Post on 02-Jan-2020
Gregor Burkhart - EMCDDA - 1
Drugpreventie in school
– wie neemt dit op?
Gregor Burkhart, EMCDDA
Brussel – De Sleutel, 20 april 2012
Adviesraad voor drugmisbruik
2007 - “… Een voorzichtige herbeoordeling van de rol
van de school in de preventie van drugmisbruik
dringt zich op.”
‘De nadruk moet liggen op het geven van juiste,
geloofwaardige en consistente informatie over de
risico’s van tabak, alcohol en andere drugs, inclusief
de vluchtige stoffen, aan alle leerlingen.’
2012 - 80% vermindering van drugseducatie in het
Verenigd Koninkrijk.
Natuurlijke obstakels
• Leerkrachten zijn getraind om kennis door te geven
• Aarzelend om over drugs te praten
• …en hierover in discussie te treden
• Aarzelend tegenover interactiviteit (rollenspel etc.)
• Afkerig tegenover protocollen (programma’s uitgeschreven in een handboek)? • ‘elke school is anders’
• ‘mensen mogen niet over dezelfde kam geschoren worden’
Reviews van studies (Mellanby et al.)
• 13 studies (allen gerandomiseerd), 1976–1996]
• Onderzoeken naar het verschil in effectiviteit van preventieprogramma’s gegeven door peers of door volwassenen
• Resultaten: in 6 op de 7 studies die het effect op kennis en attitude evalueerden, waren de leerkrachten meer succesvol. In 7 op de 11 studies die gedrag registreerden, waren peers meer effectief in het beïnvloeden van de relevante types van gedrag.
• De auteurs adviseerden dat kennis zou worden overgebracht door leerkrachten en sociale vaardigheden door peers.
Reviews van studies 2 (Rooney & Murray, 1996)
Factoren gelinkt aan toenemende effectiviteit:
• Interventie bij 11-jarigen
• Gelijkwaardige groepen van vergelijking
• Longitudinaal design
• 11–20 % afvallers
• Een strikt tijdschema met herhalingssessies
• Getrainde leerkrachten of ongetrainde peers
als uitvoerders
Reviews 3 (Faggiano et al. 2008)
• Programma’s gegeven door peers bleken
meer effectief dan programma’s gegeven
door leerkrachten.
• Niettemin was er geen verschil tussen peers
en externe trainers.
Reviews 4 (Roona et al. 2003)
• Contrasterend met de interactieve varianten,
waren de meer didactische ‘top-down’
benaderingen gemiddeld ineffectief.
• Voor de leerlingen met verhoogd risico op
vroeg middelengebruik kunnen deze zelfs
licht contra-productief zijn
• De interactieve programma’s waren meest
effectief bij risicojongeren.
Reviews 5 (Porath-Walter 2010 – on Cannabis)
Tobler et al, 2000, rapporteerde dat geestelijke gezondheids-
professionals significant meer effectief waren dan leerkrachten, peers
en anderen in het implementeren van drugpreventieprogramma’s,
waarschijnlijk omdat hun training hen de nodige vaardigheden geeft
om op een effectieve manier interactieve groepen te leiden.
Gelijkaardig suggereert Hanson (1992) dat de training en achtergrond
van degene die het programma geeft, evenals de betrouwbaarheid
van de presentatie belangrijker is dan de inhoud van de preventie-
boodschap.
De resultaten wijzen er op dat de 5 programma’s gegeven door
personen die geen leerkracht zijn (gezondheidsprofessionals,
politieagenten, programma experten) significant meer effectief zijn
in het verminderen van het gebruik van cannabis dan de 10
programma’s die door leerkrachten werden gegeven.
Uit de EMCDDA preventiecriteria
• 4.4.39 • Voorbeeld uit de realiteit: leerkrachten in plaats van
onderzoekers als uitvoerders van de interventie.
• Effectiviteit = de mate waarin een interventie in de praktijk een na te streven resultaat geeft zonder schade te berokkenen. In outcome evaluatie onderzoek testen effectiviteitsonderzoeken of interventies effectief zijn in realiteit of in natuurlijke settings. (Flay et al., 2005), vb. als de programma’s worden gegeven door een typische klasleraar in plaats van een speciaal getrainde professional in onderzoekssetting.
Gregor Burkhart - EMCDDA - 12
Hoe schoolpreventieprogramma’s implementeren?
