Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM> Rijnstraat 8 > 2515 XP Den Haag > www.vrom.nl

Ministerie van VROM >staat voor ruimte, wonen, milieu en rijksgebouwen. Beleid maken, uitvoeren en handhaven.Nederland is klein. Denk groot.

www.vrom.nl

Handreiking handhaven bouwregelgeving

VRO

M 7

196

/ A

PR

IL 2

007

Handreiking handhavenbouwregelgeving

Voorwoord

1Inleiding 04 1.1Watgaaterveranderen? 04 1.2Waaromdezepublicatie? 04 1.3Leeswijzer 05 1.4OpwegnaareenVROM-breedhandhavingsbeleid 05

2HandhavingstaakWoningwet 07 2.1Toezicht-ensanctiebevoegdheden 07 2.2Overtredingenvandebouwregelgeving 09 2.3OverigewijzigingenWoningwet2007 13

3Hetformulerenvaneenhandhavingsbeleid 16 3.1Vanstartdocumenttotenmetimplementatie 16 3.2Totslot 21

BIJLAGEN 23 1.Voorbeeldformathandhavingsbeleid(incl.relatiemilieukwaliteitscriteria) 23 2.Voorbeeldformatverslag 29 3.Vragenlijstquick-scan 30 4.Risicoanalyse 32 5.Overzichtrelevantewebsites 33 6.RelatieactiviteitenWoningwettenbehoevevanrisicoanalyse 34 7.KwaliteitscriteriaHandhavingMilieu 36

Colofon 38

Inhoud

�

Voorwoord

Deprofessionaliseringvanhetbouw-enwoningtoezichtbijgemeen-tenisinvollegang.Transparantieisdaarbijeenbelangrijkbegrip:hoegeeftdegemeenteinvullingaanzijntakenophetgebiedvanbouw-enwoningtoezicht?MetdewijzigingvandeWoningwetper1april2007zijngemeentenverplichthunbeleidsvoornemenstenaanzien van de handhaving van de bouwregelgeving kenbaar temakenenhieroverjaarlijksverslagtedoen.ViadiverseprojectentussenVROMengemeenten(VNG,VBWTN),zoalshet‘Actieprogrammaverbeteringhandhavingbouwregelge-ving’en‘Servicegerichtwerken’,ishieraanaleenimpulsgegeven.Via een negental pilots bij gemeenten is proefgedraaid met hetopstellen van een handhavingsbeleid. Vervolgens is de eersteversie van deze handreiking opgesteld. Dit is een aangepasteversievandehandreiking,nabehandelingvanhetwetsvoorstelindeTweedeKamer.

De ontwikkelingen op het terrein van de VROM-regelgevinggaan hard. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (deOmgevingsvergunning) ligt bij de Tweede Kamer, de nieuwe Wetopderuimtelijkeordeningisvankracht,hetActiviteitenbesluitenhetBesluitbrandveiliggebruikbouwwerkenzijninontwikkeling.De tendens is minder regels, meer direct werkende voorschrif-ten en dus een andere manier van toezicht en handhaving doorgemeenten.Ditvraagtomeenvoortzettingvandereedsingezetteprofessionaliseringsslag.Door het opstellen van een beleid voor toezicht en handhavingwordenkeuzestransparantgemaakt:waarrichtjejealsgemeenteop en wat is daar in de organisatie voor nodig. De politiek kanhierin sturen, maar is daarmee tevens aanspreekbaar op haarverantwoordelijkheidhiervoor.Tevenskunjemetditbeleidtoewer-kennaareen‘integrale’maniervanwerkenendenken.Hetafstem-men met andere beleidsonderwerpen wordt steeds belangrijkerin de gemeentelijke praktijk. Het is logischer om op één momentmeerdere inspecties te houden. Tegelijk biedt deze ontwikkelingde gemeenten de mogelijkheid om effectiever en efficiënter tewerken. Denk hierbij aan de gedeelde oog- en oorfunctie. Met deOmgevingsvergunning zal de gemeente hiertoe in staat moetenzijn. De in ontwikkeling zijnde ‘Handreiking handhaven Wabo’ zalhierverderopingaan.Eenanderebelangrijkeuitdagingwaarualsgemeentevoorstaat,ishoeuomzalgaanmethettoezichtopalge-mene regels. Bij het Activiteitenbesluit en het Besluit brandveiliggebruikbouwwerkenspeeltditeenrol.

Met de Handreiking handhaven bouwregelgeving wordt u vooralopweggeholpenomhelderekeuzes temakenenprioriteiten testellenomditvervolgenstekunnenvertalennaardeuitvoerings-praktijk.Veelgemeentenzijnhiermeealaandeslag.Voorhenishetzaakomookdaadwerkelijkprogrammatischteblijvenwerken.Vooreenaantalgemeentenzaldeontwikkelingvaneenhandhavingsbeleidbouwregelgevingnieuwzijn.Dezehandreikingkandaarbijhelpen.Weliswaareenaanzienlijkeklus,maarditzalindepraktijkzorgenvoor de nodige helderheid en kwaliteitsverbetering in de uitvoe-ring.Veelsucces!

PetervanVeen,

ClustermanagerBouwkwaliteit,MinisterieVROM–DGWonen

�

ViadeWoningwetsteltdeoverheidkwaliteitseisenaanhetuiterlijk,deveiligheid,gezondheid,bruikbaarheidenenergie-zuinigheidvangebouwenenbouwwerken.Dezeeisengeldenalsminimumeisen;deWoningwetgarandeertdezebodemkwaliteit.DehandhavingvandeWoningwetenderegelgevingdiehieruitvoortvloeit,berustbijhetcollegevanburgemeesterenwethou-ders(verderindezepublicatieaangeduidmet:hetcollege).Omhaarhandhavingstaaktekunnenvervullen,beschikthetcollegeoverdenodigetoezicht-ensanctiebevoegdheden.Hetcollegedientdaarletterlijkmetbeleidmeeomtegaan.Hetisimmersnietrealistischteveronderstellendataltijdallestotindetailkanwordengecontroleerd.Daarvoorontbreekthetaancapaci-teit.Hetcollegemoetduskeuzesmakenenprioriteitenstellen.Welkebouw-enwelkesloopplaatsenwordeninelkgevalgecon-troleerd?Welkepandenwordentijdenshetgebruikgecontro-leerdenhoevaak?Enwatzijndegevolgenvaneendergelijkeprioriteitstelling?Welkesanctieswordenopgelegdbijwelkeovertreding?Sommigegemeentenzijninhetverledennietvol-doendebeleidsmatigenplanmatigmethunhandhavingstaakomgegaan.HetcollegeheeftnumetdeinwerkingtredingvandewijzigingvandeWoningwet1per1april2007dewettelijkeplichtomopditpuntbeleidteformuleren.EenidentiekeverplichtingisookopgenomenvoorderuimtelijkeregelgevingindenieuweWetruimtelijkeordening,dienaarverwachtingop1januari2008inwerkingzaltreden.

1.1 Watgaaterveranderen?

HetcollegeheeftopgrondvandenieuweWoningwetdeplichtdegemeenteraadjaarlijksteinformerenoverhaarbeleidsvoorne-mensomdebouwregelgevingtehandhaven.Ookmoetzijaandegemeenteraadverslagdoenoverdeuitvoeringvanhetbeleidoverhetafgelopenjaar.Dezenieuwewetisinwerkinggetredenop1april2007.Vervolgensgeldteenovergangstermijnvanéénjaar;daarnamoethetcollegeaandenieuwewettelijkeverplichtingenvoldoenenheteerstebeleidhebbenvastgesteld.Dewetswijzigingisbedoeldomhethandhavingsbeleideendemocratisch,trans-parantencyclischkaraktertegeven.Democratisch,doordathetcollegehetbeleidpolitiekbestuurlijkvastlegt,kenbaarmaaktaanderaadenachterafverantwoordingaflegtoverdeuitvoering.Hiermeeheeftderaadeeninstrumentinhandengekregenomhetcollegeopditpunttecontroleren.Transparant,doordathetcollegevastlegthoedetoezicht-ensanctiebevoegdheden

wordeningezet:waarrichtendecontroleszichop,hoevaakgaandecontroleursoppadenhoediepgaandwordtergecontroleerd?Wanneerenopwelkewijzewordtgebruikgemaaktvandesanc-tiebevoegdheden?Overigenswilditnietzeggendatopbepaaldeterreinengeentoezichtmeerwordtgehouden.Doortewerkenmetsteekproevenenprojectenblijftereenzekerepakkansvoorovertredersbestaan.Cyclisch,doordathetgekozenbeleidhetuitgangspuntisvoordeuitvoeringendepolitiekeevaluatiedaar-vanindegemeenteraadweerdeinputvormtvoornieuwbeleid.Afhankelijkvandesituatievandegemeentekanervoorwordengekozenomdezebeleidscyclussynchroontelatenlopenmetdebegrotingscyclus.

1.2 Waaromdezepublicatie?

Dezehandreikingisbedoeldomuitlegtegevenoverdewijzi-gingendieindeWoningwetzijnaangebrachtenomgemeententehelpenbijhetformulerenvanhethandhavingsbeleidvoordebouwregelgeving.Hetstappenplanwaarmeeuindezehandrei-kingkennismaaktisechteruniverseel.Desystematiekkuntudusookgebruikenvoorhetopstellenvaneenhandhavingsbeleidopandereterreinen.Dezepublicatieisvooralbedoeldvoormede-werkersbijgemeentendie–samenmetdeportefeuillehouder–belastwordenmetdevoorbereidingenontwikkelingvanhethandhavingsbeleid.Depublicatieisechterookvannutvoorbestuurdersenraadsleden.Ditiseengeactualiseerdeversievandehandreikinghandhavenbouwregelgevingdiereedsin2004aangemeentenwerdtoegestuurd.Bijhetopstellenvandehandreikingisgebruikgemaaktvandeervaringendiezijnopgedaanmetdepilotshandhavingsbeleidin2004endemethodiekvanHandhavenopniveau.Depraktijklaatoverigensziendateenwettelijkeplichttothetplanmatigomgaanmethandhavingeigenlijknietnodigis,veelgemeentenvoldoenalaandeinwettelijkeverplichting.

1. Inleiding

0�

1 Wetvan21december2006,houdendewijzigingvandeWoningwetenenkeleanderewetten(verbeteringnaleving,handhaafbaarheidenhandhavingbouw-regelgeving)Stb2007,27.

�

1.3 Leeswijzer

Indithoofdstuktreftudeachtergrondenvandewettelijkeverplichtingenendesamenhangvanhethandhavingsvraagstukmetanderebeleidsterreinen.Hoofdstuk2schetstdejuridischeachtergrondvanhethandhavingsbeleid.Ookwordtingegaanopdehandhavingsopgavevandegemeentetenaanzienvandebouwregelgeving.Inhoofdstuk3maaktukennismeteengedetailleerdstappenplanomeenhandhavingsbeleidteontwik-kelenenintevoeren.Alsuerdaadwerkelijkmeeaandeslagwiltgaan,kuntugebruikmakenvanhetbijbehorendemodel‘RisicoanalysemodelBouwregelgeving’.DitmodelistedownloadenvandewebsitevanhetMinisterievanVROM.Opdezewebsitevindtuookeenaantalpraktijkvoorbeeldenvanhandhavingsbeleid(www.vrom.nl/bouwregelgeving,onderpublicaties).

1.4 OpwegnaareenVROM-breedhandhavingsbeleid

Handhavingvandebouwregelgevingstaatnietopzichzelf:eriseendirecterelatiemetdeWetopdeRuimtelijkeOrdening.Hetisaantebevelenhethandhavingsbeleidvoordebouwregelgevingnietgeïsoleerdoptestellen,maarintegraalmethethandha-vingsbeleidvoordewetgevingophetterreinvanderuimtelijkeordening.Eenidentiekehandhavingsbeleid-enverslagleggings-verplichtingisinditverbandopgenomenindenieuweWetruim-telijkeordeningdienaarverwachtingop1januari2008inwerkingzaltreden2.

Verderwordterbinnenhettraject‘ProfessionaliseringvandeMilieuhandhaving’gewerktaanhetverbeterenvandekwaliteitvandemilieuhandhaving.Indatkaderzijnondermeerkwaliteitscriteriaontwikkeldvoormilieuhandhavingwaaraandebestuurlijkehand-havingorganisatiesopdatterreinmoetenvoldoen.In2005heefteeneindmetingplaatsgevondenenisgeconcludeerddateengewel-digesprongvooruitisgemaaktmetdeprofessionaliseringvandemilieuhandhaving.Heteinddoelisevenwelnognietbijiedereorganisatiegehaald;erzijnverdereverbeteringennodig.Hetdoelisdezeprofessionaliseringophetterreinvandemilieuwetgevingookplaatstelatenvindenopdeanderewetgevingsterreinenvandefysiekeleefomgeving.MetdeWetalgemenebepalingenomge-vingsrecht3zaleenbelangrijkestapwordengezetindeverdereprofessionaliseringenintegratievandehandhavingvanhetgeheleomgevingsrecht,waarvandebouwregelgevingdeeluitmaakt.

Geziendezeontwikkelingenligtdekeuzevooreenintegraalhandhavingsbeleidvoormilieu-,ruimte-enbouwwetgeving(Wmb,WROenWoningwet)voordehand.Hetisnatuurlijkookmogelijkomvoordehandhavingvandeverschillendewettenafzonderlijkbeleidoptestellenofoméénbeleidsdocumentoptestellenmetverschillendehoofdstukkenwaarinbeleidisgeformu-leerdvoordeafzonderlijkeaandachtsgebieden.Hetstappenplandatinhoofdstuk3vandezehandreikingwordtgehanteerdisgeneriekvankarakterenistoepasbaarvoordebouwregelgeving,maarookvoorhetopstellenvanhandhavingsbeleidopandereterreinen.

0�

2 Wetvan20oktober2006,houdendenieuweregelsomtrentderuimtelijkeordening(Wetruimtelijkeordening),Stb2006,566.

3 Regelsinzakeeenvergunningstelselmetbetrekkingtotactiviteitendievanin-vloedzijnopdefysiekeleefomgevingeninzakehandhavingvanregelingenophetgebiedvandefysiekeleefomgeving(Wetalgemenebepalingenomgevings-recht),KamerstukkenII,2006/2007,30844.

