Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

42
www.vrom.nl Handreiking handhaven bouwregelgeving

Transcript of Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Page 1: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM> Rijnstraat 8 > 2515 XP Den Haag > www.vrom.nl

Ministerie van VROM >staat voor ruimte, wonen, milieu en rijksgebouwen. Beleid maken, uitvoeren en handhaven.Nederland is klein. Denk groot.

www.vrom.nl

Handreiking handhaven bouwregelgeving

VRO

M 7

196

/ A

PR

IL 2

007

Page 2: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Handreiking handhavenbouwregelgeving

Page 3: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Voorwoord

1Inleiding 04 1.1Watgaaterveranderen? 04 1.2Waaromdezepublicatie? 04 1.3Leeswijzer 05 1.4OpwegnaareenVROM-breedhandhavingsbeleid 05

2HandhavingstaakWoningwet 07 2.1Toezicht-ensanctiebevoegdheden 07 2.2Overtredingenvandebouwregelgeving 09 2.3OverigewijzigingenWoningwet2007 13

3Hetformulerenvaneenhandhavingsbeleid 16 3.1Vanstartdocumenttotenmetimplementatie 16 3.2Totslot 21

BIJLAGEN 23 1.Voorbeeldformathandhavingsbeleid(incl.relatiemilieukwaliteitscriteria) 23 2.Voorbeeldformatverslag 29 3.Vragenlijstquick-scan 30 4.Risicoanalyse 32 5.Overzichtrelevantewebsites 33 6.RelatieactiviteitenWoningwettenbehoevevanrisicoanalyse 34 7.KwaliteitscriteriaHandhavingMilieu 36

Colofon 38

Inhoud

Page 4: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Voorwoord

Deprofessionaliseringvanhetbouw-enwoningtoezichtbijgemeen-tenisinvollegang.Transparantieisdaarbijeenbelangrijkbegrip:hoegeeftdegemeenteinvullingaanzijntakenophetgebiedvanbouw-enwoningtoezicht?MetdewijzigingvandeWoningwetper1april2007zijngemeentenverplichthunbeleidsvoornemenstenaanzien van de handhaving van de bouwregelgeving kenbaar temakenenhieroverjaarlijksverslagtedoen.ViadiverseprojectentussenVROMengemeenten(VNG,VBWTN),zoalshet‘Actieprogrammaverbeteringhandhavingbouwregelge-ving’en‘Servicegerichtwerken’,ishieraanaleenimpulsgegeven.Via een negental pilots bij gemeenten is proefgedraaid met hetopstellen van een handhavingsbeleid. Vervolgens is de eersteversie van deze handreiking opgesteld. Dit is een aangepasteversievandehandreiking,nabehandelingvanhetwetsvoorstelindeTweedeKamer.

De ontwikkelingen op het terrein van de VROM-regelgevinggaan hard. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (deOmgevingsvergunning) ligt bij de Tweede Kamer, de nieuwe Wetopderuimtelijkeordeningisvankracht,hetActiviteitenbesluitenhetBesluitbrandveiliggebruikbouwwerkenzijninontwikkeling.De tendens is minder regels, meer direct werkende voorschrif-ten en dus een andere manier van toezicht en handhaving doorgemeenten.Ditvraagtomeenvoortzettingvandereedsingezetteprofessionaliseringsslag.Door het opstellen van een beleid voor toezicht en handhavingwordenkeuzestransparantgemaakt:waarrichtjejealsgemeenteop en wat is daar in de organisatie voor nodig. De politiek kanhierin sturen, maar is daarmee tevens aanspreekbaar op haarverantwoordelijkheidhiervoor.Tevenskunjemetditbeleidtoewer-kennaareen‘integrale’maniervanwerkenendenken.Hetafstem-men met andere beleidsonderwerpen wordt steeds belangrijkerin de gemeentelijke praktijk. Het is logischer om op één momentmeerdere inspecties te houden. Tegelijk biedt deze ontwikkelingde gemeenten de mogelijkheid om effectiever en efficiënter tewerken. Denk hierbij aan de gedeelde oog- en oorfunctie. Met deOmgevingsvergunning zal de gemeente hiertoe in staat moetenzijn. De in ontwikkeling zijnde ‘Handreiking handhaven Wabo’ zalhierverderopingaan.Eenanderebelangrijkeuitdagingwaarualsgemeentevoorstaat,ishoeuomzalgaanmethettoezichtopalge-mene regels. Bij het Activiteitenbesluit en het Besluit brandveiliggebruikbouwwerkenspeeltditeenrol.

Met de Handreiking handhaven bouwregelgeving wordt u vooralopweggeholpenomhelderekeuzes temakenenprioriteiten testellenomditvervolgenstekunnenvertalennaardeuitvoerings-praktijk.Veelgemeentenzijnhiermeealaandeslag.Voorhenishetzaakomookdaadwerkelijkprogrammatischteblijvenwerken.Vooreenaantalgemeentenzaldeontwikkelingvaneenhandhavingsbeleidbouwregelgevingnieuwzijn.Dezehandreikingkandaarbijhelpen.Weliswaareenaanzienlijkeklus,maarditzalindepraktijkzorgenvoor de nodige helderheid en kwaliteitsverbetering in de uitvoe-ring.Veelsucces!

PetervanVeen,

ClustermanagerBouwkwaliteit,MinisterieVROM–DGWonen

Page 5: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

ViadeWoningwetsteltdeoverheidkwaliteitseisenaanhetuiterlijk,deveiligheid,gezondheid,bruikbaarheidenenergie-zuinigheidvangebouwenenbouwwerken.Dezeeisengeldenalsminimumeisen;deWoningwetgarandeertdezebodemkwaliteit.DehandhavingvandeWoningwetenderegelgevingdiehieruitvoortvloeit,berustbijhetcollegevanburgemeesterenwethou-ders(verderindezepublicatieaangeduidmet:hetcollege).Omhaarhandhavingstaaktekunnenvervullen,beschikthetcollegeoverdenodigetoezicht-ensanctiebevoegdheden.Hetcollegedientdaarletterlijkmetbeleidmeeomtegaan.Hetisimmersnietrealistischteveronderstellendataltijdallestotindetailkanwordengecontroleerd.Daarvoorontbreekthetaancapaci-teit.Hetcollegemoetduskeuzesmakenenprioriteitenstellen.Welkebouw-enwelkesloopplaatsenwordeninelkgevalgecon-troleerd?Welkepandenwordentijdenshetgebruikgecontro-leerdenhoevaak?Enwatzijndegevolgenvaneendergelijkeprioriteitstelling?Welkesanctieswordenopgelegdbijwelkeovertreding?Sommigegemeentenzijninhetverledennietvol-doendebeleidsmatigenplanmatigmethunhandhavingstaakomgegaan.HetcollegeheeftnumetdeinwerkingtredingvandewijzigingvandeWoningwet1per1april2007dewettelijkeplichtomopditpuntbeleidteformuleren.EenidentiekeverplichtingisookopgenomenvoorderuimtelijkeregelgevingindenieuweWetruimtelijkeordening,dienaarverwachtingop1januari2008inwerkingzaltreden.

1.1 Watgaaterveranderen?

HetcollegeheeftopgrondvandenieuweWoningwetdeplichtdegemeenteraadjaarlijksteinformerenoverhaarbeleidsvoorne-mensomdebouwregelgevingtehandhaven.Ookmoetzijaandegemeenteraadverslagdoenoverdeuitvoeringvanhetbeleidoverhetafgelopenjaar.Dezenieuwewetisinwerkinggetredenop1april2007.Vervolgensgeldteenovergangstermijnvanéénjaar;daarnamoethetcollegeaandenieuwewettelijkeverplichtingenvoldoenenheteerstebeleidhebbenvastgesteld.Dewetswijzigingisbedoeldomhethandhavingsbeleideendemocratisch,trans-parantencyclischkaraktertegeven.Democratisch,doordathetcollegehetbeleidpolitiekbestuurlijkvastlegt,kenbaarmaaktaanderaadenachterafverantwoordingaflegtoverdeuitvoering.Hiermeeheeftderaadeeninstrumentinhandengekregenomhetcollegeopditpunttecontroleren.Transparant,doordathetcollegevastlegthoedetoezicht-ensanctiebevoegdheden

wordeningezet:waarrichtendecontroleszichop,hoevaakgaandecontroleursoppadenhoediepgaandwordtergecontroleerd?Wanneerenopwelkewijzewordtgebruikgemaaktvandesanc-tiebevoegdheden?Overigenswilditnietzeggendatopbepaaldeterreinengeentoezichtmeerwordtgehouden.Doortewerkenmetsteekproevenenprojectenblijftereenzekerepakkansvoorovertredersbestaan.Cyclisch,doordathetgekozenbeleidhetuitgangspuntisvoordeuitvoeringendepolitiekeevaluatiedaar-vanindegemeenteraadweerdeinputvormtvoornieuwbeleid.Afhankelijkvandesituatievandegemeentekanervoorwordengekozenomdezebeleidscyclussynchroontelatenlopenmetdebegrotingscyclus.

1.2 Waaromdezepublicatie?

Dezehandreikingisbedoeldomuitlegtegevenoverdewijzi-gingendieindeWoningwetzijnaangebrachtenomgemeententehelpenbijhetformulerenvanhethandhavingsbeleidvoordebouwregelgeving.Hetstappenplanwaarmeeuindezehandrei-kingkennismaaktisechteruniverseel.Desystematiekkuntudusookgebruikenvoorhetopstellenvaneenhandhavingsbeleidopandereterreinen.Dezepublicatieisvooralbedoeldvoormede-werkersbijgemeentendie–samenmetdeportefeuillehouder–belastwordenmetdevoorbereidingenontwikkelingvanhethandhavingsbeleid.Depublicatieisechterookvannutvoorbestuurdersenraadsleden.Ditiseengeactualiseerdeversievandehandreikinghandhavenbouwregelgevingdiereedsin2004aangemeentenwerdtoegestuurd.Bijhetopstellenvandehandreikingisgebruikgemaaktvandeervaringendiezijnopgedaanmetdepilotshandhavingsbeleidin2004endemethodiekvanHandhavenopniveau.Depraktijklaatoverigensziendateenwettelijkeplichttothetplanmatigomgaanmethandhavingeigenlijknietnodigis,veelgemeentenvoldoenalaandeinwettelijkeverplichting.

1. Inleiding

0�

1 Wetvan21december2006,houdendewijzigingvandeWoningwetenenkeleanderewetten(verbeteringnaleving,handhaafbaarheidenhandhavingbouw-regelgeving)Stb2007,27.

Page 6: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1.3 Leeswijzer

Indithoofdstuktreftudeachtergrondenvandewettelijkeverplichtingenendesamenhangvanhethandhavingsvraagstukmetanderebeleidsterreinen.Hoofdstuk2schetstdejuridischeachtergrondvanhethandhavingsbeleid.Ookwordtingegaanopdehandhavingsopgavevandegemeentetenaanzienvandebouwregelgeving.Inhoofdstuk3maaktukennismeteengedetailleerdstappenplanomeenhandhavingsbeleidteontwik-kelenenintevoeren.Alsuerdaadwerkelijkmeeaandeslagwiltgaan,kuntugebruikmakenvanhetbijbehorendemodel‘RisicoanalysemodelBouwregelgeving’.DitmodelistedownloadenvandewebsitevanhetMinisterievanVROM.Opdezewebsitevindtuookeenaantalpraktijkvoorbeeldenvanhandhavingsbeleid(www.vrom.nl/bouwregelgeving,onderpublicaties).

1.4 OpwegnaareenVROM-breedhandhavingsbeleid

Handhavingvandebouwregelgevingstaatnietopzichzelf:eriseendirecterelatiemetdeWetopdeRuimtelijkeOrdening.Hetisaantebevelenhethandhavingsbeleidvoordebouwregelgevingnietgeïsoleerdoptestellen,maarintegraalmethethandha-vingsbeleidvoordewetgevingophetterreinvanderuimtelijkeordening.Eenidentiekehandhavingsbeleid-enverslagleggings-verplichtingisinditverbandopgenomenindenieuweWetruim-telijkeordeningdienaarverwachtingop1januari2008inwerkingzaltreden2.

Verderwordterbinnenhettraject‘ProfessionaliseringvandeMilieuhandhaving’gewerktaanhetverbeterenvandekwaliteitvandemilieuhandhaving.Indatkaderzijnondermeerkwaliteitscriteriaontwikkeldvoormilieuhandhavingwaaraandebestuurlijkehand-havingorganisatiesopdatterreinmoetenvoldoen.In2005heefteeneindmetingplaatsgevondenenisgeconcludeerddateengewel-digesprongvooruitisgemaaktmetdeprofessionaliseringvandemilieuhandhaving.Heteinddoelisevenwelnognietbijiedereorganisatiegehaald;erzijnverdereverbeteringennodig.Hetdoelisdezeprofessionaliseringophetterreinvandemilieuwetgevingookplaatstelatenvindenopdeanderewetgevingsterreinenvandefysiekeleefomgeving.MetdeWetalgemenebepalingenomge-vingsrecht3zaleenbelangrijkestapwordengezetindeverdereprofessionaliseringenintegratievandehandhavingvanhetgeheleomgevingsrecht,waarvandebouwregelgevingdeeluitmaakt.

Geziendezeontwikkelingenligtdekeuzevooreenintegraalhandhavingsbeleidvoormilieu-,ruimte-enbouwwetgeving(Wmb,WROenWoningwet)voordehand.Hetisnatuurlijkookmogelijkomvoordehandhavingvandeverschillendewettenafzonderlijkbeleidoptestellenofoméénbeleidsdocumentoptestellenmetverschillendehoofdstukkenwaarinbeleidisgeformu-leerdvoordeafzonderlijkeaandachtsgebieden.Hetstappenplandatinhoofdstuk3vandezehandreikingwordtgehanteerdisgeneriekvankarakterenistoepasbaarvoordebouwregelgeving,maarookvoorhetopstellenvanhandhavingsbeleidopandereterreinen.

0�

2 Wetvan20oktober2006,houdendenieuweregelsomtrentderuimtelijkeordening(Wetruimtelijkeordening),Stb2006,566.

3 Regelsinzakeeenvergunningstelselmetbetrekkingtotactiviteitendievanin-vloedzijnopdefysiekeleefomgevingeninzakehandhavingvanregelingenophetgebiedvandefysiekeleefomgeving(Wetalgemenebepalingenomgevings-recht),KamerstukkenII,2006/2007,30844.

