Eric Goyvaerts François VerspagenEric Goyvaerts François Verspagen

27 Het stedelijke landschap27 Het stedelijke landschap

27.1 De stedelijke landschapselementen27.1 De stedelijke landschapselementen 27.1 De stedelijke landschapselementen27.1 De stedelijke landschapselementen Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.112Blz.112

Weiden, akkersWeiden, akkers Parken, plantsoenenParken, plantsoenen

Waar ontstonden steden?Waar ontstonden steden? Haven (Brugge)Haven (Brugge) Samenvloeien van rivieren (Gent)Samenvloeien van rivieren (Gent) Kruispunt weg - rivier (Leuven)Kruispunt weg - rivier (Leuven)

27.6 Oude handselsroute Keulen - Brugge27.6 Oude handselsroute Keulen - Brugge27.6 Oude handselsroute Keulen - Brugge27.6 Oude handselsroute Keulen - Brugge

Vele steden ontstonden in de Middeleeuwen.Vele steden ontstonden in de Middeleeuwen.Hierbij was de verkeersligging belangrijk.Hierbij was de verkeersligging belangrijk.

27.2.1 De ligging van onze steden27.2.1 De ligging van onze steden27.2.1 De ligging van onze steden27.2.1 De ligging van onze steden Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.113Blz.113

370 Dinant370 Dinant

DalsiteDalsite

De plaatselijke ligging van een stad of dorp De plaatselijke ligging van een stad of dorp noemen we de noemen we de sitesite..

Dinant situeren we in de Maasvallei=Dinant situeren we in de Maasvallei=

Waar woningen en wegen?Waar woningen en wegen?

Vorm=Vorm=

27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden 27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden

in de smalle Maasvallei.in de smalle Maasvallei.

langerekt en smallangerekt en smal

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.113Blz.113

27.8 La Roche27.8 La Roche27.8 La Roche27.8 La Roche

Meandersite=Meandersite=La Roche situeren we in een meander La Roche situeren we in een meander

(=bocht) van de Ourthe(=bocht) van de Ourthe

27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden 27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden

Vorm=Vorm=

ronde vormronde vorm

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.113Blz.113

27.9 Scherpenheuvel27.9 Scherpenheuvel27.9 Scherpenheuvel27.9 Scherpenheuvel

TopsiteTopsite

Scherpenheuvel ligt op Scherpenheuvel ligt op de top van een heuvel=de top van een heuvel=

27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden 27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden

Vorm=Vorm=

ronde vormronde vorm

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.113Blz.113

Geef de site van:Geef de site van:

MaaseikMaaseikMaaseikMaaseik

Maaseik:Maaseik: dalsitedalsiteWaterschei:Waterschei: topsitetopsite

27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden 27.2.1 De verschillende vormen van steden27.2.1 De verschillende vormen van steden

Mons (Bergen):Mons (Bergen): topsitetopsite

WaterscheiWaterscheiWaterscheiWaterscheiwaterscheidingslijn

Mons (bergen)Mons (bergen)Mons (bergen)Mons (bergen)

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.113Blz.113

27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.3 De ruimtelijke delen van de stad 27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.11 Stadsrand27.11 Stadsrand

27.12 Stadswijken27.12 Stadswijken27.13 Stadskern27.13 Stadskern

27.15 Stadsrand27.15 Stadsrand 27.16 Stadswijken27.16 Stadswijken 27.17 Stadskern27.17 Stadskern

StadsrandStadsrand

Stads-Stads-wijkenwijken

Stads-Stads-kernkern

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.114Blz.114

Oudste, Oudste, dichtbebouwde/dunbebouwdedichtbebouwde/dunbebouwde stadscentrum stadscentrumOudste, Oudste, dichtbebouwde/dunbebouwdedichtbebouwde/dunbebouwde stadscentrum stadscentrum27.3.1 De stadskern27.3.1 De stadskern27.3.1 De stadskern27.3.1 De stadskern