�0�

Opgrondvandeper1april2007gewijzigdeWoningwetheefthetcollegedeplichtvoorafbekendheidtegevenaanhaarvoor-nemensomdebouwregelgevingtehandhaven.HetgaatdanomdevraagopwelkewijzeenmetwelkeintensiteithettoezichtplaatsvindtopdenalevingvanvoorschriftendiezijngegevenbijenkrachtensdeWoningwet.Centraaldaarbijstaathetstellenenkenbaarmakenvandeprioriteiten.Uithetbeleidmoetblijkenwelketoezicht-ensanctiestrategiehetcollegehanteerttenaanzienvandecontrole:• gedurendedebouwensloopvangebouwenenbouwwerken

(inclusiefopsporingvanillegalebouwactiviteiten),• opdestaatenhetgebruikvanbestaandegebouwenen

bouwwerken,• ophetgebruikvangrondenenopstallen.

Bijhettoezichtgaathetbijvoorbeeldomhoevaakenhoediep-gaandbepaaldebouw-ensloopplaatsenwordengecontroleerd.Enhoeintensiefvindencontrolesplaatsbijbestaandebouwwer-ken?Bijhetvaststellenvanbeleidophetgebiedvansanctiebe-voegdhedengaathetomdevraaginwelkesituatiesenopwelkewijzebijovertredingsanctieswordenopgelegd.Onderhandhavinginbredezinkunnenallemaatregelenwordengerekenddiedegemeenteneemtomdenalevingvanwettelijkevoorschiftentebevorderen.Naasthetverlenenvanvergunningen,hethoudenvantoezichtopdenalevingenhetopleggenvansanctieskanhetdusookgaanomhetinzettenvanniet-juridischeinstrumenten,zoalshetgevenvanvoorlichtingoverbouwregelgeving.Ookaanditsoortinstrumentenkaninhethandhavingsbeleidaandachtwordenbesteed.

Denieuwewettelijkeverplichtingdraagtbijaaneenbetertoezichtopdenalevingeneenconsequenterehandhavingvandebouwre-gelgeving.Deraadkrijgtbeteremogelijkhedenomtecontrolerenofhetcollegedezepubliekekerntaakgoedvervult.Zonodigkanderaadhetcollegeookterverantwoordingroepen.Hethandha-vingsbeleidwordtexplicietdoorhetcollegevastgesteld.Zokrijgthetambtelijkapparaatdenodigepolitiekerugdekkingbijactiesdiewordenondernomen,wordenuitgesteldofjuistnietwordenondernomen.

Indithoofdstukgaanwedieperinopdewettelijkehandha-vingstaakdiehetcollegeopgrondvandeWoningwetheeft.Inparagraaf2.1wordteerstbeknoptaandachtgegevenaanhethandhavingsinstrumentariumwaarovergemeentenkunnen

beschikkenbijdehandhavingvandebouwregelgeving.Inpara-graaf2.2wordtnaderingegaanopdevoorschriftenwaarophettoezichtopdenalevingzichtoespitst.Metanderewoorden:aanwelkeregelsmoetenburgersenondernemerszichhoudenenbijovertredenvanwelkeregelszoudegemeentehandhavendmoe-tenoptreden.DevoorschriftendiemetdegewijzigdeWoningwetnieuwzijngeïntroduceerdofaangepastwordenhierbesproken.Inparagraaf2.3wordttenslottenogaandachtbesteedaanenkeleandereonderwerpendiemetdewijzigingvandeWoningwetzijnveranderdendiebetrekkinghebbenopdehandhavingvandebouwregelgeving.

2.1 Toezicht-ensanctiebevoegdheden

Artikel100vandeWoningwetgeeftaandathetcollegebelastismetdebestuurlijkehandhavingvandebouwregelgeving.HetgaatomdevoorschriftendiebijofkrachtensdehoofdstukkenItotenmetIVvandeWoningwetgelden.Debestuurlijkehandhavings-bevoegdhedenwaarmeehetcollegezijnhandhavingstaakdienttevervullen,valleninhoofdzaakuiteenintoezichtsbevoegdhedenensanctiebevoegdheden.

ToezichtbevoegdhedenVoorwatbetreftdetoezichtbevoegdhedenkanhetcollegeambte-narenaanwijzendiewordenbelastmethettoezichtopdenaleving(artikel100a,eerstelid).Debevoegdhedenvandezetoezicht-houderszijnopgenomeninafdeling5.2vandeAlgemenewetbestuursrecht(Awb).Zijkunnenondermeerplaatsenbetreden,inlichtingenvorderenenmonstersnemen.Zijkunnendusopdebouwplaatscontrolerenenonderzoekenoferovereenkomstigdeverleendebouwvergunninggebouwdwordt.Ookkunnendetoezichthoudersbestaandegebouwenbezoeken,bijvoorbeeldhorecagelegenheden,enterplaatsecontrolerenofwordtvoldaanaanhetBouwbesluit2003enoferwordtgehandeldvolgensdegebruiksvergunning.

Opgrondvanartikel100a,tweedelid,mogendetoezichthoudersookeenwoningbetredenzondertoestemmingvandebewoner.ZijdienenhierbijweldeeisenvandeAlgemenewetophetbinnentredenterespecteren.Voorhetbetredenvaneenwoningtegendewilvandebewonerisbijvoorbeeldeenmachtigingvandeburgermeesternoodzakelijk.

2.Handhavingstaak Woningwet

0�

Hetisnietreëelteverwachtendatmethethoudenvantoezichtallevoorkomendeovertredingenvandebouwregelgevingdaadwerkelijkwordenopgemerkt.Detoezichthouderskunnenimmersnietoveralenaltijdaanwezigzijn.Vandaardatinhethandhavingsbeleidkeuzenmoetenwordengemaaktwaar,wan-neerenhoevaaktoezichtmoetwordengehouden.Jaarlijkszalhetcollegeditbeleidoverhoezijhetkomendejaarwildatmetdezetoezichtbevoegdhedenwordtomgegaan,bekendmoetenmaken.Bijhetopstellenvanzo’ntoezichtstrategiegaathetvooralomhetstellenvanprioriteiten:welktypebouwprojectenverdientintensieftoezichtenbegeleiding,bijwelktypebouwprojectenkanwordenvolstaanmetterughoudendtoezicht?Dergelijkekeuzenmoetenookwordengemaaktvoorhettoezichtopdenalevingvanderegelgevingvoorbestaandebouwwerken,gebouwen,openervenenterreinen.

Debevoegdheidombouw-,sloop-engebruiksvergunningenteverlenenkanookgezienwordenalseenvormvanpreventieftoezicht.Debevoegdheidombouwvergunningenteverlenenisopgenomeninartikel40,eerstelid,vandeWoningwet.Debevoegdheidomsloop-engebruiksvergunningenteverlenenisopgenomeninde(model)bouwverordening.Depreventievevergunningtoetsbiedthetcollegealvoorafgaandaandewerk-zaamhedeneencontrolemomentomtebezienofvoldaanwordtaanderegels.Zokanwordenvoorkomendateractiviteitenplaatsvindendieinstrijdzijnmetderegels.Inhetbeleidkanaandachtwordengegevenaandewijzewaaropdevergunning-verleningplaatsvindtenhoedevergunningtoetswordtingevuld.ZokunnendusinhetbeleidkeuzenwordengemaakttenaanzienvandevraagopwelkewijzeenhoediepgaandbijbouwaanvragenwordtgecontroleerdaanhetBouwbesluit2003.Hetgaatdannietomdevraagofopbepaaldethema’svanhetBouwbesluit2003wordtgetoetst.InhetvergunningenstelselvandeWoningwetligtimmersbeslotendaterbijaanvragenombouwvergunningeenintegraletoetsingdientplaatstevindenaanalletoetsingscriteriadiezijnopgenomeninartikel44.Welbestaatereenbeoorde-lingsvrijheidvoorhetcollegetenaanzienvandewijzewaaropendeintensiteitwaarmeebouwaanvragenaanhetBouwbesluit2003moetenwordengetoetst.Indetekstvanartikel44komtditondermeertotuitinginhetfeitdathetcollegedienttebezienofhetaannemelijkisdathetbouwplanvoldoetaanondermeerhetBouwbesluit2003endebouwverordening.InmiddelsheeftdeVerenigingBouw-enWoningtoezichtNederlandhetToetsprotocolCKB-online©opgesteldenvoorgemeentenbeschikbaargesteld

(eentoetsprotocolvoordebeoordelingofhetaannemelijkisdatbouwplannenvoldoenaanhetBouwbesluit2003).Inhetbeleidkanbijvoorbeeldwordenaangegeveninhoeverredittoetsprotocolwordtgevolgd.Voormeerinformatieoverhettoetsprotocolwordtverwezennaarwww.ckb-online.nl.

SanctiebevoegdhedenOpgrondvanartikel125vandeGemeentewetheefthetcollegedebevoegdheidombestuurlijkesanctiesopteleggen.Hetgaatdanomdebevoegdheidombestuursdwangtoetepassen(bedoeldinartikel5:21vandeAwb)alsdatnoodzakelijkisvoordehandha-vingvanregelsdiedegemeenteuitvoert,zoalsonderanderedebouwregelgeving.Inplaatsvanbestuursdwangtoetepassenkanhetcollege(opgrondvanartikel5:32,eerstelid,vandeAwb)ookeenlastonderdwangsomopleggenaandeovertreder.

Eeninstrumentdatookwelinhetkadervandehandhavingwordtingezetishetintrekkenvaneenverleendebouwvergunning(arti-kel59vandeWoningwet).Metnamebijeenonjuisteopgaveindeaanvraagomeenbouwvergunning(alsdeaanvrager‘valse’gege-vensheeftverstrekt)ofindientijdenshetbouwennietisvoldaanaanvoorschriftendieaandebouwvergunningzijnverbonden,ishetintrekkenvandebouwvergunningeenmogelijkheid.Hetintrekkenvandebouwvergunningheefttotgevolgdathetbouw-werk,mitsditreedsisgerealiseerd,metterugwerkendekracht,wordtgeachtzonderbouwvergunningtezijngebouwd.Erkandandushandhavendwordenopgetredentegenhetbouwenzonderbouwvergunning.

Alserdaneenmaaleenovertredingwordtgeconstateerddienietinoverlegmetdeovertrederkanwordenbeëindigd,komtdevraagaandeordeofeerdergenoemdesanctiebevoegdhedenmoetenwordentoegepast.Daarbijdientaltijdinhetoogtewor-dengehoudendathetopleggenvaneensanctiegeengebondenbevoegdheidis.Datbetekentdatereenzekerevrijheidbestaatbijdetoepassingvandiebevoegdheid.Erdientvoorafgaandaanzo’nsanctiebesluitaltijdeenafwegingvanbelangenplaatstevinden.Indiendeovertredingbijvoorbeelddoorhetalsnogverlenenvaneenvergunningkanwordengelegaliseerd,zaleenhandhavendoptredennietredelijkzijn.Hoeweldejurisprudentiezichzoheeftontwikkelddaterinbeginseleenverplichtingbestaatvoorhetcollegeomhandhavendoptetredenbijovertredingenvandebouwregelgeving,dientaltijdtewordennagegaanofersprakeisvanbijzondereomstandighedendieertoedwingendaterwordt

0�

afgezienvaneenhandhavendoptreden.Ookkanhetzijndatvanhandhavingmoetwordenafgezienomdatditleidttotonevenredignadeligegevolgendienietopwegentegenhetdoeldatmethand-havingwordtgediend.

2.2 Overtredingenvandebouwregelgeving

Indezeparagraafwordtingegaanopdebouwregelgevingtenaanzienwaarvanhetcollegeopgrondvanartikel100vandeWoningwetdetaakheeftomzorgtedragenvoordehandhaving.Debouwregelgevingbestaatuiteenbreedpakketaanvoorschriften,opgenomenindeWoningwetzelf,inopdeWoningwetgebaseerdealgemenemaatregelenvanbestuur(Bouwbesluit2003,Besluitindieningsvereistenaanvraagbouwvergunning,Besluitbouw-vergunningsvrijeenlichtbouwvergunningplichtigebouwwerken)endegemeentelijkeverordeninggebaseerdopartikel8vandeWoningwet(bouwverordening).DeregelgevingoverdebouwtechnischestaatvanbouwwerkenisopgenomeninhetBouwbesluit2003.Daarnaastgeldenereisenvoorbijvoorbeeldeenbrandveiligenhygiënischgebruikvanbouwwerken.Dezeeisenzijntevindenindegemeentelijkebouwverordening.Eventuelewelstandseisenoverhetuiterlijkvanbouwwerkenzijnvastgelegdineengemeentelijkewelstandsnota.PlanologischevoorschriftenoverhetgebruikvangrondenenopstallenzijningevolgedeWetopdeRuimtelijkeOrdeningopge-nomeninbestemmingsplannen.Dezevoorschriftenverkrijgendeelshunwerkingskrachtdankzijhetbouwvergunningenstelsel.Vooreendeelvandevoorschriftengeldtechterookdatzerecht-streeksvoordeburgerverbindendzijn.Dithoudtindatdeburgeraltijddeverantwoordelijkheidheeftomaandezeregelgevingtevoldoen.

Handhavendoptredenmoetaltijdgebaseerdkunnenwordenophetovertredenvaneenwettelijkvoorschrift.Tenaanzienvandebouwregelgevingzijndemogelijkeovertredingenallemaalteherleidenop(slechts)eenaantalvoorschriftenuitdeWoningwet.HiernavolgteenoverzichtvandebelangrijkstevoorschriftenuitdeWoningwetwaarbijsprakekanzijnvaneenovertredingenwaardusdezorgvoordehandhavingdoorhetcollegezichoptoespitst.Inbijlage6eninhetmodel‘RisicoanalysemodelBouwrelgelgeving’(tevindenopwww.vrom.nl/bouwregelgeving)zijndeartikelengekoppeldaan‘activiteiten’waarbijzichmoge-lijkeovertredingenkunnenvoordoen.Denkhierbijaandebouw

vaneenbouwwerk,hetgebruikvaneenbouwwerk,destaatvaneenbouwwerk,desloopvaneenbouwwerkenhetgebruikvangronden(bestemmingsplan).

Artikel40DebouwvergunningEenbelangrijkdeelvanhettoezichtopdenalevingendeinzetvansanctiemiddelenrichtzichopdeverbodsbepalingenuitartikel40,eerstelid,vandeWoningwet.Opgrondvanditartikel-onderdeelishetverboden:• zonderofinafwijkingvaneenbouwvergunningtebouwen,• eenbouwwerkinstandtehoudendatzonderofinafwijking

vaneenbouwvergunningisgebouwd.

