevandeprecariobelastingaangemeentelijke

begrotingenbedraagt104miljoeneuroopjaarbasisin2012(bron,CBS).

Waar wordt de precariobelasting voor gebruikt?De precariobelasting valt toe aan de algemene middelen van de gemeente. Dit betekent dat de ge-

meenteraadtijdensdebegrotingsbehandelingbepaaltwaarvoordeopbrengstenwordeningezet.Er

is geen verplichting om de geheven precariobelasting in te zetten voor de gemeentegrond die voor de

openbare dienst is bestemd.

Wie betaalt de precariobelasting?Inzijnalgemeenheidgeldtdatmensendieduurzaamvoorwerpenplaatsenonder,opofbovendevoor

openbaredienstbestemdegemeentegrond,precariobelastingbetalen.Wieuiteindelijkprecariobelas-

tingbetalen,ismedeafhankelijkvanhoedegemeentedebelastingplichtomschrijft.Aandevolgende

partijen kan gedacht worden:

• deuitbatervaneenterrasopgemeentegrond;

• deenergiemaatschappijdieeigenaarisvankabelsdieonderdegemeentegrondlopen;

• deeigenaarvaneenparkeergaragewaarvandeaanrijdhellingoverdegemeentegrondligt.

Dezelijstisnietuitputtend,maargeefteeneersteindrukvanpartijendiebelastingplichtigkunnenzijn.

5. De precariobelasting

26 Vereniging Van nederlandse gemeenten

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de precariobelasting? Eengemeentekanpasprecariobelastingheffenalsdezelfdegemeenteeenverordeningopdepreca-

riobelasting heeft vastgesteld. In deze verordening wordt ondermeer vastgelegd:

• wanneerdebelastingplichtontstaat;

• welkevoorwerpenonderdeplichtvanbelastingvoordeprecariobelastingvallen;

• wieerbelastingplichtigisvoordeprecariobelasting.

Hetvaststellenvandeverordeningiseentaakvandegemeenteraadendienttegebeurenvoordat

wordt overgegaan op de heffing.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van precariobelasting?Bijhetvaststellenvandeverordeningkandegemeenteraadeenaantalkeuzesmaken.Zokangekozen

worden voor:

• eentariefstellingpervoorwerpofnaardeliggingvanhetgebied;

• eentariefdatperseizoenvarieert(bijvoorbeeldvoorterrassen);

• tariefverschillenvoorleidingen,buizenenanderevoorwerpen.

Wanneer kan iemand vrijgesteld worden van deze belasting? DeGemeentewetkentgeenverplichtevrijstellingen.Degemeenteraadkaninzijnverordeningwel

eenaantalexplicietevrijstellingenopnemen.Ondermeerdevolgendevrijstellingenbehorentotde

mogelijkheden:

• voorwerpendiehetalgemeenbelangdienen(waarschuwingsborden);

• voorwerpendiewettelijkdienentewordengedoogd;

• algemenebewegwijzeringen.

Meer weten?• voorbeeldverordening op de precariobelasting

• antwoord voor bedrijven

27Vereniging Van nederlandse gemeenten

28 Vereniging Van nederlandse gemeenten

29Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten hondenbelasting?Eenhondenbelastingverhoogtdeinkomstenvandegemeente.Daarnaastkandebelastinghelpenbij

hetregulerenvanhondenbezit.Indepraktijkishettariefmeestalnietzohoogdathethoudenvan

een hond hierdoor onmogelijk wordt.

Gemeentenzijnvrijomaldanniethondenbelastingteheffen.

Artikel226vandeGemeentewetbiedtdebasisvoordeheffingvandehondenbelasting.Intotaalhef-

fenin2012292gemeentendehondenbelasting.Deopbrengstenbedragen61miljoeneuro.

Waar wordt de hondenbelasting voor gebruikt?De hondenbelasting valt toe aan de algemene middelen van de gemeente. Dat betekent dat de ge-

meente het geld kan inzetten voor algemene gemeentelijke voorzieningen. Tijdens de jaarlijkse begro-

tingsbehandeling bepaalt de gemeenteraad waar de gemeentelijke inkomsten voor worden ingezet.

Degemeenteraadbepaaltinzijnjaarlijksegoedkeuringvandebegrotingvanhetdaaropvolgendejaar

waardegemeentelijkeinkomstenvoorwordengebruikt.

Wie betaalt de hondenbelasting?‘Duurzaamhouders’vaneenhondbetalenhondenbelasting.Metanderewoorden,mensendiedaad-

werkelijkeigenaarzijnvaneenhondofdezelangduriginbezithebben,betalenbelastingaande

gemeente.

Voor het heffen van hondenbelasting is controle op hondenbezit noodzakelijk. Daardoor zijn er rela-

tief hoge kosten verbonden aan het innen van de hondenbelasting.