Page 7: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

�0�

Page 8: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Opgrondvandeper1april2007gewijzigdeWoningwetheefthetcollegedeplichtvoorafbekendheidtegevenaanhaarvoor-nemensomdebouwregelgevingtehandhaven.HetgaatdanomdevraagopwelkewijzeenmetwelkeintensiteithettoezichtplaatsvindtopdenalevingvanvoorschriftendiezijngegevenbijenkrachtensdeWoningwet.Centraaldaarbijstaathetstellenenkenbaarmakenvandeprioriteiten.Uithetbeleidmoetblijkenwelketoezicht-ensanctiestrategiehetcollegehanteerttenaanzienvandecontrole:• gedurendedebouwensloopvangebouwenenbouwwerken

(inclusiefopsporingvanillegalebouwactiviteiten),• opdestaatenhetgebruikvanbestaandegebouwenen

bouwwerken,• ophetgebruikvangrondenenopstallen.

Bijhettoezichtgaathetbijvoorbeeldomhoevaakenhoediep-gaandbepaaldebouw-ensloopplaatsenwordengecontroleerd.Enhoeintensiefvindencontrolesplaatsbijbestaandebouwwer-ken?Bijhetvaststellenvanbeleidophetgebiedvansanctiebe-voegdhedengaathetomdevraaginwelkesituatiesenopwelkewijzebijovertredingsanctieswordenopgelegd.Onderhandhavinginbredezinkunnenallemaatregelenwordengerekenddiedegemeenteneemtomdenalevingvanwettelijkevoorschiftentebevorderen.Naasthetverlenenvanvergunningen,hethoudenvantoezichtopdenalevingenhetopleggenvansanctieskanhetdusookgaanomhetinzettenvanniet-juridischeinstrumenten,zoalshetgevenvanvoorlichtingoverbouwregelgeving.Ookaanditsoortinstrumentenkaninhethandhavingsbeleidaandachtwordenbesteed.

Denieuwewettelijkeverplichtingdraagtbijaaneenbetertoezichtopdenalevingeneenconsequenterehandhavingvandebouwre-gelgeving.Deraadkrijgtbeteremogelijkhedenomtecontrolerenofhetcollegedezepubliekekerntaakgoedvervult.Zonodigkanderaadhetcollegeookterverantwoordingroepen.Hethandha-vingsbeleidwordtexplicietdoorhetcollegevastgesteld.Zokrijgthetambtelijkapparaatdenodigepolitiekerugdekkingbijactiesdiewordenondernomen,wordenuitgesteldofjuistnietwordenondernomen.

Indithoofdstukgaanwedieperinopdewettelijkehandha-vingstaakdiehetcollegeopgrondvandeWoningwetheeft.Inparagraaf2.1wordteerstbeknoptaandachtgegevenaanhethandhavingsinstrumentariumwaarovergemeentenkunnen

beschikkenbijdehandhavingvandebouwregelgeving.Inpara-graaf2.2wordtnaderingegaanopdevoorschriftenwaarophettoezichtopdenalevingzichtoespitst.Metanderewoorden:aanwelkeregelsmoetenburgersenondernemerszichhoudenenbijovertredenvanwelkeregelszoudegemeentehandhavendmoe-tenoptreden.DevoorschriftendiemetdegewijzigdeWoningwetnieuwzijngeïntroduceerdofaangepastwordenhierbesproken.Inparagraaf2.3wordttenslottenogaandachtbesteedaanenkeleandereonderwerpendiemetdewijzigingvandeWoningwetzijnveranderdendiebetrekkinghebbenopdehandhavingvandebouwregelgeving.

2.1 Toezicht-ensanctiebevoegdheden

Artikel100vandeWoningwetgeeftaandathetcollegebelastismetdebestuurlijkehandhavingvandebouwregelgeving.HetgaatomdevoorschriftendiebijofkrachtensdehoofdstukkenItotenmetIVvandeWoningwetgelden.Debestuurlijkehandhavings-bevoegdhedenwaarmeehetcollegezijnhandhavingstaakdienttevervullen,valleninhoofdzaakuiteenintoezichtsbevoegdhedenensanctiebevoegdheden.

ToezichtbevoegdhedenVoorwatbetreftdetoezichtbevoegdhedenkanhetcollegeambte-narenaanwijzendiewordenbelastmethettoezichtopdenaleving(artikel100a,eerstelid).Debevoegdhedenvandezetoezicht-houderszijnopgenomeninafdeling5.2vandeAlgemenewetbestuursrecht(Awb).Zijkunnenondermeerplaatsenbetreden,inlichtingenvorderenenmonstersnemen.Zijkunnendusopdebouwplaatscontrolerenenonderzoekenoferovereenkomstigdeverleendebouwvergunninggebouwdwordt.Ookkunnendetoezichthoudersbestaandegebouwenbezoeken,bijvoorbeeldhorecagelegenheden,enterplaatsecontrolerenofwordtvoldaanaanhetBouwbesluit2003enoferwordtgehandeldvolgensdegebruiksvergunning.

Opgrondvanartikel100a,tweedelid,mogendetoezichthoudersookeenwoningbetredenzondertoestemmingvandebewoner.ZijdienenhierbijweldeeisenvandeAlgemenewetophetbinnentredenterespecteren.Voorhetbetredenvaneenwoningtegendewilvandebewonerisbijvoorbeeldeenmachtigingvandeburgermeesternoodzakelijk.

2.Handhavingstaak Woningwet

0�

Page 9: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Hetisnietreëelteverwachtendatmethethoudenvantoezichtallevoorkomendeovertredingenvandebouwregelgevingdaadwerkelijkwordenopgemerkt.Detoezichthouderskunnenimmersnietoveralenaltijdaanwezigzijn.Vandaardatinhethandhavingsbeleidkeuzenmoetenwordengemaaktwaar,wan-neerenhoevaaktoezichtmoetwordengehouden.Jaarlijkszalhetcollegeditbeleidoverhoezijhetkomendejaarwildatmetdezetoezichtbevoegdhedenwordtomgegaan,bekendmoetenmaken.Bijhetopstellenvanzo’ntoezichtstrategiegaathetvooralomhetstellenvanprioriteiten:welktypebouwprojectenverdientintensieftoezichtenbegeleiding,bijwelktypebouwprojectenkanwordenvolstaanmetterughoudendtoezicht?Dergelijkekeuzenmoetenookwordengemaaktvoorhettoezichtopdenalevingvanderegelgevingvoorbestaandebouwwerken,gebouwen,openervenenterreinen.

Debevoegdheidombouw-,sloop-engebruiksvergunningenteverlenenkanookgezienwordenalseenvormvanpreventieftoezicht.Debevoegdheidombouwvergunningenteverlenenisopgenomeninartikel40,eerstelid,vandeWoningwet.Debevoegdheidomsloop-engebruiksvergunningenteverlenenisopgenomeninde(model)bouwverordening.Depreventievevergunningtoetsbiedthetcollegealvoorafgaandaandewerk-zaamhedeneencontrolemomentomtebezienofvoldaanwordtaanderegels.Zokanwordenvoorkomendateractiviteitenplaatsvindendieinstrijdzijnmetderegels.Inhetbeleidkanaandachtwordengegevenaandewijzewaaropdevergunning-verleningplaatsvindtenhoedevergunningtoetswordtingevuld.ZokunnendusinhetbeleidkeuzenwordengemaakttenaanzienvandevraagopwelkewijzeenhoediepgaandbijbouwaanvragenwordtgecontroleerdaanhetBouwbesluit2003.Hetgaatdannietomdevraagofopbepaaldethema’svanhetBouwbesluit2003wordtgetoetst.InhetvergunningenstelselvandeWoningwetligtimmersbeslotendaterbijaanvragenombouwvergunningeenintegraletoetsingdientplaatstevindenaanalletoetsingscriteriadiezijnopgenomeninartikel44.Welbestaatereenbeoorde-lingsvrijheidvoorhetcollegetenaanzienvandewijzewaaropendeintensiteitwaarmeebouwaanvragenaanhetBouwbesluit2003moetenwordengetoetst.Indetekstvanartikel44komtditondermeertotuitinginhetfeitdathetcollegedienttebezienofhetaannemelijkisdathetbouwplanvoldoetaanondermeerhetBouwbesluit2003endebouwverordening.InmiddelsheeftdeVerenigingBouw-enWoningtoezichtNederlandhetToetsprotocolCKB-online©opgesteldenvoorgemeentenbeschikbaargesteld

(eentoetsprotocolvoordebeoordelingofhetaannemelijkisdatbouwplannenvoldoenaanhetBouwbesluit2003).Inhetbeleidkanbijvoorbeeldwordenaangegeveninhoeverredittoetsprotocolwordtgevolgd.Voormeerinformatieoverhettoetsprotocolwordtverwezennaarwww.ckb-online.nl.

SanctiebevoegdhedenOpgrondvanartikel125vandeGemeentewetheefthetcollegedebevoegdheidombestuurlijkesanctiesopteleggen.Hetgaatdanomdebevoegdheidombestuursdwangtoetepassen(bedoeldinartikel5:21vandeAwb)alsdatnoodzakelijkisvoordehandha-vingvanregelsdiedegemeenteuitvoert,zoalsonderanderedebouwregelgeving.Inplaatsvanbestuursdwangtoetepassenkanhetcollege(opgrondvanartikel5:32,eerstelid,vandeAwb)ookeenlastonderdwangsomopleggenaandeovertreder.

Eeninstrumentdatookwelinhetkadervandehandhavingwordtingezetishetintrekkenvaneenverleendebouwvergunning(arti-kel59vandeWoningwet).Metnamebijeenonjuisteopgaveindeaanvraagomeenbouwvergunning(alsdeaanvrager‘valse’gege-vensheeftverstrekt)ofindientijdenshetbouwennietisvoldaanaanvoorschriftendieaandebouwvergunningzijnverbonden,ishetintrekkenvandebouwvergunningeenmogelijkheid.Hetintrekkenvandebouwvergunningheefttotgevolgdathetbouw-werk,mitsditreedsisgerealiseerd,metterugwerkendekracht,wordtgeachtzonderbouwvergunningtezijngebouwd.Erkandandushandhavendwordenopgetredentegenhetbouwenzonderbouwvergunning.

Alserdaneenmaaleenovertredingwordtgeconstateerddienietinoverlegmetdeovertrederkanwordenbeëindigd,komtdevraagaandeordeofeerdergenoemdesanctiebevoegdhedenmoetenwordentoegepast.Daarbijdientaltijdinhetoogtewor-dengehoudendathetopleggenvaneensanctiegeengebondenbevoegdheidis.Datbetekentdatereenzekerevrijheidbestaatbijdetoepassingvandiebevoegdheid.Erdientvoorafgaandaanzo’nsanctiebesluitaltijdeenafwegingvanbelangenplaatstevinden.Indiendeovertredingbijvoorbeelddoorhetalsnogverlenenvaneenvergunningkanwordengelegaliseerd,zaleenhandhavendoptredennietredelijkzijn.Hoeweldejurisprudentiezichzoheeftontwikkelddaterinbeginseleenverplichtingbestaatvoorhetcollegeomhandhavendoptetredenbijovertredingenvandebouwregelgeving,dientaltijdtewordennagegaanofersprakeisvanbijzondereomstandighedendieertoedwingendaterwordt

0�

Page 10: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

afgezienvaneenhandhavendoptreden.Ookkanhetzijndatvanhandhavingmoetwordenafgezienomdatditleidttotonevenredignadeligegevolgendienietopwegentegenhetdoeldatmethand-havingwordtgediend.

2.2 Overtredingenvandebouwregelgeving

Indezeparagraafwordtingegaanopdebouwregelgevingtenaanzienwaarvanhetcollegeopgrondvanartikel100vandeWoningwetdetaakheeftomzorgtedragenvoordehandhaving.Debouwregelgevingbestaatuiteenbreedpakketaanvoorschriften,opgenomenindeWoningwetzelf,inopdeWoningwetgebaseerdealgemenemaatregelenvanbestuur(Bouwbesluit2003,Besluitindieningsvereistenaanvraagbouwvergunning,Besluitbouw-vergunningsvrijeenlichtbouwvergunningplichtigebouwwerken)endegemeentelijkeverordeninggebaseerdopartikel8vandeWoningwet(bouwverordening).DeregelgevingoverdebouwtechnischestaatvanbouwwerkenisopgenomeninhetBouwbesluit2003.Daarnaastgeldenereisenvoorbijvoorbeeldeenbrandveiligenhygiënischgebruikvanbouwwerken.Dezeeisenzijntevindenindegemeentelijkebouwverordening.Eventuelewelstandseisenoverhetuiterlijkvanbouwwerkenzijnvastgelegdineengemeentelijkewelstandsnota.PlanologischevoorschriftenoverhetgebruikvangrondenenopstallenzijningevolgedeWetopdeRuimtelijkeOrdeningopge-nomeninbestemmingsplannen.Dezevoorschriftenverkrijgendeelshunwerkingskrachtdankzijhetbouwvergunningenstelsel.Vooreendeelvandevoorschriftengeldtechterookdatzerecht-streeksvoordeburgerverbindendzijn.Dithoudtindatdeburgeraltijddeverantwoordelijkheidheeftomaandezeregelgevingtevoldoen.

Handhavendoptredenmoetaltijdgebaseerdkunnenwordenophetovertredenvaneenwettelijkvoorschrift.Tenaanzienvandebouwregelgevingzijndemogelijkeovertredingenallemaalteherleidenop(slechts)eenaantalvoorschriftenuitdeWoningwet.HiernavolgteenoverzichtvandebelangrijkstevoorschriftenuitdeWoningwetwaarbijsprakekanzijnvaneenovertredingenwaardusdezorgvoordehandhavingdoorhetcollegezichoptoespitst.Inbijlage6eninhetmodel‘RisicoanalysemodelBouwrelgelgeving’(tevindenopwww.vrom.nl/bouwregelgeving)zijndeartikelengekoppeldaan‘activiteiten’waarbijzichmoge-lijkeovertredingenkunnenvoordoen.Denkhierbijaandebouw

vaneenbouwwerk,hetgebruikvaneenbouwwerk,destaatvaneenbouwwerk,desloopvaneenbouwwerkenhetgebruikvangronden(bestemmingsplan).

Artikel40DebouwvergunningEenbelangrijkdeelvanhettoezichtopdenalevingendeinzetvansanctiemiddelenrichtzichopdeverbodsbepalingenuitartikel40,eerstelid,vandeWoningwet.Opgrondvanditartikel-onderdeelishetverboden:• zonderofinafwijkingvaneenbouwvergunningtebouwen,• eenbouwwerkinstandtehoudendatzonderofinafwijking

vaneenbouwvergunningisgebouwd.