Eenuitzonderingopdezehoofdregelvormthetbouwvergun-ningsvrijebouwenuitartikel43,eerstelid.Hetgaatdanomnormaalonderhoud,hetbouwendatmoetplaatsvindenvan-wegeeenverplichtingdieisopgelegdopgrondvanartikel13,13aof14,ofbouwendatmoetplaatsvindenteruitvoeringvaneenbesluittottoepassingvanbestuursdwangofeenopgelegdelastonderdwangsom.VerdergaathetomhetbouwendatinhetBesluitbouwvergunningsvrijeenlichtbouwvergunningplichtigebouwwerken(Bblb)isaangewezenalsbouwvergunningsvrij.Voorbouwvergunningsvrijebouwwerkenhoeftgeenbouwvergunningtewordengevraagd.Vergunningsvrijbouwenbetekentevenwelnietdatervoorgemeentengeenhandhavingstaakzoubestaan.InhetBblbwordendebouwvergunningsvrijebouwwerkzaamhedenaaneenaantalrandvoorwaardengebonden.Alsnietaandezerand-voorwaardenwordtvoldaan,isgeensprakevaneenbouwvergun-ningsvrijbouwwerkengeldtereenbouwvergunningplicht.Eengemeentecontroleertdaarop.Hetbouwvergunningsvrijebouwenmoetopgrondvandeartikelen1b,eerstelid,en7b,eerstelid,ookvoldoenaanrespectievelijkhetBouwbesluit2003endebouwveror-dening(uitgezonderddevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaard).Daarnaastzijningevolgeartikel20vandeWROdevoorschriftenmetbetrekkingtothetgebruikvanbouw-werkenvantoepassingindieneengerealiseerdbouwvergunnings-vrijbouwwerkwordtgebruiktinstrijdmetdedaaropbetrekkinghebbendevoorschriftenvanhetBblb.Denkopditpuntaaneenvergunningsvrijeaan-ofuitbouwwaarvanhetgebruikingevolgehetBblbmoetstrekkentotvergrotingvanhetwoongenot.Indienditgebruikafwijktvanditgebruiksdoel,omdatbijvoorbeeldeenbedrijfsmatiggebruikisgerealiseerdindeaan-ofuitbouw,dan‘herleven’degebruiksvoorschriftenvanhetbestemmingsplanenkanopgronddaarvanhandhavendwordenopgetreden,mitshet

0�

gebruikinstrijdismetdiebestemmingsplanvoorschriften.Almetalkanerbijhetbouwvergunningsvrijebouwendusookredenzijnvoortoezichtopdenalevingenhandhaving.

Inhethandhavingsbeleidzalbeschrevenmoetenwordenhoehetcollegedehandhavingvandeverbodsbepalingenuitartikel40,eerstelid,organiseert.Daarbijishetvooraldevraagbijwelktypebouwactiviteiteneenintensievebegeleidingtijdensendirectnadebouwnodigis.Hetisvanzelfsprekenddatdegemeentelijketoezichthoudersnietoveralenaltijdaanwezigkunnenzijn.Hetcollegezalinhethandhavingsbeleiddusookmoetenaangevenbijwelketypebouwprojectenslechtseenpassiefensteeksproefge-wijstoezichtzalplaatsvindenenbijwelkebouwwerkenbijvoor-beeldslechtsgereageerdzalwordenopklachtenvanderden.Bijdebouwvergunningkunneninditverbandviavoorschrifteneisenwordengesteldaandemomentenwaaroptijdenshetbouwprocesaanhetgemeentelijkebouwtoezichtmeldinggemaaktmoetwordenvandestartvanbepaaldebouwwerkzaamheden.Zokangeëistwordendatbijvoorbeeldfunderingswerkzaamhedenenhetstortenvanbetonvooraanvanggemeldworden,zodatdetoe-zichthoudersbijdezeessentiëlebouwwerkzaamhedenaanwezigkunnenzijn.Ditzalvoornamelijkvanbelangzijnbijbouwwerk-zaamhedendienavoltooiingvanhetbouwwerkmoeilijkmeertecontrolerenzijn.Bijbouwvergunningsvrijebouwwerkenligthetvoordehanddathettoezichtterughoudendzalzijn,alleenalvanwegehetfeitdathetkleinschaligerbouwenbetreftmetminderrisico’seneffecten,waarvandegemeentesomsookhele-maalnietopdehoogteis.Bouwvergunningsvrijbouwenbehoeftnietvantevorentewordengemeld.Welishetverstandiggoedteinformerenoferdaadwerkelijkbouwvergunningsvrijkanwordengebouwdenomdeburenhiervantevorenopdehoogtetebrengen.

Artikel 1b Het Bouwbesluit 2003 Metartikel1bwordtbindendewerkinggegevenaanhetBouwbesluit2003.DatbetekentdateraltijdaanhetBouwbesluit2003moetwordenvoldaan.HetBouwbesluit2003bevatvoor-schriftendiebetrekkinghebbenopdebouwtechnischestaatvanbouwwerken.Bouwwerkenzijnbijvoorbeeldwoningenenkantoorpanden,maarerzijnookbouwwerkendiegééngebouwzijn,zoalsviaductenenreclamezuilen.DevoorschrifteninhetBouwbesluit2003geldenvooralletypebouwwerkenenkunnenbetrekkinghebbenopveiligheid,gezondheid,bruikbaarheid,energiezuinigheidenmilieu.InhetBouwbesluit2003wordteenonderscheidgemaakttussenvoorschriftenvoorbestaande

bouwwerkenenvoorschriftenvoornieuwtebouwenbouw-werken.Voornieuwbouwzijndeeisendoorgaanszwaarderdanvoorbestaandebouw.

DatmenzichbijhetbouwenaandenieuwbouweisenvanhetBouwbesluit2003moethoudenisgeregeldinheteerstelidvanartikel1b.Daarbijisweleenspecifiekerelatiemetdebouwver-gunninggelegd.Hetisingevolgeartikel40immersookverbodenomtebouwenzonderofinafwijkingvaneenbouwvergunning.Datimpliceertdusdathetistoegestaanomtebouwenovereen-komstigeenbouwvergunning,ookalzoudatinstrijdzijnmethetBouwbesluit2003.Theoretischkanhetnietvoorkomendatbouw-vergunningwordtverleendvooreenbouwwerkdatinstrijdismethetBouwbesluit2003.Eenbouwvergunningwordtingevolgeartikel44,eerstelid,immersalleenverleendalsaannemelijkisdathetbouwwerkvoldoetaanondermeerhetBouwbesluit2003.DetoetsaanhetBouwbesluit2003isechteromvangrijkencomplexenhetisniettenaanzienvanalleeisenindeaanvraagfasemetzekerheidvasttestellendatvoldaanwordtaandeeisenuithetBouwbesluit2003.Openkeleonderdelenkandatalleenwordenvastgesteldalshetbouwwerkisgerealiseerd.Bijhetverlenenvaneenbouwvergunninggeldtbovendiendatnietallestotinelkdetailisvastgelegd.Oponderdelenzullennogdetailkeuzenmoetenwordengemaakttijdensdebouwopdebouwplaatszelf.TenaanzienvandiedetailkeuzendieeenbouwvergunningnietexplicietreguleertentenaanzienvanonderdelenwaarvannietmetzekerheidwasvasttestellendatvoldaanwerdaanhetBouwbesluit2003,vloeituitartikel1b,eerstelid,voortdatonverminderdmoetwordenvoldaanaandenieuwbouweisen.

Heteerstelidvanartikel1bgeefthiermeeduseenaanvullendeeisomtevoldoenaanhetBouwbesluit2003,bovenopdeeisdathetbouwennietinstrijdmagzijnmetdebouwvergunning.Oponderdelendiewelexplicietindebouwvergunningzijnvastge-legdheeftheteerstelidvanartikel1bgeenbetekenisenheeftdatgenewatindevergunningisvastgelegdvoorrang.Eenbouw-vergunninggeeftdushetrechtomgewoontebouwenconformdiebouwvergunning.Ookalseronverhoopteenfoutisgemaaktindeaanvraag,dieerdoordegemeentebijdetoetsingnietisuitgehaald.Inzo’nsituatiegeeftdebouwvergunninghetrechtom(straffeloos)tebouweninstrijdmetdenieuwbouweisenuithetBouwbesluit2003.Dezevrijwarendewerkingvaneenbouw-vergunningwordtwelbegrensddoordeinhetBouwbesluit2003opgenomenvoorschriftenvoorbestaandebouwwerken.Ingevolge

10

artikel1b,tweedelid,moetenalle(bestaande)bouwwerkentenminstevoldoenaandeopzo’nbouwwerktoepasselijkevoor-schriftenuithetBouwbesluit2003.Daaruitvolgtdatooktijdenshetbouwenaltijdtenminstevoldaanmoetwordenaandezeeisenvoorbestaandebouw.Ookindegevallenwaarinhetbouwplanwaarvoorbouwvergunningisverleendhiermeeinstrijdzouzijn,magernieteengebouwwordengebouwddatinstrijdismetdevoorschriftenvoorbestaandebouw.DezevoorschriftenvoorbestaandebouwvormeninNederlanddeabsoluteondergrens.Deeigenaarvaneenbouwwerkdraagtzelfdeverantwoordelijk-heiddatzijnbouwwerktenminsteaandezeminimum-eisenvoldoet.

Artikel 7b De bouwverordeningOpgrondvanartikel7bishetverbodenom:• eenbouwwerktebouwen,tegebruikenofteslopeninstrijd

metdebouwverordening;• eenopenerfofterreintegebruikeninstrijdmetdebouw-

verordening;• destaatvaneenopenerfofterreintebrengenoftehoudenin

strijdmetdebouwverordening,Debouwverordeningvormteigenlijkmaareenbonteverzame-lingvanbouwgerelateerdevoorschriften.Naastdevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaard,diedegemeenteraadkanopnemenindebouwverordening,gaathetondermeeromregelsovereenhygiënischen(brand)veiliggebruikvanbouwwerken,plaagdierbe-strijding,bouwenopverontreinigdegrond,slopenvanbouwwerkenenregelsdiegeldenvoordestaatvanopenervenenterreinen.Hetnietvoldoenaanbepaaldeonderdelenvandebouwverordeningkanernstigerisico’smetzichmeebrengen.Inhetkadervanhethand-havingsbeleidzalhetcollegemoetennagaanopwelkeonderdelenvandebouwverordeningenbijwelketypegebouwenenbouwwer-keneenintensieftoezichtopdenalevingvandebouwverordeningdientplaatstevinden.Toezichtopdebrandveiligheidishierbijzekerbelangrijk.Tenaanzienvananderedelenvandebouwveror-deningkanbijvoorbeeldweerbepaaldwordendatslechtseenpas-sieftoezichtnodigisendatalleengereageerdwordtopklachtenvanderden.

Netzoalsdatgeldtdoorartikel1bvoorhetBouwbesluit2003,isopgrondvanartikel7beenzelfstandigehandhavingmogelijkvandevoorschriftenvandebouwverordening.Alserwordtgehandeldinstrijdmetdebouwverordening,zoalsbijvoorbeeldhetgebruiken

vaneenbouwwerkzondervereistegebruiksvergunning,levertditeenovertredingopvanartikel7b,tweedelid,waartegenhetcollegehandhavendkanoptreden.Datzelfdegeldtvooreenstrijdiggebruikvanopenervenenterreinenbijvoorbeeldhetslopenvanbouwwerkeninstrijdmetdebouwverordening.Tenaanzienvanderelatietusseneenbouwvergunningendevoorschriftenvoorhetbouwenuitdebouwverordening,geldthetzelfdealswathiervoorisaangegevenvoorderelatietussendebouwvergunningenhetBouwbesluit2003.Netalsbijheteerstelidvanartikel1b,ishetopgrondvanheteerstelidvanartikel7bverbodenomtebouweninstrijdmetdeopdatbouwenbetrekkinghebbendevoorschriftenuitdebouwverordeningtenzijeenbouw-vergunningdatuitdrukkelijktoelaat.

Inhetkadervandeverleningvaneenbouwvergunningwordtookgetoetstaandeophetbouwenbetrekkinghebbendevoor-schriftenvandebouwverordening.Dezepreventievetoetsisbijdelichte-bouwvergunningoverigensbeperkttotdevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaard.Bijdebouwmoetechterookaandeanderevoorschriftenvandebouwverordeningwordenvol-daan.Datgeldtvoorzoweldebouwvergunningplichtigealsdebouwvergunningsvrijebouwwerken.Bijdebouwvergunningsvrijebouwwerkenzijndevoorschriftenuithetbestemmingsplanendevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaarduitdebouwverordeningechternietvantoepassing.

Artikel 13 Verplichting tot het aanbrengen van aanvullende bouwkundige voorzieningen Artikel13biedthetcollegedemogelijkheidomeeneigenaarvaneenbouwwerkteverplichtenom,inaanvullingopdeinhetBouwbesluit2003opgenomeneisenvoorbestaandebouw,bouw-kundigevoorzieningentetreffenzodathetbouwwerkmaximaalzalvoldoenaandeeisenvoornieuwtebouwenbouwwerkenuithetBouwbesluit2003.Hetcollegekanduseisendateenbestaandbouwwerkoponderdelenzalvoldoenaandenieuw-bouweisenvanhetBouwbesluit2003.Voorwaardeisweldatder-gelijkeaanvullendevoorzieningendiehetcollegeinditverbandeist,noodzakelijkzijn.Datbetekentdatvanelkeaanvullendevoorzieningdiehetcollegeverplichtstelt,denoodzaakzorgvul-digmoetwordengemotiveerd(waaromisdezevoorzieninginditgevalnoodzakelijk?).Debetreffendebevoegdheidgeefthetcollegedusenigebeleidsvrijheid.Hieraankanaandachtwordenbesteedinhethandhavingsbeleid,bijvoorbeelddoordaarinoptenemenopwelkewijzedegemeenteomgaatmetdezebevoegdheid.

11

12

Alseenverplichtingdieopgrondvanartikel13isgegevenniettijdigwordtnageleefd,ontstaateropgrondvanartikel14aeenovertredingwaartegenhandhavendopgetredenkanworden.Hetnietvoldoenaandeplichtuitartikel14a,omeenopgelegdever-plichtingoptevolgen,vormtinfeitedeovertredingwaartegenhandhavendkanwordenopgetreden.Opgrondvanartikel15vandeWoningwetkanhetbesluitomhandhavendoptetredengelijk-tijdigbekendwordengemaaktmethetbesluitomeenverplichtingopteleggenalsbedoeldinartikel13.

