Expertbijeenkomst Veehouderij

Een zaal vol experts

• U, als deskundig adviseur (1e lijn)

• Wij, met expertise op het gebied van bemonstering, analyse, voederwaarde, bodem en bemesting (2e lijn)

• Gezamenlijk doel: onze klant ondersteunen

Programma Expertbijeenkomst

• Broei(Suzan Nicolasen)

• Regelgeving Derogatie en Flexibele fosfaat normen(Alie Hissink / Pieter Brons)

• Pauze

• Fosfaatoptimalisatie gras- en maïsland(Arjan Reijneveld)

• Vragen

Bewaarbaarheid van de kuil

Inhoud

• Kengetallen gemiddeld bedrijf

• Broei

• Nieuwe producten 2010

Waarde van de graskuilen

Gemiddeld bedrijf in Nederland:• +/- 43 ha grasland • Opbrengst 10 ton ds/ha/jr• Opbrengst € 0,11/kg ds• +/- 80 melkkoeien

43 ha 10 ton ds/ha/jr

X =

430 ton ds/jr

€ 47.300

Factoren voor broei

Belangrijke factoren ter voorkoming van broei:

• zuurstof arm product

• vorming zuren, vooral azijnzuur d.m.v. heterofermentatieve conservering

• voldoende pH daling

Verloop ds door de jaren heen

350

370

390

410

430

450

470

490

510

530

550

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

Jaren

Ds

geha

ltes

Ds-gehaltes in graskuilen 2009

400

425

450

475

500

525

550

575

600

Voorjaar vroeg (1-4/ 20-5) Voorjaar laat (21-5/ 15-6) zomer (16-6/ 31-7) najaar (1-8/ e.v.)

Maaidatum

DS

geh

alte

s

Ds-gehaltes per grondsoort 2009

430

440

450

460

470

480

490

500

Zand Klei Veen

Grondsoort

DS

geh

alte

s

Melkzuurbacteriën

Melkzuurbacteriën

Homofermentatieve1 suiker

2 melkzuur

Heterofermentatieve1 suiker

1 melkzuurazijnzuuralcohol

1 azijnzuurBroeiremmend

• snel• geremd door melkzuur• minder verlies org. stof

• langzaam• ook bij lage pH• meer verlies org. stof

Broei

Zuurstof bij de kuil

Aerobe microben (m.n. gisten) worden weer actief: bederf

pH stijgt

Andere microben actief, etc.

Bederf / verlies voederwaarde / verlies €

Broeiremmende zuren

– Boterzuur ongewenst

– Propionzuur: (te) lage gehalten

– Azijnzuur wel gewenst

– Melkzuur: weinig effect tegen broei

pH en zuren

• pH 4,8 � 50% van de azijnzuur in de gedissocieerde vorm en 50% in de ongedissocieerde vorm

• Lagere pH meer azijnzuur in de ongedissocieerde vorm

• HAc ↔ H+ + Ac-

• HAc (= ongedissocieerd): remt gisten door binding aan receptoren in cel

Effect pH op vorm van azijnzuur

Voorbeelden invloed pH op ongedissocieerdazijnzuur

pH 3,8 � 90 % ongedissocieerd azijnzuurpH 6,3 � 5% ongedissocieerd azijnzuur

ongedissocieerd droogDS NH3 pH AZ MZ AZ ondis MZ ondis Broeigevoeligheid

330 6 3,8 11 104 9,9 55,0 21474 14 4,8 4 30 1,9 3,0 47559 6 5,1 2 16 0,6 0,9 55833 4 6,3 2 2 0,1 0,0 59

pH & azijnzuur 2009

4,9

5,15,2

5,4

6

5 5 5

4,0

4,5

5,0

5,5

6,0

6,5

Voorjaar vroeg Voorjaar laat Zomer Najaar

pH

Azijnzuur g/kg ds

Gem. ongedissocieerd azijnzuur

• 32 % ongedissocieerd azijnzuur

• Graskuilen 2009:– pH > 4,8– azijnzuur < streeftraject (10-20)– kuilen broeigevoelig

ongedissocieerd droogDS NH3 pH AZ MZ AZ ondis MZ ondis Broeigevoeligheid559 6 5,1 5 16 1,6 0,9 48