Eenuitzonderingopdezehoofdregelvormthetbouwvergun-ningsvrijebouwenuitartikel43,eerstelid.Hetgaatdanomnormaalonderhoud,hetbouwendatmoetplaatsvindenvan-wegeeenverplichtingdieisopgelegdopgrondvanartikel13,13aof14,ofbouwendatmoetplaatsvindenteruitvoeringvaneenbesluittottoepassingvanbestuursdwangofeenopgelegdelastonderdwangsom.VerdergaathetomhetbouwendatinhetBesluitbouwvergunningsvrijeenlichtbouwvergunningplichtigebouwwerken(Bblb)isaangewezenalsbouwvergunningsvrij.Voorbouwvergunningsvrijebouwwerkenhoeftgeenbouwvergunningtewordengevraagd.Vergunningsvrijbouwenbetekentevenwelnietdatervoorgemeentengeenhandhavingstaakzoubestaan.InhetBblbwordendebouwvergunningsvrijebouwwerkzaamhedenaaneenaantalrandvoorwaardengebonden.Alsnietaandezerand-voorwaardenwordtvoldaan,isgeensprakevaneenbouwvergun-ningsvrijbouwwerkengeldtereenbouwvergunningplicht.Eengemeentecontroleertdaarop.Hetbouwvergunningsvrijebouwenmoetopgrondvandeartikelen1b,eerstelid,en7b,eerstelid,ookvoldoenaanrespectievelijkhetBouwbesluit2003endebouwveror-dening(uitgezonderddevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaard).Daarnaastzijningevolgeartikel20vandeWROdevoorschriftenmetbetrekkingtothetgebruikvanbouw-werkenvantoepassingindieneengerealiseerdbouwvergunnings-vrijbouwwerkwordtgebruiktinstrijdmetdedaaropbetrekkinghebbendevoorschriftenvanhetBblb.Denkopditpuntaaneenvergunningsvrijeaan-ofuitbouwwaarvanhetgebruikingevolgehetBblbmoetstrekkentotvergrotingvanhetwoongenot.Indienditgebruikafwijktvanditgebruiksdoel,omdatbijvoorbeeldeenbedrijfsmatiggebruikisgerealiseerdindeaan-ofuitbouw,dan‘herleven’degebruiksvoorschriftenvanhetbestemmingsplanenkanopgronddaarvanhandhavendwordenopgetreden,mitshet

0�

Page 11: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

gebruikinstrijdismetdiebestemmingsplanvoorschriften.Almetalkanerbijhetbouwvergunningsvrijebouwendusookredenzijnvoortoezichtopdenalevingenhandhaving.

Inhethandhavingsbeleidzalbeschrevenmoetenwordenhoehetcollegedehandhavingvandeverbodsbepalingenuitartikel40,eerstelid,organiseert.Daarbijishetvooraldevraagbijwelktypebouwactiviteiteneenintensievebegeleidingtijdensendirectnadebouwnodigis.Hetisvanzelfsprekenddatdegemeentelijketoezichthoudersnietoveralenaltijdaanwezigkunnenzijn.Hetcollegezalinhethandhavingsbeleiddusookmoetenaangevenbijwelketypebouwprojectenslechtseenpassiefensteeksproefge-wijstoezichtzalplaatsvindenenbijwelkebouwwerkenbijvoor-beeldslechtsgereageerdzalwordenopklachtenvanderden.Bijdebouwvergunningkunneninditverbandviavoorschrifteneisenwordengesteldaandemomentenwaaroptijdenshetbouwprocesaanhetgemeentelijkebouwtoezichtmeldinggemaaktmoetwordenvandestartvanbepaaldebouwwerkzaamheden.Zokangeëistwordendatbijvoorbeeldfunderingswerkzaamhedenenhetstortenvanbetonvooraanvanggemeldworden,zodatdetoe-zichthoudersbijdezeessentiëlebouwwerkzaamhedenaanwezigkunnenzijn.Ditzalvoornamelijkvanbelangzijnbijbouwwerk-zaamhedendienavoltooiingvanhetbouwwerkmoeilijkmeertecontrolerenzijn.Bijbouwvergunningsvrijebouwwerkenligthetvoordehanddathettoezichtterughoudendzalzijn,alleenalvanwegehetfeitdathetkleinschaligerbouwenbetreftmetminderrisico’seneffecten,waarvandegemeentesomsookhele-maalnietopdehoogteis.Bouwvergunningsvrijbouwenbehoeftnietvantevorentewordengemeld.Welishetverstandiggoedteinformerenoferdaadwerkelijkbouwvergunningsvrijkanwordengebouwdenomdeburenhiervantevorenopdehoogtetebrengen.

Artikel 1b Het Bouwbesluit 2003 Metartikel1bwordtbindendewerkinggegevenaanhetBouwbesluit2003.DatbetekentdateraltijdaanhetBouwbesluit2003moetwordenvoldaan.HetBouwbesluit2003bevatvoor-schriftendiebetrekkinghebbenopdebouwtechnischestaatvanbouwwerken.Bouwwerkenzijnbijvoorbeeldwoningenenkantoorpanden,maarerzijnookbouwwerkendiegééngebouwzijn,zoalsviaductenenreclamezuilen.DevoorschrifteninhetBouwbesluit2003geldenvooralletypebouwwerkenenkunnenbetrekkinghebbenopveiligheid,gezondheid,bruikbaarheid,energiezuinigheidenmilieu.InhetBouwbesluit2003wordteenonderscheidgemaakttussenvoorschriftenvoorbestaande

bouwwerkenenvoorschriftenvoornieuwtebouwenbouw-werken.Voornieuwbouwzijndeeisendoorgaanszwaarderdanvoorbestaandebouw.

DatmenzichbijhetbouwenaandenieuwbouweisenvanhetBouwbesluit2003moethoudenisgeregeldinheteerstelidvanartikel1b.Daarbijisweleenspecifiekerelatiemetdebouwver-gunninggelegd.Hetisingevolgeartikel40immersookverbodenomtebouwenzonderofinafwijkingvaneenbouwvergunning.Datimpliceertdusdathetistoegestaanomtebouwenovereen-komstigeenbouwvergunning,ookalzoudatinstrijdzijnmethetBouwbesluit2003.Theoretischkanhetnietvoorkomendatbouw-vergunningwordtverleendvooreenbouwwerkdatinstrijdismethetBouwbesluit2003.Eenbouwvergunningwordtingevolgeartikel44,eerstelid,immersalleenverleendalsaannemelijkisdathetbouwwerkvoldoetaanondermeerhetBouwbesluit2003.DetoetsaanhetBouwbesluit2003isechteromvangrijkencomplexenhetisniettenaanzienvanalleeisenindeaanvraagfasemetzekerheidvasttestellendatvoldaanwordtaandeeisenuithetBouwbesluit2003.Openkeleonderdelenkandatalleenwordenvastgesteldalshetbouwwerkisgerealiseerd.Bijhetverlenenvaneenbouwvergunninggeldtbovendiendatnietallestotinelkdetailisvastgelegd.Oponderdelenzullennogdetailkeuzenmoetenwordengemaakttijdensdebouwopdebouwplaatszelf.TenaanzienvandiedetailkeuzendieeenbouwvergunningnietexplicietreguleertentenaanzienvanonderdelenwaarvannietmetzekerheidwasvasttestellendatvoldaanwerdaanhetBouwbesluit2003,vloeituitartikel1b,eerstelid,voortdatonverminderdmoetwordenvoldaanaandenieuwbouweisen.

Heteerstelidvanartikel1bgeefthiermeeduseenaanvullendeeisomtevoldoenaanhetBouwbesluit2003,bovenopdeeisdathetbouwennietinstrijdmagzijnmetdebouwvergunning.Oponderdelendiewelexplicietindebouwvergunningzijnvastge-legdheeftheteerstelidvanartikel1bgeenbetekenisenheeftdatgenewatindevergunningisvastgelegdvoorrang.Eenbouw-vergunninggeeftdushetrechtomgewoontebouwenconformdiebouwvergunning.Ookalseronverhoopteenfoutisgemaaktindeaanvraag,dieerdoordegemeentebijdetoetsingnietisuitgehaald.Inzo’nsituatiegeeftdebouwvergunninghetrechtom(straffeloos)tebouweninstrijdmetdenieuwbouweisenuithetBouwbesluit2003.Dezevrijwarendewerkingvaneenbouw-vergunningwordtwelbegrensddoordeinhetBouwbesluit2003opgenomenvoorschriftenvoorbestaandebouwwerken.Ingevolge

10

Page 12: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

artikel1b,tweedelid,moetenalle(bestaande)bouwwerkentenminstevoldoenaandeopzo’nbouwwerktoepasselijkevoor-schriftenuithetBouwbesluit2003.Daaruitvolgtdatooktijdenshetbouwenaltijdtenminstevoldaanmoetwordenaandezeeisenvoorbestaandebouw.Ookindegevallenwaarinhetbouwplanwaarvoorbouwvergunningisverleendhiermeeinstrijdzouzijn,magernieteengebouwwordengebouwddatinstrijdismetdevoorschriftenvoorbestaandebouw.DezevoorschriftenvoorbestaandebouwvormeninNederlanddeabsoluteondergrens.Deeigenaarvaneenbouwwerkdraagtzelfdeverantwoordelijk-heiddatzijnbouwwerktenminsteaandezeminimum-eisenvoldoet.

Artikel 7b De bouwverordeningOpgrondvanartikel7bishetverbodenom:• eenbouwwerktebouwen,tegebruikenofteslopeninstrijd

metdebouwverordening;• eenopenerfofterreintegebruikeninstrijdmetdebouw-

verordening;• destaatvaneenopenerfofterreintebrengenoftehoudenin

strijdmetdebouwverordening,Debouwverordeningvormteigenlijkmaareenbonteverzame-lingvanbouwgerelateerdevoorschriften.Naastdevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaard,diedegemeenteraadkanopnemenindebouwverordening,gaathetondermeeromregelsovereenhygiënischen(brand)veiliggebruikvanbouwwerken,plaagdierbe-strijding,bouwenopverontreinigdegrond,slopenvanbouwwerkenenregelsdiegeldenvoordestaatvanopenervenenterreinen.Hetnietvoldoenaanbepaaldeonderdelenvandebouwverordeningkanernstigerisico’smetzichmeebrengen.Inhetkadervanhethand-havingsbeleidzalhetcollegemoetennagaanopwelkeonderdelenvandebouwverordeningenbijwelketypegebouwenenbouwwer-keneenintensieftoezichtopdenalevingvandebouwverordeningdientplaatstevinden.Toezichtopdebrandveiligheidishierbijzekerbelangrijk.Tenaanzienvananderedelenvandebouwveror-deningkanbijvoorbeeldweerbepaaldwordendatslechtseenpas-sieftoezichtnodigisendatalleengereageerdwordtopklachtenvanderden.

Netzoalsdatgeldtdoorartikel1bvoorhetBouwbesluit2003,isopgrondvanartikel7beenzelfstandigehandhavingmogelijkvandevoorschriftenvandebouwverordening.Alserwordtgehandeldinstrijdmetdebouwverordening,zoalsbijvoorbeeldhetgebruiken

vaneenbouwwerkzondervereistegebruiksvergunning,levertditeenovertredingopvanartikel7b,tweedelid,waartegenhetcollegehandhavendkanoptreden.Datzelfdegeldtvooreenstrijdiggebruikvanopenervenenterreinenbijvoorbeeldhetslopenvanbouwwerkeninstrijdmetdebouwverordening.Tenaanzienvanderelatietusseneenbouwvergunningendevoorschriftenvoorhetbouwenuitdebouwverordening,geldthetzelfdealswathiervoorisaangegevenvoorderelatietussendebouwvergunningenhetBouwbesluit2003.Netalsbijheteerstelidvanartikel1b,ishetopgrondvanheteerstelidvanartikel7bverbodenomtebouweninstrijdmetdeopdatbouwenbetrekkinghebbendevoorschriftenuitdebouwverordeningtenzijeenbouw-vergunningdatuitdrukkelijktoelaat.

Inhetkadervandeverleningvaneenbouwvergunningwordtookgetoetstaandeophetbouwenbetrekkinghebbendevoor-schriftenvandebouwverordening.Dezepreventievetoetsisbijdelichte-bouwvergunningoverigensbeperkttotdevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaard.Bijdebouwmoetechterookaandeanderevoorschriftenvandebouwverordeningwordenvol-daan.Datgeldtvoorzoweldebouwvergunningplichtigealsdebouwvergunningsvrijebouwwerken.Bijdebouwvergunningsvrijebouwwerkenzijndevoorschriftenuithetbestemmingsplanendevoorschriftenvanstedenbouwkundigeaarduitdebouwverordeningechternietvantoepassing.

Artikel 13 Verplichting tot het aanbrengen van aanvullende bouwkundige voorzieningen Artikel13biedthetcollegedemogelijkheidomeeneigenaarvaneenbouwwerkteverplichtenom,inaanvullingopdeinhetBouwbesluit2003opgenomeneisenvoorbestaandebouw,bouw-kundigevoorzieningentetreffenzodathetbouwwerkmaximaalzalvoldoenaandeeisenvoornieuwtebouwenbouwwerkenuithetBouwbesluit2003.Hetcollegekanduseisendateenbestaandbouwwerkoponderdelenzalvoldoenaandenieuw-bouweisenvanhetBouwbesluit2003.Voorwaardeisweldatder-gelijkeaanvullendevoorzieningendiehetcollegeinditverbandeist,noodzakelijkzijn.Datbetekentdatvanelkeaanvullendevoorzieningdiehetcollegeverplichtstelt,denoodzaakzorgvul-digmoetwordengemotiveerd(waaromisdezevoorzieninginditgevalnoodzakelijk?).Debetreffendebevoegdheidgeefthetcollegedusenigebeleidsvrijheid.Hieraankanaandachtwordenbesteedinhethandhavingsbeleid,bijvoorbeelddoordaarinoptenemenopwelkewijzedegemeenteomgaatmetdezebevoegdheid.

11

Page 13: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

12

Alseenverplichtingdieopgrondvanartikel13isgegevenniettijdigwordtnageleefd,ontstaateropgrondvanartikel14aeenovertredingwaartegenhandhavendopgetredenkanworden.Hetnietvoldoenaandeplichtuitartikel14a,omeenopgelegdever-plichtingoptevolgen,vormtinfeitedeovertredingwaartegenhandhavendkanwordenopgetreden.Opgrondvanartikel15vandeWoningwetkanhetbesluitomhandhavendoptetredengelijk-tijdigbekendwordengemaaktmethetbesluitomeenverplichtingopteleggenalsbedoeldinartikel13.