Programma’s volgens
handboek • Bieden een exacte syllabus met
voorspelbare uitvoering
• Bieden training
• Bieden kant en klare inhoud –
vergemakkelijken het preventiewerk
voor de leerkracht
• Trainen enkel een paar
gemotiveerde leerkrachten
• Kwaliteitscontrole van de uitvoering,
inhoud en intensiteit
‘Free style’ • Algemene training van
de leerkracht
• Enkel
gezondheidspromotie
• Leerkracht levert de
inhoud (sessies) naar
believen
• Expert lessen
Belangrijke Europese preventieprogramma’s – geïmplementeerd door leerkrachten
• Universeel - Basis
• Good Behaviour Game (BE-NL-UK)
• Grow up playing (PT)
• Universeel – Secundair
• Healthy Schools and Drugs (NL)
• EU-DAP (10 countries)
• Eigenständig werden, ALF, Klasse 2000 (DE)
• XKPTS (ES)
• Domowych Detektywow, Fantastyczne Możliwości (PL)
• Selectieve preventie
• Ulisses (ES)
• P.E.S. P'andar (PT)
• Counteracting Social Pathology (PL)
• Geïndiceerde preventie
• Empecemos (ES)
• Preventure (UK-CZ-NL)
Gregor Burkhart - EMCDDA - 14
Selectieve preventie
Filter I: sociaal, demografische risicofactoren
(geen voorspelling van individueel risico)
De preventie ‘filters’: interventie criteria
Geïndiceerde preventie
Filter II: door een expert
gediagnostiseerde
risicofactoren: individuele
mentale gezondheid of
gedragsproblemen;
niet steeds druggebruik
Universele preventie
geen filter
Druggebruik
als voorspeller
Vroeginterventie
Spijbelen
Slechte prestaties op
school
Onbeleefd
Lage verbondenheid
Opvoedingsstijlen
Familiale omgeving
GBG – Good Behaviour Game - implementatie
Splits de 1ste graadsklas in 3 heterogene teams.
Hang een grote poster op met daarop de verwachtingen naar gedrag toe, de klasregels.
Beloon teams voor elk goed sociaal gedrag van een kind, en geef hen geen beloning als een kind storend is. Het is ‘group contingent’.
Speel systematisch gedurende 10 minuten, 3 keer per week en breidt de speelduur uit in verloop van het jaar.
Maak beloningen meer abstract in verloop van het
schooljaar.
Breid uit naar andere graden.
Sheppard Kellam
skellam@jhsph.edu
Langetermijn resultaten na 11 jaar - jongens
Preventieprogramma’s kunnen overheersen over biologische kwetsbaarheid
Sheppard Kellam
skellam@jhsph.edu
GBG vs All Controls ivm drugmisbruik of afhankelijkheid voor vrouwen
Sheppard Kellam
skellam@jhsph.edu
Impact van GBG op gebruik van diensten voor drugs- of alcoholmisbruik of
mentale gezondheidsproblematiek en gedragsproblemen bij mannen (19-12)
Sheppard Kellam
skellam@jhsph.edu
Unplugged en Take Charge of Your Life – Programma-
eigenschappen
Unplugged
• Geïmplementeerd in 9 steden in 7 landen (Bilbao, Gent, Kiel, L’Aquila, Novara, Stockholm, Thessaloniki, Turin, Vienna)
• 12 lessen voor de eerste graad van het secundair onderwijs
• Gegeven door leerkrachten en peerleiders
• Ouderworkshops
Take Charge of Your Life
• Geïmplementeerd in 6 steden (Detroit, Houston, Los Angeles, Newark, New Orleans, St. Louis)
• 10 lessen in eerste jaar secundair, 7 booster lessies in 3e jaar
• Gegeven door D.A.R.E. medewerkers
• Ouders worden betrokken d.m.v. huiswerk
Resultaten korte termijn en follow-up na 2 jaar
Changes in 30 days
prevalence between baseline
and follow-ups 18
Overzicht van de resultaten
• Unplugged, 2e jaar: • Roken van tabak:
geen effect
• Alcoholgebruik:
geen effect [OR: 0.93
(95%CI 0.79-1.09)]
• Dronkenschap:
effectief
• Cannabisgebruik:
effectief
• ASAPS • Roken van tabak:
iatrogeen effect
(negatief effect)
• Alcoholgebruik:
iatrogeen effect
• Dronkenschap:
iatrogeneen effect
• Cannabisgebruik:
geen effect
Onafhankelijke vergelijking
• Vergelijkbaar curriculum • Gepercipieerde norm, leefvaardigheden, perceptie van
schadelijke gevolgen
• Grootste verschillen • Booster sessies in Take Charge of Your Life
• Implementatie (gegeven inhoud):
• 55% - 57% of Unplugged;
• 74% of Take Charge of Your Live
• Gegeven door: • Take Charge of Your Life – getrainde DARE
medewerkers;
• Unplugged – getrainde leerkrachten en peerleiders
Ontbreken van programma effecten
• Geen (of iatrogene) programma effecten voor
tabak and alcohol gebruik in US
• Zijn de DARE medewerkers het probleem?
• Of het klimaat en de informele norm?
