Situering van Vlaanderen

• Vlaanderen in België en Europa• Vlaanderen als deelstaat• Vlaams onderwijs• Beleidsdomein• Internationale samenwerking• Schoolbevolking

Vlaanderen in België en Europa

• Noordelijk deel van België

• Meer dan 6 miljoen inwoners

• Hoofdstad Brussel

• Vlaanderen: Vlaams Gewest + Vlaamse Gemeenschap

Vlaanderen als deelstaat

• Vlaams Gewest: grondgebonden materies

• Vlaamse Gemeenschap: persoonsgebonden materies

• 1 Vlaams Parlement en 1 Vlaamse Regering

Vlaams onderwijs

• Vlaamse Minister van Onderwijs en Vorming:

bevoegd voor kleuter- tot en met universitair onderwijsbeleid

• Maar! Federale bevoegdheden:

– bepalen van begin en einde van de leerplicht– vastleggen minimumvoorwaarden voor een diploma – bepalen pensioenen van het onderwijspersoneel

Beleidsdomein ‘Onderwijs en Vorming’

• Departement

• Agentschap voor Onderwijsdiensten (AgODi)

• Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs en Studietoelagen (AHOVOS)

• Agentschap voor Onderwijscommunicatie (AOC)

• Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn)

Internationale samenwerking• Vlaamse of Belgische programma’s

bv. Prins Filipfonds, GROS, ‘Euroklassen’

• Bilaterale samenwerkingbv. met Nederland, Marokko, Rusland…

• Programma’s van de Europese Unie

• Deelname in verschillende internationale organisaties: Raad van Europa, OESO, UNESCO

Programma’s Europese Unie

• Een Leven Lang Leren Programma (LLP):

– 4 subprogramma’s: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig

– Transversaal programma

– Jean Monnetprogramma

• Implementatie LLP door EPOS vzw

• EPOS: Europese programma’s voor Onderwijs, Opleiding en Samenwerking

Schoolbevolking in het voltijds onderwijs per onderwijsniveau (schooljaar 2006-2007)

Schoolbevolking in het volwassenenonderwijs en het deeltijds kunstonderwijs (schooljaar 2006-2007)

Onderwijs in Vlaanderen: algemene principes• Leerplicht• Vrijheid van onderwijs• Gelijke onderwijskansen• Onderwijsnetten• Financiering van het onderwijs• Autonomie• Participatie• Organisatie van het school- en academiejaar

• Principe: recht op onderwijs

• Begin: 1 sept van kalenderjaarwaarin kind 6 jaar wordt

• Einde:op 18 jaar of 30 juni van kalenderjaar waarin jongere 18 jaar wordt

• Voltijdse leerplicht tot 15 of 16

• Leerplicht ≠ schoolplicht huisonderwijs mogelijk

Leerplicht

Vrijheid van onderwijs• Grondwet: vrijheid van onderwijs

• Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon kan onderwijs organiseren en instellingen oprichten

• Inrichtende machten of schoolbesturen

• Keuzevrijheid van de ouders

Gelijke onderwijskansen (GOK)

• Decreet voor gelijke onderwijskansen

– recht op inschrijving– lokale overlegplatforms– zorgverbreding

• Zie www.ond.vlaanderen.be/GOK

Onderwijsnetten

• Representatieve vereniging van inrichtende machten

• 3 onderwijsnetten:– GO!– gesubsidieerd officieel onderwijs– gesubsidieerd vrij onderwijs

• Officieel en vrij onderwijs

Financiering van het onderwijs• 8,86 miljard euro (2007)

= 40 % Vlaamse begroting

• Kosten scholen:

– personeelskost: betaald door ministerie van Onderwijs en Vorming

– werkingskost: via financiering of subsidiëring scholen

Het onderwijsbudget per onderwijsniveau (2007)

Onderwijsbegroting per uitgavencategorie (2007)

Autonomie

• Lokale responsabilisering

• Meer verantwoordelijkheid bij:

– onderwijsverstrekkers– leerlingen, studenten en ouders

• Op alle onderwijsniveaus

Centrale participatiestructuren• VLOR (Vlaamse Onderwijsraad):

– raad vertegenwoordigers hele onderwijslandschap– adviseert de minister en het Vlaams Parlement

• VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad): – adviesraad universitair onderwijs

• VLHORA (Vlaamse Hogescholenraad): – adviesraad hogescholenonderwijs

• VOC (Vlaams onderhandelingscomité):– onderhandelingscomité hoger onderwijs

Lokale participatiestructuren• Basis- en secundair onderwijs:

– schoolraad:

algemeen informatierecht adviesbevoegdheid overlegbevoegdheid Communicatieplicht

– pedagogische raad– leerlingenraad– ouderraad– oudervereniging

Lokale participatiestructuren

• Hoger onderwijs:

– studentenraad– onderhandelingscomités– academische raad– ondernemingsraad

Organisatie school- en academiejaar• Basis- en secundaire scholen + centra voor

volwassenenonderwijs:

– Schooljaar begint: 1 sept – Schooljaar eindigt: 30 juni (31 aug)

Organisatie school- en academiejaar

• Centra voor basiseducatie:volgen schooljaarsysteem in de praktijk

• Hoger onderwijs:

– academiejaar begint: tussen 1 sept en 1 okt – academiejaar eindigt: dag vóór begin volgend academiejaar

Onderwijsniveaus

• Basisonderwijs (bao)

• Secundair onderwijs (so)

• Hoger onderwijs (ho)

• Deeltijds kunstonderwijs (dko)

• Volwassenenonderwijs (vo)

Onderwijsstructuur

Organisatie leerplichtonderwijs (basis- en secundair onderwijs)

• Scholengemeenschap

verzameling van verschillende scholen van eenzelfde onderwijsniveau (basis- of secundair onderwijs) die samenwerken op diverse vlakken (logistiek, studie-aanbod)

Organisatie leerplichtonderwijs (basis- en secundair onderwijs)

• Lestijdenpakket bepaalt aantal leerkrachten

• Urenpakket voor kinderverzorgers (gewoon kleuteronderwijs)

• Enveloppe zorguren o.b.v. totaal aantal leerlingen

• Puntenenveloppe voor beleids- en ondersteunend personeel

Structuur basisonderwijs• Gewoon basisonderwijs

– kleuteronderwijs (2,5 tot 6 jaar)– lager onderwijs ( 6 tot 12 jaar)

• Buitengewoon basisonderwijs– kleuteronderwijs– lager onderwijs

Structuur basisonderwijs• Buitengewoon basisonderwijs

– voor kinderen die tijdelijk of permanent specifieke hulp nodig hebben

– Nu nog 8 types maar hervorming: leerzorgkader

• Geïntegreerd basisonderwijs (GON)

Inhoud basisonderwijs

• Ontwikkelingsdoelen:

– gewoon kleuteronderwijs – buitengewoon basisonderwijs type 1,2,7 en 8

• Eindtermen: gewoon lager onderwijs

• Leergebiedoverschrijdende eindtermen

Structuur secundair onderwijs• Voltijds secundair onderwijs

(12 tot 18 jaar)

– gewoon secundair onderwijs

– buitengewoon secundair onderwijs

nu nog 4 opleidingsvormenmaar hervorming: leerzorgkader

– geïntegreerd secundair onderwijs (GON)

Structuur secundair onderwijs• Deeltijds secundair (v.a.15 en twee eerste leerjaren van

S.O. gevolgd of 16 jaar)

– deeltijds beroepssecundair onderwijs– leertijd VIZO-Syntra– erkende deeltijdse vorming

nieuw decreet ‘leren en werken’

Voltijds secundair onderwijs• Sinds 1989

georganiseerd volgens de eenheidsstructuur:

– Graden en leerjaren

– Onderwijsvormen

– Studierichtingen

Voltijds secundair onderwijs1ste graad- nadruk op gemeenschappelijke basisvorming- uitstel van studiekeuze door kennismaken met

veel vakken

A-stroom B-stroom

75% van leerlingen L.O. 25% van leerlingen L.O.leerachterstandmeer overwegend praktijkgerichtgeen getuigschrift L.O., maar leeftijd/6de leerjaar

Voltijds secundair onderwijs1ste graad 1A: lesurenpakket 32 u

Basisvorming (27u)• 25  Algemene vakken Godsdienst / Zedenleer

/Nederlands/Frans/Engels/Wiskunde/Aardrijkskunde/Natuurwetenschappen/Geschiedenis/ Lichamelijke opvoeding/Muzikale opvoeding/Plastische opvoeding/…

• 2 Technische vakken Techniek         Keuzegedeelte (5u)• Algemene vakken    

  Klassieke studiën / Economie /Wetenschappelijk werk/Lichamelijke opvoeding / Muzikale opvoeding/ …

• Technische vakken     Agro- en biotechnieken/ creatie en vormgeving/ Handel / Hotel-voeding / Sociale en technische vorming / Techniek …

Voltijds secundair onderwijs1ste graad: lessentabel in 1B, 2de leerjaar en BVL

(=BVJ)

1B 2de leerjaar BVL

Gemeenschap-pelijke basisvorming

Keuzegedeelte

Gemeenschap-pelijke basisvorming

Keuzegedeelte

Basisopties

Gemeenschap-pelijke basisvorming

Keuzegedeelte

Beroepenvelden

Voltijds secundair onderwijsOp het einde van 1A wordt een attest uitgereikt. Er zijn drie mogelijkheden:

A-attest: Je bent geslaagd!- je kan naar het tweede leerjaar;- je kan naar het beroepsvoorbereidend leerjaar.

B-attest: Je bent geslaagd (met clausulering)!- je kan naar het tweede leerjaar op voorwaarde dat je rekening houdt met de beperkingen die op je attest vermeld staan;- je kan naar het beroepsvoorbereidend leerjaar.- je kan het eerste leerjaar A overzitten.

C-attest: Je bent niet geslaagd!- je kan naar het beroepsvoorbereidend leerjaar; - je kan het eerste leerjaar A overzitten.

Op het einde van 1B, mits slagen, mag je naar 1A gaan!!!

Voltijds secundair onderwijsVanaf 2de graad onderwijsvormen: definitieve studiekeuze

– algemeen secundair onderwijs (aso): legt de nadruk op een ruime algemene vorming

– technisch secundair onderwijs (tso): gaat de aandacht vooral naar algemene en technisch-theoretische vakken

– kunstsecundair onderwijs (kso): koppelt een algemene, ruime vorming aan een actieve kunstbeoefening

– beroepssecundair onderwijs (bso): naast beperkte algemene vorming een praktijkgerichte onderwijsvorm waarin vooral een specifiek beroep aangeleerd wordt

Voltijds secundair onderwijsVoorbeelden van studierichtingen in 2de graad

– algemeen secundair onderwijs (aso): economie, humane wetenschappen, latijn, …

– technisch secundair onderwijs (tso): biotechnische wetenschappen, elektro-mechanica, handel, toerisme, …

– kunstsecundair onderwijs (kso): audiovisuele vorming, ballet, dans, woordkunst-drama, …

– beroepssecundair onderwijs (bso): bouw, haarzorg, verkoop, begeleider in de kinderopvang, …

Voltijds secundair onderwijs3de graad: voortgang van studierichtingen in 2de graad of nieuwe

(aansluitende) studierichtingenDiploma secundair onderwijs geeft onbeperkt toegang tot hoger

onderwijs (bso: verplicht 3de leerjaar met vrucht beëindigen!; geen rechtstreekse toegang tot arts en tandarts: toelatingsexamen)

Elke onderwijsvorm heeft een 3de leerjaaraso bso kso tso

Voorbereidend jaar

(bijzondere beeldende vorming, bijzondere wetenschappelijke vorming, bijzondere vorming dans, …)

7de specialisatiejaar

Specialisatiejaar: diploma S.O. én specialisatie

Naamloos jaar: enkel diploma S.O.