BebouwingBebouwing

StratenStraten

GebouwenGebouwen

Open ruimteOpen ruimte

AllerleiAllerlei

open / halfopen / gesloten...open / halfopen / gesloten...smal / breedsmal / breedwoningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwenwoningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwen

veel / weinigveel / weinig

Horeca, bankkantoren, grote marktHoreca, bankkantoren, grote markt

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.115Blz.115

Rond het stadscentrum: oudere stadswijkenRond het stadscentrum: oudere stadswijkenRond het stadscentrum: oudere stadswijkenRond het stadscentrum: oudere stadswijken27.3.2 De stadswijken27.3.2 De stadswijken27.3.2 De stadswijken27.3.2 De stadswijken

BebouwingBebouwing

StratenStraten

GebouwenGebouwen

Open ruimteOpen ruimte

AllerleiAllerlei

open / halfopen / gesloten...open / halfopen / gesloten...smal / breedsmal / breedwoningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwenwoningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwen

veel / weinigveel / weinig

RijwoningenRijwoningen

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.115Blz.115

vroeger omringd door vroeger omringd door stadomwalling. Nu:stadomwalling. Nu:

HasseltHasselt

RingwegenRingwegen

Stadscentrum + oudere stadswijken = binnenstadStadscentrum + oudere stadswijken = binnenstadStadscentrum + oudere stadswijken = binnenstadStadscentrum + oudere stadswijken = binnenstad27.3.2 De stadswijken27.3.2 De stadswijken27.3.2 De stadswijken27.3.2 De stadswijken

27.26 Mechelen: Brusselse Poort27.26 Mechelen: Brusselse Poort

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.115Blz.115

27.3.3 De stadsrand27.3.3 De stadsrand27.3.3 De stadsrand27.3.3 De stadsrand

BebouwingBebouwing

StratenStraten

GebouwenGebouwen

Open ruimteOpen ruimte

AllerleiAllerlei

open / halfopen / gesloten...open / halfopen / gesloten...smal / breedsmal / breedwoningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwenwoningen / appartementen / winkels / historische gebouwen / scholen / bedrijven / kantoorgebouwen

veel / weinigveel / weinig

Nieuwe woonwijken, villa’s, parkingsNieuwe woonwijken, villa’s, parkings

Jongste deel, uitgegroeid in 20Jongste deel, uitgegroeid in 20steste eeuw eeuwJongste deel, uitgegroeid in 20Jongste deel, uitgegroeid in 20steste eeuw eeuw Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.116Blz.116

27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.3 De ruimtelijke delen van de stad 27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.3 De ruimtelijke delen van de stadStadswijkenStadswijken StadskernStadskern

StadsrandStadsrand

StadsrandStadsrand

Stads-Stads-wijkenwijken

Stads-Stads-kernkern

BinnenstadBinnenstadAgglomeratieAgglomeratie

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.116Blz.116

27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.3 De ruimtelijke delen van de stad 27.3 De ruimtelijke delen van de stad27.3 De ruimtelijke delen van de stad

StadskernStadskern StadswijkenStadswijken StadsrandStadsrand

BinnenstadBinnenstad

AgglomeratieAgglomeratie27.33 Brugge27.33 Brugge

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.116Blz.116

27.3.4 Wijken en buurten27.3.4 Wijken en buurten27.3.4 Wijken en buurten27.3.4 Wijken en buurten

27.36 Hasselt: Runkst27.36 Hasselt: Runkst 27.37 Hasselt: St.-Katarina27.37 Hasselt: St.-Katarina

Een Een wijkwijk = deel van een gemeente of stad = deel van een gemeente of stad- Vaak ‘opgeslorpte’ voormalige zelfstandige gemeenten Vaak ‘opgeslorpte’ voormalige zelfstandige gemeenten - Sommige wijken zijn ontstaan omdat fabrikanten in de Sommige wijken zijn ontstaan omdat fabrikanten in de buurt van de fabriek woongelegenheid voor hun buurt van de fabriek woongelegenheid voor hun werknemers bouwden. werknemers bouwden. - Een wijk kan op zich nog eens onderverdeeld zijn in Een wijk kan op zich nog eens onderverdeeld zijn in buurtenbuurten..