• Normen van de ouders
• Schoolbeleid, klimaat en normen
• Culturele normen (INFORMEEL –
BESCHREVEN)
Gregor Burkhart - EMCDDA - 27
klimaatfactoren
• Hoog niveau van ingeschatte
aanvaardbaarheid en prevalantie
geassocieerd met hoogrisicio intentie (Olds et al.
2005)
• Aanwezigheid van cannabis in school (Kuntsche
et al. 2006)
• Positief schoolklimaat is beschermend (Fletcher
et al. 2008)
Schoolklimaat en relaties
• Positieve relaties met de leerkrachten
verminderen het risico op …
• dagelijks roken met 48%
• wekelijkse dronkenschap met 25% en
• wekelijks cannabisgebruik met 52%
• Schoolverlaten verhoogt de kans op roken en
cannabisgebruik enkel bij vrouwen
Data from the Belfast Youth
Development Study (n = 2968).
Perra, Fletcher, Bonell et al. 2012
Gregor Burkhart - EMCDDA /
OEDT - 31
High-tech versus Low-tech
Eenvoudige aanmaak
en verspreiding
• Seminaries, conferenties
• Flyers en brochures
• Ouderavonden
• Informatiedagen
• Bezoeken van experts
• Massamedia campagnes
Effecten: nul - negatief
Op theorie gebaseerde,
geteste, geëvalueerde en
procesmatige (volgens
handboek)
• Sociale invloed programma‘s
• Normen bijbrengen
• Programma‘s voor ouders
• Parenting Kernels
• Contingency training (geïndiceerde
preventie – beloning van niet
gebruik)
Effecten: goed - hoog
Gregor Burkhart - EMCDDA - 32
Beangrijkste MUSTAP programma
onderdelen, 2007
7
3
2
5
1010
1010
0 1
0
5
10
15
20
25
30
35
1st component 2nd component
Normative Beliefs (correctoverestim. of peer use)
Social skills(assertiveness,resist peerpressure)Pers. skills (decisionmaking/coping/goal setting)
Knowledge (about drugsand consequences)
Affective education (self-esteem/ self image)
N=29
Gregor Burkhart - EMCDDA - 33
hoeveel leerlingen krijgen welk onderdeel in Mustap
programma's? - 2007
44931431253
25232703500
50954101109
504061193390
0 3500
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
1st component 2nd component
Normative belief
Social skills
(assertiveness,resist
peer pressure)
Pers. skills (decision
making/coping/goal
setting)
Knowledge (about
drugs and
consequences)
Affective education
(self-esteem/ self
image)
s
In universele preventie in scholen
• Gaat de rol van de leerkracht verder dan het
implementeren van het programma:
• vertrouwen
• continuïteit
• relatie
• norm bepalen
• Hun aantal: enkele experts kunnen niet zo’n
grote verspreiding van goede programma’s
realiseren
Verbeteren van preventie op grote schaal in scholen
• PL – Aanbevelingssysteem voor preventie-
programma’s en programma’s voor mentale
gezondheid
• verhogen kwaliteit van preventieprogramma’s
• verspreiding evidence-based preventiestrategieën
• en programmadesignmethoden.
• CZ (underway in Lombardy): accreditering van
professionals (leerkrachten) en certificeren van
programma’s
Gregor Burkhart - EMCDDA - 36
Sociale kwetsbaarheid
Druggebruik - een teken
van andere problemen
Gregor Burkhart - EMCDDA - 37
Essentie van selectieve preventie
• Ulisses (ES)
• P.E.S. P'andar (PT)
• Counteracting Social Pathology (PL)
• Effectieve interventies pakken de risico- of
kwetsbaarheidsfactoren voor drugproblemen aan,
eerder dan het druggebruik zelf aan te pakken
(Steiker 2008)
• … schoolprestaties
• … verbondenheid met de school
• … coping mechanismen (omgaan met tegenslag)
Gregor Burkhart - 38
Cannabis Amphetamines Inhalants Hallucinogens Opiates
30.5
2.0 7.3
3.0 1.2
26.7
16.7 13.3 13.3
3.4
0
10
20
30
40
50
60
70
80
HBSC studie 2002
Kinderen van verslaafde ouders
8.1
37.2 34.9
27.9 25.6
Kinderen met
gedragsproblemen
Risk factors at individual level Ooit gebruik van drugs bij kinderen van verslaafde ouders en kinderen geplaatst in
gezondheids- of opvoedingsinstellingen tgv gedragsproblemen in vergelijking met de
resultaten van de HBSC studie 2002 in % in Tsjechië. Tsjechisch Nationaal Rapport 2007,
Csémy et al. 2003
Gregor Burkhart - EMCDDA - 39
Eigenschappen van kwetsbaarheid – in individuen
• Man
• Vroege agressiviteit
• Tekort aan impulscontrole
• Sensatie zoeken
• ADHD, gedragsproble-men
Engeland: Preventure (Sully & Conrod 2006)
• Leerlingen, 13 – 16 jaar oud
• Angst/gevoeligheid - sensatie zoeken - impulsiviteit - negatief denken zijn risicofactoren voor middelenmisbruik
• Speciale focus op sensatiezoeker
• 2 sessies interventie workshop in groep (90 and 60 minuten).