Artikel 13a Repressief welstandstoezicht Degemeenteraadkanbeslissendater(aldannietineengedeeltevanhetgemeentelijkegrondgebied)aanwelstandstoezichtwordtgedaan.Hetgaatdaarbijomhetuiterlijkvanbouwwerken.Methetwelstandstoezichtkanhetbouwen,inhetverlengdevandevoorschriftenuiteenbestemmingsplan,aannadereeisenwordengebondenmetbetrekkingtothetuiterlijkvanbouwwerken(hetgaatdanommeerspecifiekeuiterlijkekenmerkenzoalsbijvoor-beeldmateriaalgebruik,kleurgebruik,onderlingemassa-verhou-dingenindegevelopbouwvanhetbouwwerkenarchitectonischeontwerpstijl(oponderdelen)vaneenbouwwerk).Debouwmogelijkhedendieeenbestemmingsplanbiedt,dienenmetdewelstandsbeoordelingtewordengerespecteerd.Meteenbestemmingsplanwordtbepaaldwelkebouwmogelijkhedenerbestaan.Ineenbestemmingsplanwordendebouwmogelijkhe-denmeteenplankaartenvoorschriftenaangegeven.Naasthetgebruikvangrondenenopstallengaathetomvoorschriftenmetbetrekkingtotdeschaal,massa,maatvoeringenplaatsingvanbouwwerken.Alseenbestemmingsplaneenmindergedetail-leerderegelinggeeftvoordeplaatsingvanbouwwerkenenmeerkeuzelaattussenverschillendemogelijkhedenomdebouwterealiseren(bijvoorbeeldomdatgewerktwordtmetbouwblokkenwaarvanslechtseenbepaaldpercentagebebouwdkanworden),kunnendeplaatsingsmogelijkhedennaderwordeningeperktmetdewelstandsnota.Indiendevoorschriftenendesystematiekvanhetbestemmingsplanzo’nkeuzenietofslechtsinbeperktemategeeft–metnameindiendebouwmogelijkhedengedetailleerdzijnaangegeven–vormtdieopzetbijdewelstandstoetseendwingendgegeven4.Hetwelstandstoezichtkentweebeoordelingsniveaus.Voornieuwtebouwenvergunningplichtigebouwwerken(metuitzonderingvantijdelijkebouwwerken)geldtdathetuiterlijkendeplaatsingnietinstrijdmagzijnmetredelijkeeisenvanwelstand.Ditkanalleenpreventiefinhetkadervandebouwvergunningverleningworden

beoordeeldaandehandvandecriteriauitdewelstandsnota.Voorbestaandebouwwerkenenbouwvergunningsvrijebouw-werkengeldtingevolgeartikel12,eerstelid,vandeWoningwetdatzijniet‘inernstigemate’instrijdmogenzijnmetredelijkeeisenvanwelstand.Ookditwordtbeoordeeldaandehandvandewelstandscriteriauitdewelstandsnota.Deeisenvoorbestaandeenbouwvergunningsvrijebouwwerkenzijnminderzwaardanhetwelstandsvereistevoornieuwtebouwenbouwwerken.Bijderepressievevormvanwelstandstoezicht(ernstigestrijd)moethetgaanomheelevidentegevallenwaarinhetuiterlijkvaneenbouw-werkexcessieflelijkis,beoordeeldaandehandvandecriteriadiedaartoezijnopgenomenindewelstandsnota(datkandusalleenalserhiertoecriteriazijnopgenomenindewelstands-nota).Tijdelijkebouwwerkenzoalsbedoeldinartikel45vandeWoningwetvallenoverigensgeheelbuitenhetwelstandstoezicht.

Dehandhavingvandezerepressievewelstandseisenkanplaats-vindendoormiddelvandebevoegdheidvanartikel13avandeWoningwet.Opgrondhiervankanhetcollegetenaanzienvaneenmetheteerstelidvanartikel12strijdigesituatiedeeigenaareenverplichtingopleggenomveranderingenaanhetuiterlijkvanhetbouwwerkaantebrengendieeropgerichtzijndeernstigestrijdmetredelijkeeisenvanwelstandopteheffen.

Netalsbijartikel13geldtookhierdatingevolgeartikel14adegenedieeenverplichtingheeftopgelegdgekregen(alsmedezijneventuelerechtsopvolger)verplichtisomdaaruitvoeringaantegeven.Hetnietvoldoenaaneenopgelegdeverplichtinglevertduseenovertredingopvanartikel14a,waartegenhandhavendkanwordenopgetreden.Hetbesluitdaartoekan,zoalsalaangegeven,ingevolgeartikel15,eerstelid,gelijktijdigmetdeopgelegdeverplichtingbekendgemaaktworden.

Artikel 1a Algemene zorgplicht IndeWoningwetiseennieuwezorgplichtgeïntroduceerd.Dezezorgplichtbepalinggeldtvooreigenarenenbeheerdersvanbouw-werkenenopenervenenterreinen,maarookvoorpersonendiebouwwerkenenopenervenenterreineningebruikhebbenendiebouwwerkenbouwenofslopen.Dezorgplichtisbedoeldomtevoorkomendatersituatiesontstaandiegevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid.

4 ZiebijvoorbeelddeuitspraakvandeAbRSvan20december2006,nr.200601319/1,AB2006,192enBR2007,32.

1�

Dezorgplichtheefthetkaraktervaneenvangnetbepaling;eenbasisdiegerichtisophetnietlatenontstaanofvoortdurenvangevaar,dievantoepassingisopalleaspectenvanhetbouwen,hetgebruikenhetslopenvanbouwwerken,standplaatsen,openervenenterreinen.EventueelgevaarlijkesituatieswordenzoveelmogelijkvoorkomendoordegeobjectiveerdevoorschrifteninhetBouwbesluit2003endebouwverordening.Hetkanechternogsteedsgebeurendatoverheidsoptredendirectgewenstis,omdateensituatiedirectgevaaroplevertvoordeveiligheidofdegezondheid,zonderdatdaarbijsprakeisvanhetovertredenvaneenvoorschriftuithetBouwbesluit2003ofdebouwverordening.Voordezegevallendientdenieuwezorgplichtalsvangnet:indezegevallenkandantóchbestuursrechtelijkwordenopgetreden.Dezorgplichtuitditartikelgeldtzowelvoordeeigenaaralsvooriederanderdiebevoegdisvoorzieningentetreffenomdesituatiegezondenveiligtehoudenenismisschiennogwelhetmeestsimpeltebeschrijvenalseenverplichtingomjegezondeverstandtegebruikenengevaarvoordeveiligheidengezondheidtevoor-komen.Inhetkadervanhethandhavingsbeleidligteenactieveinzetopdezorgplichtbepalingnietinderede.Hetgaatzoalsgesteldomeenvangnetbepalingdiealleeninbeeldisalsanderegrondenopbasiswaarvanhandhavendkanwordenopgetredenniettoepas-baarzijngebleken.

2.3 OverigewijzigingenWoningwet2007

VerbeteringhandhavingbijeigendomsoverdrachtMetdewijzigingvandeWoningwetzijndehandhavingsmogelijk-hedenvandebouwregelgevingbijeigendomsoverdrachtverbeterd.Hetkostenverhaalvandetoepassingvanbestuursdwangenhetopleggenvaneenlastonderdwangsomisslechtsmogelijktenaanzienvandeovertreder.OpgrondvandevorigeWoningwetkonalleendepersoondiehetverbodomtebouwenzonderofinafwijkingvaneenvergunninghadovertredenalsovertrederwor-denaangemerkt.Indiendezepersoonwasverhuisd,washetvoorgemeentenlastigomtothandhavingtekomen.Zekerindieneenbouwwerkmeerderekerenvaneigenaarwasgewisseld,wasvrij-welnietmeernategaanwieeigenaarwastentijdedatdeillegalebouwplaatsvond.

MetdenieuweWoningwetwordenovertredingenvanhetverbod

omtebouwenzonderofinafwijkingvandebouwvergunningzaaksgebondengemaakt.Datgebeurtdoortebepalendathetnietalleenverbodenisomtebouwenzonderofinafwijkingvaneenbouwvergunning,maardathetookverbodenisomzo’nzonderofinafwijkingvandevergunninggebouwdbouwwerkinstandtelaten.Ditverbodistoegevoegdaanheteerstelidvanartikel40.Eensoortgelijkebepalingisooktevindeninartikel1b,derdelid,enartikel7b,vierdelid.Hetleidtertoedatooknieuweeigenarenvaneenillegaalgebouwdbouwwerkgeconfronteerdkunnenwordenmeteenhandhavingsbesluitdatbestaatuiteenlastgevingonderdwangsom.Ookkunnendekostenvandetoepas-singvanbestuursdwangopdenieuweeigenaarwordenverhaald.

Naastditzaaksgebondenmakenvanovertredingen,kunnenookhandhavingsbesluitenzaaksgebondenwordengemaakt.Datwilzeggendathethandhavingsbesluitinfeitekomtterustenophetperceelendaardoorvantoepassingisopiedereendieopdatmomenteigenaarisvandatperceel.Hethandhavingsbesluitkandanjegensiedereeigenaartenuitvoerwordengelegdendekostenofdedwangsomkunnenookopiedereeigenaarwordenverhaald.Ditvoorkomtdatgemeententelkensopnieuweenhand-havingsproceduremoetenopstartenbijeeneigendomswisseling.Voordezezakelijkewerking,diemogelijkwordtgemaaktmetartikel100e,ishetwelnodigdathethandhavingsbesluitisinge-schrevenindeopenbareregisters.Ditisvereistopgrondvanhettweedelidvanartikel100e.

ToepasselijkheidWetopdeeconomischedelictenDeovertredingvandeartikelen1a,1b,7b,14a,40en46,lid7,ismetdenieuweWoningwetstrafbaargesteldopgrondvandeWetopdeeconomischedelicten.Ditsluitaanbijdestrafbaarstellingvaneengrootaantalmilieudelictenenbijovertredingenvanbestemmings-plannen.MetdeWetopdeeconomischedelictenkaneffectieverwordenopgetredentegenverwijtbareovertredingen.

1�

AannemelijkheidstoetsbouwvergunningprocedureIndenieuweWoningwetisdebewijslastvandeaanvragerendecontroletaakvanhetcollegeombouwplannentetoetsenaanderegelgeving,betermetelkaarinverhoudinggebracht.OpgrondvanhetBesluitindieningsvereistenaanvraagbouwvergunning(Biab)washetaltijdalzodatdeaanvragervaneenbouwvergunningnooitmeergegevenshoefdeteoverleggendannoodzakelijkwasom‘aannemelijk’temakendathetvoorgenomenbouwenzalvoldoenaandebouwregelgeving.Dithoudtondermeerverbandmethetfeitdathetoponderdelentechnischhelemaalnietmogelijkisomopvoorhandmetzekerheidaantetonendateenbouwwerkaandeeisenzalvoldoen.Denkhierbijbijvoorbeeldaandeeisenophetterreinvangeluidswering.Daarvankanpasmetzeker-heidwordenvastgestelddatvoldaanwordtaandeeisendoor,alshetbouwwerkvoltooidis,eengeluidsmetinguittevoeren.Hetcollegekandatdusinhetkadervandeverleningvaneenbouwvergunningnietmetzekerheidvaststellen.Verderishetbestaandepraktijkdatineenbouwaanvraagnietallestotinhetkleinstedetailisvastgelegd.Denkbijvoorbeeldaandelengtevanspijkersenschroeven.Bepaaldedetailkeuzenwordenveelalpastijdensdebouwopdebouwplaatsgemaakt.Degemeentelijkebeoordelingvanbouwaanvragenisdanookminofmeerglobaalengerichtophoofdlijnen.Omdieredenkanhetooknietzozijndatdegemeentemetdebouwvergunningtoetsdeverantwoorde-lijkheidvandeaanvrageroverneemtvoorhetvoldoenaandebouwregelgeving.Debouwvergunninggeeftopditpuntslechtseenredelijkezekerheidenwordt,zoalsaleerderaangegeven,aangevulddoorhetvereisteuitdenieuweartikelen1ben7bdathetbouwenmoetvoldoenaanrespectievelijkhetBouwbesluit2003endebouwverordening.Afwijkingenvandieregelgevingzijnalleentoegestaanindiendebouwvergunningdaaruitdrukkelijkinvoorziet,waarbijalsabsoluutminimumdeeisenvoorbestaandebouwwerkenuithetBouwbesluit2003geldenwaaraansowiesoteallentijdemoetwordenvoldaan.Deaannemelijkheidsbeoordelingdieinhetkadervandebouw-vergunningprocedurewordtuitgevoerdvoorhetBouwbesluit2003endebouwverordeningisindenieuweWoningwetvastgelegdinartikel44,eerstelid,onderdelenaenb.Opdegemeenterustdusinhetkadervaneenbouwaanvraag(slechts)tetaakomtebezienofhetaannemelijkisdathetbouwwerkzalvoldoenaandezebouwregelgeving.

BevoegdheidvandeMinisteromhandhavingtevorderenGemeentenzijnenblijvenverantwoordelijkvoorheteerste-lijnstoezichtopdenalevingvandebouwregelgeving.Alseengemeentehierbijernstigingebrekeblijftterwijldatdringendnodigis,heeftdeMinistervanVROMopgrondvanartikel100bvandenieuweWoningweteenbevoegdheidomtevorderendatdiegemeentehandhavendgaatoptreden.BijnalatendaarvankandeMinisterzelftothandhavingovergaan,opkostenvandegemeente.

1�

1�

Indithoofdstukbeschrijvenweeenstappenplanomeenhand-havingsbeleidvoordebouwregelgevingteformulerenenintevoeren.Dithoofdstukisbedoeldvoordiegenedieverantwoordelijkisvoorhetopstellenenuitvoerenvanhethandhavingsbeleid.Ukrijgttipsenoverwegingenmeeomhetheleprocesvanderea-lisatievanhethandhavingsbeleidingoedebanenteleiden.Depraktischebruikbaarheidstaatvoorop.Hetformulerenvaneenhandhavingsbeleidkomtindekernneerophetaangevenvanprioriteitenenhetbeschrijvenvandewijzewaaropdaarinvul-lingaanwordtgegeven.Uiteraardishetvoorhetformulerenvaneendergelijkbeleidessentieelomoverdejuisteinformatietebeschikken.Aanhetformulerenvaneenhandhavingsbeleidgaatdanookeengedegenambtelijkvoorbereidingsprocesvooraf.Betrekbijdetotstandkomingvanhetbeleiddiegenendiekijkhebbenopdelokalesituatievandegemeente,opdenalevingenmatevanovertredingenvanvoorschriften,endiegenendieverantwoordelijkzijnvoordebesluitvormingendeuiteindelijkeuitvoeringvanhetbeleid.

