Gezond buitenshuis eten: Stand van zaken en opties

… onderzoek aan de Ugent

Carl Lachat & Christine Hoefkens

Vakgroep Voedselveiligheid en VoedselkwaliteitVakgroep Landbouweconomie

Obesiteit zal verdubbelen in 2060

Dieet en eetgewoonten zijn bepalend

Speelt buitenshuis eten een rol?Wat zeggen de wetenschappelijke studies

Buitenshuis eten is een bepalende factor voor de kwaliteit van het dieet

• Belangrijk in alle leeftijdsgroepen– Schoolgaande jeugd en jong volwassenen– Publieke catering (kantines)

• Verhoogde energie inname, energie uit vet, en lagere kwaliteit (Vit C, Ca & Fe)

• Associaties waren consistent in de studies• Postieve effecten bij een gezond aanbod

– Scandinavië

Buitenshuis eten in België

• Gemiddeld 23%E • 35% eet >25E% buitenshuis

Verschillen in plaatsen van consumptie– Grotere porties bij vrienden en in HORECA– Minder groenten op het werk en op school

Hogere energie Energie densiteit Tussendoortjes

Fruit en groenten

Kwestie van kwaliteit van de maaltijden of de verkeerde

keuze?

# aanbevelingen voldaan

Beschikbaar Gekozen

0%

20%

40%

60%

80%

100%

14% 7%

46% 55%

35% 33%

5% 5%

0 1 2 3n=330n=4365

0 1 2 3 4 5 6 700

50

100

150

200

250

300Control groupFruit and Vegetable Group

Snack ochtend

ontbijt Lunch

Avondeten

Snackmiddag

Snack avond

Wei

ght (

g)

Groenten innameG

ewic

ht

(gem

idde

lde

g±

95%

CI)

*

**

P <0.05*

Beleidsopties

• Simpel en gebaseerd op voedselgroepen • Wat is gezond? • Integreer “gezonde keuze” met promotie

van seizoensaanbod, lokale producten • Plan elegant en introduceer veranderingen

gradueel

Essentiële acties voor caterersSWOT analyse met 38 deelnemers uit 16 landen van de EU

Analyse van beleidsdocumenten

Strategieën in Europa

Etikettering Opleiding Evaluatie Overleg structuren

Marketing0%

20%

40%

60%

80%

100%

Strategieën voor catering Niet specifiekNiet vermeld

Gezondere maaltijdkeuze en nutriënteninname dankzij menulabels

in universiteitskantines?

+ aardappelen + boterbonen

+ aardappelpuree + boterbonen

+ aardappelen/puree/rijst + bonne femme groenten

Hocki meunière € 3,60

Verzadigd vet!

Verzadigd vet!

Verzadigd vet!

Calorie!

Interventiestudie

BASELINE = Voor het labelen

3-d voedingsdagboek Consumentenenquête

FOLLOW-UP = Na het labelen

3-d voedingsdagboek Consumentenenquête n = 224

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0 stars 1 star 2 stars 3 stars 0 stars 1 star 2 stars 3 stars

Effect op maaltijdkeuze

Meals offeredMaaltijdkeuze

P > 0.05

Aantal maaltijden per sterrencategorie (%)

Baseline(voor het labelen)

Follow-up(na het labelen)

1 st

er

0 st

erre

n

2 st

erre

n

3 st

erre

n

Maaltijdkeuze versus aanbod

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0 stars 1 star 2 stars 3 stars 0 stars 1 star 2 stars 3 stars

MaaltijdaanbodMaaltijdkeuze

P > 0.05

Aantal maaltijden per sterrencategorie (%)

Baseline(voor het labelen)

Follow-up(na het labelen)

1 st

er

0 st

erre

n

2 st

erre

n

3 st

erre

n

1 st

er

0 st

erre

n

2 st

erre

n

3 st

erre

n

0

50

100

150

200

250

300

350

1 2 3 4 5 6 7 8 9

En (1

0*kc

al)

SAFA

(en%

)

Na (1

0*m

g)

Groe

nte

(g)

En (1

0*kc

al)

SAFA

(en%

)

Na (1

0*m

g)

Vege

tabl

e (g

)

*

*

... from 24-h diet...via de kantinemaaltijd

Baseline(voor het labelen)

Follow-up(na het labelen)

Nutriënteninname...

*P < 0.05

Effect op nutriënteninname (1)

0

50

100

150

200

250

300

350

1 2 3 4 5 6 7 8 9

En (1

0*kc

al)

SAFA

(en%

)

Na (1

0*m

g)

Groe

nte

(g)

*

*

... op dagbasis...via de kantinemaaltijd

Baseline(voor het labelen)

Follow-up(na het labelen)

Nutriënteninname...

*P < 0.05

En (1

0*kc

al)

SAFA

(en%

)

Na (1

0*m

g)

Groe

nte

(g)

Effect op nutriënteninname (2)

Wat verklaart mogelijke verschillen in de doeltreffendheid van

menulabels?

