10 Graficus 7/8 - 2005

‘Jammer van het Brouwer-logo’, vindt Joostde Haas, directielid van Trimoteur. ‘Mis-schien dat we het ooit weer kunnen gebrui-ken. Nee, niet voor de CGI-bedrijven.’ Van een nieuw groepssymbool wil hij nietsweten. ‘Een groepslogo suggereert een cen-trale aansturing. Dat willen we juist voor-komen.’ De Brouwer Groep heeft volgenshem duidelijk aangetoond dat samenklon-tering niet per definitie synergie en schaal-voordelen oplevert. ‘Je ziet het vaker. Alsbedrijven groeien, komt er een holding bo-ven. Om de holding te rechtvaardigen, wor-den allerlei taken naar boven getrokken. BijBrouwer kwam de zegen te veel van boven.Er gebeurde te veel op holdingniveau en teweinig op bedrijfsniveau. Dat wil-len wij omdraaien.’ Het is duidelijk. Trimoteur is warsvan holdings in marmeren hoofd-kantoren. ‘Alle CGI-bedrijvenstaan op eigen benen. Geen centrale aanstu-ring van boven meer. Ze werken alleen sa-men als het nodig en nuttig is.’ Ook de in-koop doen de bedrijven zelf, op basis vancentraal afgesproken voorwaarden. Trimo-teur heeft daarvoor een raamovereenkomstmet leveranciers gemaakt. ‘Wij proberen hetouderwetse ondernemerschap weer in debedrijven terug te brengen. Dat is een van dekenmerken van Trimoteur. Iedereen moetzijn eigen broek ophouden’, aldus De Haas.

Productie en premediaNa de overname van de verliesgevendeBrouwer Groep, juni vorig jaar, maakteTrimoteur vaart met de herstructureringvan de groep. Daarbij werd ingezet opgrootschalige productie en premedia-activi-teiten. Eind januari was de reorganisatierond. Trimoteur-dochter ConsolidatedGraphic Industries (CGI) zet de renderen-de Brouwer-bedrijven voort onder hun ei-gen namen. Tijdschriftendrukker Biegelaar& Jansen en de premediabedrijven (Neroc,VGM en De Schutter (Antwerpen) werdenal eerder in een separate financiële holdingondergebracht, in samenwerking met inves-teerder Bencis Capital Partners.

Brouwer Rotatie in Zoeterwoude en Delftwerden, evenals Brouwer & Wielsma inHeerenveen, vervroegd gesloten. Na deoperatie gaat CGI verder met 1.400 van de 1.700 Brouwer-medewerkers.

‘Zwaargewicht’Toen Trimoteur zich vorig jaar als reddervan Brouwer opwierp, vroeg grafisch Ne-derland zich af of een onderneming meteen niet-grafische achtergrond wel in staat

zou zijn de grafische groep weer op de beente helpen. Kennis van de grafische markt isvoor Trimoteur ook niet nodig, vindt DeHaas. ‘Wat wij doen, is bedrijfsprocessenorganiseren, waardoor de kwaliteit omhooggaat en de kosten omlaag.’ Trimoteur levertook de managers met kennis van zaken om-trent de betreffende sector. Voor de Brou-wer Groep werd Jos van der Vorst aange-trokken. Met twintig jaar ervaring in het fa-miliebedrijf De Blaeuwe Werelt en een aan-tal jaren als interim manager en grafischeCAO-onderhandelaar is Van der Vorst een‘zwaargewicht’, aldus De Haas.

Draaimolen Medio 2003 wilde Trimoteur Biegelaar &Jansen kopen. Die poging mislukte, maartoen kwam de grafische sector wel in het vi-zier van de Zeister management- en inves-teringsmaatschappij. ‘Een sector met eenslechte performance en matige rendemen-

ten. De grafische bedrijfstakzit vast aan denkpatronen enzit in een draaimolen van in-vesteren in meer capaciteit ensteeds snellere machines’, al-

dus schetst De Haas de bedrijfstak. Korenop de molen van Trimoteur, dat zich richtop ‘het bouwen, structureren en herstructu-reren van ondernemingen door een actievebetrokkenheid als aandeelhouder en be-stuurder’. De Trimoteur-website maakt melding vansuccesvolle ‘start-ups’ en ‘turn-arounds’. Zo heeft het een belang in postbedrijfSANDD en wist het de failliete klinische on-derzoeksorganisatie Pharma Bio-Research

Bij de hoofdvestiging in Leusden lijkt alles bij het oude. De verwijzingen naar BrouwerGroep en Brouwer Media prijken nog steeds pontificaal bij de oprit. Maar niet voor langmeer. De hoofdvestiging aan de De Beaufortweg wordt ontmanteld. Dat is dan gelijk hetroemloze einde van de grafische groep, die ooit de ambitie had de nummer twee vanNederland te worden.