Artikel 13a Repressief welstandstoezicht Degemeenteraadkanbeslissendater(aldannietineengedeeltevanhetgemeentelijkegrondgebied)aanwelstandstoezichtwordtgedaan.Hetgaatdaarbijomhetuiterlijkvanbouwwerken.Methetwelstandstoezichtkanhetbouwen,inhetverlengdevandevoorschriftenuiteenbestemmingsplan,aannadereeisenwordengebondenmetbetrekkingtothetuiterlijkvanbouwwerken(hetgaatdanommeerspecifiekeuiterlijkekenmerkenzoalsbijvoor-beeldmateriaalgebruik,kleurgebruik,onderlingemassa-verhou-dingenindegevelopbouwvanhetbouwwerkenarchitectonischeontwerpstijl(oponderdelen)vaneenbouwwerk).Debouwmogelijkhedendieeenbestemmingsplanbiedt,dienenmetdewelstandsbeoordelingtewordengerespecteerd.Meteenbestemmingsplanwordtbepaaldwelkebouwmogelijkhedenerbestaan.Ineenbestemmingsplanwordendebouwmogelijkhe-denmeteenplankaartenvoorschriftenaangegeven.Naasthetgebruikvangrondenenopstallengaathetomvoorschriftenmetbetrekkingtotdeschaal,massa,maatvoeringenplaatsingvanbouwwerken.Alseenbestemmingsplaneenmindergedetail-leerderegelinggeeftvoordeplaatsingvanbouwwerkenenmeerkeuzelaattussenverschillendemogelijkhedenomdebouwterealiseren(bijvoorbeeldomdatgewerktwordtmetbouwblokkenwaarvanslechtseenbepaaldpercentagebebouwdkanworden),kunnendeplaatsingsmogelijkhedennaderwordeningeperktmetdewelstandsnota.Indiendevoorschriftenendesystematiekvanhetbestemmingsplanzo’nkeuzenietofslechtsinbeperktemategeeft–metnameindiendebouwmogelijkhedengedetailleerdzijnaangegeven–vormtdieopzetbijdewelstandstoetseendwingendgegeven4.Hetwelstandstoezichtkentweebeoordelingsniveaus.Voornieuwtebouwenvergunningplichtigebouwwerken(metuitzonderingvantijdelijkebouwwerken)geldtdathetuiterlijkendeplaatsingnietinstrijdmagzijnmetredelijkeeisenvanwelstand.Ditkanalleenpreventiefinhetkadervandebouwvergunningverleningworden

beoordeeldaandehandvandecriteriauitdewelstandsnota.Voorbestaandebouwwerkenenbouwvergunningsvrijebouw-werkengeldtingevolgeartikel12,eerstelid,vandeWoningwetdatzijniet‘inernstigemate’instrijdmogenzijnmetredelijkeeisenvanwelstand.Ookditwordtbeoordeeldaandehandvandewelstandscriteriauitdewelstandsnota.Deeisenvoorbestaandeenbouwvergunningsvrijebouwwerkenzijnminderzwaardanhetwelstandsvereistevoornieuwtebouwenbouwwerken.Bijderepressievevormvanwelstandstoezicht(ernstigestrijd)moethetgaanomheelevidentegevallenwaarinhetuiterlijkvaneenbouw-werkexcessieflelijkis,beoordeeldaandehandvandecriteriadiedaartoezijnopgenomenindewelstandsnota(datkandusalleenalserhiertoecriteriazijnopgenomenindewelstands-nota).Tijdelijkebouwwerkenzoalsbedoeldinartikel45vandeWoningwetvallenoverigensgeheelbuitenhetwelstandstoezicht.

Dehandhavingvandezerepressievewelstandseisenkanplaats-vindendoormiddelvandebevoegdheidvanartikel13avandeWoningwet.Opgrondhiervankanhetcollegetenaanzienvaneenmetheteerstelidvanartikel12strijdigesituatiedeeigenaareenverplichtingopleggenomveranderingenaanhetuiterlijkvanhetbouwwerkaantebrengendieeropgerichtzijndeernstigestrijdmetredelijkeeisenvanwelstandopteheffen.

Netalsbijartikel13geldtookhierdatingevolgeartikel14adegenedieeenverplichtingheeftopgelegdgekregen(alsmedezijneventuelerechtsopvolger)verplichtisomdaaruitvoeringaantegeven.Hetnietvoldoenaaneenopgelegdeverplichtinglevertduseenovertredingopvanartikel14a,waartegenhandhavendkanwordenopgetreden.Hetbesluitdaartoekan,zoalsalaangegeven,ingevolgeartikel15,eerstelid,gelijktijdigmetdeopgelegdeverplichtingbekendgemaaktworden.

Artikel 1a Algemene zorgplicht IndeWoningwetiseennieuwezorgplichtgeïntroduceerd.Dezezorgplichtbepalinggeldtvooreigenarenenbeheerdersvanbouw-werkenenopenervenenterreinen,maarookvoorpersonendiebouwwerkenenopenervenenterreineningebruikhebbenendiebouwwerkenbouwenofslopen.Dezorgplichtisbedoeldomtevoorkomendatersituatiesontstaandiegevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid.

4 ZiebijvoorbeelddeuitspraakvandeAbRSvan20december2006,nr.200601319/1,AB2006,192enBR2007,32.

Page 14: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

Dezorgplichtheefthetkaraktervaneenvangnetbepaling;eenbasisdiegerichtisophetnietlatenontstaanofvoortdurenvangevaar,dievantoepassingisopalleaspectenvanhetbouwen,hetgebruikenhetslopenvanbouwwerken,standplaatsen,openervenenterreinen.EventueelgevaarlijkesituatieswordenzoveelmogelijkvoorkomendoordegeobjectiveerdevoorschrifteninhetBouwbesluit2003endebouwverordening.Hetkanechternogsteedsgebeurendatoverheidsoptredendirectgewenstis,omdateensituatiedirectgevaaroplevertvoordeveiligheidofdegezondheid,zonderdatdaarbijsprakeisvanhetovertredenvaneenvoorschriftuithetBouwbesluit2003ofdebouwverordening.Voordezegevallendientdenieuwezorgplichtalsvangnet:indezegevallenkandantóchbestuursrechtelijkwordenopgetreden.Dezorgplichtuitditartikelgeldtzowelvoordeeigenaaralsvooriederanderdiebevoegdisvoorzieningentetreffenomdesituatiegezondenveiligtehoudenenismisschiennogwelhetmeestsimpeltebeschrijvenalseenverplichtingomjegezondeverstandtegebruikenengevaarvoordeveiligheidengezondheidtevoor-komen.Inhetkadervanhethandhavingsbeleidligteenactieveinzetopdezorgplichtbepalingnietinderede.Hetgaatzoalsgesteldomeenvangnetbepalingdiealleeninbeeldisalsanderegrondenopbasiswaarvanhandhavendkanwordenopgetredenniettoepas-baarzijngebleken.

2.3 OverigewijzigingenWoningwet2007

VerbeteringhandhavingbijeigendomsoverdrachtMetdewijzigingvandeWoningwetzijndehandhavingsmogelijk-hedenvandebouwregelgevingbijeigendomsoverdrachtverbeterd.Hetkostenverhaalvandetoepassingvanbestuursdwangenhetopleggenvaneenlastonderdwangsomisslechtsmogelijktenaanzienvandeovertreder.OpgrondvandevorigeWoningwetkonalleendepersoondiehetverbodomtebouwenzonderofinafwijkingvaneenvergunninghadovertredenalsovertrederwor-denaangemerkt.Indiendezepersoonwasverhuisd,washetvoorgemeentenlastigomtothandhavingtekomen.Zekerindieneenbouwwerkmeerderekerenvaneigenaarwasgewisseld,wasvrij-welnietmeernategaanwieeigenaarwastentijdedatdeillegalebouwplaatsvond.

MetdenieuweWoningwetwordenovertredingenvanhetverbod

omtebouwenzonderofinafwijkingvandebouwvergunningzaaksgebondengemaakt.Datgebeurtdoortebepalendathetnietalleenverbodenisomtebouwenzonderofinafwijkingvaneenbouwvergunning,maardathetookverbodenisomzo’nzonderofinafwijkingvandevergunninggebouwdbouwwerkinstandtelaten.Ditverbodistoegevoegdaanheteerstelidvanartikel40.Eensoortgelijkebepalingisooktevindeninartikel1b,derdelid,enartikel7b,vierdelid.Hetleidtertoedatooknieuweeigenarenvaneenillegaalgebouwdbouwwerkgeconfronteerdkunnenwordenmeteenhandhavingsbesluitdatbestaatuiteenlastgevingonderdwangsom.Ookkunnendekostenvandetoepas-singvanbestuursdwangopdenieuweeigenaarwordenverhaald.

Naastditzaaksgebondenmakenvanovertredingen,kunnenookhandhavingsbesluitenzaaksgebondenwordengemaakt.Datwilzeggendathethandhavingsbesluitinfeitekomtterustenophetperceelendaardoorvantoepassingisopiedereendieopdatmomenteigenaarisvandatperceel.Hethandhavingsbesluitkandanjegensiedereeigenaartenuitvoerwordengelegdendekostenofdedwangsomkunnenookopiedereeigenaarwordenverhaald.Ditvoorkomtdatgemeententelkensopnieuweenhand-havingsproceduremoetenopstartenbijeeneigendomswisseling.Voordezezakelijkewerking,diemogelijkwordtgemaaktmetartikel100e,ishetwelnodigdathethandhavingsbesluitisinge-schrevenindeopenbareregisters.Ditisvereistopgrondvanhettweedelidvanartikel100e.

ToepasselijkheidWetopdeeconomischedelictenDeovertredingvandeartikelen1a,1b,7b,14a,40en46,lid7,ismetdenieuweWoningwetstrafbaargesteldopgrondvandeWetopdeeconomischedelicten.Ditsluitaanbijdestrafbaarstellingvaneengrootaantalmilieudelictenenbijovertredingenvanbestemmings-plannen.MetdeWetopdeeconomischedelictenkaneffectieverwordenopgetredentegenverwijtbareovertredingen.

Page 15: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

AannemelijkheidstoetsbouwvergunningprocedureIndenieuweWoningwetisdebewijslastvandeaanvragerendecontroletaakvanhetcollegeombouwplannentetoetsenaanderegelgeving,betermetelkaarinverhoudinggebracht.OpgrondvanhetBesluitindieningsvereistenaanvraagbouwvergunning(Biab)washetaltijdalzodatdeaanvragervaneenbouwvergunningnooitmeergegevenshoefdeteoverleggendannoodzakelijkwasom‘aannemelijk’temakendathetvoorgenomenbouwenzalvoldoenaandebouwregelgeving.Dithoudtondermeerverbandmethetfeitdathetoponderdelentechnischhelemaalnietmogelijkisomopvoorhandmetzekerheidaantetonendateenbouwwerkaandeeisenzalvoldoen.Denkhierbijbijvoorbeeldaandeeisenophetterreinvangeluidswering.Daarvankanpasmetzeker-heidwordenvastgestelddatvoldaanwordtaandeeisendoor,alshetbouwwerkvoltooidis,eengeluidsmetinguittevoeren.Hetcollegekandatdusinhetkadervandeverleningvaneenbouwvergunningnietmetzekerheidvaststellen.Verderishetbestaandepraktijkdatineenbouwaanvraagnietallestotinhetkleinstedetailisvastgelegd.Denkbijvoorbeeldaandelengtevanspijkersenschroeven.Bepaaldedetailkeuzenwordenveelalpastijdensdebouwopdebouwplaatsgemaakt.Degemeentelijkebeoordelingvanbouwaanvragenisdanookminofmeerglobaalengerichtophoofdlijnen.Omdieredenkanhetooknietzozijndatdegemeentemetdebouwvergunningtoetsdeverantwoorde-lijkheidvandeaanvrageroverneemtvoorhetvoldoenaandebouwregelgeving.Debouwvergunninggeeftopditpuntslechtseenredelijkezekerheidenwordt,zoalsaleerderaangegeven,aangevulddoorhetvereisteuitdenieuweartikelen1ben7bdathetbouwenmoetvoldoenaanrespectievelijkhetBouwbesluit2003endebouwverordening.Afwijkingenvandieregelgevingzijnalleentoegestaanindiendebouwvergunningdaaruitdrukkelijkinvoorziet,waarbijalsabsoluutminimumdeeisenvoorbestaandebouwwerkenuithetBouwbesluit2003geldenwaaraansowiesoteallentijdemoetwordenvoldaan.Deaannemelijkheidsbeoordelingdieinhetkadervandebouw-vergunningprocedurewordtuitgevoerdvoorhetBouwbesluit2003endebouwverordeningisindenieuweWoningwetvastgelegdinartikel44,eerstelid,onderdelenaenb.Opdegemeenterustdusinhetkadervaneenbouwaanvraag(slechts)tetaakomtebezienofhetaannemelijkisdathetbouwwerkzalvoldoenaandezebouwregelgeving.

BevoegdheidvandeMinisteromhandhavingtevorderenGemeentenzijnenblijvenverantwoordelijkvoorheteerste-lijnstoezichtopdenalevingvandebouwregelgeving.Alseengemeentehierbijernstigingebrekeblijftterwijldatdringendnodigis,heeftdeMinistervanVROMopgrondvanartikel100bvandenieuweWoningweteenbevoegdheidomtevorderendatdiegemeentehandhavendgaatoptreden.BijnalatendaarvankandeMinisterzelftothandhavingovergaan,opkostenvandegemeente.

Page 16: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

Page 17: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

Indithoofdstukbeschrijvenweeenstappenplanomeenhand-havingsbeleidvoordebouwregelgevingteformulerenenintevoeren.Dithoofdstukisbedoeldvoordiegenedieverantwoordelijkisvoorhetopstellenenuitvoerenvanhethandhavingsbeleid.Ukrijgttipsenoverwegingenmeeomhetheleprocesvanderea-lisatievanhethandhavingsbeleidingoedebanenteleiden.Depraktischebruikbaarheidstaatvoorop.Hetformulerenvaneenhandhavingsbeleidkomtindekernneerophetaangevenvanprioriteitenenhetbeschrijvenvandewijzewaaropdaarinvul-lingaanwordtgegeven.Uiteraardishetvoorhetformulerenvaneendergelijkbeleidessentieelomoverdejuisteinformatietebeschikken.Aanhetformulerenvaneenhandhavingsbeleidgaatdanookeengedegenambtelijkvoorbereidingsprocesvooraf.Betrekbijdetotstandkomingvanhetbeleiddiegenendiekijkhebbenopdelokalesituatievandegemeente,opdenalevingenmatevanovertredingenvanvoorschriften,endiegenendieverantwoordelijkzijnvoordebesluitvormingendeuiteindelijkeuitvoeringvanhetbeleid.

Viadetoezichthouderskomtumeertewetenoverdepraktijk.Doorhenvroegtijdigbijhetvaststellenvanprioriteitentebetrekken,cre-eertubovendiendraagvlakvoordekeuzesdieinhetbeleidsplanwordengemaakt.Omtekomentoteendemocratisch,transparantencyclischhandhavingsbeleidisbijveelgemeenteneencultuur-omslagnodig.Ookvanuitdatoogpuntbezienishetverstandigdehandhaversvroegtijdigbijdebeleidsontwikkelingtebetrekken.Bentueenmaalindefasewaarinbeleidwordtgeformuleerd,danishetraadzaamomhierbijdeverantwoordelijkeportefeuillehou-dertebetrekken.Eenhandzaamformatvanditstappenplantreftuaaninbijlage1.Zoalseerderopgemerkt,hebbendeprofes-sionaliseringvandemilieuhandhavingendeprofessionaliseringvandebouwregelgevinggemeenschappelijkekenmerken.Inhetformatinbijlage1wordtdeonderlingerelatietussendezetweeaandachtsgebiedenaangegeven.

