Gezondheidseffecten van GSM en UMTS basisstations

Jacobje VisserMedewerker medische milieukunde

Tel: 072-5662770Email: jvisser@ggdhollandsnoorden.nl

Inhoud

Inleiding

Wat zijn elektromagnetische velden?

Gezondheidseffecten

Grenswaarden

Visies op gezondheidseffecten

Conclusies

Wat zijn elektromagnetische velden?

Elektromagnetisch spectrum

0 Hz

100 nm1 mm1 m

300 GHz300 MHz300 Hz

1000 km

3 PHz

frequentie

golflengte

microgolvenradiofrequenties optische straling ioniserende stralingextreem lage frequenties

energie inhoud

Zijn er gezondheidseffecten?• Thermische effecten

• Opwarming van weefsel; blootstellingslimieten

• Storingen van apparatuur• medische implantaten

• COFAM onderzoek TNO 2003• COFAM II: “Het Zwitserse onderzoek”• Andere effecten?

• Niet-thermische effecten; aspecifieke klachten• Kanker

Opwarming van weefsels en organen• Wetenschappelijk vastgesteld• Vinden plaats bij opwarming > 1 °C• Effecten:

• Gedragsverandering• Uitvoering fysieke en mentale taken

bemoeilijkt• Processen in het lichaam

Grenzen voor blootstelling• SAR (Specific Absorption Rate)-waarde

vastgesteld: opwarming > 1 ºC = SAR > 4 W/kg gedurende 30 min

• Basis voor maximale blootstelling: SAR=0,08 W/kg

• Omgerekend in veldsterkte• Grenswaarde of blootstellingslimiet is

afhankelijk van de frequentie

Blootstellingslimieten

Blootstellingslimieten voor de algemene bevolking:

Maximale elektrische veldsterkte in V/m

41,3 V/m

Frequentie 900 MHz

58,3 V/m

Frequentie 1800 MHz

ICNIRP Guidelines

Instantie

61 V/m

Frequentie 2100 MHz

41,3 V/m

Frequentie 900 MHz

58,3 V/m

Frequentie 1800 MHz

ICNIRP Guidelines

Instantie

61 V/m

Frequentie 2100 MHz

Veldsterkte rond zendmast

Metingen van de veldsterkte Metingen door TNO:• Binnen 3m in de hoofdbundel:40-50 V/m• Gemeten in woningen onder het dak

waarop een GSM-antenne staat: 0,2-3 V/m

• Gemeten vlak bij magnetron: 0-40 V/m• Woonomgeving maximaal 0,5-1 V/m

Niet-thermische effecten

• Geen biologisch mechanisme bekend• Onderzoeksresultaten niet consistent• Niet wetenschappelijk vastgesteld• Aspecifieke klachten:

• Hoofdpijn, slapeloosheid, concentratieverlies

• Biologische effecten • Bijv. op hersenfuncties

• Kanker?

COFAM onderzoek

• 2 groepen proefpersonen: 1 groep met klachten, 1 zonder

• Blootstelling aan GSM 900, 1800, UMTS of placebo

• Veldsterkte 1 V/m

• Blootstellingsduur 20-25 minuten

COFAM onderzoek

• Verbetering cognitieve functies

• Ervaren welbevinden verminderd bij UMTS-signaal in beide groepen

• Geen effecten op welbevinden bij blootstelling aan GSM-signalen

COFAM onderzoek

Conclusies Gezondheidsraad• Methodologisch goed opgezet• Vragenlijst geschikt?• Oorzakelijk verband tussen blootstelling

aan elektromagnetische velden en vermindering van welbevinden of gezondheidsschade kan niet worden vastgesteld

Het Zwitserse onderzoek

• Electrogevoeligen en niet-electrogevoeligen

• Cognitieve functies en subjectief welbevinden

• UMTS straling 1 en 10 V/m en geen straling

• Meer proefpersonen (grotere steekproef ± 100 stuks)

Resultaten Zwitsers onderzoek • Geen verandering in welbevinden

• Geen verandering in cognitieve functies

• Proefpersonen waren niet in staat UMTS velden waar te nemen

• Resultaten COFAM I niet bevestigd

Studies in buitenland

• Ambassade VS in Moskou

• Naila-studie: huisartsen vinden meer kanker < 400m van zendmast

• Netanya-studie: in kliniek < 350m van zendmast meer patiënten met kanker dan in andere kliniek

• Beide studies niet wetenschappelijk

Visies op gezondheidseffecten • Elektrosmog

• Visie GGD

• Wisselwerking overheid – maatschappij - gezondheidsinstanties

Conclusies• GSM: veel onderzoek, opwarming• UMTS: inmiddels ook veel onderzoek• Overheid: Kennisplatform electromagnetische

velden en gezondheid (16,6 mln euro)• Langetermijneffecten…• Voor de Rijksoverheid geen reden om

plaatsingsbeleid GSM- of UMTS-antennes vanuit gezondheidskundig oogpunt te wijzigen