Viadetoezichthouderskomtumeertewetenoverdepraktijk.Doorhenvroegtijdigbijhetvaststellenvanprioriteitentebetrekken,cre-eertubovendiendraagvlakvoordekeuzesdieinhetbeleidsplanwordengemaakt.Omtekomentoteendemocratisch,transparantencyclischhandhavingsbeleidisbijveelgemeenteneencultuur-omslagnodig.Ookvanuitdatoogpuntbezienishetverstandigdehandhaversvroegtijdigbijdebeleidsontwikkelingtebetrekken.Bentueenmaalindefasewaarinbeleidwordtgeformuleerd,danishetraadzaamomhierbijdeverantwoordelijkeportefeuillehou-dertebetrekken.Eenhandzaamformatvanditstappenplantreftuaaninbijlage1.Zoalseerderopgemerkt,hebbendeprofes-sionaliseringvandemilieuhandhavingendeprofessionaliseringvandebouwregelgevinggemeenschappelijkekenmerken.Inhetformatinbijlage1wordtdeonderlingerelatietussendezetweeaandachtsgebiedenaangegeven.

3.1 Vanstartdocumenttotenmetimplementatie

Metditstappenplanwillenwijueenpraktischehandreikingbie-denomhandhavingsbeleidteformuleren.Vooralleduidelijkheid:erzijngeenwettelijkeeisenaanhetformatwaarindegemeentehaarhandhavingsbeleidbeschrijft.Inmiddelsheefteenaantalgemeentenditstappenplanindepraktijkbeproefd.Hunervaringenzijnindezeuiteindelijkeversieverwerkt.Ditallesheeftgeleid

toteendoordachtenpraktischstappenplanvoorhetopstellenvanhandhavingsbeleid.Stap 1: de voorbereiding Alsudezeeerstestapheeftgezet,beschiktuovereenhelderstartdocumentomtekomentoteenhandhavingsbeleid.Hetdocumentbeschrijftondermeerdetaken,deverantwoordelijk-hedenendereikwijdtevanhethandhavingsbeleid.

Allereerstlegtuvastwiedeopdrachtgeveris(bijvoorbeelddewethouder,directeurofgemeentesecretaris)enwiedeopdracht-nemeris(bijvoorbeelddeprojectleider).Omvoldoendemede-werkinguitdegemeenteteverkrijgen,kanhetraadzaamzijnomhetprojectviaeenbestuursopdrachtvanstarttelatengaan.Deprojectleidermaaktaandehandvandestappendiehiernawordenbeschreveneenprojectplan.Ditplanlegthijtergoedkeuringvooraandeopdrachtgever.Viadeopdrachtgeverwordthetvoorge-legdaanhetmanagementteamenhetcollege.Omdraagvlaktecreërenkanhetinformerenvanderaadzinvolzijn.Deplanningvermeldtookopwelkemomentenverslagwordtgedaanaanhetmanagementteamenhetcollege,enopwelkemomentenbijhetmanagementteamenhetcollegebesluitvormingplaatsvindt.

Bijdeopdrachtverstrekkingwordtafgesprokenhoeverhethand-havingsbeleidreikt:welkewet-enregelgevingvaltonderhethandhavingsbeleid?Hethandhavingsbeleidzalzichinelkgevalmoetenrichtenopdebouwregelgeving.Daarnaastkanookdemilieuregelgevingerinwordenbetrokken.

Inhoofdstuk2leestuopwelkevoorschriftendehandhavingzichvoorwatbetreftdebouwregelgevingtoespitst.

‘Eentipvooranderegemeenten?Gewoonbeginnen.Iedereenzittewachtenopvoorbeeldenvananderen,maaropeengegevenmomentmoetjegewoonaandeslag.Datmomentisnu.’Vincent Martens , gemeente Etten-Leur

‘Devertaalslagvanregelsnaarbeleidvergtvoorgemeentenvaakveelstudieeninzet.Voormijzelfwashetbijzonderomtweeaaneenge-slotendagenmetonzehandhaverstekunnenbrainstormen.Tijdensdezedagenhebbenweeenrisicoanalyseopgesteldenprioriteitenuitgewerkt.’Rianne Donders-De Leest, wethouder Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid, Woonwagenbeleid, Vervoer en Sport, gemeente Etten-Leur

�.Het formuleren van een handhavingsbeleid

1�

Stap 2: visie bepalen en uitgangspunten formulerenNadatudezestapheeftgezet,zijndevisiediehetcollegeheeftophandhaving,endeuitgangspuntenenrandvoorwaardenvoorhethandhavingsbeleidduidelijkomschreven.

Opbasisvancollegestukken,strategischedocumenten(lange-termijnvisies),interviewsenhetbereikvanhetbeoogdehandha-vingsbeleid,brengtudeuitgangspunteninkaart.Indienhetcollegeditwenstkanereventueeleenbijeenkomstmetderaadwordengeorganiseerdwaarindeuitgangspuntenwordenbesproken.Dezeuitgangspuntenzijnbelangrijkbijhetbepalenvandeprioriteitenindehandhaving.Veiligheidkaneenuitgangspuntzijn,maarbijvoor-beeldookleefbaarheid.Daarnaastneemtuhetlandelijkebeleidinogenschouw.

Stap 3: het uitvoeren van een quick scan van de huidige situatie Nastap3beschiktuovereengoedebeschrijvingvandehuidigehandhavingsopgaveendeorganisatie(mensenenmiddelen)waaroverubeschiktominvullingtegevenaandehandhaving.Omeenbeeldteschetsenvandehuidigesituatiebrengtuverschillendekwantitatieveenkwalitatievegegevensinkaart.Alshetgaatomdebouwregelgevingzijndevolgendevragenvanbelang:• Watisopditmomentdelokalesituatie?Hoeveelhectare

beslaathetbuitengebied?Hoeveelbouwvergunningenzijnerafgegeven(gespecificeerdnaargebouwfunctie)?Hoeveelgebruiksvergunningenzijnerafgegeven(gespecificeerdnaartypeobjecten)?Hoehoogishetpercentageeigenwoningbezit?Welkemogelijkhedenzijnervoorwoningbouwenontwikkelingvanbedrijfslocaties?

• Watisopditmomentdeorganisatorischesituatie?Hoeveelfte’szijnerbeschikbaarvoordehandhaving?Welkewerkwijzewordtergevolgdbijdehandhaving?Welkeinstrumentenwordenergebruiktbijdevergunningverstrekkingen-handhaving?Welkecommunicatie-instrumentenwordeningezetomnalevingvanderegelstebevorderen?Opwelkedoelgroepenrichtdecommuni-catiezich?Hoevindtdedienstverleningaanhetloketplaats(hoe-veeluurperweek)?Welkesamenwerkingsverbandenzijner?

• Zijnerafsprakenoververbetering?MochtenerafsprakenzijnmethetInspectoraat-GeneraalVROMterverbeteringvandehandhaving,danbetrektudezeuiteraardookindeformuleringvandeuitgangspunten.

Devragendiehierzijnopgenomendienenterillustratie.Eencompletelijstvanvragendiedeeluitmakenvaneenquickscantreftuaaninbijlage3.Medeafhankelijkvandebreedtevanhetoptezettenbeleidendelokalesituatiekuntuzelfvragentoevoegenofverwijderen.

Ommeerzichttekrijgenophetfunctionerenvandehand-havingsorganisatie,kuntuuworganisatietegenhetlichthoudenaandehandvandemilieukwaliteitscriteriazoalsdezezijnop-gesteldvoordehandhavingsorganisatiemilieu.Dezecriteriazijnzeergoedtoepasbaarvoorelkehandhavingsorganisatie.Ziehiervoorookbijlage1en7.Hetantwoordopdevragenvindtudoordossieronderzoek,hetuitzettenvanvragenlijstenenhetafnemenvaninterviews.Alsdegemeentehaarinformatievoorzieninggoedopordeheeft,ishetrelatiefeenvoudigomdezeinformatiebovenwatertehalen.

‘Erisveelvoornodigomallevragenvandequickscantebeant-woorden.Grotegemeentenzullenbestmoeitehebbenomalleinformatiebovenwatertekrijgen.Bepaaldaaromvoorafgoedjescope.Dankanbesteensblijkendatbepaaldevragenvoorjounietrelevantzijn.’Erik Bos, gemeente Apeldoorn

‘DoordequickscanwerdenwegedwongenomEtten-Leurcijfer-matiginbeeldtebrengen.Dankomjeerachterdatjegeneigdbentteveelopbasisvanaannamestewerken.Eénvanonzeblindevlekkenwaseenindustrieterrein.Alswedaareerderaandachtaanhaddenbesteed,washetdaarnietzovergekomenmethetachter-stalligonderhoud.Dequickscanisdusnuttig.’Vincent Martens, gemeente Etten-Leur

Stap 4: het uitvoeren van een risicoanalyseNastap4weetuwelkeovertredingenhetgrootsterisicovormen.

Omdatdegemeenteonmogelijkaltijdallestotindetailkancon-troleren,wordteenrisicoanalysegemaakt.Deanalyselaatener-zijdszienwaareninwelkesituatieseerderdekansbestaatdatdewetwordtovertreden,zodatuuwinzethieropkuntafstemmen.Anderzijdstoontderisicoanalysewaarzichbijovertredingendegrootstenegatieveeffectenkunnenvoordoen.Onder‘risico’ver-staanwedekansopovertredingvermenigvuldigdmetdeernstvandenegatieveeffecten.Umaaktduseeninschattingvandematewaarinbepalingenwordennageleefdenvandenegatieve

1�

effectendieoptredenalsditnietgebeurt.Inbijlage4wordteenenanderverderuitgelegd.Erwordtnietvanuverwachtdatuuitgebreidewetenschappelijkeanalysesuitvoert.Deinschat-tingen(risico’seneffecten)maaktuopbasisvandekennisenervaringdiedegemeenteinhuisheeft.Uiteraardputuookuitdeinformatiediedequickscanheeftopgeleverd.Bijdezehandrei-kingtreftueencd-romaanomeenrisicoanalyseuittevoeren.Ukuntdeindelingafstemmenopdelokalesituatie.Hetisaantebevelenderisicoanalyseinworkshopverbandtemaken.BijdepilotsvanVROMbleekdatzoweldeuitwisselingvankennisenervaringbinnenhetambtelijkapparaat(tussenhetmanagementendeverschillendedisciplinesvandeuitvoering)alsdeuitwisse-lingvankennisenervaringtussendebetrokkenbestuurderenhetambtelijkapparaatzeerverhelderendis.Vergeetbijvoorbeeldnietdebrandweerbijderisicoanalyseendeverdereuitwerkingtebetrekken.

‘Kennisenervaringvanuitdepraktijkzijnonontbeerlijkbijhetopstellenvaneengedegenrisicoanalyse.Waardeééneengrootrisicoziet,kandeervaringvandeanderjuistduidenophettegendeel.Vooraldebetrokkenheidvanpolitieenbrandweerzijninditverbandergbelangrijk.’Hans Ooijevaar, gemeente Obdam

‘Derisicoanalysekentookeenduidelijkepolitiek-bestuurlijkecomponent:hoewordenderisico’sindepolitiekearenaervaren?Inhoeverreishetimagovandegemeenteinhetgeding?Bijditonderdeelisdebestuurlijkeinvloedopprioriteitenalmerkbaar.Debetrokkenheidvandeverantwoordelijkeportefeuillehoudersisdaaromonmisbaar.’Hans Ooijevaar, gemeente Obdam

Stap 5: het stellen van prioriteiten Nastap5beschiktuovereendoordachteprioriteitenlijst.

Metdeuitkomstenvanderisicoanalysekuntueeneerstevoorstelvooreenprioriteitstellingmaken.Hierinbetrektuookdelokale,specifiekeaandachtspunten.Hetkanvoorkomendateenbepaaldaandachtspuntopderisicoanalyseniethoogscoort,maardatvanuitbeleidsmatigeofpolitiekeoverwegingenhierwelextraaandachtaandienttewordenbesteed.Bijstap2zijnwellichtuitgangspuntenbenoemddiebijhetstellenvanprioriteitenbetrokkenmoetenworden.Eenkritischeblikisnodig:tijdensderisicoanalysezijnallehandhavingstakenafzonderlijkgewogen.

Wellichtdatbepaaldezakennietopeeneenduidigemaniermetelkaarzijnvergeleken.Overigenswilhetbenoemenvanprioriteitennietzeggendatuaandelageprioriteitenverdergeenaandachtmeerschenkt.Hetiszaakomhieropeenefficiëntewijzeaan-dachtaantebestedenomzohetnaleefgedragte(blijven)bevor-deren.Denkhierbijaanprojectmatigeofsteekproefsgewijzetoezichtscontroles.Deuitkomstenvanderisicoanalyseendeambtelijkvoorgesteldeprioriteiten(afgestemdmetdeportefeuillehouder)legtutergoedkeuringvooraanhetcollege.

‘Staarjebijhetvaststellenvanprioriteitennietblindophetrisi-comodel.Vanuitandereoverwegingen,bijvoorbeeldbestuurlijkerelevantie,kanhetzijndatjeveeltijdwiltstoppeninzakendiewatbetreftrisiconietzohoogscoren.’Erik Bos, gemeente Apeldoorn

‘Beschouwderisicoanalysealseenhulpmiddel,nietmeerdandat;jemoetdeuitkomstnietklakkeloosovernemen.Deuitkomstwordtvooralbepaalddoordefactor“kans”.Maarsommigenega-tieveeffectenzijnzóernstig,datjezesowiesoindehandwilthouden,ookalisdekansnogzokleindatzeoptreden.’Roland Scholten, gemeente Renkum

Stap 6: toezicht houden en sanctionerenNastap6ishetduidelijkopwelkewijze(intensiteitenfrequentie)ertoezichtwordtgehoudenenwelkesanctiespassenbijwelkeovertredingen.

Stap 6a: toezicht houden Opbasisvandeprioriteitenlijstuitstap5geeftuaanopwelkemanierertoezichtgehoudenmoetworden.Dehoogsteprioriteitenverdieneneenpro-actieftoezicht:erwordtactieftoegezienophetnalevenvandebepaling.Hetisoverzichtelijkalsuperprioriteitdevolgendezakenuitwerkt:• Watisdehandhavingsomvang?Hoeveelovertredingenworden

geconstateerdindehuidigeaanpak?Watisdeverwachtingvanhetaantalovertredingen?

• Welketoezichtsstrategiegaatuhanteren?Hierbijstaatcentraal:opwelkewijzekomtueralsgemeenteachterdatzicheenovertredingvoordoet?Hoeactiefbentuomeenovertredingoptesporen?Bijvoorbeeld:

- Allekinderopvanglocatieswordeneensperjaargecontro-

1�

leerdopbrandveiligheid(inhetuitvoeringsplanlegtuvastopwelkeaspectenwordtgecontroleerd;dithoevennietalleaspectentezijn).Daarnaastvindenernogextrasteek-proefsgewijzecontrolesplaats.