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de hondenbelasting?De hondenbelasting vereist een vastgestelde verordening op de heffing. Hierin staan onder meer de

maatstaf(hoeveelhonden)endetarievendiehoudersvaneenhonddienentebetalen.Degemeente-

6. De hondenbelasting

30 Vereniging Van nederlandse gemeenten

raad stelt deze verordening vast. De verordening dient voorafgaand aan het heffen van de belasting

vastgesteld te worden.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van hondenbelasting?Bijhetvaststellenvandehondenbelastingineengemeente,kandegemeenteraadeenafwegingma-

ken over onder meer de volgende onderwerpen:

• hetaantalhondenwaarvoordebelastingplichtgeldt;

• dehoogtevanhettariefvoordeeerstehond;

• heteventueletariefvooreentweedeofderdehond;

Het is mogelijk om het tarief voor een tweede of derde hond proportioneel of degressief te laten

toenemen.Hiermeebenuteengemeenteeventueeldemogelijkheidtotreguleringdiedehondenbe-

lasting biedt.

Wanneer kan iemand vrijgesteld worden van de hondenbelasting? DeGemeentewetkentgeenverplichtevrijstellingenvoordehondenbelasting.Hetisechtervoorde

gemeenteraadwelmogelijkoméénvandefacultatievevrijstellingentegebruiken.Vrijstellingkangel-

den als er een objectieve rechtvaardigingsgrond bestaat. Dit maakt onder meer vrijstellingen mogelijk

voor:

• eenblindengeleidehond;

• eenpolitiehond;

• hondenopopleidingsterreinen.

Eenuitdrukkelijkevermeldingindeverordeningisnoodzakelijkomdevrijstellingmogelijktemaken.

Meer weten?• dedigitalekaartvanhetCOELO,waarinhetbedragvoordeeerstehondisopgenomen;

• voorbeeld verordening hondenbelasting.

31Vereniging Van nederlandse gemeenten

Hondenbelasting per gemeente voor de eerste hond

32 Vereniging Van nederlandse gemeenten

33Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten forensenbelasting?Deforensenbelastingdientertoeommensendierelatiefveelineengemeenteverblijven,maargeen

ingezetenezijnvandezegemeente,meetelatenbetalenaanvoorzieningenindiegemeente.Het

doelisnietomkostenvoordezevoorzieningenéénopéénteverhalen,maarjuistomeenbijdragete

vragenaanhetalgemenevoorzieningenniveauvandegemeente.

Artikel223vandeGemeentewetbiedtdebasisvoordeheffing.Momenteelwordtdezebelastingin

153gemeentengeheven.Detotaleopbrengstvoorallegemeentenbedraagtin201227miljoeneuro.

Eriseenonderscheidtussendewoonforensenbelastingenslaapforensenbelasting.Indezetekststaat

dewoonforensenbelastingcentraal;deslaapforensenbelastingwordtindepraktijknauwelijksgehe-

ven.

Waar wordt de forensenbelasting door de gemeente voor gebruikt? De forensenbelasting valt toe aan de algemene middelen van de gemeente. De opbrengsten van de fo-

rensenbelastingzijndoorgaansrelatieflaaginverhoudingtotdeanderebelastingendiedegemeente

heft.Eenuitzonderinggeldtvoordegemeentenmetveeltweedewoningen;hierkandeforensenbe-

lastingjuisteensubstantieeldeelvandebegrotingvormen.Tijdensdejaarlijksebegrotingsbehande-

lingbepaaltdegemeenteraadhoehetgeldwordtuitgegeven.

Wie betaalt de forensenbelasting?Personendie,zonderdatzehunhoofdverblijfindegemeentehebben,meerdannegentigdagenper

jaareengemeubileerdewoningtothunbeschikkinghebbenvoorzichzelfofvoorhungezin,betalen

forensenbelasting.Deaanslagwordtopgelegdaandeeigenaarvandegemeubileerdewoning.

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de forensenbelasting? De gemeenteraad dient een verordening op de forensenbelasting vast te stellen. Deze verordening

7. De forensenbelasting

34 Vereniging Van nederlandse gemeenten

bepaalt wie de belasting moet betalen . Daarnaast is het belangrijk dat de gemeente zich realiseert dat

degemeubileerdewoningaaneenaantaleisenmoetvoldoen.Zomoetdegemeubileerdewoningeen

toilet,debeschikkingovereenkeukeneneenwasgelegenheidhebben.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van forensenbelasting?De gemeenteraad raamt de gewenste opbrengst van deze belasting en bepaalt hoe deze opbrengst

voorhetvolgendebegrotingsjaargerealiseerdkanworden.Zokanonderanderegewerktwordenmet

een:

• eentariefgebaseerdopdeWOZ-waarde,eventueelmeteenonderverdelinginwaardeklassen;

• eentariefgebaseerdopdevloeroppervlakteendebeschikbaregrondbijdewoning;

• vasttariefperwoning.

Deverordeningbepaaltdehoogtevandetarievenvoorhetdaaropvolgendebelastingjaar.Ookishet

mogelijkomindeverordeningdemensendiealtoeristenbelastingbetalen,uittesluitenvandeforen-

senbelasting.