3.1 Vanstartdocumenttotenmetimplementatie

Metditstappenplanwillenwijueenpraktischehandreikingbie-denomhandhavingsbeleidteformuleren.Vooralleduidelijkheid:erzijngeenwettelijkeeisenaanhetformatwaarindegemeentehaarhandhavingsbeleidbeschrijft.Inmiddelsheefteenaantalgemeentenditstappenplanindepraktijkbeproefd.Hunervaringenzijnindezeuiteindelijkeversieverwerkt.Ditallesheeftgeleid

toteendoordachtenpraktischstappenplanvoorhetopstellenvanhandhavingsbeleid.Stap 1: de voorbereiding Alsudezeeerstestapheeftgezet,beschiktuovereenhelderstartdocumentomtekomentoteenhandhavingsbeleid.Hetdocumentbeschrijftondermeerdetaken,deverantwoordelijk-hedenendereikwijdtevanhethandhavingsbeleid.

Allereerstlegtuvastwiedeopdrachtgeveris(bijvoorbeelddewethouder,directeurofgemeentesecretaris)enwiedeopdracht-nemeris(bijvoorbeelddeprojectleider).Omvoldoendemede-werkinguitdegemeenteteverkrijgen,kanhetraadzaamzijnomhetprojectviaeenbestuursopdrachtvanstarttelatengaan.Deprojectleidermaaktaandehandvandestappendiehiernawordenbeschreveneenprojectplan.Ditplanlegthijtergoedkeuringvooraandeopdrachtgever.Viadeopdrachtgeverwordthetvoorge-legdaanhetmanagementteamenhetcollege.Omdraagvlaktecreërenkanhetinformerenvanderaadzinvolzijn.Deplanningvermeldtookopwelkemomentenverslagwordtgedaanaanhetmanagementteamenhetcollege,enopwelkemomentenbijhetmanagementteamenhetcollegebesluitvormingplaatsvindt.

Bijdeopdrachtverstrekkingwordtafgesprokenhoeverhethand-havingsbeleidreikt:welkewet-enregelgevingvaltonderhethandhavingsbeleid?Hethandhavingsbeleidzalzichinelkgevalmoetenrichtenopdebouwregelgeving.Daarnaastkanookdemilieuregelgevingerinwordenbetrokken.

Inhoofdstuk2leestuopwelkevoorschriftendehandhavingzichvoorwatbetreftdebouwregelgevingtoespitst.

‘Eentipvooranderegemeenten?Gewoonbeginnen.Iedereenzittewachtenopvoorbeeldenvananderen,maaropeengegevenmomentmoetjegewoonaandeslag.Datmomentisnu.’Vincent Martens , gemeente Etten-Leur

‘Devertaalslagvanregelsnaarbeleidvergtvoorgemeentenvaakveelstudieeninzet.Voormijzelfwashetbijzonderomtweeaaneenge-slotendagenmetonzehandhaverstekunnenbrainstormen.Tijdensdezedagenhebbenweeenrisicoanalyseopgesteldenprioriteitenuitgewerkt.’Rianne Donders-De Leest, wethouder Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid, Woonwagenbeleid, Vervoer en Sport, gemeente Etten-Leur

�.Het formuleren van een handhavingsbeleid

Page 18: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

Stap 2: visie bepalen en uitgangspunten formulerenNadatudezestapheeftgezet,zijndevisiediehetcollegeheeftophandhaving,endeuitgangspuntenenrandvoorwaardenvoorhethandhavingsbeleidduidelijkomschreven.

Opbasisvancollegestukken,strategischedocumenten(lange-termijnvisies),interviewsenhetbereikvanhetbeoogdehandha-vingsbeleid,brengtudeuitgangspunteninkaart.Indienhetcollegeditwenstkanereventueeleenbijeenkomstmetderaadwordengeorganiseerdwaarindeuitgangspuntenwordenbesproken.Dezeuitgangspuntenzijnbelangrijkbijhetbepalenvandeprioriteitenindehandhaving.Veiligheidkaneenuitgangspuntzijn,maarbijvoor-beeldookleefbaarheid.Daarnaastneemtuhetlandelijkebeleidinogenschouw.

Stap 3: het uitvoeren van een quick scan van de huidige situatie Nastap3beschiktuovereengoedebeschrijvingvandehuidigehandhavingsopgaveendeorganisatie(mensenenmiddelen)waaroverubeschiktominvullingtegevenaandehandhaving.Omeenbeeldteschetsenvandehuidigesituatiebrengtuverschillendekwantitatieveenkwalitatievegegevensinkaart.Alshetgaatomdebouwregelgevingzijndevolgendevragenvanbelang:• Watisopditmomentdelokalesituatie?Hoeveelhectare

beslaathetbuitengebied?Hoeveelbouwvergunningenzijnerafgegeven(gespecificeerdnaargebouwfunctie)?Hoeveelgebruiksvergunningenzijnerafgegeven(gespecificeerdnaartypeobjecten)?Hoehoogishetpercentageeigenwoningbezit?Welkemogelijkhedenzijnervoorwoningbouwenontwikkelingvanbedrijfslocaties?

• Watisopditmomentdeorganisatorischesituatie?Hoeveelfte’szijnerbeschikbaarvoordehandhaving?Welkewerkwijzewordtergevolgdbijdehandhaving?Welkeinstrumentenwordenergebruiktbijdevergunningverstrekkingen-handhaving?Welkecommunicatie-instrumentenwordeningezetomnalevingvanderegelstebevorderen?Opwelkedoelgroepenrichtdecommuni-catiezich?Hoevindtdedienstverleningaanhetloketplaats(hoe-veeluurperweek)?Welkesamenwerkingsverbandenzijner?

• Zijnerafsprakenoververbetering?MochtenerafsprakenzijnmethetInspectoraat-GeneraalVROMterverbeteringvandehandhaving,danbetrektudezeuiteraardookindeformuleringvandeuitgangspunten.

Devragendiehierzijnopgenomendienenterillustratie.Eencompletelijstvanvragendiedeeluitmakenvaneenquickscantreftuaaninbijlage3.Medeafhankelijkvandebreedtevanhetoptezettenbeleidendelokalesituatiekuntuzelfvragentoevoegenofverwijderen.

Ommeerzichttekrijgenophetfunctionerenvandehand-havingsorganisatie,kuntuuworganisatietegenhetlichthoudenaandehandvandemilieukwaliteitscriteriazoalsdezezijnop-gesteldvoordehandhavingsorganisatiemilieu.Dezecriteriazijnzeergoedtoepasbaarvoorelkehandhavingsorganisatie.Ziehiervoorookbijlage1en7.Hetantwoordopdevragenvindtudoordossieronderzoek,hetuitzettenvanvragenlijstenenhetafnemenvaninterviews.Alsdegemeentehaarinformatievoorzieninggoedopordeheeft,ishetrelatiefeenvoudigomdezeinformatiebovenwatertehalen.

‘Erisveelvoornodigomallevragenvandequickscantebeant-woorden.Grotegemeentenzullenbestmoeitehebbenomalleinformatiebovenwatertekrijgen.Bepaaldaaromvoorafgoedjescope.Dankanbesteensblijkendatbepaaldevragenvoorjounietrelevantzijn.’Erik Bos, gemeente Apeldoorn

‘DoordequickscanwerdenwegedwongenomEtten-Leurcijfer-matiginbeeldtebrengen.Dankomjeerachterdatjegeneigdbentteveelopbasisvanaannamestewerken.Eénvanonzeblindevlekkenwaseenindustrieterrein.Alswedaareerderaandachtaanhaddenbesteed,washetdaarnietzovergekomenmethetachter-stalligonderhoud.Dequickscanisdusnuttig.’Vincent Martens, gemeente Etten-Leur

Stap 4: het uitvoeren van een risicoanalyseNastap4weetuwelkeovertredingenhetgrootsterisicovormen.

Omdatdegemeenteonmogelijkaltijdallestotindetailkancon-troleren,wordteenrisicoanalysegemaakt.Deanalyselaatener-zijdszienwaareninwelkesituatieseerderdekansbestaatdatdewetwordtovertreden,zodatuuwinzethieropkuntafstemmen.Anderzijdstoontderisicoanalysewaarzichbijovertredingendegrootstenegatieveeffectenkunnenvoordoen.Onder‘risico’ver-staanwedekansopovertredingvermenigvuldigdmetdeernstvandenegatieveeffecten.Umaaktduseeninschattingvandematewaarinbepalingenwordennageleefdenvandenegatieve

Page 19: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

effectendieoptredenalsditnietgebeurt.Inbijlage4wordteenenanderverderuitgelegd.Erwordtnietvanuverwachtdatuuitgebreidewetenschappelijkeanalysesuitvoert.Deinschat-tingen(risico’seneffecten)maaktuopbasisvandekennisenervaringdiedegemeenteinhuisheeft.Uiteraardputuookuitdeinformatiediedequickscanheeftopgeleverd.Bijdezehandrei-kingtreftueencd-romaanomeenrisicoanalyseuittevoeren.Ukuntdeindelingafstemmenopdelokalesituatie.Hetisaantebevelenderisicoanalyseinworkshopverbandtemaken.BijdepilotsvanVROMbleekdatzoweldeuitwisselingvankennisenervaringbinnenhetambtelijkapparaat(tussenhetmanagementendeverschillendedisciplinesvandeuitvoering)alsdeuitwisse-lingvankennisenervaringtussendebetrokkenbestuurderenhetambtelijkapparaatzeerverhelderendis.Vergeetbijvoorbeeldnietdebrandweerbijderisicoanalyseendeverdereuitwerkingtebetrekken.

‘Kennisenervaringvanuitdepraktijkzijnonontbeerlijkbijhetopstellenvaneengedegenrisicoanalyse.Waardeééneengrootrisicoziet,kandeervaringvandeanderjuistduidenophettegendeel.Vooraldebetrokkenheidvanpolitieenbrandweerzijninditverbandergbelangrijk.’Hans Ooijevaar, gemeente Obdam

‘Derisicoanalysekentookeenduidelijkepolitiek-bestuurlijkecomponent:hoewordenderisico’sindepolitiekearenaervaren?Inhoeverreishetimagovandegemeenteinhetgeding?Bijditonderdeelisdebestuurlijkeinvloedopprioriteitenalmerkbaar.Debetrokkenheidvandeverantwoordelijkeportefeuillehoudersisdaaromonmisbaar.’Hans Ooijevaar, gemeente Obdam

Stap 5: het stellen van prioriteiten Nastap5beschiktuovereendoordachteprioriteitenlijst.

Metdeuitkomstenvanderisicoanalysekuntueeneerstevoorstelvooreenprioriteitstellingmaken.Hierinbetrektuookdelokale,specifiekeaandachtspunten.Hetkanvoorkomendateenbepaaldaandachtspuntopderisicoanalyseniethoogscoort,maardatvanuitbeleidsmatigeofpolitiekeoverwegingenhierwelextraaandachtaandienttewordenbesteed.Bijstap2zijnwellichtuitgangspuntenbenoemddiebijhetstellenvanprioriteitenbetrokkenmoetenworden.Eenkritischeblikisnodig:tijdensderisicoanalysezijnallehandhavingstakenafzonderlijkgewogen.

Wellichtdatbepaaldezakennietopeeneenduidigemaniermetelkaarzijnvergeleken.Overigenswilhetbenoemenvanprioriteitennietzeggendatuaandelageprioriteitenverdergeenaandachtmeerschenkt.Hetiszaakomhieropeenefficiëntewijzeaan-dachtaantebestedenomzohetnaleefgedragte(blijven)bevor-deren.Denkhierbijaanprojectmatigeofsteekproefsgewijzetoezichtscontroles.Deuitkomstenvanderisicoanalyseendeambtelijkvoorgesteldeprioriteiten(afgestemdmetdeportefeuillehouder)legtutergoedkeuringvooraanhetcollege.

‘Staarjebijhetvaststellenvanprioriteitennietblindophetrisi-comodel.Vanuitandereoverwegingen,bijvoorbeeldbestuurlijkerelevantie,kanhetzijndatjeveeltijdwiltstoppeninzakendiewatbetreftrisiconietzohoogscoren.’Erik Bos, gemeente Apeldoorn

‘Beschouwderisicoanalysealseenhulpmiddel,nietmeerdandat;jemoetdeuitkomstnietklakkeloosovernemen.Deuitkomstwordtvooralbepaalddoordefactor“kans”.Maarsommigenega-tieveeffectenzijnzóernstig,datjezesowiesoindehandwilthouden,ookalisdekansnogzokleindatzeoptreden.’Roland Scholten, gemeente Renkum

Stap 6: toezicht houden en sanctionerenNastap6ishetduidelijkopwelkewijze(intensiteitenfrequentie)ertoezichtwordtgehoudenenwelkesanctiespassenbijwelkeovertredingen.

Stap 6a: toezicht houden Opbasisvandeprioriteitenlijstuitstap5geeftuaanopwelkemanierertoezichtgehoudenmoetworden.Dehoogsteprioriteitenverdieneneenpro-actieftoezicht:erwordtactieftoegezienophetnalevenvandebepaling.Hetisoverzichtelijkalsuperprioriteitdevolgendezakenuitwerkt:• Watisdehandhavingsomvang?Hoeveelovertredingenworden

geconstateerdindehuidigeaanpak?Watisdeverwachtingvanhetaantalovertredingen?

• Welketoezichtsstrategiegaatuhanteren?Hierbijstaatcentraal:opwelkewijzekomtueralsgemeenteachterdatzicheenovertredingvoordoet?Hoeactiefbentuomeenovertredingoptesporen?Bijvoorbeeld:

- Allekinderopvanglocatieswordeneensperjaargecontro-

Page 20: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

1�

leerdopbrandveiligheid(inhetuitvoeringsplanlegtuvastopwelkeaspectenwordtgecontroleerd;dithoevennietalleaspectentezijn).Daarnaastvindenernogextrasteek-proefsgewijzecontrolesplaats.

- Allenieuwbouwwerkenwordengecontroleerdbijhetleggenvandefunderingendeoplevering.Bijutiliteitsgebouwenvoormeerdanvijftigpersonenen/ofbijzonderelocatieswordenaandehandvandevergunningdecontrolemomen-tenbepaald

• Welkesanctiestrategiewordtgevolgd?Welkestappenwordengevolgdbijwelkeovertreding?