- Allenieuwbouwwerkenwordengecontroleerdbijhetleggenvandefunderingendeoplevering.Bijutiliteitsgebouwenvoormeerdanvijftigpersonenen/ofbijzonderelocatieswordenaandehandvandevergunningdecontrolemomen-tenbepaald

• Welkesanctiestrategiewordtgevolgd?Welkestappenwordengevolgdbijwelkeovertreding?

• Welkeoverigemaatregelenkunnenwordengenomenomdenalevingtebevorderen?

• Hoeveelcapaciteitisbijdezeaanpaknodig?

Geefookaanhoeermetdelagereprioriteitenwordtomgegaan.Passendevormenvantoezichtvoorlagereprioriteitenzijn:minderintensieftoezicht(bijvoorbeeldalleennaeenmeldingvanburgers),eengebiedsgerichtecontroleofkleinesteekproe-ven.Metnamebijhetopsporenvanillegaleactiviteitenishetraadzaamgebiedsgerichtecontrolesuittevoeren.Eenaantalgemeentencreëertbijvoorbeeldeenintegraleoog-enoorfunctievandetoezichthouder.Detoezichthoudersvanandereterreinen(bijvoorbeeldmilieu)kijkennietalleennaarhuneigentaakveld,maarhebbeneenbrederblikveld.Ermoetenechterwelvol-doendewaarborgenzijndatdezeoog-enoorfunctiedaadwerke-lijkkanwordenuitgevoerd.Denkhierbijaanopleidingenenhetgebruikvangestandaardiseerdechecklisten.Daarnaastzullenerookafsprakenmoetenwordengemaaktoverhoeverzo’noog-enoorfunctiereikt.

Verderkanhetraadzaamzijnomgebiedsgerichtetoezichtsactiesteorganiseren,omzozichttehoudenopdestaatvandegebouw-deomgeving.Ookzultumoetennagaanopwelkewijzeuomwiltgaanmetverzoekentothandhaving.Uzulteenbalansmoetenvindentussenhetadhochoudenvantoezichtenhetsystematischindammenvanrisico’s,watudoetmetprogrammatischhand-haven.Doorvoorafmetelkaaraftesprekenhoeveelcapaciteitureserveertvoorverzoeken(enzichdaaraanhoudt),kuntuhetbeleidookzouitvoerenzoalsisafgesproken.Wanneeruhettotaalbeeldvandehandhavingsaanpakoverziet(zowelhogealslageprioriteiten),zultumoetennagaanofhetrealistischisteveronderstellendathetbeleidkanwordenuit-gevoerd.Voorzietueentekortaancapaciteit,gadannahoeer

effectieverkanwordengewerkt.Misschienkuntudeaanpakzodanigwijzigendatdebeoogdedoelentochwordenbereikt.Blijftunadezeoverwegingentochkampenmeteencapaciteits-probleem,legditdanvooraanhetbestuur.Mogelijkeoplossingenzijn:uitbreidingvandeformatie,tijdelijkeinhuurvanmedewer-kersomachterstandenwegtewerken(bijvoorbeeldbijdeafgiftevangebruiksvergunningen),hetuitbestedenvantakenofsamen-werkingmetanderegemeenten.Hetmagduidelijkzijndatinhethandhavingsbeleidalleenwordtweergegevenwatookdaad-werkelijkkanwordenuitgevoerd.HetcollegevandegemeenteRenkum,éénvandepilotgemeentenvanVROM,heeftaanzijnraadhelderkunnenmakenwatderisico’szijnalseropbepaaldeterreinengeenextracapaciteitbeschikbaarzoukomen.OpdezewijzewordtopeentransparantemanierdekeuzemogelijkheidendaarmeedeverantwoordelijkheidgelegdbijdepolitiekennietbijhethoofdBouw-enWoningtoezicht.

‘InGroningenhaddenwebehoefteaaneenconcreteuitwerkingéneenzelfdewerkwijzevanonzetoezichthouders.Alsweergensgaankijken,waarlettenwedanop:controlerenweallesofkij-kenwejuistheelerggoednaarbepaaldeaspecten?Samenmetwerkgroepjes,waarinookonzetoezichtshouderszijnvertegen-woordigd,brengenwesystematischinkaartwatwegaandoenbijeencontrole.Hiertoehebbenweeenformatontwikkelddatwellichtookhandigisvooranderegemeenten.Hetkostveeltijd,maaroptermijnscheelthettijd,omdatiedereendirectweetwaarhijaantoeis.’Eric van Deelen, gemeente Groningen

Stap 6b: sanctionerenAlsertocheenovertredingplaatsvindt,watmoeterdangebeu-ren?Ookditmoetterugtevindenzijninhethandhavingsbeleid.Legzonauwkeurigmogelijkvastwelkesanctiebijwelkeovertre-dinghoort.(Bijstap6aishierookalietsovergezegd.)Ditvoor-komtmisverstandenbijmedewerkers,bestuurderseneventuelesamenwerkingspartners.Ookbijeenberoepsprocedureishetzaaktekunnenaantonendatdesanctiedeeluitmaaktvanhetgemeentelijkebeleid.Desanctiemoetgenuanceerd,maarconsequentwordentoegepast.Voorwatbetreftdeorganisatie:dejuridischeafhandelingvaneenovertredingkanveeltijdkosten.Umoetdusafsprekenwelkezakenvoorranghebben.Denkdaarbijaanonomkeerbarezakenenzakendieeendirectebedreigingvormenvoordeveiligheidengezondheidvanburgers.Voordevolgordevanafhandelingvandeoverigezakenkuntudeprio-

20

riteitsvolgordeaanhoudendieisvermeldonderstap5.

Stap 6c: gedogen Ineenaantalgevallenkuntukiezenomgeensanctieopteleggen,maartegedogen.Legdegemeentelijkegedoogverklaringzohel-dermogelijkvast.

Stap 7: het ontwikkelen van de implementatie-aanpakNadatustap1totenmet6heeftgezet,weetuwelkeprioriteitenuheeftenhoedetoezichts-enhandhavingsinstrumentenhieropmoetenwordenafgestemd.Indezestapgaathetomdeinpassingindeorganisatie.Deeerstevraagdieuzichhierbijdienttestellen,is:iservoldoendecapaciteitomditbeleiduittevoeren?Zijnergenoegmensenomalleprioriteitenvoldoendeaandachttekunnengeven?Denknietalleenaanfte’s,maarookaandebenodigdevaardighedenendemogelijkheidvanopleidingen.Zetallegege-vensineenimplementatieplan.Geefpertaakaanwelkebevoegd-hedenenverantwoordelijkhedenerbijhoren.Maakeenplanningvoorhetuitvoerenvanalletaken.Geefookaanhoedeuitvoeringvanhetbeleidwordtgestuurdofgemonitord,wiehiervoorverantwoordelijkis,enhoedejaarlijkseverslagleggingaanderaadplaatsvindt.

Omtoteengoedeuitvoeringtekomendientumeteenaantalzakengoedrekeningtehouden.Sterkernog:sommigezakenmoetenzijngerealiseerdomhethandhavingsbeleidtekunnenuitvoeren.Denktubijhetplannenvandeimplementatieaandevolgendezaken:• Iservoldoendecapaciteit?• Welkepartijenwerkenmetelkaarsamen?Weetiedereengoed

watervanhemofhaarwordtverwacht?Opwelkewijzewordenafsprakengewaarborgd?

• Wordengebouwendeelsdoorverschillendeafdelingengecon-troleerd(bijvoorbeeldmilieuenbrandweer),enzoja:kunnendecontroleswordengeïntegreerd?

• Ishetmogelijkommeersamentewerkenmetomliggendegemeenten,bijvergunningverlening,toezichtensanctionering?

• Hebbendetoezichthoudersvoldoendeinformatieomnategaanoferillegaalwordtgebouwd?Isdezeinformatiegemak-kelijktevinden?

• Zijndeprocessenenprotocollenophetgebiedvanhandhavingvoldoendeinkaartgebrachtenvastgelegd?

• Opwelkewijzewordtergemonitord?

• Metwelkerandvoorwaardenmoetenweverderrekeninghouden?DenkbijvoorbeeldaanICT-ondersteuning,communicatie,opleidingen,werkinstructiesenheldereafsprakenoversamenwerking.Opwelkewijze,metwelkbudgetenwanneerwordendezegerealiseerd?

• Kuntumetdezewerkwijzeeenjaarnauitvoeringeentrans-parantverslagoverleggenaandegemeenteraad?

‘Bijdeimplementatiehebbenweperkeuzeexplicietaangegevenwelkecapaciteiternodigis.Datkostteveelenergie,maarheeftonsookveelopgeleverd.Zokondenweeenzuiverediscussiemetdepolitiekvoeren.Iedereenkonzelfinschattenwelkrisicojedientteaccepteren,gegeveneenbepaaldecapaciteit.’Roland Scholten, gemeente Renkum

Stap 8: het uitschrijven van het handhavingsbeleid Opbasisvandevorigestappenkuntuhethandhavingsbeleiduitschrijven.Alsleidraadkuntudevolgendehoofdstukindelingaanhouden:

Hoofdstuk1–Inleiding• Bereikvanhethandhavingsbeleid(stap1)• Visieophandhavingenuitgangspunten(stap2)• Kortebeschrijvingvandehuidigelokalesituatieende

uitkomstenvanderisicoanalyse(stap3enstap4)

Hoofdstuk2–Risicoanalyseenprioriteiten• Risicoanalyse• Prioriteiten(stap5)• Toezichtensanctionering(stap6,eventueelnaderuitgewerkt

ineenbijlage)• Gedoogbeleid

Hoofdstuk3–kortesamenvattingvandeimplementatievoorstel-len(stap7)• ICT• Samenwerkingsafspraken• Monitoring• Opleidingen• Fte’s• Protocollen• Afsprakenoververslaglegging

Bijlage1:Uitkomstenquickscan(stap3)

21

Bijlage2:Uitkomstenrisicoanalyse(stap4)Dezeindelingisverderuitgewerktinhetformathandhavingsbeleidinbijlage1.

3.2 Totslot

Uiteindelijkstelthetcollegehethandhavingsbeleidvastenlegthetminimaalterkennisgevingvooraanderaad.DeVROM-Inspectiesteltprijsopeenafschrift.Vervolgensishetaanhetambtelijkapparaatomtezorgenvooreenconsciëntieuzeuitvoering.Jaarlijksdienthetcollegeaanderaadterapporterenoverdeuitvoeringvanhethandhavingsbeleid.DerapportagedientuinafschriftaandeVROM-Inspectietesturen.

22

2�

Voorbeeldformathandhavingsbeleid

Hierondervolgteenuitwerkingvandevragenenonderwerpendieperhoofdstukaandeordekunnenkomen.

Hoofdstuk1:Inleiding1.1 Bereik• Watwordthetbereikvanhethandhavingsbeleid?Gaathet

alleenoverbouwenruimtelijkeregelgevingofookovermilieuofanderezaken?Ofwordtheteenintergraalhandhavingsbe-leidomgevingsrecht?

• Gaathetomdebredeofengedefinitievanhandhaving?Metanderewoorden,gaathetalleenomtoezichtensanctioneringofookomdevergunningverlening,communicatieenrandvoor-waardelijkbeleidomgoedtekunnenhandhaven(bijvoorbeeldbestemmingsplannen)?

• Overzichtvandehandhavingsopgave.

1.2 Visieophandhaving:deuitgangspunten• Welkerolspeelthandhavingbijhetwelslagenvanhetcollege-

programma?• Welkeprioriteitheefthandhavingvoorhetcollege?

1.3 Delokalesituatie• TerugblikopderapportageVROM-Inspectie• Overzichtvergunningaanvragen• Overzichtovertredingen• Overzichtvanhetaantalverzoekenomtehandhaven• Huidigewijzevantoezicht:frequentie,diepgangenstappenplan• Invullingjuridischefunctieentoezicht.

Hoofdstuk2:Risicoanalyse,prioriteitenenaanpak

2.1 Prioriteiteninbouwwerken(soortenfunctie)ofvoorschriften

2.2 Doelstellingenenbijbehorendeinstrumenten• Watisdefrequentieendediepgangvandecontroles?• Welkerolspeeltcommunicatie?• Handhavingsstappenplan.

Conclusievandithoofdstukis:• Wijzevantoetsingvandebouwaanvraag(bijvoorbeeldwel/niet

volgenvanaanbevolenniveauvandecollectievekwaliteits-normeringBWT(CKB,zieparagraaf2.1)

• Opwelkewijzedehandhavingstakenwordenopgepakt.Uitdebeschrijvingblijktdattenaanzienvandeprioriteiteneenintensievereaanpakgeldtdanuitdelagereprioriteiten.

Inzichtelijkwordt: - Tijdensdebouwenbijdeoplevering:welkegebouwen

wordengecontroleerd?Hoevaak?Waaropwordenzegecontroleerd?Watvoorsteekproefisergehoudennagereedmelding?

- Bestaandevoorraad:hoewordtomgegaanmetdebestaandevoorraad?Welkeinhoudelijkethema’szijner?Welkeobjectenwordenbezocht?Hoevaak?Watbehelstdetoezichtsfunctievandegemeente?Hoewordtachterstandbijdegebruiks-vergunningeningelopen?

- Sloopvangebouwen:welkegebouwenwordenaltijdgecon-troleerdtijdenssloopenwelkesteekproefsgewijs?

- Bouwenzondervergunning:hoevindthettoezichtendeopsporingplaats?

- Welkesanctievolgtopwelkeovertreding?Wanneerkannieteenstandaardstappenplanwordendoorlopen?

- Hoewordtomgegaanmetverzoekenomhandhaving(beginselplicht)?

Hoofdstuk3:Implementatie/Uitvoering/Evaluatieenmonitoring

• Inrichtingvandeorganisatie• Samenwerking• Integralecontroles• Ontwikkelingvanprotocollen• Communicatieplan• Wijzewaaropmonitoringvandeinformatieplaatsvindt• Financiëleonderbouwing.

Inhetschemaopdevolgendepaginazijndeprocesstappenbeschreven,detehantereninstrumenten,hetresultaatenhethoofdstukwaarinderesultatenkunnenwordenopgenomenomhethandhavingsbeleidteformuleren.

