LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW

15 oktober 2015

Brigit van Soest

Agenda

1. Inleiding

2. Laaggeletterdheid

3. Therapietrouw

4. Pilots

5. Vragen?

“Overal had ik er last van. Bij de bibliotheek, het stadhuis,de dokter, de apotheek… Dan zeiden ze: tweemaal

daags één tablet. Ik begreep het niet goed en voor ikde deur uit was, was ik het al vergeten.”

“Ik slik zo weinig mogelijk. Maar wat moet, dat moet. Ik gebruik tot op heden alleen een cholesterolverlager en

een maagzuurremmer. Die bijsluiters lees ik niet; Er staat zo veel in, moeilijke woorden en kleine lettertjes.”

“Een soort schaamte.Als je bijvoorbeeld bij de apotheek

staat, dan ben je vaak wat te terughoudend. Veelmensen menen toch dat wij een beetje dom zijn.”

Laaggeletterdheid en Therapietrouw

Wat is het verband?

Laaggeletterdheid = zoveel moeite hebben met lezen en schrijven dat je

niet goed kunt functioneren in het dagelijks leven.

Inleiding

Als je alleen al kijkt naar therapietrouw in het algemeen blijkt dat……..

• 30 - 40% van de patiënten therapieontrouw is

• De kans op een gnm-gerelateerde ziekenhuisopname daardoor 2 x zo hoog (HARM) is bij therapieontrouw

• Therapieontrouw de samenleving veel geld kost

Bevordering van therapietrouw levert de NL samenleving circa €250-400 miljoen op (Booz&Co. 2012).

Inleiding

Inleiding

En laaggeletterden blijken nog eens…….

• 2 – 4 x minder therapietrouw te zijn

• Vaker chronische ziek te zijn (DM, CV, depressie), met 6x vaker een hartinfarct

• Slechtere uitkomsten van de zorg te hebben

• Gemiddeld 7 jaar eerder dood te gaan

R.L. Sudore e.a. ‘2009, Gezondheidsraad 2012, Twickler et al 2009 , PWC, 2013 / HARM studie

Inleiding

En de omvang van laaggeletterdheid is ook nog eens erg groot:

• Het betreft 12% van alle 16 – 65 jarigen

• Het betreft vooral ouderen

• 30% van de migranten is laaggeletterd

• Slechts 58% laaggeletterden heeft een baan

Stichting Lezen en Schrijven: Feiten & cijfers geletterdheid. Overzicht van de gevolgen van laaggeletterdheid en opbrengsten van investeringen

Voor samenleving en individu; 2014; Nivel 2015

Laaggeletterdheid

Daarom is extra aandacht nodig voor laaggeletterden

Maar hoe?

Laaggeletterdheid

Het begint bij laaggeletterdheid bij herkennen….

STELLING

Ik herken meestal direct of iemand laaggeletterd is

Ja/nee

Laaggeletterdheid

Laaggeletterdheid

Enkele tips om laaggeletterden te herkennen

• Patiënt komt te laat of te vroeg in vergelijking met afspraak

• Patiënt wordt snel boos (onmacht) als iemand vragen stelt of hen niet meteen begrijpt

• Patiënt stelt nooit vragen of vaak dezelfde vragen

• Patiënt heeft vaak recept voor hogere dosis (arts heeft niet door dat gebrek aan effect veroorzaakt wordt door therapieontrouw)

Laaggeletterdheid

Uitvluchten die een patiënt kan geven

• ‘Dat formulier vul ik later wel in’

• ‘Ik ben mijn bril vergeten/ kwijt’

• ‘Kunt u dat invullen? Ik schrijf zo onleesbaar’

• ‘Er zat geen informatie bij’

Zie checklist herkennen op www.knmp.nl/laaggeletterdheid

Laaggeletterdheid

Vervolgens bij het begeleiden

• De voorlichting afstemmen op:

◦ geletterdheid en taal

◦ sociaal - culturele context patiënt

◦ aard van barrière medicatie gebruik

• Mondeling én schriftelijk informatie geven – plaatjes / film

• Afstemmen zorg met andere zorgverleners

Katz 2006, Traylor 2010, French 2011, Sudore 2009 , Linn 2012

Laaggeletterdheid

http://www.apotheek.nl/kunt-u-dat-even-uitleggen

Laaggeletterdheid

Laaggeletterdheid

Laaggeletterdheid

Tips voor begrijpelijke communicatie

• spreek langzaam en duidelijk (niet hard!)

• gebruik woordkeuze patiënt

• oogcontact

• wees concreet, herhaal kernpunten

• maximaal 3 boodschappen

• zoek naar voor patiënt herkenbare momenten op de dag – niet zomaar 3 x daags, of ‘bij het opstaan” maar bv bij het 8-uur journaal, of ontbijt

Laaggeletterdheid

Laaggeletterden leren door

• voordoen

• nadoen

• herhalen

• automatiseren

Niet door uitleg!

Laaggeletterdheid

Ga na of de patient de informatie heeft begrepen

• Teach back methode:

op een respectvolle manier vragen of de patient in zijn eigen woorden kan vertellen hoe hij zijn medicatie gaat gebruiken

Zie www.knmp.nl/laaggeletterdheid en www.pharos.nl

www.apo.nl

Laaggeletterdheid

Campagne

• Wachtkamer boek

• Tentoonstelling

• Iconen

• E-learning

Pilots

Waar staat u op de ladder?

1 = we starten!

2 = we herkennen laaggeletterden

3 = we weten wat helpt in communicatie

4 = we doen het ook echt!

5 = we werken samen met anderen op dit gebied

6 = we verbeteren continu

Pilots

Pilot laaggeletterdheid gestart in Amsterdam & Utrecht, 2016 start Limburg

Doel: vormgeven samenwerking zorgverleners op gebied van laaggeletterdheid

Pilots

Therapietrouwbevordering ‘t Gooi

Doel?

Pilots

Resultaten eerdere studies

Pilots

Kosteneffectiviteit

Results of the MeMO osteoporosis program (full study report in

Van Boven, et al )

Pilots

Ervaringen deelnemende apothekers in ‘t Gooi

“Ik krijg meer overzicht en inzicht in therapie-ontrouwe patiënten in mijn apotheek”

“Moest wel een hobbel over om ermee te starten. Nu ik gestart ben valt het werk erg mee en is het vooral ook leuk om met patiënten hierover in gesprek te gaan.”

“ik merk dat ik soms door simpele adviezen de patiënt al kan helpen, en dat de patiënt het heel erg waardeert”

“2/3 van de patiënten die ik selecteer blijken uiteindelijk wel vals-positief te zijn”.“aanpassingen in webrapportage SFK nav deze pilot hebben wel enorm geholpen om het kaf van het koren te scheiden”.

“ik heb veel aan communicatie training gehad”

Samenvattend

Laaggeletterdheid & therapietrouw

Want het is belangrijk genoeg!

En……….er zijn tools beschikbaar

Vragen?

Contactgegevens:

Brigit van Soest

therapietrouw@knmp.nl

Tel 070-3737155