Wanneer kan iemand vrijgesteld worden van deze belasting? DeGemeentewetkentgeenstandaardvrijstellingenvoordewoonforensenbelasting.Deraadkanin

haarverordeningeenaantalvrijstellingenopnemen.Vaakwordtditgedaanvanuitpraktischoogpunt.

Zokandegemeentedevolgendegroepenuitsluiten:

• mensendieverblijvenineeninrichtingtotverplegingofverzorging;

• mensendieoplastvandeoverheidineenverblijfovernachten(kazernes,gevangenissen);

• mensendievoordeuitoefeningvaneenfunctieineenalgemeenvertegenwoordigendorgaantijde-

lijk ergens anders wonen dan waar ze staan ingeschreven.

Meer weten?• databank modelverordeningen;

• een voorbeeldverordening op de forensenbelasting.

35Vereniging Van nederlandse gemeenten

36 Vereniging Van nederlandse gemeenten

37Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten reclamebelasting?Dereclamebelastingkentineersteinstantieeenregulerendkarakter.Dooropenbareaankondigin-

gendiezichtbaarzijnvanafdeopenbarewegtebelasten,kandegemeentehetgebruikvanreclame

reguleren.Dereclamebelastingislangetijdslechtsdooreenbeperktaantalgemeentengeheven,maar

staat de laatste jaren weer meer in de belangstelling.

Redenhiervoorisdatsteedsvakerondernemersverenigingengemeentenvragendebelastinginte

voeren.Metdeopbrengstwordtdaneenondernemersfondsgevoed.Artikel227vandeGemeentewet

biedtdebasisvoordeheffing.In2012heffenintotaal72gemeentendereclamebelasting.Detotale

bijdrageaangemeentelijkebegrotingenbedraagt21miljoeneuroin2012.

Waar wordt de reclamebelasting voor gebruikt?De opbrengst van de reclamebelasting valt volledig toe aan de algemene middelen. De verantwoorde-

lijkheidvoordebestedingvandezemiddelenligtbijdegemeenteraad.Metdeopbrengstkanookeen

ondernemersfonds worden gevoed. De betreffende ondernemersvereniging financiert daarmee verbe-

teringeninbijvoorbeeldeenwinkelgebiedofopeenbedrijventerrein.Doorvanuitdeheffingvande

reclamebelastingditfondstefinancieren,wordtfreeridersgedragvoorkomen.

Wie betaalt de reclamebelasting?Reclamebelastingwordtbetaalddoordegenedieeenopenbareaankondigingheeftgeplaatstofdoor

degene ten behoeve van wie een openbare aankondiging is geplaatst. Het gaat erom wie het grootste

belang heeft bij de aankondiging.

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de reclamebelasting? De belangrijkste voorwaarde voor het heffen van een reclamebelasting is dat dit op basis van een door

degemeenteraadvastgesteldeverordeninggebeurt.

8. De reclamebelasting

38 Vereniging Van nederlandse gemeenten

Deze verordening bepaalt onder meer:

• aanwiedebelastingopgelegdmagworden;

• inwelkgebieddereclamebelastinggehevenkanworden;

• welketarievenwordengehanteerd.

Wat valt er te kiezen bij het heffen van reclamebelasting? Degemeenteraadraamtdeopbrengstvandezebelastingvooreenbegrotingsjaar.Ookbepaaltde

gemeenteraadhoedeopbrengstwordtgerealiseerd.Zokanonderanderegewerktwordenmet:

• eentariefgebaseerdopdeoppervlaktevandeaankondiging;

• eenvasttariefperaankondigingoftariefklassen;

• tarievenafhankelijkvandelocatievandeaankondiging.

Deraadstelthiertoeeenverordeningvast.Dezeverordeningbepaaltdehoogtevandetarieven.Ook

ishetmogelijkomindeverordeningaankondigingenwaarvooralprecariobelastingwordtbetaalduit

tesluitenvandereclamebelasting.

Wanneer kan iemand vrijgesteld worden van deze belasting?DeGemeentewetkentgeenstandaardvrijstellingenvoordereclamebelasting.Deraadkaninzijnver-

ordeningweleenaantalvrijstellingenopnemen.Vaakwordtditgedaanvanuitpraktischoogpunt.Zo

kan de gemeente van openbare aankondigingen vrijstellen van reclamebelasting als dezede reclame-

belastinguitsluitenopenbareaankondigingen:

• slechtskortaanwezigzijn;

• uitsluitendhetopenbarebelangdienen;

• dienenvoordeverkoopvanonroerendezaken.

Meer weten?• antwoord voor bedrijven;

• voorbeeldverordening op de reclamebelasting.

39Vereniging Van nederlandse gemeenten

40 Vereniging Van nederlandse gemeenten

41

41

2. De afvalstoffen- en rioolheffing en de leges

42 Vereniging Van nederlandse gemeenten

43Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten afvalstoffenheffing?Degemeenteraadenhetcollegevanburgemeestersenwethouderszijnwettelijkverantwoordelijk

voordeinzamelingvanhetafvalvanhuishoudens.Metdeafvalstoffenheffingkunnengemeentende

inzamelingvanhethuishoudelijkafvalbekostigen.