Verdeling broeigevoeligheid

Bijna 50 % van de graskuilen valt in de hoogste broeigevoeligheid klasse

Klasse Aantal %0-20 1501 7%

20-35 3140 14%35-50 6599 30%>50 10494 48%

Gemiddelde broeigevoeligheid 2009

Gemiddelde broeigevoeligheid � 45

klassenindeling broeigevoeligheid4 >503 35-502 20-351 1-20 streeftraject

Broeigevoeligheid

42

46

48

50

38

40

42

44

46

48

50

52

Voorjaar vroeg Voorjaar laat zomer najaar

Melkzuur & pH 2009

28

20

17

15

4,9 5,1 5,2 5,4

0

5

10

15

20

25

30

Voorjaar vroeg Voorjaar laat Zomer Najaar

Melkzr g/kg ds

pH

Broeigevoeligheid

• Broeigevoeligheid: gevoeligheid voor broei na openen van de kuil

• Broeigevoeligheid is berekend uit: pH, melkzuur en azijnzuur

• Kengetal afgeleid van modellen uit literatuurbijv. Dr. Courtin en Dr. Spoelstra (1990): “broeiremmende factor”

Uitleg berekening broeigevoeligheid

Stap 1: Ongedissocieerd AZ en MZ bereken

Stap 2: Omrekenen naar vers materiaalStap 3: Gegevens invoeren in formule

ongedissocieerd droog ongedissocieerd versDS NH3 pH AZ MZ AZ ondis MZ ondis AZ ond v MZ ond v Formule BG366 19 5 26 7 9,4 0,5 3,5 0,2 0,77 19459 8 4,8 10 43 4,7 4,3 2,2 2,0 0,85 32610 7 5,8 2 5 0,2 0,1 0,1 0,0 0,99 58

Broei

Broei op het verslag

Kuilkenner Bemesting Resultaat Streef- Zand Conservering Resultaat Streef- Zanddrogestof traject <15-6 drogestof traject <15-6

N-index kuil * 80 95-105 110 Boterzuur * 2,0 < 3,0 1,6

Actuele percelen 3 x zand Azijn-,propionzuur * 9 3 - 8 7

K/Na kuil * 9,5 8-12 8,6 Melkzuur 33 15 - 40 16

Conserveringsindex * 83 80-100 79

Toelichting kleuren uitslag t.o.v. steeftraject: zie blz 1 Broeigevoeligheid * 56 < 20 38

Nieuw

Broei

Klasse Ds VEM NH3 pH Suiker Melkzuur Azijnzuur4 581 896 6 5,6 110 10 43 487 890 8 5,1 89 20 92 440 906 9 4,8 75 36 121 367 894 10 4,4 48 51 18

klassenindeling broeigevoeligheid4 >503 35-502 20-351 1-20 streeftraject

pH ↔ Temperatuur in kuil

• Bron: NIZO (Vanaf snijvlak gemeten).

4.8

4.4 5.7

4.3

4.7

4.5

4.2

4.3

4.6

4.2

4.44.24.24.5

4.4

5.7 6.1

4.5

pH ↔ Temperatuur in kuil

• Bron: NIZO (Vanaf snijvlak gemeten).

30.6

16.8 22.7

13.2

35.3

23.8

16.7

21.1

21.2

24.0

12.818.215.711.4

16.1

23.4 33.9

22.6

Broei

Nadelen broei:

– 14 g/kg ds verlies RE

– 45 VEM / kg ds verlies

– Afname verteerbaarheid van OS 2,5% en NDF 5,6%

– Lagere ds-opname

– Totaal bederf kan oplopen tot ongeveer 20%

– 20% van € 47.300,- � € 9.460,- bederf

Broei

Maatregelen tegen broei:

– Grondlaag of ander gewicht aanbrengen

– Snijvlak glad en droog houden

– Voersnelheid hoog houden

– Broeigevoelige kuil voeren in de winter

– Snijvlak behandelen

Hoe verder?