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.117Blz.117

27.4 Het stedelijke stratenplan27.4 Het stedelijke stratenplan27.4 Het stedelijke stratenplan27.4 Het stedelijke stratenplanLier Lier = jonge / oude stad= jonge / oude stadStratenplan binnenstad:Stratenplan binnenstad:

= = spinnenwebplanspinnenwebplan

Oostende Oostende = jonge / oude stad= jonge / oude stadStratenplan:Stratenplan:

= = dambordplandambordplan

Smalle straten die uitkomen Smalle straten die uitkomen op grote markt op grote markt

Brede straten die vierkante Brede straten die vierkante huizenblokken vormenhuizenblokken vormen

27.38 Lier27.38 Lier 27.39 Oostende27.39 Oostende

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

………………………………………………………………….……

27.40

Steden oefenen functies Steden oefenen functies uit die niet alleen van uit die niet alleen van belang zijn voor de eigen belang zijn voor de eigen inwoners.inwoners.Het uitzicht van gebouwen Het uitzicht van gebouwen geeft vaak de functie aan.geeft vaak de functie aan.

Noteer de stedelijke Noteer de stedelijke functies: bijv. handel, functies: bijv. handel, wonen, diensten, … wonen, diensten, …

Noteer onder de foto's wat Noteer onder de foto's wat je ziet. Bijv.: rijwoningen, je ziet. Bijv.: rijwoningen, villa's, supermarkt, villa's, supermarkt, museum, …museum, …

………………………………………………………………….……

27.5 De functies van het stedelijk landschap27.5 De functies van het stedelijk landschap27.5 De functies van het stedelijk landschap27.5 De functies van het stedelijk landschapOPDRACHT 27.1OPDRACHT 27.1 Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

AdministratieAdministratie

Administratief Administratief centrumcentrum

27.40

BestuurBestuur

PolitiekantoorPolitiekantoor

27.41

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern27.5.1 Stadskern Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

27.41

Handel, dienstenHandel, diensten

HorecaHoreca

27.40

ToerismeToerisme

Historische Historische gebouwengebouwen

27.42 27.43

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern27.5.1 Stadskern Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

Cultuur, toerismeCultuur, toerisme

MuseumMuseum

CultuurCultuur

TheaterzaalTheaterzaal

27.4027.44 27.45 Schouwburg

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern27.5.1 Stadskern Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

DienstenDiensten

PostkantoorPostkantoor

WonenWonen

Rijhuizen

27.4027.46 27.47

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern27.5.1 Stadskern Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1

Handel, dienstenHandel, diensten

Winkels, reisbureauWinkels, reisbureau

OnderwijsOnderwijs

Schoolgebouw

27.5.1 Stadskern27.5.1 Stadskern

27.4027.48 27.49

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

AdministratieAdministratie BestuurBestuur

Handel, dienstenHandel, diensten ToerismeToerisme

Handel, dienstenHandel, diensten ToerismeToerisme

Cultuur, toerismeCultuur, toerisme CultuurCultuur

Handel, dienstenHandel, diensten OnderwijsOnderwijsWelke functies overheersen in het Welke functies overheersen in het

stadscentrumstadscentrum (dalend belang)? (dalend belang)?Handel, Handel, diensten, diensten, cultuur,cultuur, administratie, administratie, wonen wonen

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.1 Stadskern27.5.1 Stadskern Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.118Blz.118

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1

HandelHandel

BuurtwinkelBuurtwinkel

Wonen, dienstenWonen, diensten

Rijhuis, bankkantoor

27.5.2 Stadswijken27.5.2 Stadswijken

27.50 27.51

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.120Blz.120

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.2 Stadswijken27.5.2 Stadswijken

27.52 27.53 WonenWonen

RijhuizenRijhuizen

MedischMedisch

Ziekenhuis

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.120Blz.120

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1

WonenWonen MedischMedisch

27.5.2 Stadswijken27.5.2 Stadswijken

HandelHandel Wonen, dienstenWonen, diensten

Welke functies overheersen in de Welke functies overheersen in de stadswijkenstadswijken (dalend belang)? (dalend belang)?

