Elektrische Veiligheidop de operatiekamer

Han van Reekum

Zo niet dus…

Wat is nog veilig?

De maximale stroom door het hart mag niet groter zijn dan 1mABij een stroom door het hart van 1mA ontstaat hartstilstand door het faradisch effect (spiercontractie)

Bij een stroom door het hart van 0,01mA ontstaat fibrilleren en dit verstoort de normale geleiding in het hart.

Hoe voorkom je dat dan?

Gebruik geen stroom maar persluchtWerken met een lage gelijkspanning <60VGebruik een isolerende behuizingGebruik een zwevend net

(scheidingstransformator)Bij metalen delen; aardenGebruik een gestelsluiting schakelaar

(aardlek schakelaar)

Perslucht in plaats van stroom

Tot ca 1990 erg populairLastige slangenVeel turbulenties bij uitstroom van luchtOnderhoudsgevoeligSlecht te steriliseren (holtes)

De komst van de nikkel-metaal hydride accu maakt perslucht instrumenten ouderwets.

Lage spanning…

Alle moderne accu boormachines en andere aandrijvingen, zijn hiervan een voorbeeld.

Isolerende behuizing

Mag wel buiten de operatiekamer zogenaamde dubbel geïsoleerde apparaten, symbool op typeplaatje:

Metalen boren, zagen en schroefbits zijn geleidend en kunnen alsnog stroom naar het hart van de patiënt laten lopen

Zwevend net

Bij het elektriciteitsnet is de nulleider verbonden met ‘aarde’, de ‘fase’ voert de spanning. Vanuit ‘fase’ loopt de stroom naar de ‘nul’, maar ook naar ‘aarde’

Na een scheidingstransformator is er geen verbinding meer tussen ‘nul’ en ‘aarde’ en kan de stroom alleen maar naar de ‘nul’ lopen en niet naar ‘aarde’

Aarding

Alle metalen delen op een operatiekamer met een oppervlakte van meer dan 10cm2 moeten worden geaard en de aardweerstand mag niet hoger zijn dan 0,1 Ohm.

Dan kan er op die metalen delen geen spanning ten opzichte van de vloer staan en kan er geen stroom lopen

Is dat in alle gevallen waar?

Veiligheidsaarding (PE)

Alle wandcontactdozen op een operatiekamer hebben randaarde

Belangrijke voorwaarde:Als eerste wordt het aardcontact gemaakt Als laatste wordt het aardcontact verbroken

Bij een stroom >16A naar aarde ‘slaat de stop door’

Equipotentiaal aarding (schone aarde)

Dat is die dikke geel/groene draad doorsnede 6mm2, aardweerstand < 0,1 Ohm

Mist een veiligheidseigenschapwant… (dit moet je weten en kunnen verklaren!)

Zorgt voor minder storing bij gevoelige meetapparatuur (ECG, EEG, EMG)

Moet worden aangesloten bij katheters en operaties aan het hart

Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar)

Schakelt af bij een apparaatstroom van >16A.(zoals in de meeste huisinstallaties)

Schakelt af bij een lekstroom naar aarde >30mA.(dat is veel minder dan 16A! En dus veiliger)

Dat is meer dan 1mA!(en biedt nog niet genoeg veiligheid)

Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar)

Hoe werkt dat?Goed!

Waar gaat de stroom heen?

Van ‘fase’ naar ‘nul’ enals de ‘nul’ aan ‘aarde’ ligt, naar ‘aarde’

Een stenen of betonnen constructie ligt altijd aan ‘aarde’

Een granieten vloer (oude operatiekamer) is geleidend voor elektriciteit en ligt aan ‘aarde’

Bouwkundige oplossingen voor dit probleem…

Vormen van veiligheidsaarde

Via verdeel-rail aangeslotenaan de ‘gebouw-aarde’

Metalen gas en vacuüm leidingen moeten zijn geïsoleerd met speciale ‘scheiders’

Alle te gebruiken apparatuur moet voldoen aan type B, type BF of type CF

Dat was toen, nu is het…

Volgens NEN3134 is het gebruik van de ruimte ingedeeld in de klassen S0 t/m S3

S0: Geen galvanisch contact met de patiënt (niet defibrilleren)

S1: Alleen galvanisch contact met de huid van patiënt (wel ECG en defibrilleren)

S2: Galvanisch contact met de ‘binnenkant’ van patiënt (elektrochirurgie, infuus)

S3: Galvanisch contact tot in of bij het hart van de patiënt (Pacemaker, CVD lijn)tot 2012!

Veiligheidklassen

Volgens NEN1010 is het gebruik van de ruimte ingedeeld in de klassen K0 t/m K3

K0: Geen galvanisch contact met de patiënt (niet defibrilleren)

K1: Alleen galvanisch contact met de huid van patiënt (wel ECG en defibrilleren)

K2: Galvanisch contact met de ‘binnenkant’ van patiënt (elektrochirurgie, infuus)

K3: Galvanisch contact tot in of bij het hart van de patiënt (Pacemaker, CVD lijn)

vanaf 2012 tot 1-10-2015!

Vanaf 1-10-2015

Groep 0Geen apparaten met elektrodes in of op de huidGeen netcontinuïteit

Groep 1Wel apparaten met elektrodes in of op de huid, maar niet in of bij het hartGeen netcontinuïteit

Groep 2Wel apparaten met elektrodes op of in de huid of bij en in het hartWel netcontinuïteit

Op een operatiekamer…

De operatiekamer of de ruimte moet minimaal aan Groep 1 voldoen!

scheidingstransformator,Apparaten klasse BF,

Moet aan Groep 2 voldoen bij:katheters in het hart (CVD lijn,

pacemaker elektroden)Apparaten klasse CF)

Voor Groep 1 en 2…

Is de equipotentiaal aarde toegevoegd(dat is raar, want die aardingsvorm mist een heel belangrijk kenmerk van veiligheidsaarding!)

Anesthesieassistenten…Hoe zit dat met het anesthesietoestel, de monitor en de perfusorpomp…

Operatieassistenten…Hoe zit dat eigenlijk met inductie van hoog frequent stroom van het elektrochirurgietoestel…

Elektrische veiligheid…Bestaat alleen als je er verstand van hebt!

Het systeem is niet ‘fool proof’ endus ook niet ‘nurse proof’ enal helemaal niet ‘doctor proof’

Bronnen:

www.okcompleet.infoModule Bouw en InrichtingHoofdstuk 4: Paragraaf 4.1 tem Paragraaf 4.2.9.4