Gezondheid in krimpregio’sNancy Hoeymans

Mensen die in krimpregio’s wonen zijn gemiddeld genomenminder gezond dan mensen in de rest van Nederland. Verweij enVan der Lucht laten zien dat ongeveer 25% van de mensen inZuid-Limburg, Zeeuws-Vlaanderen en Noordoost-Groningen zichniet gezond voelt, terwijl dat in de rest van Nederland 19% is. Inhun onderzoek vinden zij dat bevolkingskenmerken en selec-tieve migratie een rol spelen, maar dat deze (nog) relatief be-scheiden is. Belangrijker is de sociaal-economische achterstandin de krimpregio’s. Zij roepen regio’s op te anticiperen op dekrimp: houd rekening met de specifieke doelgroep en innoveerin de zorg. Drie krimpregio’s reageren.

Zeeuws-Vlaanderen vindt de oproep om te innoveren in dezorg geen recht doen aan de complexiteit van de problematiek.Niet alleen de zorg moet innoveren, maar ook de woonomge-ving, het onderwijsaanbod en de arbeidsmarkt. Zij zien ook eenkans: veel krimpgebieden liggen aan landsgrenzen, samenwer-king met Belgie of Duitsland biedt veel mogelijkheden. Zo kun-nen Vlaamse steden bijdragen aan onderwijs, werkgelegenheiden zorginnovatie voor de Zeeuws-Vlaamse bevolking.

Ook in Zuid-Limburg anticiperen ze op de krimp en de mo-gelijk negatieve effecten op gezondheid. Zij werken daarbij nietalleen aan het verbeteren van de gezondheid in wijken met eensociaaleconomische achterstand, maar voeren ook economischbeleid gericht op het behouden van de hoger opgeleiden. Zolevert de ontwikkeling van de Kennis-as Limburg hopelijk ookeen bijdrage aan het verminderen van gezondheidsverschillen.

Noord-Nederland, tot slot, laat met twee bijdragen in ditSpectrum van zich horen. Deze regio kent veel ouderen, met eenrelatief lage sociaaleconomische status en heeft daardoor rela-tief veel functioneringsproblematiek. Friesland is mede daaromgeselecteerd als broedplaats Zorginnovatie. Ook de Academi-sche Werkplaats Publieke Gezondheid Noord-Nederland wil bij-dragen aan oplossingen, onder andere door de krachten binnenhet Noorden te bundelen. Het Zorg Innovatie Forum geeft ver-volgens een mooi voorbeeld vanuit de praktijk in Noordoost-Groningen. Dit Forum stimuleert gemeenten en andere organi-saties om te investeren in innovaties die bijdragen aan zorg-kwaliteit, volksgezondheid en de beheersing van de zorgkosten.

Onderzoek naar gezondheid in krimpregio’sAntonia Verweij,1 Fons van der Lucht1

De gezondheid van mensen die in krimpregio’s wonen, is ge-middeld genomen minder goed dan in de rest van Nederland.Bevolkingskenmerken verklaren maar een deel van deze ge-zondheidsverschillen. Maar wat zijn andere verklaringen? Enhoe kunnen regio’s anticiperen op de krimp?

Minder goede gezondheid in krimpregio’s

De gezondheid van mensen die in krimpregio’s wonen, is overhet algemeen minder goed dan in de rest van Nederland. Ditbleek uit RIVM-onderzoek uit 2011.1 Recentere gegevens beves-tigen dit beeld. Mensen in krimpregio’s hebben gemiddeld eenminder goede ervaren gezondheid dan mensen die in anderedelen van Nederland wonen, zie figuur 1. In het onderzoek uit2011 bleken bevolkingskenmerken maar een deel van de ge-zondheidsverschillen tussen krimpregio’s en de rest van Neder-land te verklaren. Dit onderzoek was opgezet als een verken-nende studie. Mogelijke andere oorzaken van de gezondheids-verschillen zijn destijds niet bestudeerd.

Op zoek naar verklaringen

De onderzoeksresultaten hebben geleid tot een kamervraag aande minister van BZK naar de verklaring van de gezondheids-achterstand in de krimpregio’s. Naar aanleiding hiervan is hetRIVM gevraagd om een vervolgstudie uit te voeren. De verdie-pingsstudie is opgedeeld in twee fasen. In de eerste fase (2012)is samen met regionale partijen in de drie krimpregio’s verkendwat de mogelijkheden voor een vervolgonderzoek zijn. Er zijnverklaringen gezocht, daarbij aansluitende onderzoeksvragengeformuleerd en mogelijke (regionale) data en financierings-mogelijkheden verkend. Door zoveel mogelijk relevante partijenbij deze eerste fase te betrekken, zijn meerdere invalshoekenvertegenwoordigd. Deze fase is afgerond met een onderzoeks-voorstel voor de tweede fase. Dit onderzoek is in 2013 uitge-voerd met inbreng van diverse (lokale) partijen en heeft meerinzicht gegeven in een aantal mogelijke verklaringen voor degezondheidsachterstand in krimpregio’s.2

Selectieve migratie speelt een kleine rol

Selectieve migratie speelt een rol bij het ontstaan van gezond-heidsachterstanden. Mensen die verhuizen blijken gezonder tezijn dan mensen die niet verhuizen. Wanneer er meer mensen

SpectrumSpectrum biedt ruimte voor beschouwingen, discussies en opinierende artikelen over onderwerpen ophet terrein van de volksgezondheid en de gezondheidszorg. Bijdragen dienen te worden aangebodenconform de aanwijzingen voor de auteurs. Voor overleg over het thema kan contact worden opgenomenmet de rubrieksredacteuren van Spectrum: prof. dr. J.A.M. van Oers (e-mail: Hans.van.Oers@rivm.nl) endr. N. Hoeymans (e-mail: Nancy.Hoeymans@rivm.nl)

1 Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven

tsg jaargang 92 / 2014 nummer 4 spectrum - pagina 135 / www.tsg.bsl.nl