Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Masterclass Fifi SchwarzLokaal.org, Rotterdam18 januari 2012

Intro Fifi Schwarz Directeur Nieuws in de klas Onderzoeker Kenniscentrum Media Hogeschool Windesheim Auteur diverse publicaties

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 3

Inhoud masterclass:Mediawijs publiek

Centrale vraag:

Hoe verhouden media en burgers zich tot elkaar?

Schets van twee gelijktijdige ontwikkelingen:

Communicatiemodellen: van zender naar ontvanger

Informatie-aanbod versus informatiebehoefte

N.B. Focus op media

als afzender van

journalistieke inhoud

4

“De media ‘heeft’ het gedaan!”

Media = meervoud van medium !

Taalvaardigheid: spelling

Betekenis: media zijn divers en dus niet gelijkluidend

Automatisme: meepraten, schuld bij anderen leggen

Wie zijn ‘de media’?

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

5

Wie zijn ‘de media’? 1/3Pre-web: one-to-many

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

zenderkanaal

ontvanger

coderen decoderen

6

Wie zijn ‘de media’? 2/3Web 2.0 (theorie) : many-to-many

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

zender / ontvanger

zender / ontvanger

zender / ontvanger

zender / ontvanger

zender / ontvanger

zender / ontvanger

zender / ontvanger

Filmpje: Jeff Jarvis over heruitvinden communicatierichting:http://www.youtube.com/watch?v=rTOLkm5hNNU

7

Wie zijn ‘de media’? 3/3Web 2.0 (praktijk): few-to-many

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

zender

ontvanger

ontvanger

zender / ontvanger

ontvanger

zender / ontvanger ontvanger

8

Wie zijn ‘de media’? 3/3Wie zendt, wie ontvangt?

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Suggestie van Web 2.0:

iedereen doet mee

Echter niet in gelijke mate: 90 – 9 – 1

Feiten en duiding komen

van hele kleine groep

Iets grotere groep reageert vooral

(retweet, reactie, mening)

Massa doet niet (actief) mee

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 9

Informatiebehoefte :Want to know (persoonlijk)

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 10

Informatieaanbod:Need to know (samenleving)

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 11

Want + need = too much to knowInformatie-overschot 1/2

Voorbeeld 1: Twitter in Nederland

Aantal accounts: 3 miljoenwaarvan 600.000 actief (10 tweets/m)

Verhouding accounts-volgersHele kleine groep (15.000) heeft veel volgers (>10.000)Hele grote groep (100.000) Bron: twirus.nl, 17 nov 2011 volgt weinig mensen (<10)

Aantal tweets per dag: 2 miljoen (meest woensdag) Bron: Marketingfacts, 15 aug 2011

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 12

Want + need = too much to knowInformatie-overschot 2/2

Voorbeeld 2: kranten in Nederland

32 dagbladen (landelijk en regionaal)

100+ huis aan huis bladen

Een landelijk dagblad bevat dagelijks 40.000 woorden(gemiddeld)

13

Informatie selecteren/duiden moet je kunnen 1/3

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Beperkingen:

Afhankelijkheid technologie (filter failure)

Niet alle informatie wordt online (gratis) ontsloten

Ontbreken context

Eigen (on)deskundigheid:voorkennis & taal

Hoeveelheid informatie: hoe schiften?

(On)Bekendheid met mediamores en -effecten

Tijd

14

Informatie selecteren/duiden moet je kunnen 2/3

Voorbeeld 1: Geen podium voor Wilders? Bron: Nieuwsmonitor

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

15

Informatie selecteren/duiden moet je kunnen 3/3

Voorbeeld 2: ‘Wens’ van ziek meisje op trending topic te wordenBron: Twittermania.nl

Voorbeeld 3: Oorzaak EHEC-bacterieBron: nos.nl

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

16

Mediawijsheid:Focus op inhoud

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Dat vergt mediawijsheid

= het geheel van vaardigheden, kennis en mentaliteit

waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen

bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel

gemedialiseerde wereld (Raad voor Cultuur, 2005)

17

Mediawijsheid:Focus op inhoud

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Media raken steeds meer ‘in gesprek’ met burgers:

human interest, aansluiten bij belevingswereld, vox pop

user generated content

wie bepaalt agenda?