Debasisvoordeheffingligtinartikel15.33vandeWetmilieubeheer.Deheffingmagnietmeerdan

kostendekkend zijn. Vrijwel alle gemeenten heffen de afvalstoffenheffing. In totaal bedraagt de op-

brengstvandeafvalstoffenheffingruim1,76miljardeurovoorallegemeentenin2012.

Waar wordt de afvalstoffenheffing voor gebruikt? Deafvalstoffenheffingwordtdoordegemeentegebruiktvoorhetinzamelenvanafvalenmagniet

vooranderedoeleindenwordengebruikt.Degemeentehoeftnietzelfhetafvaloptehalen,maarkan

ookeenparticulierbedrijfinschakelenofsamenmetanderegemeenteneengemeenschappelijkafval-

bedrijf het afval laten ophalen. De opbrengst van de afvalstoffenheffing hoeft niet toereikend te zijn:

eventueleextrakostenvoordeinzamelingkunnenvanuitanderegeldstromenwordengedekt.

Wie betaalt de afvalstoffenheffing?Alleparticulierehuishoudenswaardegemeentedeinzamelplichtnakomt,moetenafvalstoffenhef-

fing betalen. De heffing wordt per perceel vastgesteld. Het tarief is afhankelijk van de gemeente en

vandedoordegemeenteraadgeprefereerdetariefstellingen.Insommigegevallen(bijvoorbeeldbijde

verhuurvankamersinstudentenhuizen)wordennietdebewonersaangeslagen,maardeeigenaarvan

het perceel.

Wat zijn de voorwaarden voor de afvalstoffenheffing? Erzijndriebelangrijkevoorwaardenvoordeafvalstoffenheffing:

• Deheffingmagnietmeerdankostendekkendzijn;

9. De afvalstoffenheffing

44 Vereniging Van nederlandse gemeenten

• Degemeenteraaddienteenverordeningvoordeheffingvasttestellen;

• Degemeentedienthetafvaldaadwerkelijkoptehalenbijhetperceeldatindeheffingwordtbe-

trokken. Het is echter niet vereist dat er afval wordt aangeboden.

Wat valt er te kiezen bij de afvalstoffenheffing?Degemeenteraadkaneenaantalkeuzesmakenbijhetvaststellenvandeafvalstoffenheffing.Zokan

er gekozen worden voor:

• eenvastbedragperperceel;

• eenheffingdieafhankelijkisvanhetgebruik,bijvoorbeeldperkgaangebodenafval;

• eenheffingdieafhankelijkisvandeinzamelfrequentie.

Wanneer kan iemand vrijgesteld worden van het betalen van afvalstoffenheffing? In haar kwijtscheldingsbeleid kan de gemeente voorwaarden opnemen waaronder mensen vrijgesteld

kunnenwordenvanhetbetalenvanafvalstoffenheffing.Daarnaastbiedtdeverordeningopdeafval-

stoffenheffingderuimteomeventueelparticulierendiehunafvalviaheteigenbedrijflateninzame-

len,uittesluitenvandeheffing.

Meer weten?• Heffingvandetarievenpergemeente(AtlasvanhetCOELO);

• Voorbeeldverordening op de afvalstoffenheffing.

45Vereniging Van nederlandse gemeenten

46 Vereniging Van nederlandse gemeenten

47Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom hanteren gemeenten een rioolheffing?De gemeente heeft bij wet een zorgplicht voor drie beleidsvelden op het gebied van water. Doel van

de rioolheffing is om geld vrij te maken voor onder meer:

• deafvoervanafvalwater;

• deafvoervanregenwater(ookwelhemelwatergenoemd);

• hetkwaliteitsbeheervangrondwater.

Omdathetovergrotedeelvandeinvesteringenindezezorgtakengebruikmaaktvanhetafvoerstelsel,

spreektmenoverderioolheffing.Artikel228vandegemeentewetbiedtdebasisvoordezeheffing.

Allegemeentenhantereneenrioolheffing.In2012bedragendeinkomstenongeveer1,4miljardeuro

voor alle gemeenten.

Waar wordt de rioolheffing voor gebruikt? Deinkomstenuitrioolheffingzijnalleenbeschikbaarvooruitgavengerelateerdaandehierboven

zorgtaken.Deinkomstenuitderioolheffingmogenwelaangevuldwordenmetinkomstenuitdealge-

menemiddelen..EendeelvandeopbrengstuitOZBendeuitkeringvanhetgemeentefondskandus

aangewend worden om bij te dragen aan de kwaliteit die de gemeente wil bieden.