Wonen, Wonen, dienstendiensten

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.120Blz.120

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1 27.5.3 Stadsrand27.5.3 Stadsrand

27.54 27.55 RecreatieRecreatie

SportcentrumSportcentrum

DienstenDiensten

Kantoorgebouw

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.120Blz.120

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1

WonenWonen

AppartementenAppartementen

WonenWonen

Sociale woonwijk

27.5.3 Stadsrand27.5.3 Stadsrand

27.56 27.57

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.120Blz.120

WonenWonen WonenWonen

OPDRACHT 27.1 OPDRACHT 27.1

RecreatieRecreatie DienstenDiensten

27.5.3 Stadsrand27.5.3 Stadsrand

Welke functies overheersen in de Welke functies overheersen in de stadsrandstadsrand (dalend belang)?(dalend belang)?

Wonen, Wonen, diensten,diensten, recreatierecreatie

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.120Blz.120

Sommige stedelijke functies,vroeger in de stadskern Sommige stedelijke functies,vroeger in de stadskern naar de stadsrand. naar de stadsrand.

Voorbeelden:Voorbeelden:

27.5 De functies van het stedelijke landschap27.5 De functies van het stedelijke landschap27.5 De functies van het stedelijke landschap27.5 De functies van het stedelijke landschap

Bioscoopcomplex, Bioscoopcomplex, winkelcentrum,winkelcentrum, grote winkelsgrote winkels

27.58 27.60

27.59

Verklaring:Verklaring:

Gemakkelijker bereikbaar, parkeerplaatsenGemakkelijker bereikbaar, parkeerplaatsen

uitbreidingsmogelijkhedenuitbreidingsmogelijkheden

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.121Blz.121

Heel wat mensen komen dagelijks naar Heel wat mensen komen dagelijks naar de stad. Waarom?de stad. Waarom?

winkelswinkelstoerismetoerisme dienstendiensten

27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap

cultuurcultuurwerkenwerkenonderwijsonderwijs

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.121Blz.121

27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap

Gevolgen:Gevolgen:Gevolgen:Gevolgen:

Daardoor is het verkeer is het stedelijk Daardoor is het verkeer is het stedelijk landschap landschap erg druk / niet zo drukerg druk / niet zo druk..

Luchtvervuiling,Luchtvervuiling, geluidshinder,geluidshinder,

gevaarlijk voor voetgangers en fietsers.gevaarlijk voor voetgangers en fietsers.

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.121Blz.121

Oude steden: Oude steden:

smalle straten.smalle straten.

Niet geschikt voor Niet geschikt voor moderne verkeer.moderne verkeer.

Oude steden: Oude steden:

smalle straten.smalle straten.

Niet geschikt voor Niet geschikt voor moderne verkeer.moderne verkeer.

Mechelen

27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.121Blz.121

Meer en aangepast Meer en aangepast openbaar vervoer,openbaar vervoer,Meer en aangepast Meer en aangepast openbaar vervoer,openbaar vervoer,

Verkeersdrukte verminderen doorVerkeersdrukte verminderen doorVerkeersdrukte verminderen doorVerkeersdrukte verminderen door 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap 27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap27.6 Het verkeer in het stedelijke landschap

autoluwe straten.autoluwe straten.autoluwe straten.autoluwe straten.

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.121Blz.121

27.65

Belangrijkste Belangrijkste tewerkstelling?tewerkstelling?Belangrijkste Belangrijkste

tewerkstelling?tewerkstelling?

handelhandel

27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad

horecahoreca

27.67

dienstendiensten

27.66

= = primaire / secundaire / tertiaire / quartaireprimaire / secundaire / tertiaire / quartaire sectorsector

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.122Blz.122

27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad

Mensen die dagelijks tussen hun woon- Mensen die dagelijks tussen hun woon- en werkplaats heen en weer reizen =en werkplaats heen en weer reizen =

pendelaars of forensenpendelaars of forensen. .