Filmpje Draadstaal http://www.youtube.com/watch?v=s4A8WNaDisk

18

Mediawijsheid Kritisch omgaan met inhoud 1/4

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Kritisch zijn ≠ kritiek hebben

Bron: brabantsdagblad.nl, 21 december 2011

Kritisch vermogen:

Inschatten eigen kennis (en beperkingen)

Kennis voortdurend aanvullen, toetsen

Openstaan voor andersdenkenden ipv echokamers

Besef dat alle informatie gemedialiseerd is

Brede blik: variëren in bronnen -> bewust en actief!

19

Mediawijsheid Kritisch omgaan met inhoud 2/4

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Communicatiemodel Lasswell (1948):

20

Mediawijsheid Kritisch omgaan met inhoud 3/4

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Mediawijs omgaan met media-inhoud

wie wat wan-neerwaar waar-

om hoe

inhoud auteur medium ontvanger

toepassen op

21

Mediawijsheid Kritisch omgaan met inhoud 4/4

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Mediawijsheid vereist taalvaardigheid

woordkeuze politicus

jargon

nieuwswoorden

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 22

Mediagebruik:Hoe ziet uw mediamenu eruit?

Bron: Jongeren, nieuwsmedia en betrokkenheid (Drok/Schwarz,2010)

Vanaf moment van wakker worden, welke media?

Wat is nieuws van vandaag?

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 23

Verantwoord mediamenu:Specifieke informatie

Werk:

E-mail

Notulen / memo’s

Vakliteratuur

enzovoort

School:

Schoolboeken

Mediatheek

Instructievideo’s

enzovoort

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 24

Gevarieerd mediamenu:Ontspanning

Entertainment:

Reality TV

Comedy / drama

Games

enzovoort

Kunst en cultuur:

Films, muziek

Theater

Beeldende kunst

Literatuur

enzovoort

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 25

Gevarieerd mediamenu:Consumenteninformatie

Gezondheid

Opvoeding

Kleding /lifestyle

Wonen

Administratie

enzovoort

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 26

Gevarieerd mediamenu:Maatschappelijke informatie

Afzenders:

Overheid

Politieke partijen/politici

Maatschappelijke

organisaties

Consumentenorganisaties

Belangenverenigingen

Wetenschappelijke

bronnen

enzovoort

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 27

Gevarieerd mediamenu:Communicatie

Social media:

Twitter

Facebook

Hyves

LinkedIn

WhatsApp

Ping

enzovoort

28

Een verantwoord mediamenu:nieuwsmedia verbinden

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Nieuwsmedia berichten

over alle onderwerpen

NOS/RTLNieuws

NRC(.nl)

Telegraaf(.nl)

Nu.nl

Geenstijl.nl

enzovoort

29

Conclusie 1/2:Burgers hebben media nodig die…

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

... relevante informatie brengen

.... eigen (on)deskundigheid

erkennen; bronnen raadplegen

... context, samenhang bieden

.... transparant zijn en

verantwoording afleggen .... alle stemmen laten horen:

dialoog, perspectieven, verbinden

30

Conclusie 2/2: Media hebben burgers nodig die...

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

... mediawijs zijn. Ze:

... zijn in staat om media-inhouden te begrijpen en

produceren (taalvaardigheid is vereiste)

nemen actief deel aan informatie-

uitwisseling via media

... proeven eerst en zeggen

daarna hoe het smaakt

... variëren in bronnen

... controleren de controleurs

... zijn zich bewust van mediamores, maar ook van eigen

rol!

31

Dank voor uw aandacht

Voor meer informatie:

Web : www.nieuwsindeklas.nl /

www.jongerennieuwsmediabetrokkenheid.nl

Mail: f.schwarz@nieuwsindeklas.nl

Twitter: @fifischwarz

Relatie journalistiek en mediawijze burgers

Relatie journalistiek en mediawijze burgers 32

Verder lezen…

Nico Drok en Fifi Schwarz Jongeren, nieuwsmedia en betrokkenheid (2010)

Guido Fauconnier Mens en Media (1995)

Raad voor Cultuur Mediawijsheid. De ontwikkeling van nieuw burgerschap (2005)

Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling Nieuwe regels van het spel (2011)

Cass R. Sunstein Republic.com 2.0 (2007)

Wetenschappelijke Raad Regeringsbeleid Focus op functies (2004)

Liesbet van Zoonen Media, cultuur en burgerschap (2007)