Na de reorganisatie

‘Het ouderwetse ondernemerschapwillen we weer terugbrengen’

Jos van der Vorst: ‘We gaan investeren in ICT.Heel veel workflow en procesbesturing.’

Brouwer-bedrijven

zelfstandig verder

10_GR7805_R07_Brouwer 21-02-2005 16:16 Pagina 10

tot Europees marktleider om te bouwen. De Haas: ‘Wij blijven zolang we waardekunnen toevoegen, zolang we de bedrijvenbeter kunnen maken. We willen geen pa-pieren aandeelhouder zijn, maar altijd ac-tief deelnemen.’

SportschoolZeven maanden na de overname zijn vol-gens De Haas alle voormalige Brouwer-bedrijven weer stabiel. Gebruikmakend vanbeeldtaal stelt hij dat de bedrijven die vori-ge zomer op Intensive Care lagen, er inmid-dels vanaf zijn. ‘Een paar, waaronder Brou-wer Media en Franken Afterpress, hebbenhet ziekenhuis verlaten, maar moeten nogrevalideren, dus die gaan naar de sport-school.’ Een ander uitgangspunt van Trimoteur isgeen gedwongen winkelnering. Dat heeftvooral Franken Afterpress de laatste tijd be-hoorlijk opgebroken. Die werkte jarenlangmega-orders voor Biegelaar & Jansen af.Maar sinds de rotatiedrukker de afwerkingnaar zichzelf heeft toegetrokken, moet datwel gaten hebben geslagen in de order-portefeuille van de Deventer afwerker, zouje zeggen. De Haas: ‘Dat valt mee. Er zijnorders van derden bijgekomen. FrankenAfterpress draait weer volop.’

Reorganisatie forse kluifSinds de overname door Trimoteur was hetstil rond de Brouwer Groep. De Haas: ‘Wijhebben geen behoefte gehad aan publici-teit. Als we een boodschap hebben, bren-gen we die wel naar buiten.’ Dat was mediojanuari het geval. In snel tempo verschenentwee persberichten, over de oprichting vande Communication Support Group (CSG)en Consolidated Graphic Industries. De mediastilte kon echter niet voorkomen

dat de ontwikkelingen bij Brouwer Rotatiein Delft en Brouwer & Wielsma in Heeren-veen naar buiten zijn gelekt. De Haas moet toegeven dat de reorganisa-tie van Brouwer een forse kluif is geweest.‘Wij hebben in juni vorig jaar aangekondigddat Delft zou sluiten. Dat proces zou langsde weg der geleidelijkheid gaan. Zoeter-woude zou op 1 november 2004 en Delft op 1 maart 2005 dichtgaan.’ De rotatiecapaciteit zou in Zwolle gecon-centreerd worden en de vellendruk zou vanZwolle naar Hoonte, Bosch & Keuning inUtrecht verhuizen. Ook Brouwer & Wiels-ma in Heerenveen stond op het reorganisa-tielijstje. De Haas: ‘Wij hebben in Delft meteen eentraject opgezet om de 220 medewerkers tekunnen herplaatsen. Zoiets moet je netjesdoen.’ Hij rekent voor dat de mensen inDelft en Zoeterwoude 130 externe en 107interne vacatures is aangeboden. 26 kon-den intern worden geplaatst en vijftig manzijn via Randstad aan een nieuwe baan bui-ten de groep geholpen. ‘Er waren vacaturesgenoeg, een groot gedeelte daarvan inZwolle. Dat mensen niet naar Zwolle wil-len, die afweging kan ik niet maken. Wij za-gen alleen maar dat Delft en Zoeterwoudegeen haalbare kaart waren.’

Geen opzetHet liep anders. Toen de klanten afgelopenzomer hoorden dat Delft over een half jaardicht ging, is een aantal naar andere partij-en overgestapt. De Haas: ‘Dat is sneller ge-gaan dan wij hadden verwacht. Ook liepende personeelskosten te hoog op, omdat her-plaatsing te langzaam ging. Kortom, deschuldenlast ging omhoog en de omzet waste laag. Brouwer Rotatie kon de financiëlelast niet meer dragen. De enige uitweg was

op 19 januari het faillissement aanvragen.’ De Haas en Van der Vorst zeggen de teleur-stelling van FNV Kiem in de afloop van hetfaillissement te begrijpen, maar voegen er-aan toe dat die door Trimoteur niet wasvoorzien. ‘Er was pertinent geen sprake vanopzet.’