• Welkeoverigemaatregelenkunnenwordengenomenomdenalevingtebevorderen?

• Hoeveelcapaciteitisbijdezeaanpaknodig?

Geefookaanhoeermetdelagereprioriteitenwordtomgegaan.Passendevormenvantoezichtvoorlagereprioriteitenzijn:minderintensieftoezicht(bijvoorbeeldalleennaeenmeldingvanburgers),eengebiedsgerichtecontroleofkleinesteekproe-ven.Metnamebijhetopsporenvanillegaleactiviteitenishetraadzaamgebiedsgerichtecontrolesuittevoeren.Eenaantalgemeentencreëertbijvoorbeeldeenintegraleoog-enoorfunctievandetoezichthouder.Detoezichthoudersvanandereterreinen(bijvoorbeeldmilieu)kijkennietalleennaarhuneigentaakveld,maarhebbeneenbrederblikveld.Ermoetenechterwelvol-doendewaarborgenzijndatdezeoog-enoorfunctiedaadwerke-lijkkanwordenuitgevoerd.Denkhierbijaanopleidingenenhetgebruikvangestandaardiseerdechecklisten.Daarnaastzullenerookafsprakenmoetenwordengemaaktoverhoeverzo’noog-enoorfunctiereikt.

Verderkanhetraadzaamzijnomgebiedsgerichtetoezichtsactiesteorganiseren,omzozichttehoudenopdestaatvandegebouw-deomgeving.Ookzultumoetennagaanopwelkewijzeuomwiltgaanmetverzoekentothandhaving.Uzulteenbalansmoetenvindentussenhetadhochoudenvantoezichtenhetsystematischindammenvanrisico’s,watudoetmetprogrammatischhand-haven.Doorvoorafmetelkaaraftesprekenhoeveelcapaciteitureserveertvoorverzoeken(enzichdaaraanhoudt),kuntuhetbeleidookzouitvoerenzoalsisafgesproken.Wanneeruhettotaalbeeldvandehandhavingsaanpakoverziet(zowelhogealslageprioriteiten),zultumoetennagaanofhetrealistischisteveronderstellendathetbeleidkanwordenuit-gevoerd.Voorzietueentekortaancapaciteit,gadannahoeer

effectieverkanwordengewerkt.Misschienkuntudeaanpakzodanigwijzigendatdebeoogdedoelentochwordenbereikt.Blijftunadezeoverwegingentochkampenmeteencapaciteits-probleem,legditdanvooraanhetbestuur.Mogelijkeoplossingenzijn:uitbreidingvandeformatie,tijdelijkeinhuurvanmedewer-kersomachterstandenwegtewerken(bijvoorbeeldbijdeafgiftevangebruiksvergunningen),hetuitbestedenvantakenofsamen-werkingmetanderegemeenten.Hetmagduidelijkzijndatinhethandhavingsbeleidalleenwordtweergegevenwatookdaad-werkelijkkanwordenuitgevoerd.HetcollegevandegemeenteRenkum,éénvandepilotgemeentenvanVROM,heeftaanzijnraadhelderkunnenmakenwatderisico’szijnalseropbepaaldeterreinengeenextracapaciteitbeschikbaarzoukomen.OpdezewijzewordtopeentransparantemanierdekeuzemogelijkheidendaarmeedeverantwoordelijkheidgelegdbijdepolitiekennietbijhethoofdBouw-enWoningtoezicht.

‘InGroningenhaddenwebehoefteaaneenconcreteuitwerkingéneenzelfdewerkwijzevanonzetoezichthouders.Alsweergensgaankijken,waarlettenwedanop:controlerenweallesofkij-kenwejuistheelerggoednaarbepaaldeaspecten?Samenmetwerkgroepjes,waarinookonzetoezichtshouderszijnvertegen-woordigd,brengenwesystematischinkaartwatwegaandoenbijeencontrole.Hiertoehebbenweeenformatontwikkelddatwellichtookhandigisvooranderegemeenten.Hetkostveeltijd,maaroptermijnscheelthettijd,omdatiedereendirectweetwaarhijaantoeis.’Eric van Deelen, gemeente Groningen

Stap 6b: sanctionerenAlsertocheenovertredingplaatsvindt,watmoeterdangebeu-ren?Ookditmoetterugtevindenzijninhethandhavingsbeleid.Legzonauwkeurigmogelijkvastwelkesanctiebijwelkeovertre-dinghoort.(Bijstap6aishierookalietsovergezegd.)Ditvoor-komtmisverstandenbijmedewerkers,bestuurderseneventuelesamenwerkingspartners.Ookbijeenberoepsprocedureishetzaaktekunnenaantonendatdesanctiedeeluitmaaktvanhetgemeentelijkebeleid.Desanctiemoetgenuanceerd,maarconsequentwordentoegepast.Voorwatbetreftdeorganisatie:dejuridischeafhandelingvaneenovertredingkanveeltijdkosten.Umoetdusafsprekenwelkezakenvoorranghebben.Denkdaarbijaanonomkeerbarezakenenzakendieeendirectebedreigingvormenvoordeveiligheidengezondheidvanburgers.Voordevolgordevanafhandelingvandeoverigezakenkuntudeprio-

Page 21: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

20

riteitsvolgordeaanhoudendieisvermeldonderstap5.

Stap 6c: gedogen Ineenaantalgevallenkuntukiezenomgeensanctieopteleggen,maartegedogen.Legdegemeentelijkegedoogverklaringzohel-dermogelijkvast.

Stap 7: het ontwikkelen van de implementatie-aanpakNadatustap1totenmet6heeftgezet,weetuwelkeprioriteitenuheeftenhoedetoezichts-enhandhavingsinstrumentenhieropmoetenwordenafgestemd.Indezestapgaathetomdeinpassingindeorganisatie.Deeerstevraagdieuzichhierbijdienttestellen,is:iservoldoendecapaciteitomditbeleiduittevoeren?Zijnergenoegmensenomalleprioriteitenvoldoendeaandachttekunnengeven?Denknietalleenaanfte’s,maarookaandebenodigdevaardighedenendemogelijkheidvanopleidingen.Zetallegege-vensineenimplementatieplan.Geefpertaakaanwelkebevoegd-hedenenverantwoordelijkhedenerbijhoren.Maakeenplanningvoorhetuitvoerenvanalletaken.Geefookaanhoedeuitvoeringvanhetbeleidwordtgestuurdofgemonitord,wiehiervoorverantwoordelijkis,enhoedejaarlijkseverslagleggingaanderaadplaatsvindt.

Omtoteengoedeuitvoeringtekomendientumeteenaantalzakengoedrekeningtehouden.Sterkernog:sommigezakenmoetenzijngerealiseerdomhethandhavingsbeleidtekunnenuitvoeren.Denktubijhetplannenvandeimplementatieaandevolgendezaken:• Iservoldoendecapaciteit?• Welkepartijenwerkenmetelkaarsamen?Weetiedereengoed

watervanhemofhaarwordtverwacht?Opwelkewijzewordenafsprakengewaarborgd?

• Wordengebouwendeelsdoorverschillendeafdelingengecon-troleerd(bijvoorbeeldmilieuenbrandweer),enzoja:kunnendecontroleswordengeïntegreerd?

• Ishetmogelijkommeersamentewerkenmetomliggendegemeenten,bijvergunningverlening,toezichtensanctionering?

• Hebbendetoezichthoudersvoldoendeinformatieomnategaanoferillegaalwordtgebouwd?Isdezeinformatiegemak-kelijktevinden?

• Zijndeprocessenenprotocollenophetgebiedvanhandhavingvoldoendeinkaartgebrachtenvastgelegd?

• Opwelkewijzewordtergemonitord?

• Metwelkerandvoorwaardenmoetenweverderrekeninghouden?DenkbijvoorbeeldaanICT-ondersteuning,communicatie,opleidingen,werkinstructiesenheldereafsprakenoversamenwerking.Opwelkewijze,metwelkbudgetenwanneerwordendezegerealiseerd?

• Kuntumetdezewerkwijzeeenjaarnauitvoeringeentrans-parantverslagoverleggenaandegemeenteraad?

‘Bijdeimplementatiehebbenweperkeuzeexplicietaangegevenwelkecapaciteiternodigis.Datkostteveelenergie,maarheeftonsookveelopgeleverd.Zokondenweeenzuiverediscussiemetdepolitiekvoeren.Iedereenkonzelfinschattenwelkrisicojedientteaccepteren,gegeveneenbepaaldecapaciteit.’Roland Scholten, gemeente Renkum

Stap 8: het uitschrijven van het handhavingsbeleid Opbasisvandevorigestappenkuntuhethandhavingsbeleiduitschrijven.Alsleidraadkuntudevolgendehoofdstukindelingaanhouden:

Hoofdstuk1–Inleiding• Bereikvanhethandhavingsbeleid(stap1)• Visieophandhavingenuitgangspunten(stap2)• Kortebeschrijvingvandehuidigelokalesituatieende

uitkomstenvanderisicoanalyse(stap3enstap4)

Hoofdstuk2–Risicoanalyseenprioriteiten• Risicoanalyse• Prioriteiten(stap5)• Toezichtensanctionering(stap6,eventueelnaderuitgewerkt

ineenbijlage)• Gedoogbeleid

Hoofdstuk3–kortesamenvattingvandeimplementatievoorstel-len(stap7)• ICT• Samenwerkingsafspraken• Monitoring• Opleidingen• Fte’s• Protocollen• Afsprakenoververslaglegging

Bijlage1:Uitkomstenquickscan(stap3)

Page 22: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

21

Bijlage2:Uitkomstenrisicoanalyse(stap4)Dezeindelingisverderuitgewerktinhetformathandhavingsbeleidinbijlage1.

3.2 Totslot

Uiteindelijkstelthetcollegehethandhavingsbeleidvastenlegthetminimaalterkennisgevingvooraanderaad.DeVROM-Inspectiesteltprijsopeenafschrift.Vervolgensishetaanhetambtelijkapparaatomtezorgenvooreenconsciëntieuzeuitvoering.Jaarlijksdienthetcollegeaanderaadterapporterenoverdeuitvoeringvanhethandhavingsbeleid.DerapportagedientuinafschriftaandeVROM-Inspectietesturen.

Page 23: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

22

Page 24: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Voorbeeldformathandhavingsbeleid

Hierondervolgteenuitwerkingvandevragenenonderwerpendieperhoofdstukaandeordekunnenkomen.

Hoofdstuk1:Inleiding1.1 Bereik• Watwordthetbereikvanhethandhavingsbeleid?Gaathet

alleenoverbouwenruimtelijkeregelgevingofookovermilieuofanderezaken?Ofwordtheteenintergraalhandhavingsbe-leidomgevingsrecht?

• Gaathetomdebredeofengedefinitievanhandhaving?Metanderewoorden,gaathetalleenomtoezichtensanctioneringofookomdevergunningverlening,communicatieenrandvoor-waardelijkbeleidomgoedtekunnenhandhaven(bijvoorbeeldbestemmingsplannen)?

• Overzichtvandehandhavingsopgave.

1.2 Visieophandhaving:deuitgangspunten• Welkerolspeelthandhavingbijhetwelslagenvanhetcollege-

programma?• Welkeprioriteitheefthandhavingvoorhetcollege?

1.3 Delokalesituatie• TerugblikopderapportageVROM-Inspectie• Overzichtvergunningaanvragen• Overzichtovertredingen• Overzichtvanhetaantalverzoekenomtehandhaven• Huidigewijzevantoezicht:frequentie,diepgangenstappenplan• Invullingjuridischefunctieentoezicht.

Hoofdstuk2:Risicoanalyse,prioriteitenenaanpak

2.1 Prioriteiteninbouwwerken(soortenfunctie)ofvoorschriften

2.2 Doelstellingenenbijbehorendeinstrumenten• Watisdefrequentieendediepgangvandecontroles?• Welkerolspeeltcommunicatie?• Handhavingsstappenplan.

Conclusievandithoofdstukis:• Wijzevantoetsingvandebouwaanvraag(bijvoorbeeldwel/niet

volgenvanaanbevolenniveauvandecollectievekwaliteits-normeringBWT(CKB,zieparagraaf2.1)

• Opwelkewijzedehandhavingstakenwordenopgepakt.Uitdebeschrijvingblijktdattenaanzienvandeprioriteiteneenintensievereaanpakgeldtdanuitdelagereprioriteiten.

Inzichtelijkwordt: - Tijdensdebouwenbijdeoplevering:welkegebouwen

wordengecontroleerd?Hoevaak?Waaropwordenzegecontroleerd?Watvoorsteekproefisergehoudennagereedmelding?

- Bestaandevoorraad:hoewordtomgegaanmetdebestaandevoorraad?Welkeinhoudelijkethema’szijner?Welkeobjectenwordenbezocht?Hoevaak?Watbehelstdetoezichtsfunctievandegemeente?Hoewordtachterstandbijdegebruiks-vergunningeningelopen?

- Sloopvangebouwen:welkegebouwenwordenaltijdgecon-troleerdtijdenssloopenwelkesteekproefsgewijs?

- Bouwenzondervergunning:hoevindthettoezichtendeopsporingplaats?

- Welkesanctievolgtopwelkeovertreding?Wanneerkannieteenstandaardstappenplanwordendoorlopen?

- Hoewordtomgegaanmetverzoekenomhandhaving(beginselplicht)?

Hoofdstuk3:Implementatie/Uitvoering/Evaluatieenmonitoring

• Inrichtingvandeorganisatie• Samenwerking• Integralecontroles• Ontwikkelingvanprotocollen• Communicatieplan• Wijzewaaropmonitoringvandeinformatieplaatsvindt• Financiëleonderbouwing.

Inhetschemaopdevolgendepaginazijndeprocesstappenbeschreven,detehantereninstrumenten,hetresultaatenhethoofdstukwaarinderesultatenkunnenwordenopgenomenomhethandhavingsbeleidteformuleren.

Bijlage 1.Voorbeeld format handhavingsbeleid (incl. relatie milieu-kwaliteitscriteria)

Page 25: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Inhoofdstuk1gavenweaandathettrajectprofessionaliseringmilieuhandhaving,waarbijgemeentelijkemilieuhandhavings-organisatiesaanbepaaldekwaliteitscriteriamoetenvoldoen,enhettrajectprofessionaliseringbouw-enwoningtoezicht,waarbijgemeentendeplichthebbenjaarlijksverslagtedoenvanhunhandhavingsvoornemensbouwregelgeving,gemeenschappelijkekenmerkenhebben.Inderechterkolomvandetabelisdezerela-tieweergegeven.Voordevolledigheidzijninbijlage7dekwali-teitscriteriaweergegeven.Essentieelbijbeidetrajectenisdatdegemeentenhethandhavingsbeleidookdaadwerkelijkuitvoerenalsisvastgelegdinhetbeleid.

