KlinischeFysica

Willy Hummelklinisch fysicusKCL/MCL Leeuwarden

KlinischeFysica

Willy Hummelklinisch fysicusKCL/MCL Leeuwarden

KlinischeFysica

Dosimetriebij opnamen en

doorlichten

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 2 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 2

Dosimetrie

DRN: zowel opnamen als doorlichten

gebaseerd op Dosis Oppervlakte Product (DOP)

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 3 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 3

Wanneer bepalen?na onderzoek (retrospectief)

komt latervóór ingebruikname toestel of protocol

wanneerhoe

Dosimetrie

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 4 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 4

Apparaat specifikaties

firma’ s

contract

installatie

Controle door installateur

Acceptatie door ziekenhuisIn gebruik nemen

Klinisch gebruik

Onderhoud enroutinematiguitgevoerde testen

VernietigingAlternatief gebruik replacement

Levenscyclus medisch apparaat

Acceptatie metingenAcceptatie metingenuit te voeren door uit te voeren door klinisch fysiciklinisch fysici

technici ziekenhuistechnici ziekenhuis

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 5 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 5

Beeldvormend systeem radiologie

ARTS

RÖNTGENBUIS

GENERATOR

WEERGAVE & BEKIJKEN

BEELDENdiagnostisch beeld

PATIËNT

stralings beeld

BEELDVORMEND PROCES

digitaal gecodeerd beeld

belichtingsautomaatbuckyla/detectorraster

kVmA.srimpel

lichtopbrengstlichttemperatuurhomogeniteit

vele factoren

lekstralingveldgroottefilterlicht/röntgen

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 6 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 6

Acceptatie door ziekenhuisNauwkeurigheid

kV, mA, totale filtratieDOP-waarde, CTDI, DLP, (MGD)Veldgrootte, slicebreedte

Eigenschappen detectorArtefacten DQE, MTF, ...Detectordosis indicatie

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 7 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 7

Apparaat specificaties

firma’ s

contract

installatie

Controle door installateur

Acceptatie door

ziekenhuisIn gebruik nemen

Klinisch gebruik

Onderhoud enroutinematiguitgevoerde testen

VernietigingAlternatief gebruik

replacement

Levenscyclus medisch apparaat

In gebruik nemen

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 8 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 8

Afweging beeldkwaliteit en patiëntdosis

BEELDKWALITEIT

PATIENTDOSIS< DRN

“BEKIJK” CONDITIESNABEWERKINGSPARAMETERSDIGITALE BEELDVORMINGROOSTERBELICHTINGSAUTOMAATPATIENTGEOMETRIEBUIS-OUTPUTBUIS HOOGSPANNING (kV)FOCUS GROOTTE

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 9 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 9

Contrast absorptieverschil met omgevingstructuur en grootte detail(effectieve) dikte patiëntstructuur en grootte omgevingkV en totale filtratiesignaal-ruisverhouding

afgeregelde dosisafbeeldend systeem

BeeldkwaliteitWaarneming belangrijke details

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 10 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 10

Beeldvormende dosis vs patiënt-intreedosis

Röntgenbuis

BelichtingsparameterskV mAs filter(s)buisbelasting# opnamen

ABSORPTIE PATIËNT

BeeldvormerRooster Beeldvormende dosis

afregelingdetector-formaat

Tafel Patiënt-intree dosis

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 11 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 11

Patiënt-intreedosis

Vóór patiënt

I(patiënt) = a . kVb . mAs . (FOA)-2

a en b: kVfiltering0.0005 < a < 0.005

2 < b < 3

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 12 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 12

Patiënt-intreedosis

Vóór patiënt

DOP = I(patiënt) * veldgrootte(patiënt)

ofDOP = I * veldgrootte op centrale as

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 13 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 13

Na patiënt

E(yj) = p(xi) . kVn . mAs

i: patientdikte yj: DQE detectorgeometrie gewenste beeld kwaliteitrasterfilteringe.d. n = 3-5

x

Beeldvormende dosis

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 14 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 1414

shutters wedgesAEP meter

x-ray tube

FD detector

collim. gridx-ray generator

Acq. cabinet

Monitor(s)Filter

table top Dose control loop

Beeldketen: doorlichten

Met dank aan Philips Best

Variabel•focusgrootte• kv• mA en ms•soms ook: toegevoegde filtratie

•Filters thickness: 0 – 0.9mm Cu

•Harmonization

•Edging

•Intensity transfer (LUT)