Se-n-Se

(=secundair na secundair)

2 instapmomenten: september en januari

Modulaire opbouw

Se-n-Se

idem

Voltijds secundair onderwijs4de graad: enkel is bso en duren 2 jaren

Studierichtingen: modevorming, plastische kunsten en verpleegkunde

Inhoud secundair onderwijs

• Eindtermen: gewoon secundair onderwijs

– vakgebonden eindtermen– vakoverschrijdende eindtermen (VOETen)– specifieke eindtermen (2de & 3de graad aso)

• Ontwikkelingsdoelen: buitengewoon secundair onderwijs

Buitengewoon secundair onderwijs (8 types)

• type 1: voor jongeren met een licht mentale handicap • type 2: voor jongeren met een matig of ernstig mentale

handicap • type 3: voor jongeren met karakteriële stoornissen • type 4: voor jongeren met een fysieke (= lichamelijke)

handicap • type 5: voor langdurig zieke jongeren • type 6: voor jongeren met een visuele handicap • type 7: voor jongeren met een auditieve handicap

Buitengewoon secundair onderwijs (4 opleidingsvormen in BuSO)

Opleidingsvorm 1: sociale aanpassingsociale vorming met het oog op integratie in een beschermd leefmilieuvoor de types 2, 3, 4, 6 en 7.

Opleidingsvorm 2: sociale aanpassing en arbeidsgeschiktmaking algemene en sociale vorming en een arbeidstraining met het oog op integratie in een beschermd leef- en werkmilieuvoor de types 2, 3, 4, 6 en 7.

Opleidingsvorm 3: beroepsonderwijs sociale en beroepsvorming met het oog op integratie in een gewoon leef- enwerkmilieuvoor de types 1, 3, 4, 6 en 7.

Opleidingsvorm 4: algemeen, beroeps-, kunst- en technisch onderwijs voorbereiding op een studie in het hoger onderwijs en op de integratie in het actieve leven (studierichtingen idem voltijds secundair onderwijs)voor de types 3, 4, 5, 6 en 7

Hoger Onderwijs

• Bacheloropleidingen

• Masteropleidingen

• Voortgezette opleidingen (bijv. BanaBa en ManaMa; minstens 60 studiepunten)

• Postgraduaten (enkel na Ba of Ma; minstens 20 studiepunten) en na- en bijscholingen (agressie in de schoolcontext, stemgebruik in de klas, …)

• Doctoraatsopleidingen

Hoger Onderwijs• Hoger professioneel onderwijs

– enkel professioneel gerichte bachelors– enkel aan hogescholen

• Academisch onderwijs

– zowel bachelor- als masteropleidingen– zowel aan universiteiten als hogescholen (associatie)

• Associatie: institutionele samenwerking tussen universiteit en één of meer hogescholen

• Min. 180 ECTS (= European Credit Transfer System)

• 3 voltijdse studiejaren

• Professioneel gerichte bachelor (BaSo, Handelswetenschappen en Bedrijfskunde, Sociaal Agogisch Werk, …)

• Academisch gerichte bachelor (Industriële Wetenschappen Biochemie)

Bacheloropleidingen

Masteropleiding

• Min. 60 ECTS

• Na academische bachelor of na een schakelprogramma

• Master-na-master: min. 60 ECTS

• Voorbeelden: geneeskunde, rechten, …

Deeltijds kunstonderwijs• Aanvullend onderwijs kinderen

en volwassenen

• Kunstzinnige vorming

• Inschrijvingsgeld

• 4 studierichtingen: – beeldende kunst– muziek– woordkunst– dans

Volwassenenonderwijs

• Staat los van initiële onderwijsloopbaan

• Inschrijvingsgeld

• Lineaire (afbouw) & modulaire opleidingen

• Contact- en gecombineerd onderwijs

Volwassenenonderwijs3 onderwijsniveaus

1. Basiseducatie (7 leergebieden; bijv. rekenen, taal; computer) in centra voor basiseducatie

2. Secundair volwassenenonderwijs (31 studiegebieden; bijv. LimLO in Diepenbeek, moderne talen, …)

in centra voor volwassenen-onderwijs

3. Hoger beroepsonderwijs (6 studiegebieden; bijv. verpleegkunde; chemie en textiel) in centra voor volwassenen-onderwijs en S.O. en hogescholen