NB:hetnoemenvandegemeenschappelijkeelementenvandemilieukwaliteitscriteriawilnietzeggendatdieallemaaleenverplichtonderdeeluitmakenvaneenhandhavingsbeleidbouwregelgeving.

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

1.Voorbereiding Stappenplanindehandreiking

Planvanaanpak

2.Visieenuitgangspunten Bureaustudievanondermeercol-lege-programma,PerspectievennotaeninspectierapportenvanVROM

Kadersenuitgangs-puntenvoorhethandhavingsbeleid

1:Inleiding

3.Quickscan Bureaustudiediedehuidigesituatieinkaartbrengt.Maakgebruikvandevragen-lijstinbijlage3

Kwantitatiefenkwa-litatiefoverzichtvandehuidigesituatie

1.1:Huidigeorgani-satieentaakstelling

Allecriteriainvogelvlucht

4.Risicoanalyse Hetinschattenvandematewaarinbepalin-genwordennageleefdendenegatieveeffec-tendieoptredenalsditnietgebeurt.Eenhulpmiddelhierbijishetrisicoanalysemo-del.Dezeinschattinggebeurtbijvoorkeurinworkshopverband.

Risico-overzicht 2:Risicoanalyseenprioriteitstelling

Criterium1.1probleem-analyse:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneenanalysevandeproblemen,deeffectenvanniet-nalevingendekansenopnietnaleving,teneindesturingtekunnengevenaanhaarhandhavingsin-spanningen.

Page 26: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-

havingsbeleidRelatiekwaliteitscriteria

5.Priorteitstelling Hetstellenvanpriori-teitenopbasisvanderesultatenvanderisi-coanalyseendelokalepolitiekeuitgangspun-ten

Prioriteitstelling 2.1:Prioriteitstelling Criterium1.2prioriteit-stellingenmeetbaredoelstellingen:dehandha-vingsorganisatiehandeltopgrondvaneenpriori-teitstellingvandehandha-vingstaak,dieisuitgewerktineenomschrijvingvanhetdoelvandehand-havingperbeleidsveldenineenvastleggingvanconcrete,meet-barehandhavings-doelen.

6.Toezichtensancties Hetmakenvandevertaalslagnaarvorm,frequentieendiepgangvancontroles,hetinkaartbrengenvandesanctiemogelijkhedenenhetformulerenvangedoogbeleid.Hierhorenookeenjuridischstappenplaneneencommunicatieplanbij.

Overzichtaanpakprioriteiten

2.2.:Aanpak Criterium2.1nalevingsstra-tegie:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneennalevingsstrategie,waarinisvastgelegdmetwelkeinstrumentenzijnalevingwilbereikenenwelkerolhandhavingdaarbinnenspeelt.

Criterium2.2toezichtsstra-tegie:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneentoezichtsstrategie,waarinisvastgelegdwelkevormenvantoezichtwordenonderscheidenenwatdebasiswerkwijzedaarbijis.

Criterium2.3sanctiestra-tegie:dehandhavingsor-ganisatiehandeltopgrondvaneensanctiestrategie,waarindebasisaanpakvoorhetbestuursrechtelijkenstrafrechtelijkoptredenbijovertredingenisvastgelegd.

Page 27: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

Criterium2.4gedoogstrate-gie:dehandhavingsorgani-satiehandeltopgrondvaneengedoogstrategie,waar-inisvastgelegdinwelkesituatiesenonderwelkeconditiesinzetvansanctiestegenoverovertrederstijde-lijkachterwegekanblijven.

7.Implementatie Hetvertalenvanallevoorgaandestappennaarmiddelenomhethandhavingsbeleiduittevoeren.Denkhierbijaanorganisatie,ICT-middelen,samenwer-king,monitoringencommunicatie.

Implementatieplan 3:Implementatie Criterium1.3borgingpersoneleenfinanciëlemiddelen:dehandhavings-organisatiezorgtvoorafstemmingtussendebestuurlijkvastgesteldehandhavingsdoeleneninzetvandepersoneleenfinan-ciëlemiddelenenzorgtvoorborginghiervan.

Criterium1.4organisatori-schecondities:dehandha-vingsorganisatiehandeltopgrondvaneenorganisatori-scheopbouwenregelingendienodigzijnomdegestel-dehandhavingsdoelentekunnenbereiken.

Criterium2.5interneenexterneafstemming:dehandhavingsorganisatiezorgtindevoorbereidingenuitvoeringvanhaarhandha-vingstakenvoorinterneenexterneafstemming

Page 28: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

Criterium2.6protocollenenwerkinstructies:dehandha-vingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordevoorbereidingenuitvoe-ringvanhaartaken.

Criterium2.7protocol-lenvoorcommunicatie,informatiebeheereninfor-matieuitwisseling:dehand-havingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordecommunicatie,hetinformatiebeheerendeinformatieuitwisse-linginternenmetanderehandhavingsorganisatiesvantoezichtsresultatenengedoogbesluiten.

Criterium3.1handhavings-uitvoeringsprogramma:dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenhandhavingsuitvoerings-programmadatvertaaldisnaardeinterneorganisatie.

Criterium3.2omvangvandehandhavingscapaciteit:dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendepersonelecapaciteiten/offinancielemiddelenvoorhetinhurenvancapaciteitvoordeuitvoeringvandehandhavingstaken.

Page 29: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Processtap Instrument Resultaat Hoofdstukinhand-havingsbeleid

Relatiekwaliteitscriteria

Criterium3.3kwaliteithandhavingscapaciteit:dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendedeskundigheiden/offinan-cielemiddelenvoorhetinhurenvandeskundigheidvoordeuitvoeringvandehandhavingstakenensti-muleertdeontwikkelingvankennisenvaardigheden.

Criterium3.4uitvoe-ringsondersteunendevoorzieningen:dehandha-vingsorganisatiebeschiktovervoldoendekwanti-tatieveenkwalitatievevoorzieningenenhulpmid-delendiedetaakuitvoe-ringinformatietechnisch,milieutechnisch,juridischenadministratiefmogelijkmaken.

Criterium4.1kwaliteitsbor-ging:dehandhavingsorga-nisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvaninterneborging(beschrijving,toet-singenverbetering)vandewijzewaarophandhaversdewerkzaamhedenuitvoeren.

8.Handhavingsbeleid Hetschrijvenvanhethandhavingsbeleid,inclusiefplannenmetbetrekkingtotevalu-atie,terugkoppelingenverantwoording.

Totaalplan Criterium4.2monitoring:dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvanmonitoringvanhethandhavingsprocesenderesultateneneffectenhiervan.

Page 30: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

2�

Vandeuitvoeringvanhethandhavingsbeleidwordtjaarlijksverslaggedaan.Inhetverslagneemtunietalleeneenaantalkwantitatievegegevensop,maargeeftuookaaninhoeverrehetbeleidisuitgevoerd.Geefaanopwelkepuntenisafgewekenvanhetbeleidenwatdeoorzakendaarvanzijn.Zorgookvoorterugkoppelingvandeervaringenvandeuitvoerders,omzotebezienofhetbeleidbijstellingbehoeft.Devolgendeonderwer-penkunnenaandeordekomen.

• Vergunningverlening - Aantalverleendebouwvergunningen(nadereclustering

naarsoort)endewijzevantoetsing - Aantalvergunningenvanrechtswege - Aantalvergunningennaeenhandhavingsactie - Aantalafwijzingen - Aantaladviezenomdevergunningaanvraagtewijzigen• Toezichttijdensdebouwenbijdeopleveringvangebouwen• Aantalbezochtegebouwenenintensiteitvandecontrole• Bevindingenbijdecontrolesendeaansluitendgenomenstappen• Resultatenvandeopsporingvanbouwenzondervergunningen

hettoezichtdaarop• Controlesopdebestaandevoorraad - Inhoudelijkethema’s - Bezochteobjecten - Uitkomstvandecontroles - Aantalaanschrijfprocedures• Gebruikgebouwen - Aantalverleendegebruiksvergunningen - Bezochtegebouwen(aantalenwelkegebouwfuncties) - Standvanzakeninhaalslagverlenengebruiksvergunningen - Aantalaanschrijfprocedures - Aantalvergunningenvanrechtswege - Aantalvergunningennaeenhandhavingsactie - Aantalafwijzingen• Aantaladviezenomdevergunningaanvraagtewijzigen• Sloopvangebouwen - Aantalverleendesloopvergunningen - Aantalgerealiseerdecontrolestijdensdesloop - Geconstateerdegevallenvanslopenzondervergunning - Aardvandebevindingen - Aantalvergunningenvanrechtswege - Aantalvergunningennaeenhandhavingsactie - Aantalafwijzingen - Aantaladviezenomdevergunningaanvraagtewijzigen

• Matevanafwijkinginrelatietothandhavingsbeleidsplan• Aantalverzoekentothandhaving(plusclusteringvanmeldingen

opwelkeovertredingen)enomschrijvingvandeactiesdiehieropvolgden

• Gevolgdstappenplanbijovertreding(sanctionering),doorloop-tijdenvanbepaaldesanctieactiviteiten(uitgewerktnaarpriori-teiten),reactiesnelheden

• Terugblikopdesamenwerking,implementatiehandhavings-beleid,communicatie,ICT,monitoring,opleiding

Bijlage 2.Voorbeeld format verslag

Page 31: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

�0

Vragenlijstlokalesituatie

1. Situatieschets• Watisdeoppervlaktevandegemeente(inha)?• Welkpercentagehiervanisbebouwdgebied?• Welkpercentagehiervanisbuitengebied?• Welkpercentagevanhetgemeentelijkgrondgebiedisbestemd

voornieuwbouw(zowelwoning-alsutiliteitsbouw)?• Hoeveelwoningenteltuwgemeente(eventueelonderverdeeldin

bouwperiode)?• Hoeveelutiliteitsgebouwenteltuwgemeente(onderverdeeldin

soort,bijvoorbeeldhoreca,kinderopvang)?• Hoekandewoningvoorraadhetbestwordenomschrevenwat

betreftbouwperiodesenmogelijkerisico’s?• Hoekandevoorraadutiliteitsbouwhetbestwordenomschreven

watbetreftgrootte,staatentyperingvandegebouwen?• Welkpercentagevandewoningenisvoorhuurbestemd?• Hoeveelprocentvandezehuurwoningenisinbezitvande

woningbouwcorporaties?• Hoeveelbouwvergunningengeeftujaarlijksaf?Maakonder-

scheidnaarsoortenbouwwerken(kleineengroteverbouwingen,nieuwbouwwoningen,utiliteitsbouw)?

• Hoeveelgebruiksvergunningengeeftujaarlijksaf?• Hoeveelsloopvergunningengeeftujaarlijksaf?• Watishetpercentageaanvragendatwordtafgewezen?• Hoeveelgebruiksvergunningenzijnreedsverleend(onderver-

deeldincategorieën)?Hoegrootisdeachterstandinverleendegebruiksvergunningen?

• Standvanzakentenaanzienvandeactualisatievandebestem-mingsplannen.

2. Toezicht• Hoegaatuommetburgermeldingen?Hoeveelzijndaterjaar-

lijks?Omwatvoormogelijkeovertredingengaathet?Hoeveelmeldingenwordenonderzocht?Hoeveelwordengehandhaafd?

• Hoeveelillegalebouwwerkenontdektujaarlijks?Hoebentudaarhetafgelopenjaarmeeomgegaan?

• Opwelkewijzevindthettoezichttijdensdebouwplaats?Watzijndeprioriteiten?Waaropwordtvooralgecontroleerd?

• Opwelkewijzecontroleertudebestaandevoorraad?• Opwelkewijzecontroleertudegebruiksvergunningen?

Waarrichtuzichop?• Opwelkewijzehoudtutoezichtopsloopvergunningen?

3. Reflectie• WatzijnvolgenshetInspectoraat-GeneraalVROMmogelijke

verbeterpunten?• Zijnernogmeerverbeterpunten?Denkbijvoorbeeldaaneigen

medewerkers,politiek,burgersensamenwerkingspartners.

Vragenlijstorganisatie

1. Algemeen• Hoevindtdetermijnbewakingvoordevergunningverleningplaats?• HoewordtgetoetstofvoldaanwordtaandeAMvBindienings-

vereistenaanvraagbouwvergunning?• Welkeafdelingisverantwoordelijkvoorhandhaving?• Hoeisdemandaatstructuur?• Isersprakevanfunctiescheiding?• Hoeveelfteisbeschikbaarvoorhandhaving,hoeveelvoorver-

gunningverleningenhoeveelvoortoezicht?• Watisdegemiddeldedoorlooptijdvanvergunningverlening?

2. Beleid• Isereenhandhavingsbeleidofeenaanschrijvingsbeleidopgesteld?• Zoja,isditbeleidvastgestelddoorderaadofhetcollegevanB&W?• Voorwelketakengeldtditbeleid?

3. Administratieveorganisatie• Zijndeprocessenophetgebiedvanvergunningverleningen

handhavingbeschreven?• Welkeorganisatiesofafdelingenzijnhierbijbetrokken(onder-

verdeeldperstapinhetproces)enopwelkewijze?Bijv.advies-gevend,adviesvragend,informatiegevend,controlerend.

4. Handhavingsinstrumenten• Welkeinstrumentenwordengebruiktbijhandhaving?• Wiegebruiktwelkeinstrumenten?• Zetdeinstrumentenineenrangordevanlichtnaarzwaar.• Zetdeinstrumentenineenrangordevanzeldennaarzeer

frequentgebruik.

Bijlage �.Vragenlijst quick-scan

Page 32: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

�1

5. Communicatie• Welkecommunicatie-instrumentenwordengebruikt?• Voorwelkeonderdelenvanbouw-enruimtelijkeregelgeving?• Voorwelkeandereonderdelenvanvergunningverleningen

handhaving?• Welkedoelgroepenwordenhiermeeaangesproken?• Hoevaakwordendeinstrumenteningezet?

Page 33: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

�2

Bijlage �.Risicoanalyse

Omeengoedeprioriteitstellingtekunnenmaken,moetueerstinschattenwathetrisicoisvanbepaaldeovertredingen.Deeerstestapisdanookomdemogelijkeovertredingeninkaarttebrengenendezenaarbehoeftetespecificeren,bijvoorbeeldnaargebiedofcategorie.Perovertredingmaaktueeninschat-tingvanhetrisico.HiervoorkuntugebruikmakenvanhetrisicoanalysemodeldatukuntdownloadenvandewebsitevanVROM(www.vrom.nl/bouwregelgeving,onderpublicaties).Ditmodelgaatuitvandedefinitie:Risicoisnegatiefeffectmaaldekansopniet-spontanenaleving(R=ne*k).