• Calibratieset azijnzuur uitbreiden

• Toevoegmiddel registreren

• Validatie broeigevoeligheid

Validatie broeigevoeligheid

• Controleren broeigevoeligheid kengetal in de praktijk i.s.m. een mengvoerleverancier

• Plan van aanpak:– Monstername snijvlak dag 0– Monstername snijvlak dag 2– Meting temp. + voederwaarde + zuren– Statistische beoordeling van temp. verloop

Nieuw 2010

• Januari 2010 introductie voederwaarde verslag paard

• Paardenverslag bevat:– EWpa & VREp– Streefwaardes gericht op paarden– Adviezen m.b.t. paarden

Nieuw 2010

• 2010 introductie kuilkenner maïs

• Kuilkenner maïs bevat:• Melkzuur en azijnzuur• Gemeten pH• En/of broeigevoeligheid• En/of conserveringsindex

Nieuw 2010

• Bestendigheid zetmeel in de snijmaïskuil– Bestendigheid verandert gedurende de opslag– Maïsstabiliteit verder onderzocht– Hopelijk volgend jaar een kengetal

Overig

Project afbraakstudie i.s.m. CVB en ASG:

– Proef o.a. gefinancierd uit PZ gelden

– Opbouwen dataset gras-, maïssilage

– In situ afbraakkenmerken meten

– Verbeterde voederwaardering• DVE 2007 voorlopig status a.d.h. van deze

proef DVE 2007 definitief (2010)

Vragen?

www.blgg.nl

Aanpassingen regelgeving Derogatie

Hoe is het ook al weer?

• Uitgangspunten derogatie t/m 2009

Veehouders met 70% grasland(tussen 15 mei en 15 september)

� dan mag 250 kg stikstof (N) i.p.v. 170 kg N

uit graasdier-mest wordentoegediend per hectare

Mestbeleid Derogatie

Wat moet gemeten worden?

• Grasland: minimaal NLV en P-AL

• Bouwland: minimaal NLV en P-PAE

Welke monsters zijn geldig?

Monsternamedatum na 1 februari 2006

Scheurenmonsters tellen ook mee, mits er een fosfaatmeting is gedaan.

Dus kale scheurenmonsters (NLV/N-min) tellen niet mee.

Hoeveel monsters?

Per perceel van maximaal 5 hectare moet er één grondmonster (onderzoek) genomen zijn

• bestaand onderzoek geldig (van 1 februari 2006 t/m 31-01-2010)• grondsoort moet gelijk zijn (zand, löss, veen of klei)• vruchtwisseling moet gelijk zijn afgelopen 4 jaar (zie voorbeeld)• toewijzing monsters aan perceel moet goed zijn! (zie voorbeeld)

Derogatie AID-bestendig

4,5 ha perceel 1

5,5 ha perceel 2

• Een gedeelte van perceel 2 voeg je samen bij perceel 1. Hoe omschrijf je dan het monster?

• Perceel 1 + strook perceel 2• Perceel 2

De boer moet op zijn situatieschets deze monstersook op deze manier intekenen !

Attendeer de boer hier dus ook op!

Nieuw per 1 januari 2010

• Samenvoegen van stukjes (vorig voorbeeld) mag niet meer !

• Dan moet daar van het perceel van 5,5 ha dus 2 monsters worden genomen.

De nieuwe fosfaatregels

Uitgangspunt wetgeving

• Zoveel mogelijk wetgeving en uitvoering uniformeren voor derogatie en flexibele gebruiksnormen.

Wat is een perceel

Definitie perceel: “aaneengesloten, door wegen, waterwegen, sloten, houtopstanden, muren, wallen of anderszins topografisch begrensde oppervlakte grond, dan wel het gedeelte daarvan behorend tot één bedrijf;..”.

• Onderscheid tussen bouw- en grasland. • Geen onderscheid tussen gewas, indien 1

bouwplan• Continu-teelt mais apart bemonsteren• Onderscheid tussen grondsoort.

Derogatie (bestaande wetgeving)

• Meer bemesten: 250 kg N/ha i.p.v. 170 kg N/ha via runderdrijfmest.

• Monstername per 5 ha.

• Nieuw per 1 januari– Bemonsteringsdatum is leidend.– Locatie vastleggen met GPS.– Samenvoegen van percelen mag niet meer.

Flexibele gebruiksnormen

• Flexibele gebruiksnormen Fosfaat (voor Akkerbouw, tuinbouw en veehouderij)

– Meer fosfaat bemesten indien aangetoond wordt dat de fosfaattoestand laag of neutraal is, aan de hand van grondmonsters. Dit wordt aangetoond door de Pw waarvoor verschillende grenzen gehanteerd worden.