RoofbouwOok de banenpool, die samen met de vak-bonden is opgesteld, was na het faillisse-ment van de baan. FNV Kiem-bestuurderCees Peijster vond dat Trimoteur de stekkeruit de banenpool had getrokken. Het lig al-lemaal genuanceerder, volgens Van derVorst. ‘We zagen geen andere uitweg. DeBV Banenpool stond startklaar. Er was af-gesproken dat ongeveer dertig werknemersvan 57,5 jaar en ouder een loongarantie totaan de vut zouden krijgen. Ook konden zijanderhalf jaar langer in de WW blijven.Toen vond FNV Kiem het nodig de leeftijdtot 50-plus te verlagen. Daardoor kwamener dertig man bij in de banenpool. Dat kon-den we niet rendabel maken. Ook kondenwe al die mensen niet aan een baan helpen.Peijster heeft toen alleen de 57-plussers

11Graficus 7/8 - 2005

De nieuwe structuurDe renderende Brouwer-bedrijven opererenvoortaan onder eigen naam. In het cluster‘industriële grafische productie’ bedienen Tijl Offset en Hoonte, Bosch & Keuning de(inter)nationale markt voor grootschalige producties, tijdschriften en brochures. Beidebedrijven worden geïntegreerd. De Haas:‘Beider klantengroepen overlappen elkaarvoor een deel. Met een gezamenlijke marktbenadering kun je beter je klanten bedienen.’In het cluster ‘grafische dienstverlening enproductie’ opereren Boom Planeta, drukkerijVan Ketel, UnitedGraphics en Zuidam & Uithofonder de merknaam ‘Communication SupportGroup’. CSG-holding wordt geleid door HansTroelstra.Brouwer Media, Franken Afterpress, Muurlinken Pitman zijn in het cluster Deelnemingengeparkeerd en worden te zijner tijd afgesto-ten. De Haas: ‘Die bedrijven draaien op zich-zelf weer redelijk goed, maar op termijn moeter naar nieuwe eigenaren worden gezocht.Het zijn kleine bedrijven, die hun omzet voor-namelijk uit eigen omgeving halen, Die moetje niet dooddrukken in een groep. Die moetenzelfstandig staan.’Houdstermaatschappij Trimoteur heeft, samenmet NeSBIC Buy Out Fund, een meerderheids-belang in CGI. De andere aandeelhouder isoprichter Willem Vermeulen.

Joost de Haas: ‘Bij Brouwer kwam de zegen te veelvan boven. Er gebeurde te veel op holdingniveau ente weinig op bedrijfsniveau.’

10_GR7805_R07_Brouwer 21-02-2005 16:16 Pagina 11

laten stemmen. Die namen geen genoegenmet een lager loon om de 50-plussers aanhet werk te helpen. Vervolgens kwamen ersignalen uit de groep. “Wat voor soort werkmoet ik gaan doen” en “Moet ik dan veelreizen”. Op een gegeven moment waren devoorwaarden dusdanig dat je de mensennergens meer kunt neerzetten. Dan is eenfaillissement aanvragen de enige uitweg.Het zou anders roofbouw zijn geweest opde andere Brouwerbedrijven, die dan desluiting van Delft en Heerenveen zoudenbekostigen. Dat was op den duur niet meerverantwoord.’Van der Vorst: ‘Vergeet niet dat in de afgelopen jaren al behoorlijk veel geld isgepompt in Delft en Zoeterwoude om zeop de been te houden.’

VerzetAan Graficus liet vakbondsman CeesPeijster weten verzet aan te tekenen tegenhet faillissement van Brouwer Rotatie enB&W. (Het verzet tegen het faillissementvan B&W heeft de vakbond ingetrokken;het verzet tegen Brouwer Rotatie is door derechter twee weken aangehouden. Peijsterheeft al aangegeven dat hij de kans op suc-ces nihil acht, red.)De Haas en Van der Vorst begrijpen geenvan beiden iets van het verzet. ‘De bonddient hiermee niet de belangen van de le-den. We hadden voor alle mensen al eenontslagvergunning. Stel dat FNV Kiemwint, dan blijven de mensen ontslagen. Alleen gebeurt het nu zes weken eerder dangepland. Bij toewijzing van de eis is ieder-

een alleen maar slechter af. Nu krijgen zeeen WW-uitkering met een aanvulling vande Grafische Bedrijfsfondsen, aldus Vander Vorst.

