Stephan De Bruyne en Guido Lissens

BronDE BRUYNE S. & LISSENS G. Het remissieconcept bij schizofrenie. In: Psychopraxis, jg. 9, nr. 4, augustus 2007, p.138-141.

Remissie om negatieve connotatie rond diagnose van schizofrenie te verhelpen…

Visie op schizofrenie Remissie verkennen Remissie definiëren Kernsymptomen van remissie Dé definitie voor remissie… Raakvlakken met het herstelproces Conclusie

Bronnen

Nieuwe farmacologische en psychotherapeutische behandelingen en de introductie van de psychiatrische rehabilitatie hebben voor een meer genuanceerde kijk op de prognose van schizofrenie gezorgd.

Recent werd een nieuw begrip voorgesteld om de doelstellingen in de behandeling van schizofrenie meer te concretiseren: het remissieconcept.

De bedoeling van dit artikel is te evalueren in welke mate dit nieuwe begrip een toegevoegde waarde is in de behandeling en rehabilitatie van patiënten met schizofrenie.

Door de stelling van Kraepelin dat ‘geestesziekte leidt tot onafwendbaar verval’ werd een pessimistische demper op het verloop van schizofrenie gezet.

Dit veranderde de laatste decennia in een meer optimistische benadering waarbij ook herstel van schizofrenie tot de mogelijkheden behoort.

De doelstelling van de behandeling van schizofrenie dient geconcretiseerd te worden.

Het bereiken van remissie is een belangrijk streefdoel van een klinische behandeling op lange termijn.

Internationaal is er nu een consensus over de definitie van remissie.

Men heeft zich bij het zoeken naar criteria voor remissie bij schizofrenie laten inspireren door de somatische geneeskunde.

Bij diverse somatische aandoeningen is een blijvend herstel of genezing niet mogelijk.

Binnen de psychiatrie was het remissiebegrip eerder al uitgewerkt met betrekking tot depressie.

De verschillende fasen van depressie werden door Frank en Kupfer reeds gedefinieerd.

Voor wat schizofrenie betreft werden criteria voor remissie geformuleerd.

De meeste definities hadden als gemeenschappelijk element dat er gedurende een bepaalde duur een forse afname van bepaalde symptomen moest zijn, maar dat een totale afwezigheid van symptomen niet vereist was.

Dit zorgde er wel voor dat het onderscheid met herstel en genezing niet altijd even duidelijk was.

De definitie van remissie is gebaseerd op de diagnostische criteria voor schizofrenie in DSM-IV.

De voorwaarden voor remissie omvatten een syndroomcriterium en een tijdscriterium.

Het symptoomcriterium is gebaseerd op drie dimensies van psychopathologie die bij schizofrenie belangrijk zijn: psychoticisme, desorganisatie en negatieve symptomen.

Bij psychoticisme horen vervormingen van de realiteit zoals wanen en hallucinaties.

Onder desorganisatie valt een onaangepast affect en verward spreken.

Met negatieve symptomen verwijst men naar psychomotorische remming, spraakarmoede en een verminderd gevoelsleven.

Deze drie dimensies vindt men terug in de vijf symptoomdomeinen van criterium A van DSM-IV.

Deze symptoomdomeinen zijn ook naar de PANNS vertaald. Uit de PANNS werden door experts de acht voor

schizofrenie meest specifieke items geselecteerd, die het best aansluiten bij de vijf symptoomdomeinen van criterium A van DSM-IV.

=> Zie tabel op de volgende slide.

DSM-IV PANNS

Waanvoorstellingen

Hallucinaties

Verward spreken

Katatoon gedrag

Negatieve symptomen

Waanvoorstellingen (P1)Ongewone gedachte-inhoud (A9)

Hallucinatoir gedrag (P3)

Conceptuele desorganisatie (P2)

Maniërisme en poses (A5)

Afgestompt gevoel (N1)Sociale teruggetrokkenheid (N4)Gebrek aan spontaneïteit en conversabiliteit (N6)

Samenvattend en citerend uit een Amerikaans consensusartikel is remissie ‘een toestand waarbij patiënten een dusdanige verbetering van kernsymptomen hebben bereikt dat de resterende symptomen van zo’n lage intensiteit zijn dat ze niet langer significant interfereren met gedrag en dus beneden de drempel zijn om de diagnose schizofrenie te stellen.’

Behandelaars die het begrip remissie introduceren in een behandelproces moeten er impliciet van uitgaan dat remissie een tussendoel is van waaruit de patiënt verder kan doorgroeien richting herstel.

Het goed afgelijnde remissieconcept kan ook in de toekomst het bestuderen van het verband tussen symptomen en functioneren vergemakkelijken.

Met de introductie van het remissiebegrip wordt een nieuwe stap gezet om op een meer hoopvolle manier te kijken naar de behandeling van schizofrenie.

Het pessimisme dat lang het denken rond schizofrenie beheerste, krijgt een tegenwicht door een streven naar het best haalbare, waarbij met name het bereiken van remissie een uniform (tussentijds) doel kan zijn.

Remissie kan zo de weg voorbereiden naar verder herstel, een doel op langere termijn.