Veehouderij en flexibele P? Gaan boeren meedoen?– Zolang stikstof beperkend is op bedrijfsniveau geen actie op

fosfaat?

Flexibele gebruiksnormen

Normen in 2010 gaan met 10 kg/ha omlaag.

Pw lager dan 36 � 10 kg/ha extra FosfaatPw tussen 36 en 55 � 5 kg/ha extra FosfaatPw hoger dan 55 � 0 kg/ha extra Fosfaat

• Aantonen vóór 15 mei 2010 (akkerbouw)• Geen heranalyse mogelijk• Geen bemonstering 2 maanden na bekalking

De Pw rekent Blgg uit op basis van P-PAE en PAL.

Flexibele gebruiksnormen

Grasland 2010 2015Laag, P-Al < 27 100 kg/ha 100Neutraal, P-Al 27-50 95 90 Hoog, P-Al > 50 90 80

BouwlandLaag, Pw < 36 85 kg/ha 75Neutraal, Pw 36-55 80 60Hoog Pw > 55 75 50

P-reparatie bouwland: 120 kg/ha/jaar (2010) (Pw < 25)P-reparatie grasland: 120 kg/ha/jaar (2010) (PAL < 16)Op grasland mag extra P ingevuld worden met mest.

Geen deelname aan flex. P? Dan automatisch categorie “hoog”.

Doorkijk komende jaren

Klasse Pw-getal (mg P 2O5 l-1) P-AL-getal (mg P 2O5 100 g-1)

Fosfaatarm < 25 < 16 Laag < 36 < 27Neutraal 36 - 55 27 - 50Hoog > 55 > 50

Klasse Pw-getal (mg P 2O5 l-1) P-AL-getal (mg P 2O5 100 g-1)

Laag < 36 < 27Neutraal 36 - 55 27 - 50Hoog > 55 > 50

Sector Toestand Jaar2010 2011 2012 2013 2014 2015

Grasland Hoog 90 90 85 85 85 80Neutraal 95 95 95 95 95 90Laag 100 100 100 100 100 100P-arm 120 120 120 120

Bouwland Hoog 75 70 65 55 55 50Neutraal 80 75 70 65 65 60Laag 85 85 85 85 80 75P-arm 120 120 120 120

Monsters 4 jaar geldig; dus t/m 2013

Vastleggen locatie

• Vastleggen van locatie met GPS-coördinaten(hoekpunten), twee methoden:

– Gestratificeerde methode : Door middel van Alterra-tool heel perceel. Moet door monsternemer belopen worden waarbij monsternamepunten (25 steken) gegenereerd worden.

– Per deelperceel van 5 ha . Kan ingetekend of belopen worden door monsternemer: monstername in W-vorm (40 steken) over deelperceel.

Locatie vastleggen: voorbeeld

Een perceel van 6 ha:

• Kan volgens de gestratificeerde methode in één keer bemonsterd worden.

of

• In 2 deelpercelen.

• Dit geldt dus ook voor derogatie vanaf 1 januari a.s.!

Bemonsteringsdiepte 0-10 cm

• Advies van de commissie is op bouwland 0-10 cm te bemonsteren i.p.v. de gebruikelijke 0-25 cm.– Reden: uitwisselbaarheid van percelen gras- en

bouwland en uniforme werkwijze.

• Blgg steekt op 0-25 cm (voornemen).

Voorbeeld

• Akkerbouwer ruilt grond met veehouder– Aardappelen op grasland– Gras op bouwland

• Monsters gras en bouwland zijn beiden bruikbaar voor Flexibele Fosfaat-normen

Overig

• Analyses in duplo voor flexibele gebruiksnormen en derogatie.

• Overgangsregeling oude monsters nog niet duidelijk.

• Derogatiemonsters die nu genomen worden zijn 4 jaar geldig.

• Deze monsters zijn ook 4 jaar geldig voor fleibele gebruiksnormen fosfaat.

Dit gaat Blgg doen

• Monstername

• Vastleggen gps-coördinaten• Prijzen en pakketten

Monstername

Blgg biedt beide opties aan:

– Gestratificeerde methode : Middels Alterra-tool heel perceel. Moet door monsternemer belopen worden waarbij monsternamepunten (25 steken) gegenereerd worden.