Wrange nasmaakDe houding van de vakbond heeft bij beideheren een wrange nasmaak achtergelaten.‘We waren niet in het Brouwer-avontuurgestapt als er geen perspectief was geweest.Laten we wel wezen: we hebben 1.400 vande 1.700 banen kunnen redden. Als Trimo-teur niet in beeld was gekomen, was het vo-rig jaar einde verhaal geweest voor de heleBrouwer Groep. Ik denk dat het dan een

groot bloedbad was geworden.’ Van der Vorst vult daarbij aan dat Trimo-teur 1 miljoen euro in het outplacementvan Brouwer Rotatie heeft gestoken. ‘Datdoe je niet als je andere plannen hebt.’De kritiek van andere grafische bedrijvendat het faillissement van Brouwer Rotatieeen onverantwoorde aanslag is op het ga-rantiefonds, vindt hij belachelijk. ‘De dis-cussie gaat over het voortbestaan van hetgarantiefonds. Maar met honderdvijftigman tast je de liquiditeitspositie van hetfonds echt niet aan. Als er 1.700 Brouwer-mensen in het garantiefonds waren beland,dan zou het fonds al in mei vorig jaar tot debodem zijn uitgehold.’

Kort gedingAl met al valt niet te ontkennen dat de Tri-moteur-aanpak voor de nodige onrust on-der het rotatiepersoneel in Delft heeft ge-zorgd. Bijvoorbeeld over het voorstel Brou-wer Rotatie vanaf de kerstdagen tot en metde eerste week in januari te sluiten, wegensgebrek aan orders. De vakantie die de men-sen moesten opnemen, stuitte op verzet bijde vakbonden. Die hebben Trimoteur toenvia een kort geding teruggeblazen. Daar-over willen De Haas en Van der Vorst weliets zeggen. ‘We hebben de collectieve va-kantiedagen zowel bij de OR als de be-drijfscommissie aangekaart. Die waagden

zich geen van beide aan een uitspraak.Toen zijn we naar de rechter gestapt. Wehebben het kort geding niet gewonnen,dus de mensen zijn toen gedetacheerdbij andere Brouwer-bedrijven. Het bizar-re van dit alles is dat 104 van de 150

mensen uit zichzelf vakantie hebben opge-nomen in die periode.’

Nieuwe uitdagingNa de reorganisatie staan de voormaligeBrouwer-bedrijven voor een nieuwe uitda-ging. Van der Vorst: ‘We gaan nóg meermarkt- en klantgericht te werk. Daarin wil-len we onderscheidend zijn in kwaliteit envooral inzetten op efficiency. We gaan dusinvesteren in ICT. Heel veel workflow enprocesbesturing. In drukken kun je nietmeer op kwaliteit en prijs winnen. Dusmoet je zorgen dat je kostenbesparing aande kant van de klant kunt realiseren. Datkan bijvoorbeeld door de klant zelf hetvoorwerk te laten doen.’ Bij de CGI-bedrij-ven gebeurt dat met een module die doorZuidam & Uithof is ontwikkeld en waar-mee de klant direct in het ERP-systeem(Enterprise Resource Planningsysteem,red.) binnenkomt. ‘Dat is belangrijker dandie volledig geautomatiseerde pers, die zijnwerk toch wel doet’, aldus Van der Vorst.

Paul van Duuren

Bovenstaand artikel is ook voorgelegdaan Cees Peijster (FNV Kiem). Deze heeftgeen behoefte meer om te reageren. ‘Daaris uiteindelijk niemand meer bij gebaat.Terugkijken is niet zinvol. We moeten nuvooruitkijken. In de nieuwe structuur zijnde bedrijven veel zelfstandiger dan zevoorheen waren. Dat geeft ze behoorlijkveel kansen.’

13Graficus 7/8 - 2005

‘Er was pertinent geensprake van opzet’

Jos van der Vorst (l) en Joost de Haas: ‘We warenniet in het Brouwer-avontuur gestapt als er geenperspectief was geweest. Fo

to’s

: Bee

ldsm

aak

10_GR7805_R07_Brouwer 21-02-2005 16:17 Pagina 13