Wie betaalt de rioolheffing?Derioolheffingwordtvoldaandoorzakelijkgerechtigden(doorgaanseigenaren)offeitelijkgebrui-

kers van de riolering. Dit is afhankelijk van wat de gemeente in haar verordening op de rioolheffing

vastlegt.Gemeentenkunnenervoorkiezenbeidepartijentelatenbetalenineengecombineerde

heffingofalleengebruikersofeigenarenaanteslaanvoorderioolheffing.Daarnaastkanonderscheid

gemaaktwordentussenwoningenenniet-woningen.

10. De rioolheffing

48 Vereniging Van nederlandse gemeenten

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van de rioolheffing?Debelangrijkstevoorwaardevoorhetheffenvanderioolheffing,isdatdegemeenteraadeenverorde-

ning op de rioolheffing vaststelt. In deze verordening wordt onder meer vast gelegd

• wiedeheffingmoetbetalen;

• waardehoogtevandeheffingopisgebaseerd;

• wanneerereenbelastingplichtontstaat.

LosdaarvanmoetdegemeenteeenGemeentelijkRioleringsplanvaststellen,waarindebelangrijkste

beleidskeuzesomtrentderioleringzijnvastgelegd.

Wat valt er te kiezen bij de rioolheffing? Indegemeentelijkebelastingverordeningkunnenverschillendevariantenwordenuitgewerkt.Zokan

de gemeenteraad er voor kiezen dat het tarief alle kosten van de riolering dekt of afspreken dat de

gemeenteandere,additionelemiddelenaanwendtomdekostentevoldoen..Ookishetmogelijkom

bepaaldebeleidskeuzesaantebrengen.Zokangekozenwordenvoor:

• eengedragsprikkeldiehetgebruikvanwaterdoorconsumentenbeperkt;

• eenmethodiekdieervoorzorgtdaterzominmogelijkkostenzijnverbondenaanhetinnen;

• hetontzienvanmensenmeteensmallebeurs;

Daarnaastkanderaadstipulerenwieervoorderioolheffingmoetwordenaangeslagen.Ookishet

mogelijk om alleen voor de afvoer van afvalwater belasting te heffen of alleen voor de afvoer van

hemelwater. Hierbij geldt wel dat alleen belasting geheven mag worden voor die betreffende taak.

Wanneer is iemand vrijgesteld van het betalen van rioolheffing ? Devrijstellingvanderioolheffingisafhankelijkvandekeuzesdieraadmaaktindevastgesteldever-

ordening.Zokanineengemeentewaaralleengebruikerswordenaangeslagenvoorderioolheffing

automatischeenvrijstellingontstaanvoorbepaaldeeigenaren.Ookishetmogelijkaandehandvande

temakenbeleidskeuzesverderevrijstellingenmogelijktemaken.

Meer weten?• StichtingRIONED;

• DigitaleAtlasvanhetCOELO.

49Vereniging Van nederlandse gemeenten

50 Vereniging Van nederlandse gemeenten

51Vereniging Van nederlandse gemeenten

Waarom heffen gemeenten leges? Gemeentenzijnverantwoordelijkvooreengrootaantaltaken.Eendeelvandezetakenwordtinde

vormvaneendienstdoorbewonersofbedrijvenindividueelafgenomen.Omgemeententegemoette

komenindekostendiezijngerelateerdaandezetaken,betalenafnemersvangemeentelijkediensten

leges.

Waar worden de leges voor gebruikt?Gemeentenheffenlegesomhaartakentebekostigen.Deopbrengstenuitdeheffingvanleges

wordengebruiktomdekwaliteitvandeverstrekkingtewaarborgenenompersoneels-,huisvesting-

enmateriaalkostentedekken.Deopbrengstuitdelegesmagdetotalekostennietovertreffen.Met

andere woorden: een gemeente kan geen winst maken op de diensten die zij levert.

Wie betalen de leges? Wiedelegesbetalen,isafhankelijkvanhettypedienstdatwordtafgenomen.Inveelvoorkomende

gevallenzijnhetinwonersdiebetalenvooreenpaspoort,eenrijbewijsofeenuittrekseluitdege-

meentelijkebasisadministratie.Hetkunnenechterookprojectontwikkelaarszijndieeenaanvraag

indienenvooreenbouwvergunningofmarkthandelarendiehunmarktgeldenvoldoen.

Wat zijn de voorwaarden voor het heffen van leges? Eenvandevoorwaardenisdatdegemeenteraadeenverordeningopdelegesheffingvaststelt.Indeze

verordening zijn bepalingen opgenomen over

• deactiviteitenwaarvoordegemeentelegesinrekeningbrengt;

• detarievendiedegemeentehiervoorhanteert;

• degrondslagendiedegemeentehanteertbijhetheffenvandeleges.

Eenanderevoorwaardeisdatdegemeenteduidelijkomschrijftopwelkewetdeheffingvandebetref-

11. Leges

52 Vereniging Van nederlandse gemeenten

fendelegesisgebaseerd.Ookdientdegemeenteteonderbouwenwelkekostenaandelegesheffing

zijn verbonden.

