Depressie bij kinderen en jeugdigen

Prof.dr. Frits Boer

Rogier

Depressie bij kinderen en jeugdigen

Depressief syndroom:• Affectief• Lichamelijk• Cognitief

Depressie bij kinderen en jeugdigen

Affectief (‘kernsymptomen’)• Depressieve stemming• Verlies interesse/ plezier

• DSM-IV kinderen/adolescenten:• Óók prikkelbare stemming• 1 jaar i.p.v. 2 jaar voor dysthyme stoornis

Depressie bij kinderen en jeugdigen

Lichamelijk• Gewicht > of <• Slaap > of <• Agitatie of remming• Moeheid

Cognitief• Gevoelens waardeloosheid/ schuld• Niet kunnen concentreren• Denken aan dood/ suïcide

Depressie bij kinderen en jeugdigen

Leeftijdsspecifieke differentiële

depressiemanifestaties (de Wit, 2000)• Kernsymptomen in alle fasen aanwezig:

– Depressieve of prikkelbare stemming– Verlies van interesse of plezier

• Overige symptomen kunnen in loop ontwikkeling verschillen

Depressie bij peuters en kleuters

Affectief• Angst• AgressieLichamelijk• BuikpijnCognitief• Minder symbolisch spelGedrag• Huilerig, zeurderig• Overaangepast

Depressie in schoolleeftijd

Affectief• AngstLichamelijk• Buikpijn, hoofdpijnCognitief• Concentratieproblemen• Leerremming• Verminderde eigenwaardeGedrag• Ongehoorzaam

Jenny

Depressie in adolescentie - 1

Affectief• Stemmingsschommelingen• Schuldgevoel• Hypochondrie• PiekerenLichamelijk• Vermoeidheid (slaapwaakritme stoornissen)• Hoofdpijn, buikpijn

Depressie in adolescentie - 2

CognitiefVerminderde eigenwaarde• Suïcidale gedachtenGedrag• Terugtrekken uit groep leeftijdgenoten• Anti-sociaal gedrag• Middelen misbruik• Seksueel promiscu

Depressie bij kinderen en jeugdigen

• Voorkomen:• Kinderen: 2-4% (meisjes = jongens)• Adolescentie: 4-8% (meisjes > jongens)• Oorzaak toename adolescentie:• Hormonale veranderingen?• Schoolverandering?• Cognitieve verandering• Ander soort depressie?

Thirza

Depressie bij kinderen óf jeugdigen?

Kinderdepressie:• leidt minder tot volwassen depressie• minder genetisch bepaald• sterker geassocieerd met

dysfunctioneren in gezin

Nota bene:• gemiddeld gesproken!

Behandeling

• Vooral ontwikkeld voor adolescenten

• Veelal ‘downward extensions’ van protocollen voor volwassenen

Behandeling

• Park & Goodyer, 2000:• Lichte depressie

– 4 weken: psychoeducatie & steun– Bij succes: vervolgen gedurende 3-6

maanden, anders naar:

• Matige depressie– 8 weken: psychologische behandeling

(individueel + ouderbegeleiding)– Bij onvoldoende reactie: SSRI toevoegen

Behandeling

• Matige depressie– Bij succes: vervolgen gedurende 3-6

maanden, anders naar:

• Ernstige depressie– SSRI– Psychologische behandeling

Behandeling

• Vervolgbehandeling, na 3-6 maanden staken indien slechts één depressieve episode

• Bij 2 of meer episoden, nog 1 á 2 jaar onderhoudsbehandeling

Behandeling – specifieke aspecten

Psychofarmacologische behandeling:

SSRI (fluoxetine ‘Prozac’):• Pas op voor (licht verhoogde kans) op

zelfmoordgedachten en/of zelfbeschadiging

• Overweeg dat er mogelijk schadelijke effecten zijn voor het zich ontwikkelende brein

Behandeling – specifieke aspecten

Psychologische behandeling:

Interpersoonlijke therapie• alleen voor adolescenten (IPT-A;

Mufson)

Cognitieve gedragstherapie• ook voor kinderen

Cognitieve gedragstherapie

Taking Action (Stark & Kendall, 1996)

Pak Aan (Braet e.a., 1997)

• Geschikt voor kinderen 9 tot 13 jaar

Cognitieve gedragstherapie

• Probeer er altijd iets aan te doen om je beter te voelen

• Alleen het positieve zien

• Kijk er naar als een probleem opgelost moet worden

Cognitieve gedragstherapie

• Anders denken

• Analyseer het probleem en zoek het positieve

• Nooit in een sombere bui blijven hangen

Cognitieve gedragstherapie

• Affectieve educatie• gevoelens herkennen, relatie gedachten-

gevoelens, relatie gevoelens-problemen

• Actie• opkikkertjes

• Probleemoplossend denken• gebeurtenissen analyseren, stappenplan,

realistischer doelen stellen, positieve zelfevaluaties

• Cognitieve herstructurering

Cognitieve gedragstherapie

• Cognitieve herstructurering• opsporen en uitdagen van negatieve

gedachten, oefenen met helpende gedachten, oefenen in anders denken, bewijzen zoeken

Parallel aan cgt kind

• Oudercontact• cognitieve denkstijl beïnvloeden• positieve ondersteunen• stressfactoren opsporen• realistische doelen stellen

• Schoolcontact• realistische doelen stellen• positieve feedback• remedial teaching