•LCD Dynamic range

Te kiezen

•veldgrootte•vergrotingsfactor•programma

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 15 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 15

In gebruik nemen door afdelingdoorlichten

aantal frames per sec30; 15; 7,5 of lager

detectordosisverschillende doorlichtkeuzescinedosis

dose control curvekV, mA, s, totale filtratie

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 16 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 16

Terugkoppeling

Met dank aan Amber Gislason, University of Leeds

Afgeregelde detectordosis

Patiënt intreedosis

Hoeveelheid koperfiltratie

dose control curve

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 17 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 17

Terugkoppeling

Met dank aan Amber Gislason, University of Leeds

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 18 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 18

In gebruik nemen door afdelingdoorlichten

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 19 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 19

mG

y/se

cIn gebruik nemen door afdeling

doorlichten

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 20 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 20

controle DRNparameters van invloed op DOP

(effectieve) patiëntdiktedetectordosis

welk doorlichtprogramma is gebruiktverhouding cine- en doorlichttijdwelke detectorgrootte

gebruikte veldgroottehoeveelheid koperfiltratieafstand tussen detector en patiënttotale doorlichttijd en aantal cineopnamen

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 21 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 21

controle DRNinvloed koperfiltratie

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 22 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 2222

shutters wedgesAEP meter

x-ray tube

FD detector

collim. gridx-ray generator

Acq. cabinet

Monitor(s)Filter

table top Dose control loop

Beeldketen: opnamen

Met dank aan Philips Best

Variabel•mAs

•Filters thickness: 0 – 0.3mm Cu

•Harmonization

•Edging

•Intensity transfer (LUT)

•LCD Dynamic range

Te kiezen

•kv•focusgrootte•veldgrootte•toegevoegde filtratie

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 23 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 23

In gebruik nemen door afdelingbuckysysteem

Te gebruiken detectordosisdosisindicatie

Te gebruikenkV, totale filtratie

Te gebruiken postprocessing

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 24 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 24

Film/scherm systeem:

Fosforplaten:

Digitale detectoren:

2,5-10 uGy Speedclass 400-100

2,5- 10 uGy Speedclass 400-1002,5- 5 uGy mogelijk

1,25-5 uGy Speedclass 800-2000,67-1,7 uGy mogelijk

Detectordosisbuckysysteem

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 25 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 25

In gebruik nemen door afdelingbuckysysteem

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 26 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 26

Met Cucm kV veldgrootte intreedosis

cm2 mAs mGy dGy.cm2 EI-waarde4 60 625 2,17 0,0301 0,13 6308 60 625 6,13 0,1028 0,35 5008 70 625 2,65 0,0706 0,25 80012 70 625 6,67 0,1926 0,62 63016 70 625 16,2 0,495 2,69 63016 77 625 9,67 0,387 1,18 80020 70 625 41,8 1,497 3,91 63020 85 625 13,2 0,829 2,13 80024 85 625 31,2 2,112 5,01 80024 96 625 16,4 1,542 3,69 80028 102 625 28,6 3,55 7,52 80028 125 625 12,3 2,48 5,24 800

72610314%

In gebruik nemen door afdelingbuckysysteem

EI-waarde

185225125185185125185125125125125125

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 27 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 27

controle DRN

parameters van invloed op DOP(effectieve) patiëntdiktegekozen kVtoegevoegde filtratiedetectordosis

welk opnameprotocol is gebruiktgebruikte veldgrootteafstand tussen detector en patiëntafstand tussen focus en patient

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 28 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 28

controle DRNinvloed koperfiltratie

Conversiefactor van DOP naar effectieve dosis veranderd

DOP-waarde minimaal circa 30% lager effectieve dosis ook lager!!

controle DRNinvloed koperfiltratie

Willy Hummel

KlinischeFysicaZLARMI

Boerhaave 4M 29 Willy Hummel

KlinischeFysicaWorkshop DRN’s in Nederland 10-12-2010

dosimetrie bij opnamen en doorlichten 29