– Per deelperceel van 5 ha . Kan ingetekend of belopen worden door monsternemer: monstername in W-vorm (40 steken) over deelperceel.

Vastleggen GPS-coördinaten

• PDA (BOA) voor buitendienst

• Geschikt voor order entry• Vastleggen GPS-coördinaten per 5 ha en

Alterra-tool voor P-reparatie.

Perceelscoördinaten vastleggen op de BOA

Perceel intekenen Coördinaten, hoekpunten vanperceel liggen dan vast

Dataverwerking binnen Blgg

administratiefsysteem

GIS systeem

BOA

Vastleggen GPS-coördinaten

• Verslaglegging naar klant• Alleen wettelijk verplichte onderdelen

(gps-coördinaten, geen oppervlaktegegevens)• Kaartjes printen op verslag

Prijzen en pakketten (tot 1 jan. 2010)

• Derogatie grasland € 15,00• Derogatie bouwland € 17,50• Basis grasland € 40,00• Beperkt grasland € 32,00• Beperkt bouwland € 27,50• Bemestingswijzer € 38,00• Advies € 5,00

• Bij klei automatisch aanvullend:– Lutum € 7,50– Koolzure kalk € 4,00

Pakketten bouwland

• Derogatie : OS, NLV, PAL, PPAE(minimaal vereist voor derogatie m.u.v. OS)

• Beperkt : pH, OS, PAL, PPAE, K, Mg(niet geldig voor derogatie door ontbreken NLV)

• Bemestingswijzer : volledig onderzoek incl. OS-balans en structuurdriehoek.(geldig voor derogatie en landbouwkundig gewenst)

Pw op verslag

Vragen?

www.blgg.nl

Pauze

Fosfaat en meer

- Fosfaat in de bodem

- Fosfaatadvies maïs (NIEUW)

- Fosfaatadvies grasland (NIEUW)

- Fosfaat en organische stof

- Fosfaat en sporenelementen

- Natriumadvies grasland (NIEUW)

En toch…

• P is nuttig

• 1 : 20 percelen in categorie ‘P-arm’

• P ‘laag’ 20% op zand-maïs

• Is er bij hoge P toestand wel een voldoende P beschikbaar voor gewas?

P nuttig

• Dieren en planten kunnen niet zonder P (energieoverdracht, groei, ontwikkeling en reproductie)

• Landbouwgewas heeft 0.1 – 2 kg per ha per dag nodig

• 0,2 – 0.9 (kip) – 45 -85 (koe) per dag

• P uit voer niet efficiënt opgenomen...dus meer P nodig

• P uit bodem ook niet 100% efficiënt

1:20 percelen P-arm

• P-arm ≠ P fixatie

• P-arm Pw< 25 P-AL < 16

• P-arm- Diepploegen- Weinig mest in het verleden

- Fixerend (50.000 ha – 2,5% van areaal)

Fixatie = Al + Fe legt P vast (neerslag, bijv. oergronden)Fixatie : zandgronden – zware rivierkleigronden

P toestand is laag (maïs)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

zand zeeklei rivierklei

mon

ster

s %

laagvrij laaggoedvrij hooghoog

Pw 65 Pw 41 Pw 42

P toestand is laag (grasland)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

zee-

/duin

zand

dekz

and

zeek

lei

rivier

klei

dalgr

ond

kleiig

veen

veen

mon

ster

s %

laagvrij laaggoedvrij hooghoog

en toch…P is laag

6 percelen P-AL

Perceel 1 39

Perceel 2 67

Perceel 3 55

Perceel 4 47

Perceel 5 70

Perceel 6 23

Verschil binnen een bedrijf!

P ook beschikbaar?

Is die P ook beschikbaar?

Blgg (0-25 cm) P-totaal: 150 – 9000 kg fosfaat per hectareP-PAE: 0,3 – 10 kg fosfaat per hectare

P beschikbaar?

Droge grond: P slecht opneembaar door gewas

Temperatuur:Koud..langzamer

Wortelstelsel: Maïs – GrasWaar kan de wortel bij?