Wat valt er te kiezen voor de gemeenteraad bij het heffen van leges? Degemeenteraadheefteenaantalkeuzemogelijkhedenmetbetrekkingtotdeheffingvanleges.Zois

hetuiteindelijkaandegemeenteraadomtebepalen:

• welkelegeswordengeheven;

• watdehoogteisvandetarievendiewordengehanteerd;

• hoedekostenwordentoegerekend.

Belangrijkhierbijisdatdegemeenteraadweetdaterbepaaldekaderszijnwaarbinnendelegesheffing

zichafspeelt.Naastdeeisdatdeopbrengstendekostennietmogenoverstijgen,zijnervoorbepaalde

dienstenvandegemeenteookmaximumtarievenvastgestelddoorhetRijk.Gemeentendieneninde

vaststellingvandetarieventehoudenaandezemaximaletarieven.

Zijn er vrijstellingen voor het betalen van leges?Degemeenteraadkanzichookuitsprekenovereventuelevrijstellingenvoorhetbetalenvanleges.

Voorwaardevooreenvrijstellingisdatdegemeentezichnietbaseertopinkomen,winstofvermogen

endatdevrijstellingexplicietisbenoemdindeverordeningdiedegemeenteraadheeftvastgesteld.Te

denken valt aan vrijstellingen voor:

• dienstenwaarvooralviadegrondexploitatieeenbedraginrekeningisgebracht;

• raads-encommissiestukkentenbehoevevanpolitiekepartijendienietinderaadvertegenwoor-

digd zijn;

• handelingendie,mettoestemmingvanhetcollege,bijdragenaaneenfilantropischofwetenschap-

pelijk doel.

Meer weten?• overzichtmetdemaximaletarieven;

• overzicht met tarieven per gemeente.

53Vereniging Van nederlandse gemeenten

Overzichten met tarieven

54 Vereniging Van nederlandse gemeenten

55

55

3. Fiscaal procesrecht, invordering en kwijtschelding, woonlasten

56 Vereniging Van nederlandse gemeenten

57Vereniging Van nederlandse gemeenten

Wat is fiscaal procesrecht?Fiscaalprocesrechtgaatoverderegelsdiegeldenbijbezwaarenberoeptegenbeslissingenophet

gebiedvan(degemeentelijke)belastingenendeWetwaarderingonroerendezaken(WOZ).Hetzijn

regelsdiezowelvoordeoverheid(degemeente)alsvoorbelanghebbenden(eenindividu,bedrijfof

instelling)gelden.

Wanneer treedt de bezwaar- en beroepprocedure in werking?Bezwaarenberoepzijnzogenaamderechtsmiddelen.Dezerechtsmiddelenkunnennoodzakelijkzijn

als er geen overeenstemming bestaat over de opgelegde heffing of waardebeschikking aan degene die

daar belang bij heeft.

Bijvoorbeeld:

• eenhuiseigenaarvindtdatdewaardevanzijnwoningtehoogisvastgesteldendathijdaardoorte

veelOZBbetaalt;

• eenparkeerder/kentekenhoudervindtdattenonrechteeennaheffingsaanslagparkeerbelastingen

isopgelegd,omdathijterplaatsenietheeftgeparkeerd.

• eenbouwbedrijfbestrijdtdeaanslaglegesomgevingsvergunning(bouwactiviteit),omdatde

gemeentegeengoedekostenonderbouwingkanleveren.Vaakgaathetomenkeletonnenaan

legesinkomsten die in geschil zijn.

Hoe werkt de gemeentelijke bezwaar- en beroepsprocedure?DedoorhetcollegeaangewezenheffingsambtenaarheefteenbelastingaanslagofWOZ-beschikking

vastgesteld,dieaanbelanghebbendebekendisgemaakt.Diebevoegdheidontleentdeheffingsamb-

tenaaraandewet(attributie).Inhetfiscaleprocesrechtzijnvervolgensinhoofdlijnendevolgende

stappen mogelijk:

1 debelanghebbendedienteenbezwaarschriftinbijdeheffingsambtenaar(bezwaartermijn6weken);

12. Fiscaal procesrecht

58 Vereniging Van nederlandse gemeenten

2 deheffingsambtenaarheroverweegtzijnbeslissing,houdtdesgewensteenhoorzittingendoet

uitspraak;

3 debelanghebbendegaattegendeuitspraakinberoepbijderechtbank(belastingkamer);

4 nawisselingvanstukkenen(meestal)eenmondelingebehandelingvanhetberoepineenzitting

vanderechtbank,doetderechtbankuitspraak;

5 zowelbelanghebbendealsdeheffingsambtenaarkunneninhogerberoepbijhetgerechtshoftegen

deuitspraakvanderechtbank;

6 bij het gerechtshof vindt eenzelfde behandeling als bij de rechtbank plaats. Het gerechtshof doet

uitspraak;

7 Tegendeuitspraakvanhetgerechtshofkanbelanghebbendeofdegemeenteberoepincassatiein-

stellen.Voordegemeenteishetcollegehiertoebevoegd.Meestalisdeheffingsambtenaargemach-

tigd om namens het college op te treden;

8 Nawisselingvanstukkeneneventueeleenpleidooidooreenadvocaat,doetdeHogeRaaduit-

spraak.