De verkeersbeweging = De verkeersbeweging =

pendel of forensenverkeerpendel of forensenverkeer. .

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.122Blz.122

27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad

Rond een stad ligt een gebied van waaruit veel Rond een stad ligt een gebied van waaruit veel mensen naar die stad gaan om te werken. Deze mensen naar die stad gaan om te werken. Deze

zone noemen we de forensenwoonzone.zone noemen we de forensenwoonzone.

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.122Blz.122

27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad27.7 Werkgelegenheid in de stad

Hoe groot is de forensenwoonzone Hoe groot is de forensenwoonzone (minstens 25 % van de beroepsbevolking) rond:(minstens 25 % van de beroepsbevolking) rond:

Antwerpen (oostelijke richting): Antwerpen (oostelijke richting): …………..........………….......... km kmGent (westelijke richting): Gent (westelijke richting): ………………........………………........ km km

Brussel (oostelijke richting): Brussel (oostelijke richting): ……………..........…………….......... km kmHasselt (noordelijke richting: Hasselt (noordelijke richting: ........................................................ km km

2525252540402020

Meridiaan 1Meridiaan 1

Blz.122Blz.122

2727

1. De kenmerken van het stedelijke landschap: veel gebouwen, weinig open ruimte, veel verkeer, veel winkels, ...

2. Volgens de ligging of site van de stad onderscheiden we: topsite, dalsite, meandersite. De ligging bepaalt vaak de vorm van de stad.

3. In een stedelijk landschap vinden we:- een stadskern met aaneengesloten bebouwing.- de woonwijken met aaneengesloten bebouwing.- de stadsrand met meer verspreide bebouwing.

1. De kenmerken van het stedelijke landschap: veel gebouwen, weinig open ruimte, veel verkeer, veel winkels, ...

2. Volgens de ligging of site van de stad onderscheiden we: topsite, dalsite, meandersite. De ligging bepaalt vaak de vorm van de stad.

3. In een stedelijk landschap vinden we:- een stadskern met aaneengesloten bebouwing.- de woonwijken met aaneengesloten bebouwing.- de stadsrand met meer verspreide bebouwing.

Het stedelijke landschapHet stedelijke landschap

2727

4. In het stedelijke landschap vinden we behoorlijk wat functies:- in de stadskern: vooral de handel- en dienstenfunctie.- in de stadswijken: vooral woonfunctie- in de stadsrand: vooral woonfunctie maar recent

ook handel- en dienstenfunctie.Daarnaast vinden we o.a. ook toeristische, bestuurlijke, culturele, administratieve, verzorgende, industriële, godsdienstige en onderwijsfuncties.

4. In het stedelijke landschap vinden we behoorlijk wat functies:- in de stadskern: vooral de handel- en dienstenfunctie.- in de stadswijken: vooral woonfunctie- in de stadsrand: vooral woonfunctie maar recent

ook handel- en dienstenfunctie.Daarnaast vinden we o.a. ook toeristische, bestuurlijke, culturele, administratieve, verzorgende, industriële, godsdienstige en onderwijsfuncties.

Het stedelijke landschapHet stedelijke landschap

2727

5. Het drukke autoverkeer zorgt voor heel veel verkeersproblemen in en om het stedelijke centrum. Het openbaar vervoer kan een oplossing bieden.

6. De actieve bevolking in het stedelijke landschap werkt vooral in handel en diensten (= tertiaire sector).

5. Het drukke autoverkeer zorgt voor heel veel verkeersproblemen in en om het stedelijke centrum. Het openbaar vervoer kan een oplossing bieden.

6. De actieve bevolking in het stedelijke landschap werkt vooral in handel en diensten (= tertiaire sector).

Het stedelijke landschapHet stedelijke landschap