Ankerpoort pH effect

Een hele Puzzel

Fosfaat en meer

- Fosfaat in de bodem

- Fosfaatadvies maïs ( NIEUWNIEUW)

- Fosfaatadvies grasland (NIEUW)

- Fosfaat en organische stof

- Fosfaat en sporenelementen

- Natriumadvies grasland (NIEUW)

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

P en bemestingsadvies: NIEUW

Maïsproevenmaakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied

Landbouw

• Veldjes: 48 (2007) en 60 (2008) op div. bedrijven– P-toestand: laag –vrij hoog– Mestgift: 60 kg P2O5/ha (max 173 kg/ha) – P rij: 0 kg versus 8-60 kg P2O5/ha (gem. 24 kg/ha)

• Meeropbrengst door P rij:– 2007 gem. 990 kg ds/ha (5 ton ds/ha – 0 kg ds/ha)– 2008 gem. 390 kg ds/ha

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

Intensiteit = Nu beschikbaar (P-PAE)

Capaciteit = Naleveringspotentieel (P-AL)

Buffering = Hoe snel levert het dan na (combi P-PAE/P-AL)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

P-PAE

0-10

10-20

20-30

30-40

40-50

50-60

60-70

70-80

> 80

P-

AL

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

P-PAE en P-AL op zand/maïs

Pw = ?

= P-PAE

= P-AL

50% P-PAE – 50% P-AL

10% P-PAE – 90% P-AL

90% P-PAE – 10% P-AL

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

P en bemestingsadvies: NIEUW

Pw 45 35 kg P2O5/ha

Pw 45

P-PAE 2

P-AL 50

25 kg P2O5/ha

Pw 45

P-PAE 4

P-AL 30

15 kg P2O5/ha

Alleen in de rij

dus ..altijd lagere P adviesgiften

bij nieuwe advies ??

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

NEE JA

Bij lagere P toestanden: Bij lagere P toestanden: lager advies dan oude advieslager advies dan oude advies

Bij hogere P toestanden: Bij hogere P toestanden: Hoger advies dan oude adviesHoger advies dan oude advies

Altijd toegespitst op P-PAE en P_AL

Bij geen mest: wel bodemgericht advies

Gebruiksruimte: 75 – 85 (2010)

45 m3 mest ≈ 75 kg fosfaat

Advies in rij: 0 – 25 kg fosfaat (afhankelijk van bodemtoestand)

P advies ≠ Gebruiksnorm

Echt geen ruimte ?dan geen lage P toestand op advies bemesten!

hogere P toestanden onder advies

P en bemestingsadvies: regelgeving

Fosfaat en meer

- Fosfaat in de bodem

- Fosfaatadvies maïs (NIEUW)

-- Fosfaatadvies grasland (NIEUW)Fosfaatadvies grasland (NIEUW)

- Fosfaat en organische stof

- Fosfaat en sporenelementen

- Natriumadvies grasland (NIEUW)

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

Achtergrond grasadviesmaakt werk van bodemkwaliteit in het landelijk gebied

Landbouw

• P-advies grasland sterk gericht op P-gehalte gras:– destijds 4,0 g P per kg ds

– nu 3,3 g P per kg ds toereikend

• Voor optimale opbrengst 3,0-3,5 g P kg-1 ds

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

P (g/kg) in vers gras (2009)M

onst

ers

%

0

5

10

15

20

25

30

<2 2-2,5 2,5-3 3-3,5 3,5-4 4-4,5 4,5-5 5-5,5 5,5-6 >=6

Opbrengst gelijk

Kwaliteit prima

Oud advies op basis P_AL

Nieuwe advies op basis P_AL, P-PAE en combi P_AL/P-PAE

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

Verbeterd?Verbeterd?

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

5,5

6

2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6

P gehalte in gras op basis van PAL (groen) of combi PAL/P-PAE (blauw)

P g

ehal

te in

gra

s P-AL en P-PAE gecombineerd

P-AL

'1:1

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

Eibergen P-PAE (mg/kg)

0

1

2

3

4

5

6

7

10-mei 24-mei 7-jun 21-jun 5-jul 19-jul 2-aug 16-aug 30-aug 13-sep

P-PAE (mg/kg)

20 kuub varkensgier

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

1e snedeP_AL 42 : 25 kg fosfaat per hectare

P_AL 42P-PAE 1 : 25 kg fosfaat per hectare

P_AL 42P-PAE 4 : 15 kg fosfaat per hectare

Gebruiksnorm 90 – 100 kg …2 x maaien = 50 = 75 kg = genoeg ruimteMaar! Bij P toestand laag..110 kg fosfaat ..