Bijlage 1.Voorbeeld format handhavingsbeleid (incl. relatie milieu-kwaliteitscriteria)

2�

Inhoofdstuk1gavenweaandathettrajectprofessionaliseringmilieuhandhaving,waarbijgemeentelijkemilieuhandhavings-organisatiesaanbepaaldekwaliteitscriteriamoetenvoldoen,enhettrajectprofessionaliseringbouw-enwoningtoezicht,waarbijgemeentendeplichthebbenjaarlijksverslagtedoenvanhunhandhavingsvoornemensbouwregelgeving,gemeenschappelijkekenmerkenhebben.Inderechterkolomvandetabelisdezerela-tieweergegeven.Voordevolledigheidzijninbijlage7dekwali-teitscriteriaweergegeven.Essentieelbijbeidetrajectenisdatdegemeentenhethandhavingsbeleidookdaadwerkelijkuitvoerenalsisvastgelegdinhetbeleid.

NB:hetnoemenvandegemeenschappelijkeelementenvandemilieukwaliteitscriteriawilnietzeggendatdieallemaaleenverplichtonderdeeluitmakenvaneenhandhavingsbeleidbouwregelgeving.

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

1.Voorbereiding Stappenplanindehandreiking

Planvanaanpak

2.Visieenuitgangspunten Bureaustudievanondermeercol-lege-programma,PerspectievennotaeninspectierapportenvanVROM

Kadersenuitgangs-puntenvoorhethandhavingsbeleid

1:Inleiding

3.Quickscan Bureaustudiediedehuidigesituatieinkaartbrengt.Maakgebruikvandevragen-lijstinbijlage3

Kwantitatiefenkwa-litatiefoverzichtvandehuidigesituatie

1.1:Huidigeorgani-satieentaakstelling

Allecriteriainvogelvlucht

4.Risicoanalyse Hetinschattenvandematewaarinbepalin-genwordennageleefdendenegatieveeffec-tendieoptredenalsditnietgebeurt.Eenhulpmiddelhierbijishetrisicoanalysemo-del.Dezeinschattinggebeurtbijvoorkeurinworkshopverband.

Risico-overzicht 2:Risicoanalyseenprioriteitstelling

Criterium1.1probleem-analyse:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneenanalysevandeproblemen,deeffectenvanniet-nalevingendekansenopnietnaleving,teneindesturingtekunnengevenaanhaarhandhavingsin-spanningen.

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-

havingsbeleidRelatiekwaliteitscriteria

5.Priorteitstelling Hetstellenvanpriori-teitenopbasisvanderesultatenvanderisi-coanalyseendelokalepolitiekeuitgangspun-ten

Prioriteitstelling 2.1:Prioriteitstelling Criterium1.2prioriteit-stellingenmeetbaredoelstellingen:dehandha-vingsorganisatiehandeltopgrondvaneenpriori-teitstellingvandehandha-vingstaak,dieisuitgewerktineenomschrijvingvanhetdoelvandehand-havingperbeleidsveldenineenvastleggingvanconcrete,meet-barehandhavings-doelen.

6.Toezichtensancties Hetmakenvandevertaalslagnaarvorm,frequentieendiepgangvancontroles,hetinkaartbrengenvandesanctiemogelijkhedenenhetformulerenvangedoogbeleid.Hierhorenookeenjuridischstappenplaneneencommunicatieplanbij.

Overzichtaanpakprioriteiten

2.2.:Aanpak Criterium2.1nalevingsstra-tegie:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneennalevingsstrategie,waarinisvastgelegdmetwelkeinstrumentenzijnalevingwilbereikenenwelkerolhandhavingdaarbinnenspeelt.

Criterium2.2toezichtsstra-tegie:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneentoezichtsstrategie,waarinisvastgelegdwelkevormenvantoezichtwordenonderscheidenenwatdebasiswerkwijzedaarbijis.

Criterium2.3sanctiestra-tegie:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneensanctiestrategie,waarindebasisaanpakvoorhetbestuursrechtelijkenstrafrechtelijkoptredenbijovertredingenisvastgelegd.

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

Criterium2.4gedoogstrate-gie:dehandhavingsorgani-satiehandeltopgrondvaneengedoogstrategie,waar-inisvastgelegdinwelkesituatiesenonderwelkeconditiesinzetvansanctiestegenoverovertrederstijde-lijkachterwegekanblijven.

7.Implementatie Hetvertalenvanallevoorgaandestappennaarmiddelenomhethandhavingsbeleiduittevoeren.Denkhierbijaanorganisatie,ICT-middelen,samenwer-king,monitoringencommunicatie.

Implementatieplan 3:Implementatie Criterium1.3borgingpersoneleenfinanciëlemiddelen:dehandhavings-organisatiezorgtvoorafstemmingtussendebestuurlijkvastgesteldehandhavingsdoeleneninzetvandepersoneleenfinan-ciëlemiddelenenzorgtvoorborginghiervan.

Criterium1.4organisatori-schecondities:dehandha-vingsorganisatiehandeltopgrondvaneenorganisatori-scheopbouwenregelingendienodigzijnomdegestel-dehandhavingsdoelentekunnenbereiken.

Criterium2.5interneenexterneafstemming:dehandhavingsorganisatiezorgtindevoorbereidingenuitvoeringvanhaarhandha-vingstakenvoorinterneenexterneafstemming

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

Criterium2.6protocollenenwerkinstructies:dehandha-vingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordevoorbereidingenuitvoe-ringvanhaartaken.

Criterium2.7protocol-lenvoorcommunicatie,informatiebeheereninfor-matieuitwisseling:dehand-havingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordecommunicatie,hetinformatiebeheerendeinformatieuitwisse-linginternenmetanderehandhavingsorganisatiesvantoezichtsresultatenengedoogbesluiten.

Criterium3.1handhavings-uitvoeringsprogramma:dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenhandhavingsuitvoerings-programmadatvertaaldisnaardeinterneorganisatie.

Criterium3.2omvangvandehandhavingscapaciteit:dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendepersonelecapaciteiten/offinancielemiddelenvoorhetinhurenvancapaciteitvoordeuitvoeringvandehandhavingstaken.

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

Criterium3.3kwaliteithandhavingscapaciteit:dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendedeskundigheiden/offinan-cielemiddelenvoorhetinhurenvandeskundigheidvoordeuitvoeringvandehandhavingstakenensti-muleertdeontwikkelingvankennisenvaardigheden.

Criterium3.4uitvoe-ringsondersteunendevoorzieningen:dehandha-vingsorganisatiebeschiktovervoldoendekwanti-tatieveenkwalitatievevoorzieningenenhulpmid-delendiedetaakuitvoe-ringinformatietechnisch,milieutechnisch,juridischenadministratiefmogelijkmaken.

Criterium4.1kwaliteitsbor-ging:dehandhavingsorga-nisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvaninterneborging(beschrijving,toet-singenverbetering)vandewijzewaarophandhaversdewerkzaamhedenuitvoeren.

8.Handhavingsbeleid Hetschrijvenvanhethandhavingsbeleid,inclusiefplannenmetbetrekkingtotevalu-atie,terugkoppelingenverantwoording.

Totaalplan Criterium4.2monitoring:dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvanmonitoringvanhethandhavingsprocesenderesultateneneffectenhiervan.

2�

Vandeuitvoeringvanhethandhavingsbeleidwordtjaarlijksverslaggedaan.Inhetverslagneemtunietalleeneenaantalkwantitatievegegevensop,maargeeftuookaaninhoeverrehetbeleidisuitgevoerd.Geefaanopwelkepuntenisafgewekenvanhetbeleidenwatdeoorzakendaarvanzijn.Zorgookvoorterugkoppelingvandeervaringenvandeuitvoerders,omzotebezienofhetbeleidbijstellingbehoeft.Devolgendeonderwer-penkunnenaandeordekomen.

• Vergunningverlening - Aantalverleendebouwvergunningen(nadereclustering

naarsoort)endewijzevantoetsing - Aantalvergunningenvanrechtswege - Aantalvergunningennaeenhandhavingsactie - Aantalafwijzingen - Aantaladviezenomdevergunningaanvraagtewijzigen• Toezichttijdensdebouwenbijdeopleveringvangebouwen• Aantalbezochtegebouwenenintensiteitvandecontrole• Bevindingenbijdecontrolesendeaansluitendgenomenstappen• Resultatenvandeopsporingvanbouwenzondervergunningen

hettoezichtdaarop• Controlesopdebestaandevoorraad - Inhoudelijkethema’s - Bezochteobjecten - Uitkomstvandecontroles - Aantalaanschrijfprocedures• Gebruikgebouwen - Aantalverleendegebruiksvergunningen - Bezochtegebouwen(aantalenwelkegebouwfuncties) - Standvanzakeninhaalslagverlenengebruiksvergunningen - Aantalaanschrijfprocedures - Aantalvergunningenvanrechtswege - Aantalvergunningennaeenhandhavingsactie - Aantalafwijzingen• Aantaladviezenomdevergunningaanvraagtewijzigen• Sloopvangebouwen - Aantalverleendesloopvergunningen - Aantalgerealiseerdecontrolestijdensdesloop - Geconstateerdegevallenvanslopenzondervergunning - Aardvandebevindingen - Aantalvergunningenvanrechtswege - Aantalvergunningennaeenhandhavingsactie - Aantalafwijzingen - Aantaladviezenomdevergunningaanvraagtewijzigen

• Matevanafwijkinginrelatietothandhavingsbeleidsplan• Aantalverzoekentothandhaving(plusclusteringvanmeldingen

opwelkeovertredingen)enomschrijvingvandeactiesdiehieropvolgden

• Gevolgdstappenplanbijovertreding(sanctionering),doorloop-tijdenvanbepaaldesanctieactiviteiten(uitgewerktnaarpriori-teiten),reactiesnelheden

• Terugblikopdesamenwerking,implementatiehandhavings-beleid,communicatie,ICT,monitoring,opleiding

Bijlage 2.Voorbeeld format verslag

�0

Vragenlijstlokalesituatie

1. Situatieschets• Watisdeoppervlaktevandegemeente(inha)?• Welkpercentagehiervanisbebouwdgebied?• Welkpercentagehiervanisbuitengebied?• Welkpercentagevanhetgemeentelijkgrondgebiedisbestemd

voornieuwbouw(zowelwoning-alsutiliteitsbouw)?• Hoeveelwoningenteltuwgemeente(eventueelonderverdeeldin

bouwperiode)?• Hoeveelutiliteitsgebouwenteltuwgemeente(onderverdeeldin

soort,bijvoorbeeldhoreca,kinderopvang)?• Hoekandewoningvoorraadhetbestwordenomschrevenwat

betreftbouwperiodesenmogelijkerisico’s?• Hoekandevoorraadutiliteitsbouwhetbestwordenomschreven

watbetreftgrootte,staatentyperingvandegebouwen?• Welkpercentagevandewoningenisvoorhuurbestemd?• Hoeveelprocentvandezehuurwoningenisinbezitvande

woningbouwcorporaties?• Hoeveelbouwvergunningengeeftujaarlijksaf?Maakonder-

scheidnaarsoortenbouwwerken(kleineengroteverbouwingen,nieuwbouwwoningen,utiliteitsbouw)?

• Hoeveelgebruiksvergunningengeeftujaarlijksaf?• Hoeveelsloopvergunningengeeftujaarlijksaf?• Watishetpercentageaanvragendatwordtafgewezen?• Hoeveelgebruiksvergunningenzijnreedsverleend(onderver-

deeldincategorieën)?Hoegrootisdeachterstandinverleendegebruiksvergunningen?

• Standvanzakentenaanzienvandeactualisatievandebestem-mingsplannen.

2. Toezicht• Hoegaatuommetburgermeldingen?Hoeveelzijndaterjaar-

lijks?Omwatvoormogelijkeovertredingengaathet?Hoeveelmeldingenwordenonderzocht?Hoeveelwordengehandhaafd?

• Hoeveelillegalebouwwerkenontdektujaarlijks?Hoebentudaarhetafgelopenjaarmeeomgegaan?

• Opwelkewijzevindthettoezichttijdensdebouwplaats?Watzijndeprioriteiten?Waaropwordtvooralgecontroleerd?

• Opwelkewijzecontroleertudebestaandevoorraad?• Opwelkewijzecontroleertudegebruiksvergunningen?

Waarrichtuzichop?• Opwelkewijzehoudtutoezichtopsloopvergunningen?

3. Reflectie• WatzijnvolgenshetInspectoraat-GeneraalVROMmogelijke

verbeterpunten?• Zijnernogmeerverbeterpunten?Denkbijvoorbeeldaaneigen

medewerkers,politiek,burgersensamenwerkingspartners.

Vragenlijstorganisatie

1. Algemeen• Hoevindtdetermijnbewakingvoordevergunningverleningplaats?• HoewordtgetoetstofvoldaanwordtaandeAMvBindienings-

vereistenaanvraagbouwvergunning?• Welkeafdelingisverantwoordelijkvoorhandhaving?• Hoeisdemandaatstructuur?• Isersprakevanfunctiescheiding?• Hoeveelfteisbeschikbaarvoorhandhaving,hoeveelvoorver-

gunningverleningenhoeveelvoortoezicht?• Watisdegemiddeldedoorlooptijdvanvergunningverlening?

2. Beleid• Isereenhandhavingsbeleidofeenaanschrijvingsbeleidopgesteld?• Zoja,isditbeleidvastgestelddoorderaadofhetcollegevanB&W?• Voorwelketakengeldtditbeleid?

3. Administratieveorganisatie• Zijndeprocessenophetgebiedvanvergunningverleningen

handhavingbeschreven?• Welkeorganisatiesofafdelingenzijnhierbijbetrokken(onder-

verdeeldperstapinhetproces)enopwelkewijze?Bijv.advies-gevend,adviesvragend,informatiegevend,controlerend.

4. Handhavingsinstrumenten• Welkeinstrumentenwordengebruiktbijhandhaving?• Wiegebruiktwelkeinstrumenten?• Zetdeinstrumentenineenrangordevanlichtnaarzwaar.• Zetdeinstrumentenineenrangordevanzeldennaarzeer

frequentgebruik.

Bijlage �.Vragenlijst quick-scan

�1

5. Communicatie• Welkecommunicatie-instrumentenwordengebruikt?• Voorwelkeonderdelenvanbouw-enruimtelijkeregelgeving?• Voorwelkeandereonderdelenvanvergunningverleningen

handhaving?• Welkedoelgroepenwordenhiermeeaangesproken?• Hoevaakwordendeinstrumenteningezet?

�2

Bijlage �.Risicoanalyse

Omeengoedeprioriteitstellingtekunnenmaken,moetueerstinschattenwathetrisicoisvanbepaaldeovertredingen.Deeerstestapisdanookomdemogelijkeovertredingeninkaarttebrengenendezenaarbehoeftetespecificeren,bijvoorbeeldnaargebiedofcategorie.Perovertredingmaaktueeninschat-tingvanhetrisico.HiervoorkuntugebruikmakenvanhetrisicoanalysemodeldatukuntdownloadenvandewebsitevanVROM(www.vrom.nl/bouwregelgeving,onderpublicaties).Ditmodelgaatuitvandedefinitie:Risicoisnegatiefeffectmaaldekansopniet-spontanenaleving(R=ne*k).