Centra voor leerlingenbegeleiding

• Info, hulp en begeleiding

• Voor ouders, leerlingen, leraren en directies.

• CLB-begeleiding:

– leren en studeren– schoolloopbaan– preventieve gezondheidszorg– sociaal-emotionele ontwikkeling

Levenslang leren• Veranderende behoeften arbeidsmarkt noodzaak levenslang leren

• Flexibilisering van leertrajecten door:

– Afstandsleren– duale leerwegen– erkennen eerder verworven

competenties (EVC)– avondonderwijs…

Onderwijsbeleid en maatschappelijke ontwikkelingen

• Spijbelactieplan• Kleuterparticipatie• Gezondheidsbeleid• De lat hoog voor talen• Leerzorgkader• Hervorming lerarenopleiding• Leerkrediet• Rationeel energiegebruik

Spijbelactieplan

• Spijbelen gebeurt vaak door jongeren diegoed onderwijs net heel hard nodig hebben.

• Acties: sensibiliseren, informeren, preventie,…

• Gedeelde verantwoordelijkheid: jongeren, CLB’s ouders, scholen, politie, artsen…

• www.ond.vlaanderen.be/leerplicht

Kleuterparticipatie

• Niet naar de kleuterklas gaan

– gevaar voor leer- en/of taalachterstand – kleuterparticipatie nodig voor gelijke onderwijskansen

• Diverse beleidsmaatregelen:

– sensibilisering;– meer instapklassen;– zorgmedewerker …

Gezondheidsbeleid

• Gezonde scholen:

léren & dóen van gezonde dingen

vooral van belang voorkinderen die thuis minder gestimuleerd worden hiertoe

De lat hoogvoor talen

• Beheersen schooltaal verhoogt gelijke onderwijskansen

• Taalcompetenties zijn belangrijk – zowel Nederlands als vreemde talen

• Talenbeleid gedragen door élke leraar

Leerzorgkader• Beschrijft zorgaanbod gewoon & buitengewoon onderwijs

• Vervangt huidige typologie buitengewoon onderwijs (8 types)

• Leerzorgmatrix:

4 leerzorgniveaus 4 clusters/doelgroepen

• www.ond.vlaanderen.be/leerzorg

Hervorming lerarenopleiding

• Geïntegreerde lerarenopleiding 180 ECTS= professionele bachelor aan hogescholen

• Specifieke lerarenopleiding

– na diploma hoger of volwassenenonderwijs – aan universiteiten, cvo’s en hogescholen

Hervorming lerarenopleiding

• 1 diploma van leraar

gebaseerd op gelijke set van basiscompetenties

• Inhoud curricula versterkt

• Méér praktijkervaring

– preservicetraining– inservicetraining

Leerkrediet

• Elke student aan hogeschool/universiteit

• Stimuleert doordachte studiekeuze

• Inschrijven met leerkrediet nul

toestemming instelling nodig

verhoging inschrijvingsgeld mogelijk

Leerkrediet

Leerkrediet

Startkapitaal 140 studiepunten

Bij inschrijving Min opgenomen studiepunten

Einde van academiejaarplus verworven studiepuntenEerste 60 studiepunten dubbel

Behalen van master Min 140 studiepunten

Rationeel energiegebruik (REG)

• Minder budget voor energie = meer budget voor inhoudelijke werking

• Leerlingen leren over rationeel energiegebruik

• REG-maatregelen:

– sensibilisering en subsidies van de overheidzie www.energiesparen.be

– E70- richtlijn– passiefscholen