Individuele verschillen

Overeenstemming tussen maaltijdkeuze en het aanbevolen maaltijdaanbod

0 op 3 maaltijden

1 op 3 maaltijden

2 tot 3 op 3 maaltijden

31% 42% 27%

Energie (kcal)

Verzadigd vet (energie%)

Natrium (mg/kcal)

Groente (g)

Objectieve kennis over voeding

Belang van gezondheid

Belang van gewichtscontrole

Belang van vertrouwde keuzes

Individuele verschillen (1)

- - +- +- +

+ + -

• Geen verband met:− Geslacht− Leeftijd− BMI− Energieverbruik− Bewustzijn van de relatie tussen voeding en gezondheid− Intentie om het voedingspatroon te veranderen− Belang van prijs bij voedingskeuzes− Belang van sensorische eigenschappen bij voedingskeuzes

Individuele verschillen (2)

Vooropgesteld model draagt bij tot een beter begrip van:

• PROCES van informatie-effecten:Diegenen die het label aantrekkelijker vonden en het label beter begrepen Gebruikten het label vaker en meer doeltreffend Waren meer geneigd om hun houding t.a.v. gezonde

maaltijden in positieve zin te veranderen Waren meer geneigd om gezonde maaltijdkeuze te maken

• VOOR WIE het label meer doeltreffend is:Voor diegenen met− Hogere motivatie om het voedingspatroon te wijzigen− Voldoende objectieve kennis hebben over voeding

Individuele verschillen: Model van gedragsverandering

Wat verklaart mogelijke verschillen in de doeltreffendheid van

menulabels?

Labeleigenschappen

Voor een PASTASCHOTEL van 625 g :

% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA)

Sterrenscore

… €

GDA informatie

3.00 €3.25 €3.50 €

Keuze-experiment: Labelattributen en niveaus

Voor een PASTASCHOTEL van 625 g :

% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA)

Sterrenscore

… €

GDA informatieZout!

Groente!

Geen

Keuze-experiment: Labelattributen en niveaus

36%

kcal

7136% 26% 44% 67% 41%

6 g 18 g 9 g 4 g 123 g

Suikers VettenVerzadigd

vet Zout Groente

36%

kcal

713

Voor een PASTASCHOTEL van 625 g :

% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA)

Sterrenscore

… €

GDA informatieGeen

Keuze-experiment: Labelattributen en niveaus

Voor een PASTASCHOTEL van 625 g :

% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA)

36%

kcal

7136% 26% 44% 67% 41%

6 g 18 g 9 g 4 g 123 g

Suikers VettenVerzadigd

vet Zout Groente

3,50 €Voor een PASTASCHOTEL van 625 g :

3,00 €

Zout!Groente!

LABEL A LABEL B

Noch label A,noch label B

Welk label verkiest u?

Keuze-experiment: Voorbeeld van keuzeset

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Nutsfunctie per attribuutniveau

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Attribuutniveau:Geen voorkeur

Negatief nutVoorkeurPositief nut

Voorkeur menulabels

36%

kcal

7136% 26% 44% 67% 41%

6 g 18 g 9 g 4 g 123 g

Suikers VettenVerzadigd

vet Zout Groente

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Nutsfunctie per attribuutniveau

Attribuutniveau:

Voorkeur menulabels

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Nutsfunctie per attribuutniveau

Attribuutniveau:

Voorkeur menulabels

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Zout!Groente!

36%

kcal

713

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Nutsfunctie per attribuutniveau

Attribuutniveau:

Voorkeur menulabels

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Nutsfunctie per attribuutniveau

Attribuutniveau:

Voorkeur menulabels

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Combinatie van informatie

Nutsfunctie per attribuutniveau

Attribuutniveau:

Voorkeur menulabels

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

Path-worth utilities per attribute level

Att

ribu

te le

vel

Energie GDAUitgebreide GDASterrenSterren met uitleg (m.u.)PrijsEnergie GDA x SterrenEnergie GDA x Sterren m.u.Uitgebreide GDA x SterrenUitgebreide GDA x Sterren m.u.

Zout!Groente!

36%

kcal

713 +

Nutsfunctie per attribuutniveau

Attribuutniveau:

Voorkeur menulabels

• Menulabels in universiteitskantines niet doeltreffend in het verbeteren van de maaltijdkeuze en nutriëntinname van studenten− Gebrek aan motivatie en kennis over voeding− Voorkeur voor andere menulabels

• Maaltijdkeuze grotendeels bepaald door maaltijdaanbod

Menulabels in universiteitskantines mogelijk meer doeltreffend :− Met meer aantrekkelijke, eenvoudige en informatieve menulabels− In combinatie met een gezonder maaltijdaanbod− In combinatie met voedingsvoorlichting

Conclusies

Bedankt!

Onze beste wensen voor 2014

Voor meer informatie:

Christine Hoefkens (Christine.Hoefkens@ugent.be)

Carl Lachat (Carl.Lachat@ugent.be)