• Focus op omgaan met eigen persoonlijkheid
• 12 maand follow up: reductie in binge drinken, frequentie en hoeveelheid van drinken en ook van: depressie, spijbelen, paniekaanvallen en impulsiviteit
• Vooral effectief voor sensatiezoekers.
• NNT: 2
Prevalentie van spijbelen van AS studenten
0%
5%
10%
15%
20%
25%
AS control AS intervention
Baseline
Follow up
X2 (1)= 4.87, p<.03, phi=.24, NNT= 6.0
Castellanos, C & Conrod, P.J. (2006). Journal of Mental Health, 15 (6), 1-14
- 42
Prevalentie van winkeldiefstal van IMP studenten
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Control Intervention
Baseline
Follow-up
X2 (1)= 5.96, p<.01, phi=.27, NNT = 3.8
Castellanos, C & Conrod, P.J. (2006). Journal of Mental Health, 15(6), 1-14
Gregor Burkhart - 43
Empecemos (Galicia):
- kinderen 8 - 10 jaar
- Met storend gedrag in de klas (impulsiviteit, agressiviteit, ADHD)
- Ook voor ouders en leerkrachten
- Veelbelovende 1ste resultaten
Programma‘s in Europa Preventure (Sully & Conrod) voor Binge-
Drinkende Sensatiezoekers: 2
Sessies, NNT: 2
‘Let’s begin’: geïndiceerde preventie - Santiago de Compostela
• Kinderen (8 -10) met storende gedragsproblemen in de klas (impulsiviteit, agressiviteit, aandachtsproblemen, hyperactiviteit).
• Onderdeel voor ouders (12 sessies opvoedende technieken),
• … voor kinderen (emoties, cognitieve vaardigheden voor het verwerven van probleemoplossend vermogen, sociale vaardigheden, empathie, niet-verbale communicatie en aangaan van vriendschappen)
• …voor leerkrachten: vaardigheden om om te gaan met storend gedrag, bemoedigen van positief gedrag, verbeteren van communicatie met ouders voor samenhangende en gecoördineerde actie tussen school en thuis.
• Positieve initiële resultaten en aanvaarding door ouders en leerkrachten
Gregor Burkhart - 45
Geïndicateerde preventie - benaderingen
• Cognitieve-gedragsmatige interventies
• Leefvaardigheden trainen, impulscontrole en controle van emoties
• Contingency training, positief omgaan met een moeilijk temperament: kenteren in verandering.
• Psychiatrische diagnose, behandeling, follow-up
• Medicatie
Gemeenschappelijke eigenschappen
• Alle programma’s worden door leerkrachten begeleid
• Allen zijn procesmatig in een handboek omschreven
• Allen zijn afhankelijk van de motivatie van de
leerkracht en zijn vaardigheden
• Allen verbeteren het ontwikkelingstraject,
verminderen sociale uitsluiting, verbeteren
interpersoonlijke relaties en rijping
• Als neveneffect helpen ze de meest kwetsbare te
identificeren en ondersteunen zonder hen te
scheiden van de groep
Een vernieuwde visie op preventie (Zili Sloboda)
• Preventie is evidence-based socialisatie.
• Primaire focus is individuele
beslissingsvorming met respect voor sociaal
aanvaard gedrag.
• Socialisatie is een proces van overbrengen
van cultureel geaccepteerde attitudes,
normen, overtuigingen en gedragingen en het
hierop op een gepaste wijze reageren.
Op een rijtje
• In realiteit hebben experts geen rol te vervullen in
schoolpreventieprogramma’s
• Experts zijn essentieel voor training, training van
trainers en monitoring
• Preventie op school is meer dan het implementeren
van programma’s • Schoolklimaat
• School normen en beleid
• Positieve relaties
• Preventie op school is effectief
• … als het een grote en blijvende verspreiding heeft
• dit is afhankelijk van de leerkrachten!
Meer informatie op www.emcdda.europa.eu
• Jaarlijks rapport over het drugsfenomeen, in alle
23 talen van de EU
• http://www.emcdda.europa.eu/publications/annual-
report/2011
• Kwetsbare jongeren
http://www.emcdda.europa.eu/publications/selected-
issues/vulnerable-young
• Geïndiceerde preventie
http://www.emcdda.europa.eu/publications/thematic-
papers/indicated-prevention
• Statistisch bulletin
http://www.emcdda.europa.eu/stats11