P en bemestingsadvies: NIEUWNIEUW

Fosfaat en meer

- Fosfaat in de bodem

- Fosfaatadvies maïs (NIEUW)

- Fosfaatadvies grasland (NIEUW)

- Fosfaat en organische stof

- Fosfaat en sporenelementen

- Natriumadvies grasland (NIEUW)

P en organische stof

Minder P via dierlijke mest is ook minder org. stof aanvoer!

1 m3 rundermest = 1,6 kg P2O5

1 m3 rundermest = 66 kg org. stof per ton (EOS = 50%)

Dus …1 kg P2O5 minder aanvoer = 21 kg effectieve org. stof

(en ook 6,3 kg K 2O per kuub)

P en organische stof

Nut organische stof

- Nutriënten vasthouden – afgeven (CEC)- Nutriënten levering (door mineralisatie)- Vochtvasthoudend vermogen- Voeding voor bodemleven- Bewerkbaarheid van de bodem

P en organisch stof

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000

%

grasland

akkerbouw

mais

2. Veenkoloniën en Oldambt (zand)gemiddeld: 6,0% (2,7 � > (!)25%)

3. Noordelijk Weidegebied (zand)gemiddeld: 5,5% (2,2 � 23%)

4. Oostelijke Veehouderijgebiedgemiddeld: 4,0% (1,5 – 15%) zandgemiddeld: 4,8% (1,4 – 20%) rivierklei

5. Centraal Veehouderijgebiedgemiddeld: 4,1% (2,1 – 11%) zand

13. Zuidelijk Veehouderijgebiedgemiddeld: 3,3% (1,3- 9%) zand

P en organisch stof

P en organische stof

Fosfaat en meer

- Fosfaat in de bodem

- Fosfaatadvies maïs (NIEUW)

- Fosfaatadvies grasland (NIEUW)

- Fosfaat en organische stof

- Fosfaat en sporenelementen

- Natriumadvies grasland (NIEUW)

P in orde? De rest ook?

Plant• 90% water• 10% overig

waterother

org. matter

otherelements

Overig90% C en O

10% mineralen

99% = H2O, O2 en C1% = mineralen

• 1% = mineralen• hoofdelementen

(N, P, K, S, Ca, Mg, Na)

• Micro nutriënten (Mn, Zn, Cu, Co, B, Se, Si, Mo, …)

• Zonder deze 1% geen groei!

P in orde? De rest ook?

www.groeikennisnet.nl

Slechte kolfzetting maïs

P in orde? Borium ook?

Zandgrond - maïs

goed; 28%vrij laag; 39%

laag; 16%vrij hoog; 17%

Fosfaat en meer

- Fosfaat in de bodem

- Fosfaatadvies maïs (NIEUW)

- Fosfaatadvies grasland (NIEUW)

- Fosfaat en organische stof

- Fosfaat en sporenelementen

- Natriumadvies grasland (NIEUW)

Natrium – waarom nieuw??

– Huidige behoeftenormen laag en oud• Veel hoger productieniveau nu!• Internationaal gezien ook zeer laag!

– Engels onderzoek• Meer Na = betere grasbenutting• Stimulans voor weidegang/beter afweiden

– 50% 1e snede is laag in Na

– N bemesting daalt (opname NO3-), Na+ daalt

– Weinig rekening houdend met interacties

rantsoen (g/kg ds)CVB Ned 1DLG Du 1,4DK Dk 1,4NRC VS 2,2INRA FR 1,2

Natriumgehalte op zandgrond

laag27%

goed9%

vrij hoog2%

hoog1%

vrij laag61%

vrij laag4% goed

17%

hoog47%

vrij hoog32%

laag0%

Magnesiumgehalte binnen “natrium vrij laag”

Natrium - grasland

Nieuw natriumadvies

• Nieuw advies op basis van PAE methode

• Houdt rekening met diverse bodemkengetallen– Interactie K en Mg– N-leverend vermogen

Nieuw natriumadvies

Natrium laag laag laag

Kalium goed goed goedMagnesium laag goed hoogNLV hoog hoog hoog

Natriumadvies 25 kg 35 kg 45 kg

(per hectare)

Vragen?

www.blgg.nl

Bedankt!