Zokaneenfiscaleprocedurewelenkelejareninbeslagnemen,metsomsgrotefinanciëleonzekerheid

voor de gemeente. In de risicoparagraaf bij de begroting worden de risico’s inzichtelijk gemaakt.

Wat zijn de bestuurlijke en politieke uitdagingen bij bezwaar en beroep?Debelangrijkstebestuurlijkeuitdagingenliggenin:

• hetverlagenvanhetaantalbezwaren;

• deinformeleaanpakvanbezwarenbevorderen;(Bastiaanhierontbreekteenwerkwoord),

• hetopstellenvaneengoedekostenonderbouwingbijderetributies(legesenrechten)

Meer weten? • Deregelsvoorbezwaarenberoepinbelasting-enWOZ-zakenstaanvoornamelijkinde:

• Algemenewetbestuursrecht(hoofdstukken6t/m8);

• Algemenewetinzakerijksbelastingen(hoofdstukV);

• Gemeentewet(hoofdstukXV,paragraaf4);

• WetWOZ(artikel30).

59Vereniging Van nederlandse gemeenten

Gerechtelijke kaart van Nederland voor beroepsprocedures

60 Vereniging Van nederlandse gemeenten

61Vereniging Van nederlandse gemeenten

Invordering van gemeentelijke belastingen en kwijtscheldingDeinvorderingishetinnenvandeverschuldigdebelasting.Ditishetopenstaandebedragdatontstaat

ophetmomentdatdegemeentedeheffingoplegt.Dezebelastingschuldverdwijntdoorgaanssim-

pelwegdoorbetalingvanhetverschuldigdebedrag.Erzijnechternog3anderemanierenwaaropde

belastingschuldtenietwordtgedaan,namelijkdoor

• kwijtschelding;

• Verjaring;

• Verrekeningmetanderebelastingschulden.

Alleenkwijtscheldingvaneengemeentelijkebelastingschuldkomtregelmatigvoor.Deverjaringen

verrekeningmetanderebelastingschuldenzijnmindervaakaandeorde.Daarombesteedtdezefacts-

heet met name aandacht aan het proces van kwijtschelding.

Waarom verlenen gemeenten kwijtschelding?Kwijtscheldingisvoorveelgemeenteneenbelangrijkinstrumentinhetbestrijdenvanarmoede.Er

kunnenvoordeinwonersomstandighedenontstaanwaarbijhetonmogelijkisomaandeverplichtin-

genomtrentdegemeentelijkebelastingentevoldoen.Gemeentenkunnenbijdeheffingechtergeen

rekeninghoudenmethetinkomen,vermogenendedraagkrachtvandebelastingbetaler.

Door kwijtschelding te verlenen maakt de gemeente het mogelijk om toch niet te  heffen als er

onvoldoendebetalingscapaciteitaanwezigis.Doorhetvaststellenvaneenkwijtscheldingsbeleid,kan

eengemeentehetvoorbepaaldegroependusmakkelijkermakenomrondtekomen.Degemeenten

mogenuitgaantot100%vandebijstandsnorm.

Hoe werkt de gemeentelijke kwijtschelding? De gemeenteraad dient het gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid vast te stellen. Dit beleid bepaalt de

13. Invordering en kwijtschelding

62 Vereniging Van nederlandse gemeenten

belastingen waarvoor kwijtschelding mogelijk is. Daarnaast bepaalt dit beleid de voorwaarden waar-

onderdekwijtscheldingsprocedureplaatsvindt.Degemeenteraadishierbijgebondenaandevastge-

stelderegelsvandeLeidraadInvordering.

Wie komen er in aanmerking voor kwijtschelding?Uiteindelijkbepaaltdegemeenteraadwelkegroepenuitdeplaatselijkesamenlevinginaanmerking

komen voor kwijtschelding. Denk hierbij aan de volgende groepen:

• mensendieteweinigvermogenhebbenomtevoldoenaandegemeentelijkelasten;

• kleinezelfstandigendieopdatmomenthunvermogenaanwendenomteinvestereninhhunbe-

drijf.

Insommigegevallenishetookmogelijkomautomatischkwijtscheldingteverlenen,maaroverhet

algemeen zal de kwijtschelding bij de gemeente aangevraagd moeten worden.

Geen kwijtschelding, maar betalingsregeling?Hetkanzijndatmensentijdelijkkrapbijkaszitten,bijvoorbeeldvanwegetegenvallendebedrijfsresul-

taten.Tochverdienendezegroepenopdatmomentteveelofvallenzebuitendegroependieinaan-

merking komen voor kwijtschelding op basis van het bestaande beleid. In een dergelijk geval behoort

het ook tot de mogelijkheden om een betalingsregeling met de gemeente af te spreken.