Negatieveeffectenzijngrofwegintedeleninzesthema’s:• Veiligheid:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedrags-

voorschriftendietotditthemabehorenbijaandefysiekevei-ligheideninwelkematezijndegedragsvoorschriftenbedoeldomdefysiekeveiligheidtebeschermen?

• Volksgezondheid:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedragsvoorschriftendietotditthemabehorenbijaandebeschermingvandevolksgezondheideninwelkematezijndegedragsvoorschiftenbedoeldomdevolksgezondheidtebeschermen?

• Natuur/milieu:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedragsvoorschriftendietotditthemabehorenbijaanbescher-mingvanhetnatuurschooneninwelkematezijndegedrags-voorschiftenbedoeldomhetnatuurschoontebeschermen?

• Financieel-economisch(maatschappelijkeschade):hoegrootisdefinancieel-economischschadevoordegemeentealsallesubjectendetothengerichtegedragsvoorschiftenovertreden?

• Leefomgeving:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedragsvoorschriftendietotditthemabehorenbijaandekwaliteitvandesocialeleefomgevingeninwelkematezijndegedragsvoorschriftenbedoeldomdekwaliteitvandesocialeleefomgevingtebeschermen?

• Imagovandegemeente:hoegrootisdepolitiek-bestuurlijkeafbreukalsdevoorschriftenuitditthemaonvoldoendewordennageleefd?

Omdelokalevisietotuitdrukkingtelatenkomen,kuntuboven-staandelijstnatuurlijkinkortenofuitbreiden.Ukuntookgewichtentoekennenaandeverschillendeeffecten.

Tenaanzienvandekansgaathetomdekansopnietspontanenalevingvanderegeldoordeburger.Devolgendeaspectenspeleneenrol:• Kennisvanregels.Isdewet-enregelgevingbijdedoelgroep

voldoendebekendenduidelijk?• Kosten-baten.Watzijndevoor-ennadelenvanovertredenof

nalevenvanderegel,uitgedruktintijd,geldenmoeite?• Matevanacceptatie.Hoeredelijkvindtdedoelgroephetbeleid

enderegelgeving?• Normgetrouwheid.Inhoeverreisdedoelgroepbereidomzich

teconformerenaanhetgezagvandeoverheid?• Informelecontrole.Inhoeverrekandedoelgroeppositieveof

negatievereactiesophaargedragverwachtenvanniet-over-heidsinstanties?

Hetaantalvergunningenbijvoorbeeldspeeltindezebenaderingbijderisicoanalysegeenrol.Paswanneerdetoezichtsstrategiewordtbepaald,komtdittersprake.

Hetrisicoanalysemodelkanuondersteunenbijhetmakenvanderisicoanalyse.Hetisgebaseerdopdehierbovenweergegevendefinitie.Aangegevenisdehandhavingsopgavebouwregelgeving,diedoordegemeentenzelfopmaatkanwordengemaakt.Opdecd-romstaateengedetailleerdehandleidingbijhetmodel.

��

Hierondertreftueenaantalrelevantewebsitesaan.

www.vrom.nl,vooronderandere:• Helpdeskbouwregelgeving• Bouwbesluitonline• Bouwvergunningenonline• WettekstenvandeWoningwetenhetBouwbesluit• Voorbeeldenvanhandhavingsbeleid• Informatieoverdeomgevingsvergunningwww.vrom.nl/bouwregelgevingvrom.omgevingsvergunning.nl

Andereorganisaties:• www.vng.nl• www.nirov.nl• www.vereniging-bwt.nl• www.stadswerk.nl• www.bwtinfo.nl

Sitesoverhandhaven:www.servicecentrumhandhaving.nlSitevanhetServicecentrumHandhaving,eenkenniscentrumophetgebiedvanhandhaving.Viadesitewordtkennisterbeschikkinggesteldophetbredeterreinvandehandhaving.

www.handhaven.nuDoorinformatietedelenmetanderehandhavendepartijenwildegemeenteEindhoveneenbijdrageleverenaandeverbeteringvanhetlandelijkehandhavingsniveau.Opdewebsitestaandehand-havingsvisievandegemeenteenhandhavingsprotocollenomhethandhavingsprocesopuniformewijzetelatenverlopen.

Sitesoverhandhavingmilieuwetgeving:www.lim-info.nlSitevanhetLandelijkInformatiepuntMilieuwetgeving

www.infomil.nlInformatiepuntmilieubeleidvooroverheden,zoalsgemeenten,provinciesenwaterschappen

Sitesoverjurisprudentie:www.rechtspraak.nlSiteoverrechtspraak,metbelangrijkeuitsprakenenregisters.

Bijlage �.Overzicht relevante website

��

Handhavingsopgave Categorie-indeling Toelichting

Bouwen Bouwenlevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid(zorgplicht)

Hetbouwen,hetgebruikofhetslopenvaneenbouw-werkdanwelhetgebruikvaneenopenerfofterreinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid2,Ww

Bouwenzondervergunning Hetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouwenzondereenbouwvergunning-artikel40,lid1,Ww

Bouweninafwijkingvergunning Hetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouweninafwijkingvaneenbouwvergunning-artikel40,lid1,Ww

BouweninafwijkingBouwbesluit HetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouwentenzijwordtvoldaanaanhetBouwbesluit-artikel1b,lid1,Ww

Bouweninafwijkingbouwver-ordening

Hetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouwentenzijwordtvoldaanaandebouwverordening-artikel7b,lid1,Ww

Instandlatenvanbouwwerkendieinafwijkingvanbouwregelgevingzijngerealiseerd

Hetisverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsinstandtelatenindienhetgebouwdiszonderofinafwijkingvaneenvereistebouwvergunning

TenzijeenbouwvergunninghetuitdrukkelijktoestaatishetverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsinstandtelatenindienbijhetbouwennietisvoldaanaanhetBouwbesluit-artikel1b,lid3,Ww

Tenzijdebouwvergunninghetuitdrukkelijktoestaatishetverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsinstandtelatenindienbijhetbouwennietisvoldaanaandebouwverordening-artikel7b,lid4,Ww

Staatbestaandebouw-werken,openervenenterreinen

Destaatvanhetbouwwerklevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid(zorgplicht)

Destaatvaneenbouwwerk,standplaatsopenerfofter-reinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid1,Ww

BestaandbouwwerkinafwijkingBouwbesluitbestaandebouw

HetisverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsineenstaattebrengenoftehoudendienietvoldoetaanhetBouwbesluit-artikel1b,lid2,Ww

Openerf/terreininstandlatendatnietvoldoetaandebouwverordening

Hetisverbodeneenopenerfofterreinineentestaattebrengenoftehoudendienietvoldoetaandebetreffendevoorschriftenvandebouwverordening-artikel7b,lid2,onderdeelc,Ww

Bijlage �.Relatie activiteit en Woningwet t.b.v. risicoanalyse

��

Handhavingsopgave Categorie-indeling Toelichting

Nietvoldoenaanverplichtingopbasisartikel13,13aof14,Ww

Degenetotwieeenbesluitalsbedoeldinartikel13,13a,of14isgericht,ofiedereverdererechtsopvolger,isver-plichtdaaraantevoldoen

NietgerealiseerdevoorzieningenvoorgeldelijkesteunWVG

DeeigenaarvaneenwoningtreftdevoorzieningenwaarvoorgeldelijkesteunisverleendopgrondvandeWvg-artikel16Ww

Staatbestaandebouw-werken,openervenenter-reinen

Tijdelijkebouwwerken Derechthebbendevaneentijdelijkbouwwerkwelkeisgebouwdopgrondvaneenbouwvergunningmeteeninstandhoudingstermijndientnaverloopvandezetermijnhetbouwwerkteslopendanwelinovereenstemmingtebrengenmetdevoorschriften-artikel45,lid7,Ww

Gebruikbestaandebouw-werken,openervenenter-reinen

Hetgebruikvanhetbouwwerklevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid(zorgplicht)

Hetbouwen,hetgebruikofhetslopenvaneenbouw-werkdanwelhetgebruikvaneenopenerfofterreinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid2,Ww

Hetbouwwerk,destandplaatsofhetopenterreinwordtnietcon-formbouwverordeninggebruikt

Hetisverbodeneenbouwwerk,standplaats,openerfofterreintegebruikenandersdaninovereenstem-mingmetdeopdatgebruikvantoepassingzijndevoor-schriftenuitdebouwverordening(beschikbaarheidvandrinkwaterenenergie,dereinheid,hetbestrijdenvanschadelijkofhinderlijkgedierte,debrandveiligheidenoverbewoningvanwoningen,enindebouwverordeningopgrondvanAMvBopgenomenvoorschriften).Art.7b,lid2,onderdeelaenb,Ww

Slopen Hetslopenlevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid

Hetbouwen,hetgebruikofhetslopenvaneenbouw-werkdanwelhetgebruikvaneenopenerfofterreinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid2,Ww

Slopeninafwijkingvoorschriftenbouwverordening

Hetisverbodenteslopentenzijvoldaanwordtaandeopdatslopenvantoepassingzijndevoorschriftenuitdebouwverordening–artikel7b,lid2,onderdeeld,Ww

Bestemmingsplan Aanleggenzonderofinafwijkingaanlegvergunning

Hetisverbodeneenaanlegactiviteituittevoerenzon-derofinafwijkingvaneendaarvooropgrondvanhetbestemmingsplanofeenvoorbereidingsbesluitgeldendeaanlegvergunning

Gebruikinafwijkingvanhetbestemmingsplan

Hetisverbodenomgrondenenopstallentegebruikeninstrijdmetdevoorschriftenvaneenbestemmingsplan

��

1. Doelenencondities

Criteria1.1 Probleemanalyse Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenanalysevandemilieuproblemen,deeffectenvannietnalevingendekansenopniet-naleving,teneindesturingtekunnengevenaanhaarhand-havingsinspanningen.

1.2 Prioriteitstelling en meetbare doelstellingen Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenpriori-teitstellingvandehandhavingstaak,dieisuitgewerktineenomschrijvingvanhetdoelvandehandhavingperbeleidsveldenineenvastleggingvanconcrete,meetbarehandhavingsdoelen.

1.3 Borging personele en financiële middelenDehandhavingsorganisatiezorgtvoorafstemmingtussendebestuurlijkvastgesteldehandhavingsdoeleneninzetvandepersoneleenfinanciëlemiddelenenzorgtvoorborginghiervan.

1.4 Organisatorische condities Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenorganisato-rischeopbouwenregelingendienodigzijnomdegesteldehand-havingsdoelentekunnenbereiken

2. Strategieenwerkwijze

Criteria2.1 Nalevingsstrategie Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneennalevings-strategie,waarinisvastgelegdmetwelkeinstrumentenzijnale-vingwilbereikenenwelkerolhandhavingdaarbinnenspeelt.

2.2 Toezichtsstrategie Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneentoezichts-strategie,waarinisvastgelegdwelkevormenvantoezichtwordenonderscheidenenwatdebasiswerkwijzedaarbijis.

2.3 SanctiestrategieDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensanctiestra-tegie,waarindebasisaanpakvoorhetbestuursrechtelijkenstraf-rechtelijkoptredenbijovertredingenisvastgelegd.

2.4 GedoogstrategieDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneengedoog-strategie,waarinisvastgelegdinwelkesituatiesenonderwelkeconditiesinzetvansanctiestegenoverovertrederstijdelijkachter-wegekanblijven.

2.5 Interne en externe afstemmingDehandhavingsorganisatiezorgtindevoorbereidingenuitvoeringvanhaarhandhavingstakenvoorinterneenexterneafstemming.

2.6 Protocollen en werkinstructies Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordevoorbereidingenuitvoeringvanhaartaken

2.7 Protocollen voor communicatie, informatiebeheer en informatie-uitwisselingDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordecommunicatie,hetinformatiebeheerendeinformatieuitwisse-lingvantoezichtresultaten,aangekondigdeofopgelegdesanctiesengedoogbesluiten.

3. Uitvoering

Criteria3.1 Handhavingsuitvoeringsprogramma Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenhandhavings(uitvoerings)programmadatvertaaldisnaardeinterneorgani-satie.

3.2 Omvang van de handhavingscapaciteit Dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendepersonelecapaciteit,en/offinanciëlemiddelenvoorhetinhurenvancapaci-teitvoordeuitvoeringvandehandhavingstaken

3.3 Kwaliteit van de handhavingscapaciteit Dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendedeskundig-heid,en/offinanciëlemiddelenvoorhetinhurenvandeskundig-heidvoordeuitvoeringvandehandhavingstakenenstimuleertdeontwikkelingvankennisenvaardigheden

3.4 Uitvoeringsondersteunende voorzieningenDehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendekwantitatieveenkwalitatievevoorzieningenenhulpmiddelendiede

Bijlage �.Kwaliteitscriteria Handhaving Milieu

��

taakuitvoeringinformatietechnisch,milieutechnisch,juridischenadministratiefmogelijkmaken.

4. Evaluatie

Criteria

4.1 Kwaliteitsborging Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvaninterneborging(beschrijving,toetsingenverbetering)vandewijzewaarophandhaversdewerkzaamhedenuitvoeren.

4.2 MonitoringDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvanmonitoringvanhethandhavingsprocesenderesultateneneffectenhiervan.

4.3 Verantwoording van inzet, prestaties en resultaten Dehandhavingsorganisatiebeschiktovereensystematiekominternenexternverantwoordingafteleggenoverhethand-havingsprocesenderesultateneneffectenhiervan.

4.4 Vergelijking en auditing Dehandhavingsorganisatieontwikkelteensystematiekominzet,organisatieenresultaatvandehandhavingexterntevergelijken,tetoetsenentebeoordelen.

��

Colofon

Bestelgegevens

Dezepublicatieistedownloadenviawww.vrom.nlmethetnummer:7196.Ookhetbijbehorenderisicoanalysemodelisdaartedownloaden.

DatumpublicatieApril2007

��

�0

Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM> Rijnstraat 8 > 2515 XP Den Haag > www.vrom.nl

Ministerie van VROM >staat voor ruimte, wonen, milieu en rijksgebouwen. Beleid maken, uitvoeren en handhaven.Nederland is klein. Denk groot.

www.vrom.nl

Handreiking handhaven bouwregelgeving

VRO

M 7

196

/ A

PR

IL 2

007