Negatieveeffectenzijngrofwegintedeleninzesthema’s:• Veiligheid:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedrags-

voorschriftendietotditthemabehorenbijaandefysiekevei-ligheideninwelkematezijndegedragsvoorschriftenbedoeldomdefysiekeveiligheidtebeschermen?

• Volksgezondheid:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedragsvoorschriftendietotditthemabehorenbijaandebeschermingvandevolksgezondheideninwelkematezijndegedragsvoorschiftenbedoeldomdevolksgezondheidtebeschermen?

• Natuur/milieu:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedragsvoorschriftendietotditthemabehorenbijaanbescher-mingvanhetnatuurschooneninwelkematezijndegedrags-voorschiftenbedoeldomhetnatuurschoontebeschermen?

• Financieel-economisch(maatschappelijkeschade):hoegrootisdefinancieel-economischschadevoordegemeentealsallesubjectendetothengerichtegedragsvoorschiftenovertreden?

• Leefomgeving:inwelkematedraagthetvoldoenaandegedragsvoorschriftendietotditthemabehorenbijaandekwaliteitvandesocialeleefomgevingeninwelkematezijndegedragsvoorschriftenbedoeldomdekwaliteitvandesocialeleefomgevingtebeschermen?

• Imagovandegemeente:hoegrootisdepolitiek-bestuurlijkeafbreukalsdevoorschriftenuitditthemaonvoldoendewordennageleefd?

Omdelokalevisietotuitdrukkingtelatenkomen,kuntuboven-staandelijstnatuurlijkinkortenofuitbreiden.Ukuntookgewichtentoekennenaandeverschillendeeffecten.

Tenaanzienvandekansgaathetomdekansopnietspontanenalevingvanderegeldoordeburger.Devolgendeaspectenspeleneenrol:• Kennisvanregels.Isdewet-enregelgevingbijdedoelgroep

voldoendebekendenduidelijk?• Kosten-baten.Watzijndevoor-ennadelenvanovertredenof

nalevenvanderegel,uitgedruktintijd,geldenmoeite?• Matevanacceptatie.Hoeredelijkvindtdedoelgroephetbeleid

enderegelgeving?• Normgetrouwheid.Inhoeverreisdedoelgroepbereidomzich

teconformerenaanhetgezagvandeoverheid?• Informelecontrole.Inhoeverrekandedoelgroeppositieveof

negatievereactiesophaargedragverwachtenvanniet-over-heidsinstanties?

Hetaantalvergunningenbijvoorbeeldspeeltindezebenaderingbijderisicoanalysegeenrol.Paswanneerdetoezichtsstrategiewordtbepaald,komtdittersprake.

Hetrisicoanalysemodelkanuondersteunenbijhetmakenvanderisicoanalyse.Hetisgebaseerdopdehierbovenweergegevendefinitie.Aangegevenisdehandhavingsopgavebouwregelgeving,diedoordegemeentenzelfopmaatkanwordengemaakt.Opdecd-romstaateengedetailleerdehandleidingbijhetmodel.

Page 34: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

Hierondertreftueenaantalrelevantewebsitesaan.

www.vrom.nl,vooronderandere:• Helpdeskbouwregelgeving• Bouwbesluitonline• Bouwvergunningenonline• WettekstenvandeWoningwetenhetBouwbesluit• Voorbeeldenvanhandhavingsbeleid• Informatieoverdeomgevingsvergunningwww.vrom.nl/bouwregelgevingvrom.omgevingsvergunning.nl

Andereorganisaties:• www.vng.nl• www.nirov.nl• www.vereniging-bwt.nl• www.stadswerk.nl• www.bwtinfo.nl

Sitesoverhandhaven:www.servicecentrumhandhaving.nlSitevanhetServicecentrumHandhaving,eenkenniscentrumophetgebiedvanhandhaving.Viadesitewordtkennisterbeschikkinggesteldophetbredeterreinvandehandhaving.

www.handhaven.nuDoorinformatietedelenmetanderehandhavendepartijenwildegemeenteEindhoveneenbijdrageleverenaandeverbeteringvanhetlandelijkehandhavingsniveau.Opdewebsitestaandehand-havingsvisievandegemeenteenhandhavingsprotocollenomhethandhavingsprocesopuniformewijzetelatenverlopen.

Sitesoverhandhavingmilieuwetgeving:www.lim-info.nlSitevanhetLandelijkInformatiepuntMilieuwetgeving

www.infomil.nlInformatiepuntmilieubeleidvooroverheden,zoalsgemeenten,provinciesenwaterschappen

Sitesoverjurisprudentie:www.rechtspraak.nlSiteoverrechtspraak,metbelangrijkeuitsprakenenregisters.

Bijlage �.Overzicht relevante website

Page 35: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

Handhavingsopgave Categorie-indeling Toelichting

Bouwen Bouwenlevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid(zorgplicht)

Hetbouwen,hetgebruikofhetslopenvaneenbouw-werkdanwelhetgebruikvaneenopenerfofterreinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid2,Ww

Bouwenzondervergunning Hetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouwenzondereenbouwvergunning-artikel40,lid1,Ww

Bouweninafwijkingvergunning Hetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouweninafwijkingvaneenbouwvergunning-artikel40,lid1,Ww

BouweninafwijkingBouwbesluit HetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouwentenzijwordtvoldaanaanhetBouwbesluit-artikel1b,lid1,Ww

Bouweninafwijkingbouwver-ordening

Hetisverbodeneenbouwwerkofstandplaatstebouwentenzijwordtvoldaanaandebouwverordening-artikel7b,lid1,Ww

Instandlatenvanbouwwerkendieinafwijkingvanbouwregelgevingzijngerealiseerd

Hetisverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsinstandtelatenindienhetgebouwdiszonderofinafwijkingvaneenvereistebouwvergunning

TenzijeenbouwvergunninghetuitdrukkelijktoestaatishetverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsinstandtelatenindienbijhetbouwennietisvoldaanaanhetBouwbesluit-artikel1b,lid3,Ww

Tenzijdebouwvergunninghetuitdrukkelijktoestaatishetverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsinstandtelatenindienbijhetbouwennietisvoldaanaandebouwverordening-artikel7b,lid4,Ww

Staatbestaandebouw-werken,openervenenterreinen

Destaatvanhetbouwwerklevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid(zorgplicht)

Destaatvaneenbouwwerk,standplaatsopenerfofter-reinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid1,Ww

BestaandbouwwerkinafwijkingBouwbesluitbestaandebouw

HetisverbodeneenbestaandbouwwerkofstandplaatsineenstaattebrengenoftehoudendienietvoldoetaanhetBouwbesluit-artikel1b,lid2,Ww

Openerf/terreininstandlatendatnietvoldoetaandebouwverordening

Hetisverbodeneenopenerfofterreinineentestaattebrengenoftehoudendienietvoldoetaandebetreffendevoorschriftenvandebouwverordening-artikel7b,lid2,onderdeelc,Ww

Bijlage �.Relatie activiteit en Woningwet t.b.v. risicoanalyse

Page 36: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

Handhavingsopgave Categorie-indeling Toelichting

Nietvoldoenaanverplichtingopbasisartikel13,13aof14,Ww

Degenetotwieeenbesluitalsbedoeldinartikel13,13a,of14isgericht,ofiedereverdererechtsopvolger,isver-plichtdaaraantevoldoen

NietgerealiseerdevoorzieningenvoorgeldelijkesteunWVG

DeeigenaarvaneenwoningtreftdevoorzieningenwaarvoorgeldelijkesteunisverleendopgrondvandeWvg-artikel16Ww

Staatbestaandebouw-werken,openervenenter-reinen

Tijdelijkebouwwerken Derechthebbendevaneentijdelijkbouwwerkwelkeisgebouwdopgrondvaneenbouwvergunningmeteeninstandhoudingstermijndientnaverloopvandezetermijnhetbouwwerkteslopendanwelinovereenstemmingtebrengenmetdevoorschriften-artikel45,lid7,Ww

Gebruikbestaandebouw-werken,openervenenter-reinen

Hetgebruikvanhetbouwwerklevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid(zorgplicht)

Hetbouwen,hetgebruikofhetslopenvaneenbouw-werkdanwelhetgebruikvaneenopenerfofterreinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid2,Ww

Hetbouwwerk,destandplaatsofhetopenterreinwordtnietcon-formbouwverordeninggebruikt

Hetisverbodeneenbouwwerk,standplaats,openerfofterreintegebruikenandersdaninovereenstem-mingmetdeopdatgebruikvantoepassingzijndevoor-schriftenuitdebouwverordening(beschikbaarheidvandrinkwaterenenergie,dereinheid,hetbestrijdenvanschadelijkofhinderlijkgedierte,debrandveiligheidenoverbewoningvanwoningen,enindebouwverordeningopgrondvanAMvBopgenomenvoorschriften).Art.7b,lid2,onderdeelaenb,Ww

Slopen Hetslopenlevertgevaaropvoordeveiligheidengezondheid

Hetbouwen,hetgebruikofhetslopenvaneenbouw-werkdanwelhetgebruikvaneenopenerfofterreinmaggeengevaaropleverenvoordegezondheidofdeveiligheid-artikel1a,lid2,Ww

Slopeninafwijkingvoorschriftenbouwverordening

Hetisverbodenteslopentenzijvoldaanwordtaandeopdatslopenvantoepassingzijndevoorschriftenuitdebouwverordening–artikel7b,lid2,onderdeeld,Ww

Bestemmingsplan Aanleggenzonderofinafwijkingaanlegvergunning

Hetisverbodeneenaanlegactiviteituittevoerenzon-derofinafwijkingvaneendaarvooropgrondvanhetbestemmingsplanofeenvoorbereidingsbesluitgeldendeaanlegvergunning

Gebruikinafwijkingvanhetbestemmingsplan

Hetisverbodenomgrondenenopstallentegebruikeninstrijdmetdevoorschriftenvaneenbestemmingsplan

Page 37: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

1. Doelenencondities

Criteria1.1 Probleemanalyse Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenanalysevandemilieuproblemen,deeffectenvannietnalevingendekansenopniet-naleving,teneindesturingtekunnengevenaanhaarhand-havingsinspanningen.

1.2 Prioriteitstelling en meetbare doelstellingen Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenpriori-teitstellingvandehandhavingstaak,dieisuitgewerktineenomschrijvingvanhetdoelvandehandhavingperbeleidsveldenineenvastleggingvanconcrete,meetbarehandhavingsdoelen.

1.3 Borging personele en financiële middelenDehandhavingsorganisatiezorgtvoorafstemmingtussendebestuurlijkvastgesteldehandhavingsdoeleneninzetvandepersoneleenfinanciëlemiddelenenzorgtvoorborginghiervan.

1.4 Organisatorische condities Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenorganisato-rischeopbouwenregelingendienodigzijnomdegesteldehand-havingsdoelentekunnenbereiken

2. Strategieenwerkwijze

Criteria2.1 Nalevingsstrategie Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneennalevings-strategie,waarinisvastgelegdmetwelkeinstrumentenzijnale-vingwilbereikenenwelkerolhandhavingdaarbinnenspeelt.

2.2 Toezichtsstrategie Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneentoezichts-strategie,waarinisvastgelegdwelkevormenvantoezichtwordenonderscheidenenwatdebasiswerkwijzedaarbijis.

2.3 SanctiestrategieDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensanctiestra-tegie,waarindebasisaanpakvoorhetbestuursrechtelijkenstraf-rechtelijkoptredenbijovertredingenisvastgelegd.

2.4 GedoogstrategieDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneengedoog-strategie,waarinisvastgelegdinwelkesituatiesenonderwelkeconditiesinzetvansanctiestegenoverovertrederstijdelijkachter-wegekanblijven.

2.5 Interne en externe afstemmingDehandhavingsorganisatiezorgtindevoorbereidingenuitvoeringvanhaarhandhavingstakenvoorinterneenexterneafstemming.

2.6 Protocollen en werkinstructies Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordevoorbereidingenuitvoeringvanhaartaken

2.7 Protocollen voor communicatie, informatiebeheer en informatie-uitwisselingDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvanprotocollenvoordecommunicatie,hetinformatiebeheerendeinformatieuitwisse-lingvantoezichtresultaten,aangekondigdeofopgelegdesanctiesengedoogbesluiten.

3. Uitvoering

Criteria3.1 Handhavingsuitvoeringsprogramma Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneenhandhavings(uitvoerings)programmadatvertaaldisnaardeinterneorgani-satie.

3.2 Omvang van de handhavingscapaciteit Dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendepersonelecapaciteit,en/offinanciëlemiddelenvoorhetinhurenvancapaci-teitvoordeuitvoeringvandehandhavingstaken

3.3 Kwaliteit van de handhavingscapaciteit Dehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendedeskundig-heid,en/offinanciëlemiddelenvoorhetinhurenvandeskundig-heidvoordeuitvoeringvandehandhavingstakenenstimuleertdeontwikkelingvankennisenvaardigheden

3.4 Uitvoeringsondersteunende voorzieningenDehandhavingsorganisatiebeschiktovervoldoendekwantitatieveenkwalitatievevoorzieningenenhulpmiddelendiede

Bijlage �.Kwaliteitscriteria Handhaving Milieu

Page 38: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

taakuitvoeringinformatietechnisch,milieutechnisch,juridischenadministratiefmogelijkmaken.

4. Evaluatie

Criteria

4.1 Kwaliteitsborging Dehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvaninterneborging(beschrijving,toetsingenverbetering)vandewijzewaarophandhaversdewerkzaamhedenuitvoeren.

4.2 MonitoringDehandhavingsorganisatiehandeltopgrondvaneensystematiekvanmonitoringvanhethandhavingsprocesenderesultateneneffectenhiervan.

4.3 Verantwoording van inzet, prestaties en resultaten Dehandhavingsorganisatiebeschiktovereensystematiekominternenexternverantwoordingafteleggenoverhethand-havingsprocesenderesultateneneffectenhiervan.

4.4 Vergelijking en auditing Dehandhavingsorganisatieontwikkelteensystematiekominzet,organisatieenresultaatvandehandhavingexterntevergelijken,tetoetsenentebeoordelen.

Page 39: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

Colofon

Bestelgegevens

Dezepublicatieistedownloadenviawww.vrom.nlmethetnummer:7196.Ookhetbijbehorenderisicoanalysemodelisdaartedownloaden.

DatumpublicatieApril2007

Page 40: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

��

Page 41: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

�0

Page 42: Handreiking handhaven bouwregelgeving.pdf

Dit is een publicatie van: Ministerie van VROM> Rijnstraat 8 > 2515 XP Den Haag > www.vrom.nl

Ministerie van VROM >staat voor ruimte, wonen, milieu en rijksgebouwen. Beleid maken, uitvoeren en handhaven.Nederland is klein. Denk groot.

www.vrom.nl

Handreiking handhaven bouwregelgeving

VRO

M 7

196

/ A

PR

IL 2

007