Meer weten? De onderstaande links bieden meer informatie over het kwijtscheldingsbeleid van de gemeente en de

mogelijkhedendiehierbijhoren.Ookstaathierinformatieoverdemogelijkhedenmetbetrekkingtot

• informatievandeRijksoverheid;

• leidraadInvordering;

• voorbeeldvankwijtscheldingsbeleid

63Vereniging Van nederlandse gemeenten

Wat zijn woonlasten van huishoudens?Woonlastenzijndekostenvanhetwonen.Hierondervallen:

• dehuurofhypotheekrente

• heteigenwoningforfaitindeinkomstenbelasting

• deGWL-kosten(gas,waterenlicht)

• degemeentelijkeonroerendezaakbelastingen(OZB)

• degemeentelijkerioolheffing

• degemeentelijkeafvalstoffenheffing

• dewatersysteemheffinggebouwd

• deingezetenenheffing

• deopstalverzekering

Eendeelvandedoorgemeentengehevenbelastingen,zijnrechtstreeksterugtevoerenophetbezit

vaneenwoningofaanvoorzieningendiezijngekoppeldaandewoonruimte.Metnameeigenaren

van koopwoningen merken jaarlijks dat de gemeente een deel van zijn taken bekostigt door heffingen

diedewoningofhetperceelvandegebruikercentraalstellen.

Waaruit bestaan de gemeentelijke woonlasten?Uitbovenstaandeopsommingblijktdatdegemeentelijkewoonlastenzijnonderteverdelenin3cate-

gorieën:

1 deonroerendezaakbelastingen(OZB);

2 deafvalstoffenheffing;

3 derioolheffing.

Dezedriegemeentelijkebelastingenzijndirecttoeterekenenaandewoonlastenvanhuishoudens

enwordenbetaalddoordeeigenaarofgebruikervandewoning.Eventueelkantotdegemeentelijke

14. De woonlasten benadering

64 Vereniging Van nederlandse gemeenten

woonlastenooknogdeparkeerbelastingvooreenparkeervergunninggerekendworden,maardit

komtslechtsineenbeperktaantalgemeentenvoorenwordtbuitenderegulieredefinitievanwoon-

lastengehouden.

Hoe verhouden de gemeentelijke woonlasten zich tot de totale woonlasten? Degemeentelijkewoonlasten(belastingen)zijneenonderdeelvandetotalewoonlastenvaneen

huishouden.Daardoorbedragendegemeentelijkewoonlastenslechtseenrelatiefkleindeelvande

totalewoonlasten.Onderstaandinfographicmaaktdit,opbasisvangemiddelden,goedinzichtelijk.

Ditgemiddeldeisnogexclusiefdebetaaldehuurofdelastenvoordehypotheek.Hypotheeklasten

makenvaakmeerdandehelftuitvandewoonlasten.Gemiddeldgaathetom53procentvandetotale

woonlasten(bron:COELOWoonlastenmonitor2012).

WoonlastenbenaderingDewoonlastenbenaderinggaatervanuitdatvooreenbalansindegemeentelijkelastenopdewo-

ning,gekekenwordtnaardetotalegroei(ofafname)vandezegemeentelijkewoonlasten.Dooreen

focusopdetotalewoonlasten,kanevenwichtgezochtwordenindeverhoudingtussendeopbreng-

stenuitonroerendezaakbelastingenenerzijdsendeopbrengstenuitafvalstoffenheffingenrioolhef-

fing anderzijds.

Welke keuzes heeft de gemeenteraad bij de gemeentelijke woonlasten?Deverdelingvangemeentelijkewoonlastenhangtsterkafvandekeuzesvandegemeenteraad.De

raadkanbepalenwelkdeelvandeinkomstenuitdeOZBmoetwordengefinancierd.

Daarnaastkandegemeenteraadzichuitsprekenoverdekostendekkendheidvandeafvalstoffenhef-

fingenrioolheffing:dezemagmaximaalkostendekkendzijn,maarhetisvoordegemeentemogelijk

dezeheffingminderdankostendekkendtebegrotenenhetniet-kostendekkendedeelviadeOZBbin-

nentehalen.Daardoorkaneenbelastingverschuivingvangebruikersnaareigenarenplaatsvinden.

De gemeenteraad kan de totale gemeentelijke woonlasten op een aantal manieren inzetten. Hij kan:

1 detotalelastenbenchmarkenmetanderegemeenten;

2 eenindicatorontwikkelenvoordelastendieeengemeentebijhaarburgerlegt;

3 debalanstussenOZB,afvalstoffenheffingenrioolheffingzoeken;

4 degemeentelijkebelastingaanslagenzoveelmogelijkop1aanslagbiljet(dewoonlastennota)laten

zettenenbetalingsspreidingmogelijkmaken(viaeenuniformeregelingvandebetaaltermijnenin

deonderscheidenbelastingverordeningen).

Meer weten?• WebsitevanhetCOELOoverdelokalelasten;

• LokalelastenvergelijkervanhetCBS.

65Vereniging Van nederlandse gemeenten

66 Vereniging Van nederlandse gemeenten